Geneesmiddelenoverzicht nucleoside en nucleotide analoga

Deze hoofdrubriek bevat 3 rubrieken:

famciclovir

oraal

  • Famciclovir

Toon indicaties

Toon geneesmiddelen

ganciclovir

parenteraal (i.v. inf)

  • Cymevene
  • Ganciclovir

Toon geneesmiddelen

remdesivir

parenteraal (i.v. inf)

  • Veklury

Toon indicaties

Toon geneesmiddelen

nucleoside en nucleotide analoga

Werking

Werkingsmechanisme

Aciclovir, famciclovir, ganciclovir, valaciclovir en valganciclovir:

  • remmen – na intracellulaire omzetting in een trifosfaat – competitief het virale DNA-polymerase door incorporatie in viraal DNA;
  • voorkomen verdere vermenigvuldiging van het virus door remming van virale DNA-synthese.

Remdesivir:

  • concurreert – na intracellulaire omzetting in een trifosfaat – met het natuurlijke ATP-substraat om door het RNA-afhankelijke RNA-polymerase te worden ingebouwd in nieuwe virale RNA-ketens;
  • vertraagt hierdoor de ketenterminatie tijdens replicatie van het RNA, en remt daarmee de vermenigvuldiging van het virus.

Effect

Antivirale werking van aciclovir, famciclovir, ganciclovir, valaciclovir en valganciclovir bij lokale herpes-virusinfectie (incl. cytomegalovirus-infectie):

  • afname van de duur en ernst van de infectieverschijnselen (incorporatie in viraal DNA);
  • beperking van de duur van de uitscheiding van het virus.

Antivirale werking van remdesivir bij COVID-19:

  • afname van de hersteltijd bij COVID-19-patiënten, bij wie additionele zuurstofsuppletie nodig is.

Typerende bijwerkingen

Van remdesivir is nog onvoldoende bekend over de veiligheid/het bijwerkingenprofiel, zie voor de vastgestelde bijwerkingen de geneesmiddeltekst van remdesivir.

Relatief frequent:

  • beenmergsuppressie (ganciclovir, valganciclovir) zich uitend in neutropenie (bij ganciclovir in 15–40%, meestal reversibel binnen 1 week na het staken van de behandeling) en trombocytopenie (ganciclovir in 5–20%) [1].
  • effecten op het CZS (ganciclovir, valganciclovir) variërend van hoofdpijn en gedragsveranderingen tot convulsies en coma;

Minder frequent:

  • contacteczeem of overgevoeligheidsreacties zoals angio-oedeem;
  • neuropsychiatrische bijwerkingen (aciclovir, valaciclovir, famciclovir);
  • (reversibele) nefrotoxiciteit (aciclovir, valaciclovir, ganciclovir) [1].

Meer informatie

Neuropsychiatrische bijwerkingen komen met name bij ouderen en bij patiënten met een verminderde nierfunctie voor [2,3]. Bij valaciclovir zijn hoge doses geassocieerd met verwardheid en hallucinaties, deze bevindingen komen bij famciclovir ook voor, met name bij ouderen [1]. Bij aciclovir betreft het tremoren, myoklonieën, hallucinaties, delier, lethargie, agitatie, dysartrie, asterixis, ataxie, hemi-paresthesie en convulsies [2].

Nefrotoxiciteit: Bij aciclovir zijn risicofactoren: (te) snelle infusie en dehydratie [1,2]. Ook bij ganciclovir is bv. uremie gemeld [1]. Nefrotoxiciteit door remdesivir is gemeld in dieronderzoek. Het mechanisme en de relevantie voor de mens zijn (nog) onduidelijk.

Literatuur

  1. Brunton LL, et al. (eds). Goodman & Gilman’s The pharmacological basis of therapeutics. 13th ed. New York: McGraw-Hill, 2018.
  2. Aronson JK, et al. (eds). Meyler's side effects of drugs. 16th ed. Amsterdam: Elsevier, 2016.
  3. NHG. Behandelrichtlijn Koortslip (herpes labialis) 2017.

Kosten

Kosten laden…

Zie ook

Indicaties

Vergelijken

nucleoside en nucleotide analoga vergelijken met een andere geneesmiddelgroep.