Geneesmiddelen
|
Stofnaam |
Geneesmiddel |
Indicatie |
Toediening |
|---|---|---|---|
|
Dexdor, Dexmedetomidine |
|
parenteraal (inj./inf.) |
|
|
Esketamine, Esketiv, Ketanest-S |
|
parenteraal (inj./inf.) |
|
|
Etomidaat Lipuro, Hypnomidate |
|
parenteraal (inj./inf.) |
|
|
Diprivan, Propofol, Propofol Lipuro |
|
parenteraal (inj./inf.) |
|
|
Thiopental |
|
parenteraal (inj./inf.) |
Een volledig overzicht van alle indicaties per geneesmiddel kunt u vinden in de geneesmiddelteksten.
Werking
Werkingsmechanisme
- Intraveneuze anesthetica beïnvloeden de synaptische overdracht, en enigszins de vorming of verspreiding van de actiepotentiaal.
- De meeste i.v.-anesthetica versterken de inhiberende neurotransmissie; esketamine echter remt de exciterende neurotransmissie.
- De meeste i.v.-anesthetica vergroten de gevoeligheid van de GABA-A receptor voor GABA (γ-aminoboterzuur). Daarmee versterken ze de inhiberende neurotransmissie en onderdrukken de activiteit van het centrale zenuwstelsel. Esketamine en dexmedetomidine hebben geen significant effect op de GABA A-receptor.
- Esketamine blokkeert vooral de N-methyl-D-aspartaat-receptor (NMDA-receptor) voor glutamaat 1.
- Dexmedetomidine is een α-2-receptoragonist. Het vermindert het vuren van de locus caeruleus, een overwegend noradrenerge nucleus in de hersenstam. Presynaptische activering van de α-2-receptor remt het vrijkomen van noradrenaline, wat de transmissie van pijnsignalen blokkeert.
Effect
- Onderdrukking van het centrale zenuwstelsel, zodat operatief ingrijpen of andere onaangename procedures mogelijk worden.
- Algehele anesthesie, incl. bewusteloosheid, onbeweeglijkheid in respons op schadelijke prikkels, verminderde autonome respons op schadelijke prikkels en geheugenverlies.
- Ketamine is een mengsel van R- en S-isomeren. R-ketamine heeft vooral hallucinogene effecten en wordt daarom niet meer voor medische doeleinden bij mensen toegepast. S-ketamine (ook wel esketamine) heeft meer een hypnotisch en analgetisch effect 1.
- Esketamine heeft een ontspannend effect op de bronchiale spieren, waardoor het bronchospasmen voorkomt of verlicht 1.
- Dexmedetomidine geeft sedatie, waarbij het nog mogelijk is de patiënt met een verbale prikkel te wekken. Daarnaast geeft het analgesie en anxiolyse.
- Normale homeostatische reflexen worden onderdrukt, wat leidt tot uiteenlopende bijwerkingen.
Typerende bijwerkingen
- Bloeddrukverandering:
- de meeste intraveneuze anesthetica veroorzaken tijdens inductie een afname van de systemische arteriële bloeddruk, die sterker is bij bestaande volumedepletie of bestaande myocarddisfunctie;
- etomidaat en esketamine geven de minste bloeddrukdaling;
- bij gebruik van dexmedetomidine of esketamine komt hypertensie voor;
- Onderdrukking van het ademhalingssysteem, verlies van de kokhalsreflex, onderdrukking van de hoestprikkel, vermindering van de tonus van de onderste oesofagussfincter;
- Hypothermie;
- Postoperatieve misselijkheid en braken, door activering van de chemoreceptor triggerzone en van het braakcentrum in de hersenstam;
- Pijn bij injectie;
- Bij dexmedetomidine kan bradycardie optreden;
- Esketamine verhoogt de hartslag, het hartminuutvolume en het zuurstofverbruik in het myocard;
- Esketamine verhoogt de cerebrale doorbloeding en de intracraniële druk; dexmedetomidine kan beide juist verminderen;
- Esketamine kan abnormale dromen geven;
- Propofol kan vanwege lipiden in de emulsie hyperlipidemie veroorzaken;
- Het barbituraat thiopental kan fatale porfyrie veroorzaken.