Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
APC XGVS OTC Apotex Europe Ltd
- Toedieningsvorm
- Tablet
Bevat per tablet: acetylsalicylzuur 250 mg, paracetamol 250 mg, coffeïne 50 mg.
Excedrin XGVS OTC GlaxoSmithKline Consumer Healthcare bv
- Toedieningsvorm
- Tablet, filmomhuld
Bevat per tablet: acetylsalicylzuur 250 mg, paracetamol 250 mg, coffeïne 65 mg.
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Finimal XGVS OTC Bayer bv
- Toedieningsvorm
- Tablet
Bevat per tablet: paracetamol 500 mg, coffeïne 50 mg.
Panadol Plus XGVS OTC GlaxoSmithKline Consumer Healthcare bv
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld 'Gladde'
Bevat per tablet: paracetamol 500 mg, coffeïne 65 mg.
Paracetamol/Coffeïne XGVS OTC Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Capsule/Tablet
Bevat per capsule/tablet: paracetamol 500 mg, coffeïne 50 mg.
Witte Kruis XGVS OTC Vemedia bv
- Toedieningsvorm
- Poeder
Bevat per poeder: paracetamol 500 mg, coffeïne 50 mg.
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Volg bij pijnbehandeling een stapsgewijze aanpak en ga bij onvoldoende pijnstilling, contra-indicaties of een specifieke indicatie over naar de volgende stap.
Begin met paracetamol. De volgende stap is een NSAID (diclofenac, ibuprofen of naproxen) eventueel in combinatie met paracetamol. De daaropvolgende stap is tramadol, bij voorkeur in combinatie met paracetamol of een NSAID. De volgende stap is een sterkwerkend opioïd, oraal (morfine) of transdermaal fentanylpleister), bij voorkeur in combinatie met paracetamol of een NSAID. De laatste medicamenteuze stap is subcutane of intraveneuze toediening van een sterkwerkend opioïd (morfine).
Bij pijn met een oncologische oorzaak wordt meestal gelijk met sterkwerkende opioïden gestart, bij voorkeur gecombineerd met paracetamol en/of een NSAID. Zorg bij doorbraakpijn dat, naast een effectieve onderhoudsbehandeling, ook snelwerkende pijnstilling als rescue-medicatie beschikbaar is (wees bedacht op het sterk verslavende effect). Neem eventueel contact op met het palliatieteam.
De vaste combinatie van acetylsalicylzuur met paracetamol en coffeïne wordt afgeraden; er is geen plaats voor deze combinatie in de therapie.
Advies
Volg bij pijnbehandeling een stapsgewijze aanpak en ga bij onvoldoende pijnstilling, contra-indicaties of een specifieke indicatie over naar de volgende stap.
Begin met paracetamol. De volgende stap is een NSAID (diclofenac, ibuprofen of naproxen) eventueel in combinatie met paracetamol. De daaropvolgende stap is tramadol, bij voorkeur in combinatie met paracetamol of een NSAID. De volgende stap is een sterkwerkend opioïd, oraal (morfine) of transdermaal fentanylpleister), bij voorkeur in combinatie met paracetamol of een NSAID. De laatste medicamenteuze stap is subcutane of intraveneuze toediening van een sterkwerkend opioïd (morfine).
Bij pijn met een oncologische oorzaak wordt meestal gelijk met sterkwerkende opioïden gestart, bij voorkeur gecombineerd met paracetamol en/of een NSAID. Zorg bij doorbraakpijn dat, naast een effectieve onderhoudsbehandeling, ook snelwerkende pijnstilling als rescue-medicatie beschikbaar is (wees bedacht op het sterk verslavende effect). Neem eventueel contact op met het palliatieteam.
Bij acute pijn bij volwassenen kan het toevoegen van coffeïne (100–300 mg per dag) aan de adviesdosering van paracetamol bij een kleine groep patiënten (5–10% extra) tot een goede pijncontrole leiden. Dit is onderzocht bij pijnstilling post partum, dentale pijn, postoperatieve pijn en bij hoofdpijn. (Bron: Derry CJ, Derry S, Moore RA. Caffeine as an analgesic adjuvant for acute pain in adults. Cochrane Database Syst Rev 2014: CD009281.)
Indicaties
- APC: Lichte tot matige pijn. Koorts;
- Excedrin: Hoofdpijn en migraine bij volwassenen.
Gerelateerde informatie
Indicaties
- Lichte tot matige pijn (zoals bij griep en verkoudheid, na vaccinatie, hoofdpijn, kiespijn, zenuwijn, spierpijn, menstruatiepijn);
- Koorts.
Gerelateerde informatie
Dosering
Pas zo kort mogelijk toe en in de laagste effectieve dosering, om bijwerkingen te beperken.
Lichte tot matige pijn, koorts
Volwassenen
1–2 APC tabletten per keer, max. 6 tabletten per dag. Het interval tussen de doses moet ten minste 4 uur zijn.
Kinderen van 7–11 jaar
½ APC tablet per keer, max. 2×/dag. Het interval tussen de doses moet ten minste 4 uur zijn;
Van 12 jaar en ouder
1 APC tablet per keer, max. drie- à viermaal per dag. Het interval tussen de doses moet ten minste 4 uur zijn.
Hoofdpijn
Volwassenen
1 Excedrin tablet, bij ernstige pijn 2 tabletten, zo nodig na 4–6 uur herhalen. Max. 6 tabletten per dag en maximaal 4 dagen gebruiken.
Migraine
Volwassenen
2 Excedrin tabletten bij symptomen, zo nodig na 4–6 uur herhalen. Max. 6 tabletten per dag en maximaal 3 dagen gebruiken.
APC-tabletten in een ruime hoeveelheid water uiteen laten vallen en goed roeren; water nadrinken. De APC-tablet kan verdeeld worden in gelijke doses. Excedrin innemen met een glas water.
Dosering
Lichte tot matige pijn en/of koorts:
Volwassenen en kinderen vanaf 15 jaar (> 55 kg):
500–1000 mg paracetamol (1–2 capsules/poeders/tabletten) per keer; max. 3 g paracetamol/dag. Houd een maximale dagelijkse dosering van 60 mg/kg/dag ( max. 2 g paracetamol/dag) aan bij: volwassenen < 50 kg, milde tot matige leverfunctiestoornis, Syndroom van Gilbert, uitdroging, chronische ondervoeding, chronisch alcoholisme.
Bij verminderde nierfunctie: bij een GFR van 10–50 ml/min 500 mg paracetamol per 6 uur; bij een GFR < 10 ml/min: 500 mg paracetamol per 8 uur.
Kinderen 12–15 jaar (40–55 kg):
500 mg paracetamol per keer, max. 4–6×/dag. Het toedieningsinterval moet ten minste 4 uur bedragen.
Kinderen 9–12 jaar (30–40 kg):
500 mg paracetamol per keer, max. 3–4×/dag. Het toedieningsinterval moet ten minste 4 uur bedragen.
Kinderen 6–9 jaar (22–30 kg):
250 mg paracetamol per keer, max. 4–6×/dag. Het toedieningsinterval moet ten minste 4 uur bedragen.
Algemeen
Capsule: innemen met een half glas water. Tablet: volg de instructie in de bijsluiter, verschilt per leverancier. Poeder: oplossen in een glas water en goed roeren; water nadrinken.
Behandel zo kort mogelijk. Pas de laagst mogelijke dosering toe die effectief is. Als de pijn > 5 dagen of de koorts > 3 dagen aanhoudt of verergert, de behandeling staken en herevalueren. Bij kinderen is de lagere toedieningsfrequentie bedoeld voor kinderen in de ondergrens van de categorie.
Bijwerkingen
Vaak (1–10%): Duizeligheid, zenuwachtigheid, misselijkheid, buikpijn.
Soms (0,1–1%): Slapeloosheid, tremor, paresthesie, hoofdpijn, tinnitus, ritmestoornissen, versnelde hartslag. Diarree, braken, droge mond. Vermoeidheid.
Zelden (0,01–0,1%): Faryngitis, verminderde eetlust, oprispingen, flatulentie, dysfagie, orale paresthesieën, verhoogde speekselsecretie, dysgeusie. Angst, euforie, gespannenheid, aandachtsstoornissen, amnesie, coördinatiestoornissen, hyperesthesie, sinushoofdpijn, oogpijn, visussstoornis. Epistaxis, hypoventilatie, neusloop. Hyperhidrose, urticaria, jeuk. Musculoskeletale stijfheid, nekpijn, rugpijn, spierspasmen, asthenie, borstpijn.
Verder kunnen optreden: buikpijn, dyspepsie, gastritis. Bloedverlies in het maag-darmkanaal, maag-darmulcera, met (soms fatale) bloeding en perforatie optreden (vooral bij ouderen). Verlengde bloedingstijd. Rusteloosheid, slaperigheid, slapeloosheid, hartkloppingen, hypotensie, malaise. Tijdelijk gehoorverlies. Overgevoeligheidsreacties zoals exantheem, angio-oedeem, rinitis, bronchospasmen, dyspneu, anafylactische shock. Natrium- en waterretentie; oedeem, hypertensie en hartfalen zijn gemeld bij behandeling met NSAID's. Na langdurig gebruik van hoge doses paracetamol zijn nefropathieën (interstitiële nefritis, tubulaire necrose) gezien. Leverfalen, acute hepatitis, stijging van leverenzymwaarden. Leverbeschadiging kan optreden na doses van 6 g (bij kinderen > 140 mg/kg), hogere doses veroorzaken irreversibele levernecrose. Ook is leverbeschadiging gerapporteerd na chronisch gebruik van 3–4 g. Agranulocytose (na langdurig gebruik) en trombocytopenie, ecchymose, hemolytische anemie (bij G6PD-deficiëntie), exfoliatieve dermatitis, acute gegeneraliseerde exanthemateuze pustulosus, toxische epidermale necrolyse en Stevens-Johnsonsyndroom.
Bijwerkingen
Zelden (0,01-0,1%): agranulocytose (na langdurig gebruik), trombocytopenie, trombocytopenische purpura, leukopenie, hemolytische anemie. Allergische reacties inclusief angio-oedeem. Depressie, verwardheid, hallucinaties, duizeligheid (excl. vertigo), tremor, hoofdpijn, visusstoornissen. Oedeem. Bloedingen. Buikpijn, diarree, misselijkheid, braken. Afwijkende leverfunctie, leverfalen, levernecrose, geelzucht. Jeuk, huiduitslag, hyperhidrose, purpura, urticaria. Duizeligheid, malaise, pyrexie, sedatie.
Zeer zelden (< 0,01%): pancytopenie. Overgevoeligheidsreacties (zoals moeilijke ademhaling, zweten, misselijkheid, hypotensie, shock, anafylaxie). Hypoglykemie. Bronchospasme (analgetisch astma). Hepatotoxiciteit. Exantheem. Steriele pyurie, renale bijwerkingen (zoals ernstige nierfunctiestoornis, interstitiële nefritis, hematurie, anurie).
Verder zijn gemeld: coffeïne-gerelateerde bijwerkingen (zoals slapeloosheid, rusteloosheid, ongerustheid, nervositeit, prikkelbaarheid, hoofdpijn, gastro-intestinale verstoringen, palpitaties), acute gegeneraliseerde exanthemateuze pustulosus (AGEP), geneesmiddel geïnduceerde dermatose, erythema multiforme, Stevens-Johnsonsyndroom (SJS), toxische epidermale necrolyse (TEN), acute hepatitis: 6 g bij volwassenen en > 140 mg/kg bij kinderen kan leverbeschadiging geven, grotere hoeveelheden veroorzaken irreversibele levernecrose. Ook is leverbeschadiging gerapporteerd na chronisch gebruik van 3–4 g per dag.
Interacties
Gelijktijdig gebruik van hoge dosering methotrexaat (≥ 15 mg/week) is gecontra-indiceerd.
In combinatie met anticoagulantia is er meer kans op bloedingen; gelijktijdig gebruik wordt ontraden.
Bij gelijktijdig gebruik van alcohol, SSRI's, trombocytenaggregatieremmers, vitamine K-antagonisten en corticosteroïden neemt de kans op gastro-intestinale complicaties toe (m.n. ouderen zijn hiervoor gevoelig).
Gelijktijdig gebruik met andere NSAID's, incl. COX-2-remmers, en paracetamol vermijden, om (pseudo)dubbelmedicatie te voorkomen.
De plasmaspiegel van methotrexaat, valproïnezuur en digoxine kan toenemen, waardoor toxische verschijnselen kunnen ontstaan.
De werking van bloedglucoseverlagende middelen kan worden versterkt.
Bij alcoholgebruik en bij gebruik van enzyminducerende middelen zoals rifampicine, barbituraten, tricyclische antidepressiva en sommige anti-epileptica kan al bij therapeutische doseringen hepatotoxiciteit optreden door versnelde en verhoogde vorming van toxische metabolieten.
NSAID's kunnen het effect van bloeddrukverlagende middelen en bij hartfalen het effect van lisdiuretica verminderen.
Bij een gestoorde nierfunctie, ouderen of uitgedroogde patiënten kan door de combinatie met een RAAS-remmer de nierfunctie verder achteruit gaan.
Bij gelijktijdig chronisch gebruik van paracetamol en zidovudine komt neutropenie vaker voor, vermoedelijk door een verminderd metabolisme van zidovudine.
Actieve kool en colestyramine kunnen de absorptie van paracetamol verminderen.
Interacties
Bij langdurig gebruik en in hoge dosering kan de werking van vitamine K-antagonisten worden versterkt.
Actieve kool en colestyramine kunnen de absorptie van paracetamol verminderen, metoclopramide en domperidon kunnen de absorptiesnelheid verhogen. Colestyramine innemen > 1 uur na paracetamol.
Paracetamol kan interacties aangaan met middelen die dezelfde metabolismeroute volgen, remmen of induceren; zie de rubriek Kinetische gegevens. Bij gebruik van enzyminductoren zoals rifampicine, fenytoïne, fenobarbital, carbamazepine, primidon en tricyclische antidepressiva of sint-janskruid kan versterkte hepatotoxiciteit optreden door versnelde en verhoogde vorming van toxische metabolieten.
Bij chronisch alcoholgebruik kan versterkte hepatotoxiciteit optreden door versnelde en verhoogde vorming van toxische metabolieten.
Isoniazide kan de klaring van paracetamol verminderen door verhindering van het metaboliseren van paracetamol, waardoor de toxische grens eerder bereikt wordt.
Paracetamol kan de halfwaardetijd van chlooramfenicol doen toenemen.
Bij gelijktijdig chronisch gebruik van paracetamol en zidovudine komt neutropenie vaker voor, vermoedelijk door een verminderd metabolisme van zidovudine.
Coffeïne kan de eliminatie van lithium doen toenemen.
Zwangerschap
Paracetamol en acetylsalicylzuur passeren de placenta.
Teratogenese: Epidemiologisch onderzoek suggereert dat gebruik van NSAID's in de vroege fase van de zwangerschap de kans op miskramen, cardiale malformaties en gastroschisis vermeerdert. In dierproeven is een verhoogd pre- en post-implantatieverlies, embryo-foetale letaliteit en een toegenomen incidentie van malformaties gezien. Acetylsalicylzuur kan overgaan in de foetale bloedsomloop en daar salicylaatintoxicatie veroorzaken. Epidemiologische studies over de neurologische ontwikkeling bij kinderen die in de baarmoeder aan paracetamol waren blootgesteld, laten geen eenduidig resultaat zien.
Farmacologisch effect: Bij gebruik van acetylsalicylzuur tijdens het 3e trimester zijn farmacologische effecten zoals verlengde zwangerschapsduur, weeënremming, bloedingen bij de moeder en de pasgeborene en bij de foetus voortijdige sluiting van de ductus arteriosus Botalli, pulmonale hypertensie, bloedstollingsstoornis met als gevolg bloeding, nierfunctiestoornissen of nierinsufficiëntie met oligohydramnie, verlaagd geboortegewicht en meer kans op perinatale sterfte mogelijk. Voor paracetamol is in sommige studies een verband gelegd met meer kans op astma, cryptorchisme of andere nadelige uitkomsten voor het kind, maar deze resultaten zijn niet eenduidig. Langdurige inname van grote hoeveelheden coffeïne kan een spontane abortus of vroeggeboorte uitlokken.
Advies: Tijdens het 1e en 2e trimester niet gebruiken tenzij op strikte indicatie en dan in zo laag mogelijke dosering voor een zo kort mogelijke behandeling. Gecontra-indiceerd gedurende het 3e trimester van zwangerschap.
Vruchtbaarheid: Het gebruik van een NSAID kan de vruchtbaarheid nadelig beïnvloeden door een reversibel effect op de ovulatie, en wordt niet aanbevolen bij vrouwen die zwanger willen worden.
Zwangerschap
Paracetamol passeert de placenta.
Teratogenese: Bij dieren aanwijzingen voor schadelijkheid (coffeïne in hoge doses).
Farmacologisch effect: paracetamol: epidemiologische studies over neurologische ontwikkelingsstoornissen bij kinderen die in de baarmoeder aan paracetamol waren blootgesteld, laten geen eenduidig resultaat zien. Coffeïne: overmatig gebruik kan leiden tot een laag geboortegewicht of miskraam.
Advies: Kan, op strikte indicatie overeenkomstig het voorschrift, worden gebruikt, maar wel zo kort mogelijk en in de laagst mogelijke effectieve dosering.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Acetylsalicylzuur, coffeïne en paracetamol gaan over in de moedermelk.
Advies: Gebruik ontraden.
Lactatie
Overgang in de moedemelk: Ja, zowel coffeïne als, in geringe mate, paracetamol.
Farmacologisch effect: Coffeïne heeft mogelijk een stimulerend effect op het kind.
Advies: Kan kortdurend, in therapeutische dosering, worden gebruikt.
Contra-indicaties
- bij eerder gebruik maagklachten en maagpijn;
- ulcus pepticum en maag-darmbloedingen, zowel actief als in de anamnese;
- gastro-intestinale bloeding of perforatie als gevolg van gebruik van NSAID's;
- erosieve gastritis;
- cerebrovasculaire bloedingen;
- astma-aanval, bronchospasme, angio-oedeem, urticaria, acute rinitis of collaps na eerder gebruik van acetylsalicylzuur of andere NSAID's;
- ernstige nier- of leverinsufficiëntie; GFR< 30 ml/min/1,73 m².
- ernstig hartfalen;
- hemorragische diathese;
- hypoprotrombinemie.
Waarschuwingen en voorzorgen
Wees voorzichtig bij maag-darmbloedingen in de anamnese, meer kans op gastro-intestinale complicaties, bij ouderen en bij astma, stollingsstoornissen, colitis ulcerosa, M Crohn, hypertensie, hartfalen, matige lever- en nierfunctiestoornissen (GFR > 30 ml/min/1,73 m², daaronder gecontra-indiceerd), chronisch alcoholgebruik, G6PD-deficiëntie of deficiëntie van glutathionperoxidase in erytrocyten, dehydratie en chronische ondervoeding. Bij optreden van maag-darmbloedingen of -ulceratie de behandeling onmiddellijk staken.
Bij ouderen komen bijwerkingen vaker voor, met name gastro-intestinale bloeding en perforatie, die fataal kunnen zijn.
Producten die acetylsalicylzuur bevatten mogen bij kinderen die symptomen vertonen van griep of waterpokken alleen op advies van de arts en slechts dan worden toegediend, wanneer andere maatregelen tekortschieten. Mocht er in het verloop van deze aandoeningen sprake zijn van langdurig overgeven, bewustzijnsverlaging of gedragsstoornissen, dan kan dit duiden op het syndroom van Reye.
Acetylsalicylzuur vermindert de samenklontering van bloedplaatjes en verlengt de bloedingstijd.
Niet gebruiken kort vóór of kort ná het trekken van tanden en kiezen. Tot 4-8 dagen na toediening bestaat een verhoogde bloedingsneiging.
Niet gebruiken kort vóór of kort ná alcoholgebruik.
Bij migraine niet gebruiken bij patiënten die braken bij > 20% van de migraine-aanvallen of die het bed moeten houden bij > 50% van de aanvallen. Denk bij > 10 dagen per maand gebruik binnen 3 maanden aan geneesmiddelgeïnduceerde hoofdpijn; de behandeling staken.
De uitscheiding van urinezuur kan afnemen, wat bij daarvoor gevoelige personen een jichtaanval kan uitlokken.
Bij overdosering van paracetamol kan ernstige leverschade optreden.
Bij de eerste verschijnselen van huiduitslag, mucosale laesies of andere tekenen van overgevoeligheid, de toepassing staken.
Langdurig of veelvuldig gebruik wordt ontraden.
De tablet kan benzoëzuur bevatten. Dit kan bij kinderen < 4 weken geelzucht verergeren.
Waarschuwingen en voorzorgen
Wees voorzichtig bij milde tot matige leverfunctiestoornis omdat de kans op paracetamol-gerelateerde leverschade toeneemt; niet gebruiken zonder medisch advies bij Gilbert-syndroom, ernstige leverfunctiestoornis (Child-Pughscore > 9), acute hepatitis, matige tot ernstige nierfunctiestoornis, glucose-6-fosfaatdehydrogenase-deficiëntie, hemolytische anemie, chronisch alcoholgebruik, dehydratie, chronische ondervoeding en bij astmapatiënten die gevoelig zijn voor acetylsalicylzuur wegens gemelde kruisovergevoeligheid.
Bij glutathion-depletie bij sepsis neemt de kans op metabole acidose toe.
Langdurig of veelvuldig gebruik wordt ontraden. Gebruik > 3 maanden om de dag of vaker kan geneesmiddelafhankelijke hoofdpijn veroorzaken, staak dan de behandeling.
Heroverweeg de behandeling bij hoge koorts, verschijnselen van secundaire infectie of aanhoudende symptomen.
Gelijktijdig gebruik van producten die coffeïne bevatten kan duizeligheid, nervositeit en slapeloosheid veroorzaken. Houd rekening met de coffeïne in de tablet bij patiënten met ulcus pepticum in de voorgeschiedenis en bij patiënten met epilepsie.
De tabletten kunnen kaliumsorbaat bevatten; sorbinezuur kan leiden tot dermatitis.
Overdosering
Zie acetylsalicylzuur#overdosering en paracetamol#overdosering. Voor meer informatie, raadpleeg Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Overdosering
Paracetamol: met name bij ouderen, kleine kinderen, bij leveraandoeningen, chronisch alcoholgebruik, chronische ondervoeding, bij sepsis en bij gebruik van enzyminducerende middelen (carbamazepine, fenobarbital, fenytoïne, rifampicine, sint-janskruid) is er een kans op intoxicatie met paracetamol. Overdosering kan leverfalen veroorzaken, wat een levertransplantatie noodzakelijk kan maken en fataal kan zijn. Een dosis van 25 g paracetamol wordt als dodelijk beschouwd.
Klinische symptomen van coffeïne-overdosering (maag-/buikpijn, braken, diurese, tachycardie of cardiale aritmie, stimulatie van het centrale zenuwstelsel) treden pas op bij ernstige paracetamol-intoxicatie. Eventuele behandeling zou een β-blokker bij cardiotoxische effecten kunnen zijn, en een fysiologische zoutoplossing en noradrenaline in geval van hypotensie.
Symptomen
anorexie, misselijkheid, braken, bleekheid en abdominale pijn treden gewoonlijk binnen 24 uur op. Bewusteloosheid treedt in het algemeen niet op. Leverbeschadiging (geelzucht, levernecrose) treedt op indien de paracetamoldosis de verwerkingscapaciteit overbelast. Een overdosis vanaf 140 mg/kg lichaamsgewicht (bij risicofactoren: 100 mg/kg) veroorzaakt leverschade, vanaf 200 mg/kg kan ernstige leverschade ontstaan resulterend in hepatocellulaire insufficiëntie, metabole acidose en encefalopathie, welke kunnen leiden tot coma en dood. Gelijktijdig zijn verhoogde spiegels van levertransaminasen, lactaatdehydrogenase en bilirubine waargenomen in combinatie met verlaagde protrombinespiegels 12–48 uur na toediening. Klinische verschijnselen van leverbeschadiging zijn gewoonlijk zichtbaar na twee dagen en zijn maximaal na 4–6 dagen. Acute pancreatitis is waargenomen. Coffeïne (in hoge doses): buikpijn, braken, diurese, tachycardie of cardiale aritmie, stimulatie van het centrale zenuwstelsel (slapeloosheid, rusteloosheid, opwinding, agitatie, nervositeit, duizeligheid, tremoren, convulsies).
Therapie
onmiddellijke ziekenhuisopname ook als symptomen ontbreken, maag spoelen binnen 1 uur na inname, gevolgd door geactiveerde kool en natriumsulfaat. Als antidotum N-acetylcysteïne i.v. of oraal (dan geen geactiveerde kool toepassen) toedienen (indien de gemeten paracetamolspiegel daartoe aanleiding geeft), bij voorkeur binnen 8–10 uur na inname van de overdosis; toediening tot 36 uur na inname kan nog de prognose verbeteren als de paracetamolspiegel nog aantoonbaar is. Bij coffeïne-overdosering kan hypotensie behandeld worden met NaCl-oplossing 0,9% en eventueel noradrenaline; bij ernstige cardiotoxiciteit zou er een rol kunnen zijn voor een kortwerkende β-blokker.
Zie voor meer informatie over symptomen en behandeling toxicologie.org/paracetamol of via vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Acetylsalicylzuur en paracetamol hebben analgetische en antipyretische werking; acetylsalicylzuur heeft in hoge dosering ook een antiflogistisch effect. Acetylsalicylzuur remt de trombocytenaggregatie. Coffeïne heeft een centraal stimulerende werking; het verhoogt het analgetische effect van paracetamol en acetylsalicylzuur en verkort de tijd tot het analgetische effect optreedt.
- Meer informatie:
- acetylsalicylzuur#eigenschappen
- paracetamol/coffeïne#eigenschappen
Eigenschappen
Paracetamol is een acetanilidederivaat met analgetische en antipyretische werking, vermoedelijk via remming van het enzym prostaglandinesynthetase. Coffeïne kan het analgetisch effect van paracetamol versterken. Mogelijke mechanismen hiervoor zijn: blokkade van de perifere pro-nociceptieve acties van adenosine; activering van het centrale noradrenerge systeem; centrale zenuwstelselstimulatie resulterend in een modulatie van de affectieve component van pijn.
Kinetische gegevens
| Resorptie | paracetamol en coffeïne: oraal snel en vrijwel volledig. |
| F | ca. 80% |
| T max | paracetamol: ½–2 uur, coffeïne 20–60 min. |
| V d | paracetamol: 0,9–1 l/kg. |
| Metabolisering | paracetamol: in de lever door conjugatie met glucuronzuur door UGT1A1 (ca. 60% bij volwassenen); met sulfaat door SULT1A1 (ca 35%) en met cysteïne door NAT (ca 3%). Een klein deel door CYP2E1 en CYP2D6 tot zeer reactieve metaboliet, die normaliter snel wordt geïnactiveerd door conjugatie met glutathion. (Overdosering kan de glutathionvoorraad uitputten en zo leiden tot acute leverbeschadiging). Coffeïne: in de lever via oxidatie en demethylering, vooral door CYP1A2 en daarnaast door CYP2E1. |
| Eliminatie | paracetamol: met de urine, vnl. als glucuronide (60–80%) en sulfaatconjugaat (20–30%), < 5% onveranderd; bij gestoorde nierfunctie kan cumulatie van geconjugeerde metabolieten ontstaan. Bij ouderen is de conjugatiecapaciteit onveranderd. Coffeïne: met de urine (vooral als metabolieten, 1–2 % onveranderd). |
| T 1/2el | paracetamol: 1–4 uur, langer bij creatinineklaring < 10 ml/min. Coffeïne: ca. 4–5 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
acetylsalicylzuur/paracetamol/coffeïne hoort bij de groep aceetanilidederivaten.
- paracetamol (N02BE01) Vergelijk
- paracetamol/ascorbinezuur (N02BE51) Vergelijk
- paracetamol/codeïne (N02AJ06) Vergelijk
- paracetamol/coffeïne (N02BE51) Vergelijk
- paracetamol/coffeïne/ascorbinezuur (N02BE51) Vergelijk
- paracetamol/propyfenazon/coffeïne (N02BE51) Vergelijk
- paracetamol/tramadol (N02AJ13) Vergelijk
Groepsinformatie
paracetamol/coffeïne hoort bij de groep aceetanilidederivaten.
- acetylsalicylzuur/paracetamol/coffeïne (N02BE51) Vergelijk
- paracetamol (N02BE01) Vergelijk
- paracetamol/ascorbinezuur (N02BE51) Vergelijk
- paracetamol/codeïne (N02AJ06) Vergelijk
- paracetamol/coffeïne/ascorbinezuur (N02BE51) Vergelijk
- paracetamol/propyfenazon/coffeïne (N02BE51) Vergelijk
- paracetamol/tramadol (N02AJ13) Vergelijk