Farmacotherapeutisch Kompas

U bevindt zich hier:

Farmacotherapeutisch Kompas Geneesmiddelen
Wis invoer

Uitbreiden…

Open/sluiten

Welke geneesmiddelen wilt u aan de vergelijking toevoegen?

calcitriol (systemisch)

vitamine d en analoga A11CC04

Sluiten

dihydrotachysterol

vitamine d en analoga A11CC02

Sluiten

Samenstelling

Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.

Rocaltrol Atnahs Pharma

Toedieningsvorm
Capsule
Sterkte
0,25 microg, 0,5 microg

Uitleg symbolen

XGVS Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS).
OTC 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel.
Bijlage 2 Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering.
Aanvullende monitoring Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb.

Samenstelling

Raadpleeg voor hulpstoffen een apotheker.

Dihydral BModesto

Toedieningsvorm
Tablet
Sterkte
0,2 mg

Uitleg symbolen

XGVS Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS).
OTC 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel.
Bijlage 2 Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering.
Aanvullende monitoring Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb.

Advies

Behandel, indien mogelijk, de oorzaak van chronische nierschade. Start daarnaast behandeling om het grotere risico van (vnl. cardiovasculaire) morbiditeit te verminderen en progressie van nierschade te voorkomen of beperken. Behandel de complicaties van nierschade en start eventueel niervervangende therapie (dialyse).

Geef voor de behandeling van een vitamine D-deficiëntie bij ouderen > 70 jaar met een calcidiolspiegel < 50 nmol/liter, colecalciferol (vitamine D3). Geef een oplaaddosering bij < 35 nmol/l. Voeg bij een ernstige nierinsufficiëntie (eGFR < 15 ml/min) alfacalcidol toe. Zie voor de preventie van een vitamine D-deficiëntie de vitamine D-suppletieadviezen van de Gezondheidsraad via het Vitamine D Stroomschema op voedingscentrum.nl.

Advies

Bij hypoparathyreoïdie is door de afwezigheid van PTH de omzetting van vitamine D gestoord, zodat de voorkeur uitgaat naar calcitriol, α-calcidol of dihydrotachysterol.

Bij renale osteodystrofie en renale rachitis is dihydrotachysterol een goede keus.

Indicaties

  • Preventie en behandeling van renale osteodystrofie bij matige tot ernstige (creatinineklaring 15–55 ml/min) nierinsufficiëntie, met of zonder toepassing van hemodialyse.
  • Postchirurgische hypoparathyroïdie;
  • Idiopathische hypoparathyroïdie;
  • Pseudohypoparathyroïdie;
  • Vitamine D-afhankelijke rachitis;
  • Hypofosfatemische vitamine D-resistente rachitis.

Gerelateerde informatie

  • chronische nierschade
  • vitamine d-deficiëntie bij ouderen

Indicaties

  • Postoperatieve of idiopathische hypoparathyreoïdie;

  • Primaire resistente rachitis;

  • Renale osteodystrofie.

Dosering

Doseer op geleide van de serumcalciumspiegel. Bij hypercalciëmie de behandeling onmiddellijk staken tot normocalciëmie is bereikt. Daarna therapie herstarten met een dosis die 0,25 microg lager is dan de voorheen toegediende dosis; zie ook de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.

Klap alles open Klap alles dicht

Renale osteodystrofie

Volwassenen (incl. ouderen)

Begindosering: 0,25 microg 1×/dag, bij normocalciëmie of geringe hypocalciëmie 0,25 microg iedere 2 dagen. Bij onvoldoende verbetering binnen 2–4 weken de dosering verhogen met 0,25 microg/dag per 2–4 weken onder controle van de serumcalciumspiegel minstens tweemaal per week. Gewoonlijk is 0,5–1 microg/dag voldoende. Bij nierdialyse kan 0,5–1,0 microg/dag nodig zijn, indien dit onvoldoende effectief is, kan een orale stoottherapie van 0,1 microg/kg/week (initiële dosering) verdeeld over 2 of 3 gelijke doses 's avonds effectief zijn. De cumulatieve dosis is maximaal 12 microg per week.

Hypoparathyroïdie en rachitis

Volwassenen (incl. ouderen)

Begindosering: 0,25 microg 1×/dag 's morgens. Bij onvoldoende verbetering de dosering verhogen met 0,25 microg iedere 2–4 weken onder controle van de serumcalciumspiegel minstens tweemaal per week. Bij hypoparathyroïdie kunnen door malabsorptie hogere doses nodig zijn. Bij zwangeren met hypoparathyroïdie kan in de tweede helft van de zwangerschap een hogere dosis nodig zijn; post partum deze weer verlagen.

Dosering

Klap alles open Klap alles dicht

Beschreven indicaties:

Begindosering 0,2 mg per dag; de onderhoudsdosering wordt ingesteld onder nauwlettende controle van het serumcalciumgehalte: gewoonlijk 0,2 mg per dag. Bij kinderen (> 2 jaar) zeer voorzichtig titreren.

De tabletten bevatten een breukstreep om het inslikken te vereenvoudigen, niet om de tablet in gelijk doses te verdelen.

Bijwerkingen

Zeer vaak (> 10%): hypercalciëmie.

Vaak (1-10%): hoofdpijn. Buikpijn, misselijkheid. Huiduitslag. Urineweginfectie.

Soms (0,1-1%): verminderde eetlust, braken. Verhoogd creatininegehalte.

Verder zijn gemeld: overgevoeligheid, urticaria. Dorst, polydipsie, polyurie, dehydratie. Apathie, spierzwakte, sensorische stoornissen. Obstipatie, maagpijn. Erytheem, jeuk. Groeivertraging. Calcinose. Koorts, gewichtsverlies. Hyperfosfatemie.

  • Informatie van Lareb over dit middel
  • Meldformulier bijwerkingen

Bijwerkingen

Gemeld zijn: anorexie, misselijkheid, braken, polyurie, dorst en buikkrampen. Hypercalciëmie als gevolg van overdosering of interactie met thiazide-diuretica.

  • Informatie van Lareb over dit middel
  • Meldformulier bijwerkingen

Interacties

Thiazide-diuretica kunnen het risico van hypercalciëmie vergroten. Gelijktijdig gebruik met digoxine heeft een risico van cardiale aritmieën (vooral bij hypercalciëmie).

Corticosteroïden kunnen het effect van vitamine D-analoga antagoneren. Colestyramine en sevelameer kunnen de intestinale resorptie van calcitriol verminderen.

Omdat calcitriol ook het fosfaattransport in darm, nieren en botten beïnvloedt, de dosering van fosfaatbindende stoffen afstemmen op de fosfaatconcentratie in het serum (normale waarden: 0,65–1,62 mmol/l of 2–5 mg/100 ml).

Gelijktijdig gebruik van magnesiumbevattende antacida en laxantia kan bij dialysepatiënten leiden tot hypermagnesiëmie.

Ongecontroleerde inname van extra calciumbevattende geneesmiddelen en calcium-supplementen dient te worden vermeden.

Interacties

Bij gelijktijdige toediening van thiazide-diuretica aan patiënten met hypoparathyreoïdie kan hypercalciemie ontstaan.

Sommige anti-epileptica zoals bv. fenytoïne en fenobarbital kunnen de vitamine behoefte doen toenemen.

Zwangerschap

Calcitriol passeert de placenta.

Teratogenese: Bij de mens geen aanwijzingen voor schadelijkheid. Bij enkele dieren na toediening van zeer hoge orale doses schadelijk gebleken.

Advies: Volgens de fabrikant alleen op strikte indicatie gebruiken. Kan waarschijnlijk veilig worden gebruikt volgens Lareb.

  • Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Zwangerschap

Teratogenese: Over het gebruik van deze stof tijdens zwangerschap bij de mens bestaan onvoldoende gegevens om de mogelijke schadelijkheid te beoordelen.

Farmacologisch effect: Vitamine D-tekort bij de moeder gedurende het 3e trimester kan leiden tot vitamine D-deficiëntie bij het ongeboren kind. Na de geboorte kan dit leiden tot hypocalciëmie en convulsies, rachitis en mogelijk tot spierzwakte, groeivertraging, vertraagde botrijping, fracturen en afwijkende aanleg van tandglazuur. Dit is vooral gemeld bij neonaten van donker gepigmenteerde en gesluierde vrouwen. Hoge dosering vitamine D bij de moeder kan leiden tot hypercalciëmie bij het kind, met als mogelijk gevolg lichamelijke en mentale retardatie, supravalvulaire aortastenose, suppressie van de parathyreoïdfunctie en retinopathie bij het kind. Hypervitaminose D op basis van hypercalciëmie kan leiden tot foetale afwijkingen en suppressie van de parathyreoïdfunctie bij de pasgeborene.

Advies: Alleen toepassen bij vastgestelde vitamine D-deficiëntie. Bepaal regelmatig de serumcalciumspiegel.

  • Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Ja.

Advies: Kan volgens voorschrift worden gebruikt mits regelmatig de serumcalciumspiegel wordt bepaald bij zowel moeder als kind.

  • Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Ja.

Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding ontraden vanwege de kans op hypercalciëmie. Indien dit geneesmiddel toch gebruikt wordt de serumcalciumspiegels bij moeder en kind controleren.

  • Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Contra-indicaties

  • hypercalciëmie.

Contra-indicaties

Hypercalciëmie.

Waarschuwingen en voorzorgen

Voor een optimale werkzaamheid van vitamine D is voldoende calciuminname noodzakelijk aan het begin van de behandeling. Vermijd echter overmatige inname van calcium; een totale calciuminname van ca. 800 mg (incl. de hoeveelheid calcium via de voeding) is voldoende. Vanwege een verbeterde opname van calcium in het maag-darmkanaal tijdens behandeling kan de calciuminname soms worden verminderd.

Plotselinge verhoging van de calciuminname kan leiden tot hypercalciëmie. Controleer de calciumspiegels tijdens de titratiefase ten minste 2×/week en daarna elke maand. Zodra het serumcalcium 0,25 mmol/l boven de norm (gem. 2,25–2,75 mmol/l) komt te liggen of het serumcreatinine stijgt > 120 micromol/l, de toediening van calcitriol tijdelijk onderbreken. Gedurende een periode van hypercalciëmie moeten serumcalcium en -fosfaat dagelijks worden gecontroleerd. Als normale waarden zijn bereikt, kan de behandeling met calcitriol worden voortgezet met een lagere dosis. Immobilisatie (bv. na een operatie) vermeerdert de kans op hypercalciëmie.

Aangeraden wordt regelmatig het gehalte plasmacalcium, -fosfaat, -magnesium, -creatinine en -alkalische fosfatase te bepalen.

Bij nierinsufficiëntie een fosfaatbinder gebruiken i.c.m. een fosfaatarm dieet, om de fosfaatspiegel onder controle te houden. Gelijktijdige hypercalciëmie en hyperfosfatemie (> 1,74 mmol/l; het serumcalcium × fosfaatproduct mag niet hoger worden dan 5,6 mmol²/l²) leidt tot ectopische verkalkingen in de weke delen. Bij normale nierfunctie kan chronische hypercalciëmie gepaard gaan met toename van het serumcreatinine. Er moet voor voldoende vloeistoftoevoer worden gezorgd.

Patiënten met vitamine D-resistente rachitis moeten hun orale fosfaattherapie voortzetten. Daarbij rekening houden met eventuele stimulering van de intestinale fosfaatabsorptie door calcitriol. Dit effect kan de behoefte aan extra fosfaat veranderen.

Calcitriol is de meest werkzame metaboliet van vitamine D; om deze reden geen ander preparaat van vitamine D gelijktijdig voor schrijven. Gebruik van calciumverrijkte voedingsmiddelen dient te worden vermeden.

De veiligheid en werkzaamheid bij kinderen zijn onvoldoende onderzocht om doseringsaanbevelingen te doen.

Waarschuwingen en voorzorgen

Bij overdosering kan hypercalciëmie optreden, bepaal daarom regelmatig het calciumgehalte in het bloed.

Met name bij de behandeling van renale osteodystrofie eerst het fosfaatgehalte binnen de normale grenzen brengen. Wees voorzichtig bij de aanwezigheid van nierstenen.

De veiligheid en effectiviteit bij kinderen < 2 jaar en bij kinderen die hemodialyse ondergaan zijn onvoldoende vastgesteld.

Overdosering

Symptomen

Acute vitamine D-intoxicatie: anorexie, hoofdpijn, braken, obstipatie; chronische intoxicatie: dystrofie (zwakte, gewichtsverlies), sensorische stoornissen, koorts met dorst, polyurie, dehydratie, apathie, groeistilstand en infecties van de urinewegen, hypercalciëmie met als gevolg verkalking van nierschors, myocardium, longen en pancreas.

Therapie

Bij acute overdosering kan men maagspoeling (indien qua tijdstip nog relevant) of opwekken van braken overwegen om verdere absorptie tegen te gaan alsmede vloeibare paraffine om te laxeren. Indien verhoogde calciumconcentraties in het serum aanhouden, kan men fosfaten of corticosteroïden toedienen en maatregelen nemen om voldoende diurese te bewerkstelligen.

Voor meer informatie over een vergiftiging na systemische toediening van calcitriol neem contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.

Overdosering

Symptomen

Overdosering veroorzaakt hypercalciëmie. De voornaamste vroeg klinische verschijnselen hiervan zijn: anorexie, misselijkheid, braken, buikpijn, polyurie en polydipsie; in geval van renale osteodystrofie bestaat het gevaar van versnelde achteruitgang van de nierfunctie. Later kunnen er kalkneerslagen in de weefsels en in verschillende organen ontstaan (o.a. nefrocalcinose) bij demineralisatie van het skelet.

Therapie

Hydratie, toediening van citraten, sulfaten, fosfaten, corticosteroïden, EDTA en dialyse kunnen zinvol zijn.

Voor meer informatie over een vergiftiging met dihydrotachysterol neem contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.

Eigenschappen

Calcitriol, de biologisch meest actieve vitamine D3-metaboliet, wordt normaal in de nier gevormd uit zijn precursor 25-hydroxy-colecalciferol, dat in de lever uit vitamine D3 wordt gevormd. Calcitriol bindt aan de vitamine-D-receptor en bevordert de intestinale absorptie van calcium. In het bot stimuleert calcitriol, samen met parathyroïdhormoon, de absorptie van calcium; in de nier verhoogt het de tubulaire terugresorptie van calcium. Tevens onderdrukt het de synthese en secretie van parathyroïdhormoon. Werkingsduur: 3–5 dagen.

Kinetische gegevens

Resorptie snel.
T max binnen 2–6 uur.
Metabolisering hydroxylering en oxidatie in nier en lever, vooral via CYP24A1.
Eliminatie vnl. met de feces als (deels werkzame) metabolieten. Niet gemetaboliseerd calcitriol doorloopt via uitscheiding met de gal een enterohepatische kringloop.
T 1/2el 5–8 uur.

Uitleg afkortingen

F biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt)
T max tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening
V d verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam)
T 1/2 plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren)
T 1/2el plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd

Eigenschappen

Dihydrotachysterol is een vitamine D analogon dat beschouwd kan worden als een reductieproduct van vitamine D2. Verhoogt het serumcalciumgehalte door mobilisatie uit het skelet en absorptie uit de darm en verhoogt de uitscheiding van fosfaat door vermindering van de tubulaire terugresorptie.

Kinetische gegevens

Metabolisering 25-hydroxylering in de lever tot de actieve vorm 25-hydroxy-dihydrotachysterol.

Uitleg afkortingen

F biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt)
T max tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening
V d verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam)
T 1/2 plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren)
T 1/2el plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd

Groepsinformatie

calcitriol (systemisch) hoort bij de groep vitamine d en analoga.

  • alfacalcidol (A11CC03) Vergelijk
  • calcifediol (A11CC06) Vergelijk
  • calcipotriol (D05AX02) Vergelijk
  • calcitriol (in de dermatologie) (D05AX03) Vergelijk
  • colecalciferol (A11CC05) Vergelijk
  • dihydrotachysterol (A11CC02) Vergelijk
  • paricalcitol (H05BX02) Vergelijk

Groepsinformatie

dihydrotachysterol hoort bij de groep vitamine d en analoga.

  • alfacalcidol (A11CC03) Vergelijk
  • calcifediol (A11CC06) Vergelijk
  • calcipotriol (D05AX02) Vergelijk
  • calcitriol (in de dermatologie) (D05AX03) Vergelijk
  • calcitriol (systemisch) (A11CC04) Vergelijk
  • colecalciferol (A11CC05) Vergelijk
  • paricalcitol (H05BX02) Vergelijk

Kosten

Kosten laden…

Kosten

Kosten laden…

Zie ook

Geneesmiddelgroep

  • vitamine d en analoga

Indicaties

  • chronische nierschade
  • vitamine d-deficiëntie bij ouderen

Externe links

  • Officiële productinformatie CBG/EMA
  • Medicijnkosten.nl
  • GIPdatabank
  • Kinderformularium (NKFK)

Zie ook

Geneesmiddelgroep

  • vitamine d en analoga

Externe links

  • Medicijnkosten.nl
  • GIPdatabank
???naar.zoeken???
Zorginstituut Nederland
Onafhankelijke geneesmiddelinformatie
voor zorgprofessionals

Service

  • Contact
  • E-learning cursus FK
  • Mobiele apps
  • Help

Over

  • Over deze site
  • Verantwoording
  • Veelgestelde vragen
  • Proclaimer
  • Copyright
  • Cookies
Het Farmacotherapeutisch Kompas gebruikt analytische cookies om het gebruik van de website te analyseren en daarmee de website te kunnen verbeteren.
Lees meer over cookies en hoe u cookies kunt uitschakelen

Web-App

Installeer deze Web-App op je iPhone: Tap het deel-icoon en daarna "Zet op beginscherm".