Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Hydrochloorthiazide drank FNA Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Drank
- Sterkte
- 0,5 mg/ml
Bevat tevens: 0,2 g saccharose per ml. Conserveermiddel: methylparahydroxybenzoaat.
Hydrochloorthiazide tablet Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 12,5 mg, 25 mg, 50 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Indapamide Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Dragee
- Sterkte
- 2,5 mg
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld
- Sterkte
- 2,5 mg
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 2,5 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Hypertensie: Diuretica, β-blokkers, calciumantagonisten (dihydropyridinen), ‘angiotensine converting enzyme’(ACE)-remmers en angiotensine receptor-blokkers (ARB’s) verlagen de bloeddruk effectief en verminderen het tienjaarsrisico op cardiovasculaire mortaliteit en morbiditeit. Comorbiditeit en specifieke patiëntkarakteristieken bepalen welke groepen en welke middelen als eerste in aanmerking komen. De voorkeur gaat uit naar middelen met een 24-uurs werkzaamheid. Als één middel onvoldoende effectief is bij de aanbevolen dosering, is het toevoegen van een middel uit een andere groep effectiever dan het ophogen van de dosering; tevens beperkt dit de dosisafhankelijke bijwerkingen. Een vaste combinatie in de juiste dosisverhouding heeft om reden van therapietrouw de voorkeur.
Bij systolisch hartfalen starten met een ACE-remmer en bij vochtretentie met een diureticum, daarna, als de patiënt klinisch stabiel is, een selectieve β-blokker toevoegen. Een combinatie van deze middelen verlicht de klachten en kan een vroegtijdige mortaliteit en de kans op ziekenhuisopname voor hartfalen verminderen. De patiënt op de medicatie instellen op basis van een zorgvuldige titratie van de doses en regelmatige controle van serumelektrolyten en de nierfunctie. Een lisdiureticum, furosemide of bumetanide, heeft de voorkeur boven een thiazide-diureticum in verband met de sterkere werking.
Bij de behandeling van de genoemde oedemen gaat de voorkeur uit naar een lisdiureticum vanwege de snelle en kortdurende werking. Wanneer piekdiurese moet worden vermeden, komen thiazide-diuretica in aanmerking.
Advies
Hypertensie: Diuretica, β-blokkers, calciumantagonisten (dihydropyridinen), ‘angiotensine converting enzyme’(ACE)-remmers en angiotensine receptor-blokkers (ARB’s) verlagen de bloeddruk effectief en verminderen het tienjaarsrisico op cardiovasculaire mortaliteit en morbiditeit. Comorbiditeit en specifieke patiëntkarakteristieken bepalen welke groepen en welke middelen als eerste in aanmerking komen. De voorkeur gaat uit naar middelen met een 24-uurs werkzaamheid. Als één middel onvoldoende effectief is bij de aanbevolen dosering, is het toevoegen van een middel uit een andere groep effectiever dan het ophogen van de dosering; tevens beperkt dit de dosisafhankelijke bijwerkingen. Een vaste combinatie in de juiste dosisverhouding heeft om reden van therapietrouw de voorkeur.
Indicaties
- Arteriële hypertensie.
- Stabiel, chronisch licht tot matig ernstig hartfalen (NYHA-klasse II of III).
- Oedeem door levercirrose bij stabiele patiënten onder strikt toezicht.
- Oedeem door nefrotisch syndroom bij normokaliëmische patiënten zonder volumedepletie of ernstige hypoalbuminemie.
- Renale diabetes insipidus.
- Profylaxe van calciumoxalaatstenen in de urine bij idiopathische hypercalciurie.
Gerelateerde informatie
Indicaties
- Hypertensie.
Gerelateerde informatie
Dosering
Een dagdosis ≤ 50 mg bij voorkeur in 1 dosis 's morgens innemen.
Hypertensie
Volwassenen
Begindosering 12,5–25 mg 1× per dag 's morgens; bij onvoldoende effect eventueel de dosering verhogen tot max. 50 mg per dag.
Prematuren geboren na een zwangerschapsduur < 30 weken
Volgens het Kinderformularium van het NKFK: begindosering 1 mg/kg lichaamsgewicht per dag in 1 dosis; onderhoudsdosering indien na enkele dagen geen hyponatriëmie is opgetreden: 2 mg/kg/dag in 2 doses.
Prematuren geboren na een zwangerschapsduur ≥ 30 weken en a terme neonaten
Volgens het Kinderformularium van het NKFK: 0,5–2 mg/kg lichaamsgewicht per dag in 2 doses, max. 3 mg/kg/dag. Jonge kinderen kunnen hogere doses nodig hebben, tot 3 mg/kg/dag.
Kinderen van 1 maand-17 jaar
Volgens het Kinderformularium van het NKFK: 0,5–2 mg/kg lichaamsgewicht per dag in 1–2 doses; max. 50 mg/dag. Jonge kinderen kunnen hogere doses nodig hebben, tot 3 mg/kg/dag. Bij kinderen > 12 jaar kan 12,5 mg/dag in 1 dosis al voldoende zijn.
Hartfalen
Volwassenen
Begindosering 25–50 mg 1× per dag; zo nodig verhogen, max. 100 mg per dag.
Oedeem
Volwassenen
Begindosering 12,5–25 mg 1× per dag; onderhoudsdosering max. 50 mg per dag.
Prematuren geboren na een zwangerschapsduur < 30 weken
Volgens het Kinderformularium van het NKFK: begindosering 1 mg/kg lichaamsgewicht per dag in 1 dosis; onderhoudsdosering indien na enkele dagen geen hyponatriëmie is opgetreden: 2 mg/kg/dag in 2 doses.
Prematuren geboren na een zwangerschapsduur ≥ 30 weken en a terme neonaten
Volgens het Kinderformularium van het NKFK: 0,5–2 mg/kg lichaamsgewicht per dag in 2 doses, max. 3 mg/kg/dag. Jonge kinderen kunnen hogere doses nodig hebben, tot 3 mg/kg/dag.
Kinderen van 1 maand-17 jaar
Volgens het Kinderformularium van het NKFK: 0,5–2 mg/kg lichaamsgewicht per dag in 1–2 doses; max. 50 mg/dag. Jonge kinderen kunnen hogere doses nodig hebben, tot 3 mg/kg/dag. Bij kinderen > 12 jaar kan 12,5 mg/dag in 1 dosis al voldoende zijn.
Renale diabetes insipidus
Volwassenen
Begindosering tot 100 mg per dag; later de dosering eventueel verminderen.
Kinderen
Volgens de fabrikant: 1–2 mg/kg lichaamsgewicht per dag onder strikte controle van het kaliumgehalte.
Prematuren geboren na een zwangerschapsduur < 30 weken
Volgens het Kinderformularium van het NKFK: begindosering 1 mg/kg lichaamsgewicht per dag in 1 dosis; onderhoudsdosering indien na enkele dagen geen hyponatriëmie is opgetreden: 2 mg/kg/dag in 2 doses.
Prematuren geboren na een zwangerschapsduur ≥ 30 weken en a terme neonaten
Volgens het Kinderformularium van het NKFK: 0,5–2 mg/kg lichaamsgewicht per dag in 2 doses, max. 3 mg/kg/dag. Jonge kinderen kunnen hogere doses nodig hebben, tot 3 mg/kg/dag.
Kinderen van 1 maand-17 jaar
Volgens het Kinderformularium van het NKFK: 0,5–2 mg/kg lichaamsgewicht per dag in 1–2 doses; max. 50 mg/dag. Jonge kinderen kunnen hogere doses nodig hebben, tot 3 mg/kg/dag. Bij kinderen > 12 jaar kan 12,5 mg/dag in 1 dosis al voldoende zijn.
Idiopathische hypercalciurie en profylaxe van calciumoxalaatstenen in de urine
Volwassenen
25–50 mg 1×/per dag.
Prematuren geboren na een zwangerschapsduur < 30 weken
Volgens het Kinderformularium van het NKFK: begindosering 1 mg/kg lichaamsgewicht per dag in 1 dosis; onderhoudsdosering indien na enkele dagen geen hyponatriëmie is opgetreden: 2 mg/kg/dag in 2 doses.
Prematuren geboren na een zwangerschapsduur ≥ 30 weken en a terme neonaten
Volgens het Kinderformularium van het NKFK: 0,5–2 mg/kg lichaamsgewicht per dag in 2 doses, max. 3 mg/kg/dag. Jonge kinderen kunnen hogere doses nodig hebben, tot 3 mg/kg/dag.
Kinderen van 1 maand-17 jaar
Volgens het Kinderformularium van het NKFK: 0,5–2 mg/kg lichaamsgewicht per dag in 1–2 doses; max. 50 mg/dag. Jonge kinderen kunnen hogere doses nodig hebben, tot 3 mg/kg/dag. Bij kinderen > 12 jaar kan 12,5 mg/dag in 1 dosis al voldoende zijn.
Ouderen: Er is geen aanpassing van de startdosis nodig op basis van alleen de leeftijd. Ouderen kunnen wel gevoeliger zijn voor de effecten van hydrochloorthiazide waardoor uiteindelijk een lagere dosis voldoende kan zijn.
Nierfunctiestoornis: volgens de fabrikant bij een lichte tot matige nierfunctiestoornis (creatinineklaring 30–70 ml/min): de dosering halveren. Volgens het Kinderformularium van het NKFK bij kinderen > 3 maanden: bij een GFR ≥ 10 ml/min/1,73m2 is geen dosisaanpassing nodig. Bij een GFR < 10 ml/min/1,73m2 kan geen algemeen dosisadvies worden gegeven. Bij dialyse gebruik vermijden, thiaziden hebben geen effect bij dialysepatiënten zonder restdiurese.
Leverfunctiestoornis: bij een lichte tot matige leverfunctiestoornis (Child-Pughscore 5–9) is geen dosisaanpassing van de startdosis nodig, toepassing bij een ernstige leverfunctiestoornis (Child-Pughscore ≥ 10) is volgens de fabrikant gecontra-indiceerd.
Dosering
Hypertensie:
Volwassenen (incl. ouderen):
1×/dag 1 tablet 's morgens.
Bijwerkingen
Zeer vaak (> 10%): hypokaliëmie, hyponatriëmie, hypochloremie, hypercalciëmie, stijging van de lipidenwaarden (cholesterol, triglyceriden), hyperglykemie, glucosurie, hyperurikemie (soms leidend tot acute jicht bij daarvoor gevoelige patiënten).
Vaak (1-10%): trombocytopenie (soms met purpura). Hartkloppingen. Verlies van eetlust, maag-darmstoornissen (zoals misselijkheid, braken, diarree, buikkrampen, buikpijn). Reversibele stijging van de creatinine- en ureumconcentratie.
Soms (0,1-1%): orthostatische hypotensie. Leukopenie. Allergische huidreacties (zoals jeuk, erytheem, fotoallergisch exantheem, purpura, urticaria). Visusstoornissen (zoals wazig zien, stoornis in het kleurenzien), verminderde traanproductie, toename van myopie. (Necrotiserende) vasculitis. Ademnood, (acute interstitiële) pneumonie. Pancreatitis, intrahepatische cholestase of geelzucht, verhoogde amylasewaarde. Impotentie. Hypomagnesiëmie. Interstitiële nefritis. Koorts.
Zelden (0,01-0,1%): overgevoeligheidsreacties. Paresthesie, hoofdpijn, duizeligheid, dufheid, slaapstoornissen, depressie. Hartaritmieën. Obstipatie.
Zeer zelden (< 0,01%): agranulocytose, beenmergdepressie, hemolytische anemie, aplastische anemie. Erythema multiforme. Pulmonaal oedeem met shock, pneumonitis. Hypochloremische alkalose. Angiitis necroticans (vasculitis), toxische epidermale necrolyse, (cutane) lupus erythematodes-achtige reacties, (reactivatie van) cutane lupus erythematodes.
Verder zijn gemeld: trombo-embolische complicaties bij ouderen of patiënten met vaataandoeningen. Acuut gesloten kamerhoekglaucoom, acute myopie, choroïdale effusie. Spierspasmen, asthenie. Nierfunctiestoornis (incl. acuut nierfalen). Acute cholestase bij vooraf bestaande cholelithiase. Verergering of manifestatie van (latente) diabetes. Bij langdurig gebruik is een verhoogde incidentie van basaalcelcarcinoom en plaveiselcelcarcinoom van de huid waargenomen.
Bijwerkingen
Vaak (1-10%): maculopapuleus eczeem. Overgevoeligheid.
Soms (0,1-1%): braken. Purpura.
Zelden (0,01-0,1%): duizeligheid, vermoeidheid, hoofdpijn, paresthesieën. Misselijkheid, obstipatie, droge mond.
Zeer zelden (< 0,01%): trombocytopenie, leukopenie, agranulocytose, aplastische anemie, hemolytische anemie. Aritmie. Hypotensie. Pancreatitis, abnormale leverfunctie. Angio-oedeem, urticaria, toxische epidermale necrolyse, Stevens–Johnsonsyndroom. Nierfalen. Hypercalciëmie.
Verder zijn gemeld: 'torsade de pointes' (soms fataal), verlengd QT-interval. Syncope. Hepatische encefalopathie (bij leverinsufficiëntie), hepatitis. Myopie, wazig zien, visusstoornis, acuut gesloten-kamerhoekglaucoom, choroïdale effusie. Verergering van lupus erythematodes, fotosensibilisatie. Kaliumdepletie met hypokaliëmie (met name in hoog–risicogroepen zoals ouderen, mensen met een slechte voedingstoestand en/of gebruik van veel geneesmiddelen, bij cirrotische patiënten met oedeem en ascites, verlengd QT–interval en bij cardiovasculaire aandoeningen), hyponatriëmie met hypovolemie, stijging van de leverenzymwaarden, plasma–urinezuur- en bloedglucoseconcentratie.
Interacties
Door hypokaliëmie (intra- en extracellulair) of hypomagnesiëmie is de toxische grens van hartglycosiden en van geneesmiddelen die het QT-interval verlengen eerder bereikt; bij gebruik van ketanserine kan dit leiden tot ventriculaire hartritmestoornissen; verder kan de werking van niet-depolariserende spierrelaxantia toenemen. Bij combinatie met carbamazepine, SSRI's, sommige antipsychotica neemt de kans op hyponatriëmie toe. Gelijktijdig gebruik van kaliumsecreterende middelen (corticosteroïden, laxantia, amfotericine B of ACTH) kan leiden tot toenemend kaliumverlies. Gelijktijdig gebruik met vitamine D kan een verdere verhoging van het serum-calcium veroorzaken.
De renale lithiumklaring neemt af door toegenomen terugresorptie in de tubulus; verlaging van de lithiumdosis kan nodig zijn.
De werking van insuline en orale bloedglucoseverlagende middelen kan worden geantagoneerd, de hyperglykemische werking van diazoxide versterkt.
Colestyramine kan de resorptie doen afnemen, waardoor het diureticum niet gelijktijdig maar één uur ervoor of vier tot zes uur erna dient te worden ingenomen.
De werking van andere antihypertensiva kan worden versterkt. Vóór instelling op een RAAS-remmer de behandeling met het diureticum 2–3 dagen staken of de dosering verlagen om de kans op hypotensie na de eerste dosis te verkleinen.
NSAID's kunnen het diuretisch en antihypertensief effect verminderen; tevens is er meer kans op achteruitgang van de nierfunctie en hyperkaliëmie, vooral bij ouderen.
Combinatie met metformine voorzichtig toepassen vanwege meer kans op lactaatacidose, omdat hydrochloorthiazide nierfalen kan veroorzaken.
Combinatie met allopurinol vermeerdert de kans op overgevoeligheidsreacties, combinatie met amantadine de kans op bijwerkingen.
De renale uitscheiding van cytostatica kan verminderen waardoor het myelosuppressieve effect van het cytostaticum versterkt kan worden.
Bij combinatie met methyldopa is immunologische hemolytische anemie gemeld (als gevolg van de vorming van antilichamen tegen hydrochloorthiazide).
Interacties
Combinatie met thiazide- of verwante diuretica vermijden vanwege toenemend risico van hypokaliëmie en hyperurikemie. Wees voorzichtig bij combinatie met andere geneesmiddelen die hypokaliëmie kunnen veroorzaken (o.a. systemische corticosteroïden, prikkelende laxeermiddelen, amfotericine B). Hypokaliëmie (intra- en extracellulair) versterkt de toxiciteit van digoxine en van geneesmiddelen die het QT-interval verlengen en neuromusculair werkende spierrelaxantia.
Voorzichtig toepassen bij combinatie met geneesmiddelen die een verlenging van het QT-interval kunnen induceren (o.a. klasse Ia anti–aritmica, klasse III anti-aritmica, enkele antipsychotica, enkele antidepressiva, enkele macrolide antibiotica en fluorchinolonen). Hypokaliëmie is een risicofactor voor het optreden van 'torsade de pointes' bij deze combinatie.
De werking van andere antihypertensiva kan worden versterkt. Vóór instelling op een RAAS-remmer de behandeling met het diureticum 2–3 dagen staken om de kans op hypotensie en/of acuut nierfalen na de eerste dosis te verminderen; ook kan worden geprobeerd zonder staken van het diureticum te starten met een lage dosering RAAS-remmer (of zeer lage dosering indien tevens sprake is van hartfalen). Hierbij tijdens de eerste weken na het starten met de RAAS-remmer de nierfunctie controleren.
NSAID's kunnen het diuretisch, natriuretisch en antihypertensief effect verminderen.
De renale lithiumklaring neemt af door toegenomen terugresorptie in de tubulus; verlaging van de lithiumdosis kan nodig zijn.
Zwangerschap
Hydrochloorthiazide passeert de placenta.
Teratogenese: Geen aanwijzingen voor schadelijkheid (relatief weinig gegevens).
Farmacologisch effect: In het verleden werd toepassing van thiaziden en verwante verbindingen in het 3e trimester geassocieerd met problemen bij de neonaat (trombocytopenie, hypoglykemie en stoornissen in de elektrolytenbalans).
Advies: Gebruik ontraden bij zwangerschapsoedeem, zwangerschapshypertensie en/of (pre)eclampsie. Alleen op strikte indicatie gebruiken bij essentiële hypertensie, waarbij controle nodig is van intra-uteriene groei, hematocriet en elektrolyten (vanwege mogelijke hypokaliëmie en hyponatriëmie). Vanwege de kans op hypoperfusie van de placenta dit middel bij voorkeur niet starten tijdens de zwangerschap, maar alleen voortzetten indien het voor de zwangerschap al gebruikt werd.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren geen aanwijzingen voor schadelijkheid.
Farmacologisch effect: Langdurige blootstelling in het 3e trimester kan het plasmavolume van de moeder en de uteroplacentaire bloedstroom verminderen, waardoor foetoplacentaire ischemie en groeivertraging kunnen optreden. In het verleden werd toepassing van thiaziden en verwante verbindingen in het 3e trimester geassocieerd met problemen bij de neonaat (trombocytopenie, hypoglykemie en stoornissen in de elektrolytenbalans).
Advies: Gebruik ontraden.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja, in kleine hoeveelheden.
Farmacologisch effect: Verhoogd vrij bilirubine.
Advies: Kan waarschijnlijk veilig worden gebruikt. Indien hydrochloorthiazide gebruikt dient te worden een zo laag mogelijke dosering geven (max. 50 mg/dag) en de melkproductie in de gaten houden.
Overige: Diuretica kunnen de lactatie remmen. Vermijd daarom zoveel mogelijk het gebruik van deze middelen, vooral als de borstvoeding moeilijk op gang is gekomen.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend.
Farmacologisch effect: Overgevoeligheid en hypokaliëmie kunnen optreden.
Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding ontraden.
Overige: Indapamide is verwant aan thiazideverbindingen; hooggedoseerd kunnen thiazide-diuretica de melkproductie remmen door versterkte diurese.
Contra-indicaties
- ernstige nierinsufficiëntie (creatinineklaring < 30 ml/min), zie ook de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen;
- prerenale (cardiogene) nierinsufficiëntie;
- anurie;
- symptomatische hyperurikemie, jicht;
- aandoening met een vergroot kaliumverlies (zoals zoutverliezende nefropathieën);
- ernstige leverfunctiestoornissen;
- refractoire hypokaliëmie, hyponatriëmie, hypercalciëmie, hypovolemie;
- overgevoeligheid voor sulfonamiden.
Contra-indicaties
- ernstige nierinsufficiëntie (creatinineklaring ≤ 30 ml/min), zie ook de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen;
- ernstig gestoorde leverfunctie, hepatische encefalopathie;
- hypokaliëmie;
- overgevoeligheid voor thiazide-diuretica of sulfonamiden.
Waarschuwingen en voorzorgen
Aan het begin van de behandeling, na 3–4 weken en vervolgens iedere 4–6 maanden serumelektrolytconcentraties (m.n. van kalium) controleren en zo nodig corrigeren. Dit is vooral van belang bij ouderen, ascites als gevolg van levercirrose, oedeem door nefrotisch syndroom, overmatig braken, diarree, diabetes mellitus, parenterale toediening van vloeistoffen en streng zoutarm dieet, omdat dan de kans op hypokaliëmie is toegenomen. Hyponatriëmie met neurologische symptomen (misselijkheid, zwakte, progressieve desoriëntatie, apathie) is waargenomen, vooral bij gebruik van hoge doseringen bij oedeem ten gevolge van hartfalen; hierbij is frequentere controle nodig.
Bij diabetes mellitus de bloedglucosewaarden extra controleren.
Bij hyperlipidemie serumlipiden extra controleren.
Voorzichtig toepassen bij jicht in de anamnese.
Nierinsufficiëntie: Voorzichtig toepassen bij een verminderde nierfunctie. Bij ernstige nierinsufficiëntie (creatinineklaring < 30 ml/min)is hydrochloorthiazide volgens de fabrikant onwerkzaam en gecontra-indiceerd. Er zijn echter aanwijzingen dat thiaziden wél werkzaam zijn bij een verminderde nierfunctie, zie ook Hypertensie, essentiële of primaire#Behandelplan.
Leverinsufficiëntie: Voorzichtig toepassen bij een gestoorde leverfunctie omdat verschuivingen in het vloeistof- en elektrolytenevenwicht coma hepaticum kunnen bevorderen; bij ernstige leverinsufficiëntie is hydrochloorthiazide volgens de fabrikant gecontra-indiceerd.
Thiaziden verminderen de calciumuitscheiding en kunnen zo hypercalciëmie veroorzaken, wees daarom voorzichtig bij maligne aandoeningen of hyperparathyreoïdie.
Bij het optreden van symptomen van fotosensibilisatie de behandeling staken. Bij langdurig gebruik van hydrochloorthiazide neemt het risico op niet-melanome huidkanker (basaalcelcarcinoom en plaveiselcelcarcinoom) toe; de oorzaak hiervoor is waarschijnlijk fotosensibilisatie (grotere gevoeligheid voor UV-straling). Adviseer de patiënt overmatige blootstelling aan zonlicht en UV-straling te vermijden en adequate bescherming te gebruiken tegen de zon. Adviseer tevens contact op te nemen bij nieuwe laesies of veranderingen in laesies met verdachte kenmerken. Heroverweeg het gebruik van hydrochloorthiazide bij patiënten die al eerder huidkanker hebben gehad; dit geldt mogelijk ook voor andere thiazidediuretica.
Bij acute oogpijn of daling van de gezichtsscherpte (binnen enkele uren tot weken na start van de behandeling) de behandeling onmiddellijk staken. Choroïdale effusie met visusstoornissen, acute myopie en gesloten-kamerhoekglaucoom zijn gemeld bij gebruik van hydrochloorthiazide. Indien de oogdruk verhoogd is, deze proberen te verminderen vanwege de kans op acuut gesloten-kamerhoekglaucoom. Een van de risicofactoren voor het ontwikkelen van acuut gesloten-kamerhoekglaucoom kan zijn een voorgeschiedenis van een sulfonamide- of penicilline-allergie.
Wegens hun invloed op het calciummetabolisme kunnen thiaziden bijschildklierfunctieproeven verstoren. Hydrochloorthiazide kan een positieve uitslag geven in een dopingtest.
Waarschuwingen en voorzorgen
Aan het begin van de behandeling, en daarna regelmatig serumelektrolytconcentraties (m.n. van kalium) controleren en zo nodig corrigeren. Dit is vooral van belang bij ouderen, ascites als gevolg van levercirrose, oedeem door nefrotisch syndroom, overmatig braken, diarree, diabetes mellitus, parenterale toediening van vloeistoffen en een streng zoutarm dieet, omdat dan de kans op hypokaliëmie is toegenomen. Hyponatriëmie met neurologische symptomen (misselijkheid, zwakte, progressieve desoriëntatie, apathie) is waargenomen bij thiazide-diuretica; bij ouderen en mensen met levercirrose is frequentere controle nodig.
Bestaande verlenging van het QT-interval, hypokaliëmie en bradycardie zijn predisponerende factoren voor het ontstaan van 'torsade de pointes'.
Nierinsufficiëntie: Voorzichtig toepassen bij een verminderde nierfunctie. Bij ernstige nierinsufficiëntie (creatinineklaring < 30 ml/min) is indapamide volgens de fabrikant onwerkzaam en gecontra-indiceerd. Er zijn echter aanwijzingen dat thiazide(-achtigen) wél werkzaam zijn bij een verminderde nierfunctie, zie ook Hypertensie, essentiële of primaire#Behandelplan.
Leverinsufficiëntie: Voorzichtig toepassen bij een gestoorde leverfunctie omdat verschuivingen in het vloeistof- en elektrolytenevenwicht coma hepaticum kunnen bevorderen; bij ernstige leverinsufficiëntie is indapamide volgens de fabrikant gecontra-indiceerd.
Bij diabetici regelmatig de bloedglucoseconcentratie bepalen.
Voorzichtig toepassen bij jicht in de voorgeschiedenis.
Fotosensibilisatie is een reden om de behandeling staken; indien opnieuw indapamide gegeven moet worden, de huid tegen zonlicht en kunstmatige UVA-straling beschermen.
Bij acute oogpijn of daling van de gezichtsscherpte (binnen enkele uren tot weken na start van de behandeling) de behandeling onmiddellijk staken. Choroïdale effusie met visusstoornissen, acute myopie en gesloten-kamerhoekglaucoom zijn gemeld bij gebruik van sulfonamide(derivaten). Indien de oogdruk verhoogd is, deze proberen te verminderen vanwege de kans op acuut gesloten-kamerhoekglaucoom. Een van de risicofactoren voor het ontwikkelen van acuut gesloten-kamerhoekglaucoom kan zijn een voorgeschiedenis van een sulfonamide- of penicilline-allergie.
Aan thiazide verwante stoffen verminderen de calciumuitscheiding en kunnen zo hypercalciëmie veroorzaken, wees daarom voorzichtig bij maligne aandoeningen of hyperparathyreoïdie.
Onderzoeksgegevens:De veiligheid en werkzaamheid bij kinderen (< 18 j.) zijn niet onderzocht.
Overdosering
Symptomen
Acuut vochtverlies, gastro-intestinale klachten, polyurie, oligurie, duizeligheid, verminderd bewustzijn. Bij ernstige hypokaliëmie: spierzwakte, vermoeidheid, concentratiestoornissen, dof gevoel, hartritmestoornis, hypotensie, coma. Bij acute hyponatriëmie: rusteloosheid, hoofdpijn, pijn/kramp, convulsies.
Zie voor meer symptomen en de behandeling www.vergiftigingen.info.
Overdosering
Symptomen
Vooral door elektrolytstoornissen (hypokaliëmie, hyponatriëmie): misselijkheid, braken, krampen, duizeligheid, sufheid, verwardheid, polyurie of oligurie, soms anurie door hypovolemie, hypotensie.
Zie voor symptomen en behandeling vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Thiazide-diureticum, werking voornamelijk in het distale deel van de niertubulus door remming van de NaCl-terugresorptie door aangrijping op de NaCl-cotransporter. Diuretische werking: na 1–2 uur, max. na 4–6 uur. Werkingsduur: 10–12 uur.
Kinetische gegevens
| F | ca. 70%; bij hartfalen lager. |
| T max | ca. 4 uur. |
| V d | 5–6 l/kg. |
| Eliminatie | 60–80% via de urine (95% ongewijzigd), ≤ 24% via de feces. |
| T 1/2el | 9,5–13 uur, bij nierinsufficiëntie (creatinineklaring 30–70 ml/min) ca. tweemaal zo lang. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Bloeddrukverlagend middel met diuretische werking, sulfonamidederivaat, verwant aan thiazideverbindingen. Het werkingsmechanisme berust op zowel renale als extrarenale (relaxatie van het vasculaire gladde spierweefsel door vermindering van de calciuminflux) effecten. Indapamide heeft in het algemeen geen invloed op het bloedglucosegehalte. Werking: na max. 2 weken (bloeddrukdaling); max. na 2–4 maanden (bloeddrukdaling).
Kinetische gegevens
| Resorptie | snel en volledig. |
| F | 93%. |
| T max | 1–2 uur. Sterke binding aan erytrocyten. |
| V d | 0,36 l/kg. |
| Metabolisering | in de lever tot inactieve metabolieten. |
| Eliminatie | via de nieren 70% en de feces (22%), vnl. als inactieve metabolieten. |
| T 1/2el | 14–24 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
hydrochloorthiazide hoort bij de groep thiaziden.
Groepsinformatie
indapamide hoort bij de groep thiaziden.