Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Bondronat (als Na-zout-1-water) Atnahs Pharma
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld
- Sterkte
- 50 mg
Bonviva (als Na-zout-1-water) Atnahs Pharma
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld
- Sterkte
- 150 mg
- Toedieningsvorm
- Injectievloeistof
- Sterkte
- 1 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- wegwerpspuit 3 ml
Ibandroninezuur (als Na-zout-1-water) Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld
- Sterkte
- 150 mg
- Toedieningsvorm
- Injectievloeistof
- Sterkte
- 1 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- wegwerpspuit 3 ml
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Ostac (di-Na-zout als 4-water) EuroCept bv
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld
- Sterkte
- 520 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Kies voor de behandeling van osteoporose en fractuurpreventie in eerste instantie uit de bisfosfonaten alendroninezuur en risedroninezuur in combinatie met colecalciferol (vitamine D3) en, afhankelijk van de dagelijkse inname van de patiënt, calcium. Na een recente heupfractuur heeft een behandeling met zoledroninezuur de voorkeur. Bij het bestaan van een contra-indicatie, intolerantie of een slechte therapietrouw zijn alendroninezuur in drankvorm, zoledroninezuur, of denosumab alternatieven. Overweeg bij postmenopauzale vrouwen met ernstige osteoporose direct te starten met teriparatide of romosozumab.
Ibandroninezuur vermindert het risico op alleen wervelfracturen. Bij de keuze voor een bisfosfonaat hebben alendroninezuur, risedroninezuur en zoledroninezuur (na recente heupfractuur) de voorkeur. Deze bisfosfonaten verminderen het risico op heup-, niet-wervel en wervelfracturen.
Zie voor de plaats van bisfosfonaten bij botmetastasen ten gevolge van mammacarcinoom de geldende behandelrichtlijn op richtlijnendatabase.nl.
Advies
Zie voor de plaats van bisfosfonaten bij multipel myeloom en botmetastasen ten gevolge van mammacarcinoom de geldende behandelrichtlijn op richtlijnendatabase.nl.
Indicaties
Bondronat
- Preventie van voorvallen van het skelet (pathologische fracturen, botcomplicaties die radiotherapie of operatief ingrijpen vereisen) bij borstkanker en botmetastasen.
Bonviva, ibandroninezuur tablet 150 mg en injectievloeistof 1 mg/ml
- Behandeling van postmenopauzale osteoporose bij vrouwen met meer kans op (vertebrale) fracturen.
Gerelateerde informatie
Indicaties
- Vervolgbehandeling van hypercalciëmie ten gevolge van een maligne aandoening na het bereiken van normocalciëmie.
- Osteolyse als gevolg van multipel myeloom (ziekte van Kahler) of van botmetastasen bij mammacarcinoom.
Doseringen
Postmenopauzale osteoporose
Volwassenen (incl. ouderen)
Oraal: 1 tablet van 150 mg 1×/maand, bij voorkeur elke maand op dezelfde datum.
I.v.-injectie (in 15–30 s): 3 mg elke 3 maanden. Bij vergeten van een dosis, de injectie zodra het kan alsnog toedienen. Vervolgens de injecties elke 3 maanden na de datum van de laatste injectie toedienen.
Verminderde nierfunctie: bij een creatinineklaring ≥ 30 ml/min is een dosisaanpassing niet nodig. Gebruik bij een creatinineklaring < 30 ml/min ontraden, wegens weinig ervaring.
Bij verminderde leverfunctie is een dosisaanpassing niet nodig.
Preventie voorvallen van het skelet bij borstkanker en botmetastasen
Volwassenen (incl. ouderen)
Oraal: 50 mg 1×/dag.
Verminderde nierfunctie: bij een creatinineklaring ≥ 30 en < 50 ml/min: 50 mg om de dag; bij een creatinineklaring < 30 ml/min: 50 mg 1×/week.
Bij verminderde leverfunctie is een dosisaanpassing niet nodig.
Een vergeten dosis van de 150 mg tablet alsnog innemen de ochtend nadat dit werd bemerkt, tenzij de periode tot de volgende geplande dosis ≤ 7 dagen is. Neem geen 2 tabletten in dezelfde week. De volgende maandelijkse dosis op de oorspronkelijk geplande datum innemen.
Toediening
- Oraal:
- De tabletten heel innemen met een glas 'zacht' of gebotteld mineraalarm water na een nacht vasten (> 6 uur) en minimaal 1 uur voor het eerste eten of drinken of de eerste geneesmiddelen van die dag, in zittende of staande houding;
- Na inname gedurende 60 minuten niet gaan liggen.
- Intraveneus: als injectie in 15–30 seconden.
Doseringen
Tijdens behandeling adequate vloeistofinname handhaven.
De tablet 520 mg kan worden verdeeld in gelijke doses.
Hypercalciëmie door maligne aandoening, osteolyse
Volwassenen
Gebruikelijk is 1040 mg 1×/dag, max. 2080 mg per dag. Bij een hogere dagdosis dan 1040 mg, het deel erboven apart als een tweede dosis innemen.
Verminderde nierfunctie
- bij creatinineklaring 50–80 ml/min: 1040 mg/dag (geen dosisreductie),
- bij creatinineklaring 30–50 ml/min: 75% van de dagdosis (= 780 mg/dag),
- bij creatinineklaring < 30 ml/min: 50% van de dagdosis (= 520 mg/dag).
Toediening
- De dagdosis of de eerste gift van twee doses bij voorkeur 's ochtends met een glas water innemen in staande of zittende houding, minimaal 1 uur voor het eerste eten, drinken of de eerste geneesmiddelen van die dag; indien een tweede gift noodzakelijk is: deze innemen minimaal 2 uur na en 1 uur voor het eten, het drinken of de inname van andere geneesmiddelen;
- Na het innemen rechtop blijven zitten, niet gaan liggen;
- De tabletten niet verpulveren of oplossen voor inname.
Bijwerkingen
Oraal
Vaak (1-10%): hypocalciëmie. Hoofdpijn. Misselijkheid, dyspepsie, gastritis, gastro-oesofageale refluxziekte, oesofagitis, buikpijn, diarree. Huiduitslag. Gewrichtspijn, spierpijn, spierkramp, stijfheid van skeletspieren. Asthenie. Griepachtige verschijnselen (m.n. bij de eerste dosis), waaronder koorts, rillingen en verminderde eetlust.
Soms (0,1-1%): anemie. Astma, exacerbatie. Duizeligheid, paresthesie, dysgeusie. Droge mond, braken, dysfagie, slokdarmulceraties of -stricturen, duodenale zweer, maag-darmbloeding, flatulentie. Jeuk. Rugpijn. Azotemie. Borstkaspijn, malaise, vermoeidheid. Stijging parathyroïdhormoon in bloed.
Zelden (0,01-0,1%): overgevoeligheidsreacties, angio-oedeem, gezichtsoedeem, urticaria. Oogontstekingen zoals uveïtis en (epi)scleritis. Duodenitis. Atypische subtrochantaire en femurschachtfracturen (met name na 3-5 jaar gebruik van bisfosfonaten voor postmenopauzale osteoporose).
Zeer zelden (< 0,01%): bronchospasme. Stevens-Johnsonsyndroom, erythema multiforme, bulleuze dermatitis. Osteonecrose van de kaak, osteonecrose van de uitwendige gehoorgang.
Verder zijn gemeld: atypische fracturen van andere botten dan het dijbeen, zoals de ellepijp en het scheenbeen.
Intraveneus
Vaak (1-10%): hoofdpijn. Misselijkheid, dyspepsie, gastritis, buikpijn, diarree, obstipatie. Huiduitslag. Gewrichtspijn, spierpijn, rugpijn. Vermoeidheid, griepachtige verschijnselen (m.n. bij de eerste dosis), waaronder koorts, rillingen en verminderde eetlust.
Soms (0,1-1%): astma exacerbatie. (Trombo)flebitis. Botpijn. Reacties op de injectieplaats, asthenie.
Zelden (0,01-0,1%): overgevoeligheidsreacties, angio-oedeem, gezichtsoedeem, urticaria. Oogontstekingen zoals uveïtis en (epi)scleritis. Atypische subtrochantaire en femurschachtfracturen (met name na 3–5 jaar gebruik van bisfosfonaten voor postmenopauzale osteoporose).
Zeer zelden (< 0,01%): anafylactische shock waaronder fatale gevallen. Stevens-Johnsonsyndroom, erythema multiforme, bulleuze dermatitis. Osteonecrose van de kaak, osteonecrose van de uitwendige gehoorgang.
Verder zijn gemeld: atypische fracturen van andere botten dan het dijbeen, zoals de ellepijp en het scheenbeen.
Bijwerkingen
Vaak (1-10%): misselijkheid, braken, diarree. Asymptomatische hypocalciëmie.
Zelden (0,01-1%): allergische (huid)reactie. Atypische subtrochantaire en femurschachtfracturen. Verminderde nierfunctie. Symptomatische hypocalciëmie, stijging serumspiegel parathyroïdhormoon (wat gepaard gaat met daling serumcalcium), stijging serumspiegel alkalische fosfatase. Stijging transaminasenwaarden tot tweemaal de normaalwaarde zonder beschadiging van de leverfunctie.
Zeer zelden (< 0,01%): broncho–constrictie. Osteonecrose van de uitwendige gehoorgang. Daling serumfosfaat, stijging serumspiegel lactaatdehydrogenase.
Verder zijn gemeld: irritatie van de bovenste gastro–intestinale mucosa, oesofagitis, oesofageale erosies en ulcera, maag– en duodenale ulcera. Uveïtis, conjunctivitis. Osteonecrose van de kaak, met name na voorafgaande behandeling met aminobisfosfonaten zoals zoledroninezuur en pamidroninezuur. Spier-, gewrichts- en botpijn, optredend dagen tot enige maanden na start van de behandeling. Verstoorde ademhalingsfunctie bij aspirinegevoelige astma, allergische bronchusobstructie. Ernstige nierbeschadiging met name na snelle i.v.-infusie van hoge doses, (fataal) nierfalen met name bij gelijktijdig gebruik van NSAID's zoals diclofenac.
Interacties
Gelijktijdige inname van (genees)middelen die meerwaardige kationen bevatten (bv. calcium, magnesium, ijzer en aluminium) verstoren de absorptie na orale toediening.
Wees voorzichtig bij combinatie van een bisfosfonaat met een aminoglycoside, omdat beide middelen de serumcalciumspiegel gedurende langere tijd kunnen verlagen; tevens rekening houden met gelijktijdige hypomagnesiëmie.
Wees voorzichtig met gelijktijdige toediening van andere geneesmiddelen die irritatie van het maag-darmkanaal geven zoals NSAID's.
Interacties
Gelijktijdige behandeling met andere bisfosfonaten is gecontra-indiceerd.
De tabletten niet gelijktijdig (d.i. binnen 2 uur na of 1 uur voor) innemen met calciumhoudend voedsel, antacida of geneesmiddelen die calcium, ijzer of magnesium bevatten, omdat deze de absorptie van oraal toegediend clodroninezuur kunnen verminderen.
Gelijktijdig gebruik verhoogt serumspiegels van estramustinefosfaat met maximaal 80%.
Gelijktijdig gebruik van NSAID's, met name diclofenac, wordt in verband gebracht met nierfunctiestoornissen.
Aminoglycosiden kunnen hypocalciëmie veroorzaken, eventueel gepaard gaand met hypomagnesiëmie.
Zwangerschap
Bisfosfonaten passeren de placenta (bij dieren).
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens.
Farmacologisch effect: Bij dieren stapelen bisfosfonaten in het foetale skelet en verminderen ze de botgroei en het foetale gewicht. Bij gebruik voorafgaand aan een zwangerschap kunnen bisfosfonaten tijdens de zwangerschap alsnog bij de foetus terechtkomen, omdat ze na opname in de botmatrix gedurende een periode van jaren geleidelijk worden vrijgegeven in de systemische circulatie.
Advies: Gebruik vóór en tijdens de zwangerschap ontraden.
Zwangerschap
Bisfosfonaten passeren de placenta (bij dieren).
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens.
Farmacologisch effect: Bij dieren stapelen bisfosfonaten in het foetale skelet en verminderen de botgroei en het foetale gewicht. Bij gebruik voorafgaand aan een zwangerschap kunnen bisfosfonaten tijdens de zwangerschap alsnog bij de foetus terechtkomen, omdat ze na opname in de botmatrix gedurende een periode van jaren geleidelijk worden vrijgegeven in de systemische circulatie.
Advies: Gebruik vóór en tijdens de zwangerschap ontraden.
Overige: Een vruchtbare vrouw dient adequate anticonceptieve maatregelen te nemen gedurende de therapie.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend. Bij dieren is overgang van lage hoeveelheden in de moedermelk aangetoond.
Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding ontraden.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend.
Farmacologisch effect: Mogelijk.
Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding ontraden.
Contra-indicaties
- hypocalciëmie.
Bij orale toediening
- afwijkingen van de slokdarm die de lediging van de slokdarm vertragen zoals vernauwing of achalasie;
- onvermogen om rechtop te staan of te zitten gedurende minimaal 60 minuten.
Contra-indicaties
- Gelijktijdige behandeling met andere bisfosfonaten.
Waarschuwingen en voorzorgen
Behandel vóór toepassing hypocalciëmie en andere stoornissen van het bot- en mineraalmetabolisme. Tijdens behandeling is adequate inname van vitamine D en calcium van belang.
Irritatie aan de mucosa van het bovenste deel van het maag-darmkanaal kan optreden bij gebruik van orale bisfosfonaten. Wees daarom voorzichtig bij Barrett-slokdarm en actieve stoornissen zoals dysfagie, oesofageale aandoeningen, gastritis, duodenitis of ulcera. Instrueer de patiënt om bij klachten van slokdarmirritatie zoals dysfagie, pijn bij slikken, retrosternale pijn of zuurbranden (nieuw of verergerd), tijdig medische hulp te zoeken.
Osteonecrose van het kaakbeen (ONJ) is gemeld bij gebruik van ibandroninezuur. Overweeg de volgende risicofactoren ter beoordeling van de kans op ONJ bij een patiënt:
- potentie van het middel, toedieningsweg (meer kans bij parenterale toediening), cumulatieve dosis van botafbraak-remmende medicatie;
- kanker, comorbiditeiten (bv. anemie, stollingsstoornis, infectie), roken;
- gelijktijdige behandelingen: corticosteroïden, chemotherapie, angiogeneseremmers, radiotherapie van hoofd en hals;
- voorgeschiedenis van tandaandoeningen, slechte mondhygiëne, periodontale aandoening, slecht passend kunstgebit, invasieve tandheelkundige ingrepen (bv. tandextractie).
Overweeg bij patiënten met risicofactoren, vóór behandeling een tandheelkundig onderzoek met passende preventieve tandheelkundige behandeling. Stel behandeling uit bij niet-genezen open beschadigingen van zachte weefsels in de mond, met uitzondering van medische noodsituaties. Tijdens behandeling zijn optimale mondhygiëne en regelmatige tandartscontrole aangewezen. Invasieve tandheelkundige procedures alleen na zorgvuldige overweging uitvoeren en niet kort voor of na het toedienen van ibandroninezuur. Laat de patiënt direct contact opnemen indien problemen met mond of gebit optreden, zoals loszittende tanden, pijn of zwelling, niet-genezende zweren of pusafscheiding. Bij optreden van ONJ met deskundigen een behandelplan opstellen; overweeg hierbij een tijdelijke onderbreking van de behandeling met ibandroninezuur.
Osteonecrose van de uitwendige gehoorgang is gemeld bij gebruik van bisfosfonaten, vooral bij langdurige behandeling. Mogelijke risicofactoren zijn o.a. gebruik van corticosteroïden, chemotherapie en/of lokale infectie of trauma. Overweeg de mogelijkheid van osteonecrose van de uitwendige gehoorgang bij symptomen zoals chronische oorinfecties.
Atypische femurfracturen zijn gemeld, na minimaal of geen trauma, bij langdurig gebruik voor osteoporose. Pijn in de dij, lies of heup kan optreden samen met kenmerken van stressfractuur bij beeldvormend onderzoek, soms weken tot maanden vóór het optreden van een volledige femorale fractuur. Bij optreden van een proximale femurfractuur de contralaterale femur onderzoeken, omdat de fracturen in veel gevallen bilateraal optreden. Slechte genezing van dergelijke fracturen is gemeld.
Atypische fracturen van andere lange botten, zoals de ellepijp en het scheenbeen, zijn gemeld bij langdurige behandeling, na minimaal of geen trauma. Sommige patiënten ervaren prodromale pijn voordat een volledige fractuur optreedt. In geval van een fractuur van de ellepijp kan dit samenhangen met herhaalde belasting door langdurig gebruik van loophulpmiddelen.
De optimale duur van de behandeling van osteoporose is niet vastgesteld; met name na 5 jaar gebruik of langer de behandeling heroverwegen.
Vanwege onvoldoende gegevens, het gebruik bij postmenopauzale osteoporose met ernstige nierfunctiestoornis (creatinineklaring < 30 ml/min) ontraden. De veiligheid en werkzaamheid bij kinderen < 18 jaar zijn niet vastgesteld.
Voor vruchtbare vrouwen: zie de rubriek Zwangerschap.
Waarschuwingen en voorzorgen
Wees voorzichtig bij actieve bovenste gastro–intestinale problemen, zoals Barrett's oesofagus, dysfagie, gastritis of duodenitis, ulcera.
Tijdens de behandeling een adequate vloeistofinname handhaven, vooral bij hypercalciëmie of nierinsufficiëntie.
Controleer regelmatig tijdens de behandeling: de lever- en nierfunctie, serumcalcium en –fosfaat en hematologische parameters.
Osteonecrose van de kaak is gemeld bij gebruik van bisfosfonaten, veelal samenhangend met tandheelkundige ingrepen en/of lokale infecties bij kankerpatiënten die ook corticosteroïden en oncolytica gebruiken. Bij risicofactoren voor osteonecrose (zoals kanker, chemo- of radiotherapie, corticosteroïden, slechte mondhygiëne, periodontale aandoeningen, roken) bij voorkeur voorafgaande aan de behandeling een tandheelkundige controle uitvoeren en tijdens behandeling tandheelkundige ingrepen vermijden. Ter preventie zijn tijdens behandeling optimale mondhygiëne, een goed passende gebitsprothese (indien van toepassing) en regelmatige tandheelkundige controle aangewezen.
Osteonecrose van de uitwendige gehoorgang is gemeld bij gebruik van bisfosfonaten, vooral bij langdurige behandeling. Mogelijke risicofactoren zijn o.a. gebruik van corticosteroïden, chemotherapie en/of lokale infectie of trauma. Overweeg de mogelijkheid van osteonecrose van de uitwendige gehoorgang bij symptomen zoals chronische oorinfecties.
Atypische femurfracturen zijn gemeld bij langdurig gebruik van bisfosfonaten, na minimaal of geen trauma. Pijn in de dij, lies of heup samen met kenmerken van stressfracturen bij beeldvormend onderzoek, kan soms weken tot maanden vóór een volledige femorale fractuur aanwezig zijn. Bij optreden van proximale femurfractuur de contralaterale femur onderzoeken, omdat de fracturen in veel gevallen bilateraal optreden. Slechte genezing van dergelijke fracturen is gemeld.
Vanwege onvoldoende gegevens, gebruik bij creatinineklaring < 10 ml/min vermijden, tenzij voor kort gebruik bij zuiver functionele nierinsufficiëntie veroorzaakt door verhoogde serumcalciumspiegels. De veiligheid en werkzaamheid bij kinderen zijn niet aangetoond.
Voor vruchtbare vrouwen: zie de rubriek Zwangerschap.
Overdosering
Neem voor informatie over een vergiftiging met ibandroninezuur contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Overdosering
Neem voor informatie over een vergiftiging met clodroninezuur contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Eigenschappen
Bisfosfonaat. Heeft een remmend effect op de botafbraak door chemische adsorptie aan hydroxyapatietkristallen en/of rechtstreeks effect op de osteoclasten.
Kinetische gegevens
| Resorptie | oraal snel. |
| F | oraal ca. 0,6% en neemt met ca. 90% af bij een gelijktijdige inname van een standaard ontbijt. |
| T max | ½–2 uur (oraal). |
| V d | ten minste 1,3 l/kg. |
| Metabolisering | niet. |
| Eliminatie | 40–50% wordt uit de circulatie verwijderd via opname door botweefsel en het overige wordt onveranderd uitgescheiden met de urine. Het niet-geresorbeerde deel wordt onveranderd met de feces uitgescheiden. |
| T 1/2el | 10–72 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Bisfosfonaat. Heeft een remmend effect op de botafbraak door chemische adsorptie aan hydroxyapatietkristallen en/of rechtstreeks effect op de osteoclasten. Bij botmetastasen lijkt het de botdestructie af te remmen en de ernst van de botpijn gunstig te beïnvloeden. Het klinisch effect is afhankelijk van de concentratie in het bot, niet van de plasmaconcentratie.
Kinetische gegevens
| F | 1–3%. |
| T max | 30 min. |
| V d | 0,3–07 l/kg. |
| Eliminatie | onveranderd met de urine; 80% binnen 24 uur, 20% wordt geadsorbeerd aan bot. |
| T 1/2el | ca. 15 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
ibandroninezuur hoort bij de groep bisfosfonaten.
Groepsinformatie
clodroninezuur hoort bij de groep bisfosfonaten.