Samenstelling
Minocycline (als hydrochloride) Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld
- Sterkte
- 50 mg, 100 mg
Uitleg symbolen
XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Tygacil XGVS Pfizer bv
- Toedieningsvorm
- Poeder voor oplossing voor infusie
- Sterkte
- 50 mg
- Verpakkingsvorm
- flacon 5 ml
Bevat na reconstitutie 10 mg/ml tigecycline.
Uitleg symbolen
XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Algemene infecties: Bij de behandeling van algemene infecties gaat binnen de groep tetracyclinen de voorkeur uit naar doxycycline en minocycline op grond van bijwerkingen, interacties en farmacokinetische parameters.
Voor de behandeling van een pneumonie (CAP), acute faryngotonsillitis of urineweginfecties komt minocycline pas in aanmerking op basis van onderzoek naar de aard en de gevoeligheid van de verwekker; dit onderzoek is noodzakelijk bij onvoldoende effect van de middelen die geadviseerd worden voor de initiële empirische behandeling. Zie voor de empirische behandelingen de indicatieteksten: community acquired pneumonie (CAP), acute faryngotonsillitis en urineweginfecties.
Start bij een urineweginfectie met tekenen van weefselinvasie bij volwassenen met antibiotica met voldoende weefselpenetratie, zoals in de eerstelijnszorg met ciprofloxacine, cotrimoxazol of amoxicilline/clavulaanzuur. Start in de tweedelijnszorg met intraveneuze toediening van amoxicilline óf een tweede generatie cefalosporine mét een aminoglycoside óf een i.v. derde generatie cefalosporine als monotherapie. Neem altijd een kweek af, start daarna de behandeling ‘blind’ en pas deze zo nodig aan op basis van de kweekuitslag en/of resistentiebepaling.
Minocycline komt niet voor in de Nederlandse richtlijnen voor de behandeling van CAP. Voor de keuze van de juiste standaardbehandeling zie community-acquired pneumonie (CAP).
De behandeling van acne vulgaris in de eerstelijnszorg wordt bepaald door de ernst van de acne en de eerder toegepaste (zelf)behandeling. Behandel milde acne in eerste instantie met benzoylperoxide 5% of een lokaal retinoïde; combineer dit bij onvoldoende effect met een lokaal antibioticum. Bij matig-ernstige acne direct starten met een lokaal antibioticum in combinatie met benzoylperoxide 5% of een lokaal retinoïde. Vervang bij onvoldoende effect het lokaal antibioticum door een oraal antibioticum. Bij ernstige acne direct starten met een oraal antibioticum in combinatie met benzoylperoxide 5% of een lokaal retinoïde. Overweeg bij ernstige of therapieresistente matig ernstige acne bij onvoldoende effect van een oraal antibioticummonotherapie met isotretinoïne; verwijs hiervoor naar de dermatoloog of behandel eventueel zelf.
Het gebruik van minocycline bij acne vulgaris wordt afgeraden. Het is niet effectiever dan doxycycline en tetracycline, en kan ernstige bijwerkingen kan geven.
Bacteriële huidinfecties Probeer met hygiënische maatregelen uitbreiding van bacteriële huidinfecties of besmetting van anderen tegen te gaan. Behandel oppervlakkige bacteriële huidinfecties met een lokaal antimicrobieel middel. Bij impetigo en impetiginisatie heeft lokaal fusidinezuur de voorkeur. Bij diepe huidinfecties zijn meestal orale antibiotica geïndiceerd of is operatief ingrijpen noodzakelijk. Bij orale antimicrobiële behandeling heeft een smalspectrum-penicilline de voorkeur. Macroliden of clindamycine zijn een alternatief wanneer bijvoorbeeld penicillinen niet worden verdragen. Bij bijtwonden heeft een breedspectrum-penicilline de voorkeur. Het gebruik van minocycline bij bacteriële huidinfecties wordt afgeraden omdat het niet effectiever is gebleken dan doxycycline en ernstige bijwerkingen kan geven, zoals auto-immuunstoornissen, polyartralgie en benigne intracraniële hypertensie. Voor meer informatie zie de link.
Na een tekenbeet kan worden afgewacht of preventief worden behandeld met een eenmalige dosering doxycycline of azitromycine. Erythema migrans behandelen met doxycycline. Amoxicilline of azitromycine zijn een alternatief indien doxycycline gecontra-indiceerd is.
De medicamenteuze behandeling van soa’s is afhankelijk van het type verwekker en het resistentiepatroon. Geef voorlichting over veilig vrijen en partnerwaarschuwing.
Bij gonorroe is ceftriaxon eerste keus. Bij contra-indicaties komen op basis van een kweekuitslag met resistentiebepaling ciprofloxacine, amoxicilline (offlabel) of als derde keuze azitromycine (offlabel) in aanmerking. Azitromycine kan ook ‘blind’ gegeven worden, als het niet mogelijk is een kweekuitslag met resistentiebepaling af te wachten.
Behandel syfilis met benzathinebenzylpenicilline (i.m.) of benzylpenicilline (i.v.), afhankelijk van het stadium. Bij een penicilline-allergie is doxycycline een alternatief. Overweeg na eerdere, (mogelijk) IgE-gemedieerde, ernstige overgevoeligheidsreacties, bij behandeling van neurosyfilis of behandeling van syfilis tijdens de zwangerschap penicilline-desensibilisatie gevolgd door benzylpenicilline of, na ernstige (waarschijnlijk) niet-IgE-gemedieerde of na eerdere niet-ernstige overgevoeligheidsreacties, ceftriaxon (i.v.).
Minocycline komt niet voor in de richtlijnen voor de behandeling van seksueel overdraagbare aandoeningen. Zie voor de keuze van de juiste behandeling: seksueel overdraagbare aandoeningen.
Offlabel: Start bij de behandeling van rosacea met papels en/of pustels, met lokaal metronidazol, azelaïnezuur of ivermectine. Voeg bij onvoldoende werkzaamheid doxycycline toe aan de lokale behandeling. Bij onvoldoende effect kan in de tweedelijnszorg minocycline (offlabel) of isotretinoïne (offlabel) worden toegepast. Bij erythemateuze klachten staat het geven van niet-medicamenteuze adviezen, zoals het vermijden van vasomotorische prikkels, op de voorgrond. Overweeg bij onvoldoende verbetering een proefbehandeling met brimonidine-gel. Behandel hinderlijke klachten van teleangiëctasieën en/of erytheem in de tweedelijnszorg met laser of ‘intense pulsed light’ (IPL). Behandeling van oculaire rosacea en ernstige rhinophyma vindt plaats in de tweedelijnszorg.
Voor de behandeling van verschillende kenmerken van rosacea zoals papulopustels, erytheem en teleangiëctasieën kunnen diverse behandelingen worden gecombineerd, zoals lokale behandeling met orale behandeling of laserbehandeling.
Bij het voorschrijven van dit geneesmiddel dient volgens de Regeling Geneesmiddelenwet de reden van voorschrijven op het recept te worden vermeld.
Advies
Tigecycline komt pas voor behandeling van bacteriële huidinfecties in aanmerking op basis van onderzoek naar de aard en de gevoeligheid van de verwekker; dit onderzoek is noodzakelijk bij onvoldoende effect van de middelen die geadviseerd worden voor de initiële empirische behandeling (zie hiervoor de link).
Voor tigecycline is geen advies vastgesteld over de plaats in de behandeling van gecompliceerde intra-abdominale infecties.
Indicaties
- Infecties door micro-organismen, gevoelig voor minocycline zoals:
- luchtweginfecties (incl. KNO-infecties);
- infecties van huid en weke delen, incl. ernstige (inflammatoire) acne vulgaris;
- infecties van het urogenitale stelsel;
- infecties van het maag-darmkanaal;
- trachoom (ooginfectie veroorzaakt door Chlamydia trachomatis).
- Bij overgevoeligheid voor β-lactamantibiotica ook:
- Actinomycose;
- Antrax;
- Syfilis;
- Gonorroe;
- Infecties veroorzaakt door Listeria monocytogenes.
- Offlabel: Rosacea met papels en/of pustels.
Gerelateerde informatie
Indicaties
Behandeling van volwassenen en kinderen van 8 jaar en ouder met:
- gecompliceerde infecties van huid en weke delen (cSSTI), uitgezonderd diabetische voetinfecties;
- gecompliceerde intra-abdominale infecties (cIAI).
Tigecycline alleen gebruiken als alternatieven niet geschikt zijn.
Gerelateerde informatie
Doseringen
Als algemene richtlijn
Volwassenen en kinderen ≥ 12 jaar
Begindosis 200 mg, gevolgd door 100 mg 1–2×/dag. Behandelduur: De therapie voortzetten gedurende 1–3 dagen nadat de karakteristieke symptomen of de koorts zijn verdwenen. Echter een infectie door Streptococcus haemolyticus (groep A), waarvan de gevoeligheid is bepaald, gedurende ten minste 10 dagen behandelen.
Kinderen 9–12 jaar
Begindosis 4 mg/kg lichaamsgewicht, gevolgd door 2 mg/kg lichaamsgewicht per dag; dit komt overeen met een begindosis van 100–200 mg, gevolgd door 50–100 mg 2×/dag. Behandelduur: De therapie voortzetten gedurende 1–3 dagen nadat de karakteristieke symptomen of de koorts zijn verdwenen. Echter een infectie door Streptococcus haemolyticus (groep A), waarvan de gevoeligheid is bepaald, gedurende ten minste 10 dagen behandelen.
Gonokokken-urethritis
Volwassenen
Begindosis 200 mg, gevolgd door 100 mg 2×/dag gedurende ten minste 4 dagen (vrouwen soms tot 10 dagen), gevolgd door een controlekweek 2–3 dagen na de behandeling. Bij mannen blijkt een eenmalige dosis van 200–300 mg in > 90% van de gevallen ook effectief te zijn.
Niet-gonokokken-urethritis
Volwassenen
100–200 mg/dag gedurende 7 dagen.
Ernstige acne vulgaris
Volwassenen en kinderen ≥ 9 jaar
Begin- en onderhoudsdosering: 50 mg 2×/dag (elke 12 uur). Na vermindering van de inflammatoire fase de onderhoudsdosering verlagen naar 50 mg 1×/dag of 100 mg elke 2 dagen. De behandeling ten minste 4–6 weken toepassen; maximale behandelduur is 6 maanden. Bij onvoldoende respons gedurende de eerste weken de behandeling staken.
Offlabel: Rosacea met papels en/of pustels
Volwassenen
Volgens de NVDV-richtlijn Rosacea (2019) op richtlijnendatabase.nl: 100 mg 1×/dag. Evalueer na 4 weken en na 8–12 weken de effecten van de behandeling. Bij voldoende resultaat continueren tot 12 à 16 weken. Stop daarna en continueer de lokale behandeling.
Verminderde leverfunctie: Voorzichtig zijn (zie rubriek Waarschuwingen en voorzorgen achter Lever- en nierfunctie); niet toepassen bij een ernstig gestoorde leverfunctie (zie rubriek Contra-indicaties).
Verminderde nierfunctie: De fabrikant adviseert om de totale dosis te verlagen of de aanbevolen individuele dosis te reduceren en/of de toedieningsintervallen verlengen.
Toediening
- In verband met de kans op slokdarm- en/of maagirritatie de tabletten heel innemen met een ruime hoeveelheid water of voedsel, in zittende of staande houding. Na de inname niet meteen gaan liggen.
- Gelijktijdige inname met melkproducten heeft een geringe invloed op de absorptie.
Doseringen
Gecompliceerde infecties
Volwassenen en kinderen vanaf 12 jaar
I.v. begindosis 100 mg; gevolgd door 50 mg elke 12 uur gedurende 5–14 dagen. Het infuus gedurende 30–60 minuten toedienen.
Kinderen van 12 tot 18 jaar
I.v. 50 mg elke 12 uur gedurende 5–14 dagen. Let op: in verband met een relatief hogere plasmaspiegel het infuus bij kinderen gedurende 60 minuten toedienen.
Kinderen ≥ 8 jaar tot 12 jaar
I.v. 1,2 mg/kg lichaamsgewicht elke 12 uur, max. 50 mg elke 12 uur, gedurende 5–14 dagen. Let op: in verband met een relatief hogere plasmaspiegel het infuus bij kinderen gedurende 60 minuten toedienen.
Behandelduur: afhankelijk van de ernst en plaats van de infectie en de klinische respons van de patiënt, binnen het gegeven bereik van 5–14 dagen.
Ernstige leverfunctiestoornis (Child-Pughscore 10–15): de dosis bij zowel volwassenen als kinderen met 50% verminderen. Voor volwassenen betekent dit: een i.v. begindosis van 100 mg, gevolgd door 25 mg elke 12 uur.
Bijwerkingen
Soms (0,1-1%): angio-oedeem, huiduitslag, urticaria. Koorts. Eosinofilie, neutropenie, trombocytopenie.
Zelden (0,01-0,1%): anafylaxie, anafylactoïde purpura, pericarditis, lupusachtig syndroom van voorbijgaande aard, exacerbatie van systemische lupus erythematodes (SLE), pulmonale infiltraten met eosinofielen, serumziekte-achtige reactie, vasculitis, polyartralgie. Bomberende fontanel (bij kinderen), benigne intracraniële hypertensie (bij volwassenen), paresthesie, convulsies, sedatie. Zwarte tong, verkleuring van het gebit, stomatitis. Anorexie, misselijkheid, braken, oesofagitis, oesofagus ulcera. Hepatitis. Candida-infectie in het anogenitale gebied, pruritus ani. Hepatitis. Alopecia, jeuk, pigmentatie van de huid, nagels en slijmvliezen, fotodermatitis, maculopapuleuze en erythemateuze uitslag, erythema multiforme, Stevens-Johnsonsyndroom, toxisch epidermale necrolyse. Hemolytische anemie. Gestoorde leverfunctie, stijging van leverenzymwaarden, het ureumgehalte in bloed, verergering van een verminderde nierfunctie. Niet-symptomatische verkleuring van de botten.
Zeer zelden (< 0,01%): reversibel acuut nierfalen. Glossitis, epigastrische pijn, dyspepsie, dysfagie, enterocolitis (incl. stafylokokken-enteritis), pseudomembraneuze colitis, pancreatitis. Bruinzwarte microscopische verkleuring van de schildklier (bij langdurig gebruik), abnormale schildklierfuncties zoals thyreoïditis, schildklierknobbeltjes, struma en schildklierkanker.
Verder zijn gemeld: hoesten, dyspneu, bronchospasmen, astma-longaanval. Vasculitis, geneesmiddelexantheem met eosinofilie en systemische symptomen (DRESS-syndroom; waarbij meestal lever, longen en nieren betrokken zijn), erythema nodosum, fototoxische reacties met erytheem, oedeemvorming van de huid, blaarvorming en ook onycholyse. Auto-immuun hepatitis. Interstitiële nefritis. Hallucinaties. Stoornissen in het gezichtsvermogen (zoals scotoom, dubbel zien), pigmentatie van de cornea, sclera en retina. Oorsuizen, gehoorstoornissen, vestibulaire stoornissen. Polyarteriitis nodosa, artritis. Leukopenie, agranulocytose, pancytopenie. Vermindering protrombineactiviteit. Negatieve beïnvloeding van botten en tanden bij kinderen; broze botten, verkleuring van de botten. Vitamine B-deficiëntie bij langdurige behandeling door vernietiging van vitamine B-producerende bacteriën.
Bijwerkingen
Zeer vaak (> 10%): misselijkheid (bij tot 38% van de volwassen patiënten), braken (bij ca. 20%), diarree.
Vaak (1-10%): hoofdpijn, duizeligheid. Buikpijn, dyspepsie, anorexie. Abces, infecties, pneumonie, sepsis, septische shock. Verstoorde wondgenezing. Jeuk, huiduitslag. Flebitis. Verlengde geactiveerde partiële tromboplastinetijd (APTT) en protrombinetijd (PT). Verhoogd: ASAT/ALAT, amylase, ureum, bilirubine. Hypoglykemie, hypoproteïnemie.
Soms (0,1-1%): geelzucht, leverschade, meestal cholestatisch. Acute pancreatitis. Tromboflebitis. Reacties op de infusieplaats zoals ontsteking, pijn, oedeem en flebitis. Verhoogde INR-waarde. Trombocytopenie.
Zelden (0,01-0,1%): hypofibrinogenemie.
Verder zijn gemeld: anafylaxie/anafylactoïde reactie, ernstige huidreacties zoals Stevens-Johnsonsyndroom. Superinfectie, pseudomembraneuze colitis. Leverinsufficiëntie. Andere bijwerkingen gezien bij tetracyclinen zoals fotosensibilisatie, pseudotumor cerebri, anti-anabole werking met uremie, acidose en hyperfosfatemie.
Bij kinderen komen de volgende bijwerkingen vaker voor: misselijkheid (bij ca. 48%), braken (ca. 47%) en stijging serumlipasewaarde (bij ca. 7%).
Interacties
Vermijd toediening vlak vóór, tijdens of na een kuur met (orale) retinoïden, in verband met de toenemende kans op een verhoogde intracraniële druk.
Orale magnesium-, bismut-, aluminium-, calcium-, zink- en ijzerbevattende preparaten (denk aan antacida, multivitamine en mineralenpreparaten), geactiveerde kool en ionenwisselaars verminderen de absorptie van minocycline; minocycline ten minste 2 uur vóór óf 4 uur na deze preparaten innemen.
De werking van bactericide antibiotica wordt in vitro geantagoneerd door tetracyclinen. Klinisch is dit alleen van belang gebleken bij levensbedreigende infecties zoals meningitis, endocarditis, sepsis, en daarnaast bij patiënten met ernstige neutropenie. Vermijd in deze gevallen de combinatie.
De werking van vitamine K-antagonisten kan worden versterkt; controleer de INR bij gelijktijdig gebruik vaker.
Bij gelijktijdig gebruik van methoxyfluraan en verwante anesthetica neemt de kans op nefrotoxische reacties toe.
Wees voorzichtig met comedicatie die potentieel hepatotoxisch is.
Niet gelijktijdig gebruiken met middelen die de peristaltiek remmen.
Barbituraten (bv. fenobarbital), carbamazepine en fenytoïne kunnen de uitscheiding van minocycline versnellen.
Interacties
Vermijd toediening vlak vóór, tijdens of na een kuur met (orale) retinoïden, omdat er meer kans is op verhoogde intracraniële druk.
De werking van vitamine K-antagonisten kan worden versterkt.
Tigecycline is een substraat voor Pgp; mogelijk vergroten sterke Pgp–remmers (zoals ciclosporine, ketoconazol, erytromycine, claritromycine, verapamil en amiodaron) de blootstelling aan tigecycline en verlagen sterke Pgp–inductoren (zoals rifampicine) deze.
Combinatie met calcineurine-remmers zoals ciclosporine of tacrolimus kan leiden tot een toename van de serumdalconcentraties van deze middelen. Controleer daarom de serumconcentraties van deze middelen tijdens de behandeling met tigecycline, om geneesmiddeltoxiciteit te voorkomen.
Zwangerschap
Minocycline passeert de placenta.
Teratogenese: Uit waarnemingen bij de mens is gebleken dat minocycline vooral in het 2e en 3e trimester de osteogenese kan vertragen, met als gevolg brozere beenderen en ongunstige beïnvloeding van de tandontwikkeling (hypoplasie van tandglazuur, irreversibele tandverkleuring (geel-grijs-bruin)).
Farmacologisch effect: De kans op hepatotoxische werking bij de moeder neemt toe bij hoge doseringen, vooral bij gebruik tijdens de tweede helft van de zwangerschap.
Advies: Gebruik is gecontra-indiceerd.
Overig: Vóór behandeling van een vruchtbare vrouw zwangerschap uitsluiten.
Zwangerschap
Tigecycline passeert de placenta.
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren aanwijzingen voor schadelijkheid (verminderd foetaal gewicht, vertraging in ossificatie).
Farmacologisch effect: Oto- en/of nefrotoxiciteit bij de vrucht kan optreden. Zoals voor tetracycline-klasse antibiotica bekend is, kan tigecycline permanente schade aan de tanden veroorzaken (irreversibele tandverkleuring, hypoplasie van het tandglazuur) en botontwikkeling vertragen in foetussen vanaf week 16 van de zwangerschap. Er is meer kans op hepatotoxische werking bij de moeder bij hoge doseringen, vooral bij gebruik tijdens de tweede helft van de zwangerschap.
Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken. Gebruik vanaf week 16 van de zwangerschap ontraden.
Vruchtbaarheid: Effecten bij de mens niet onderzocht. Bij dieren heeft tigecycline in supratherapeutische doseringen geen nadelige effecten op de ovaria, vruchtbaarheid of het vermogen tot voortplanting.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja, in kleine hoeveelheden.
Farmacologisch effect: Mogelijk ongunstige invloed op de bot- en tandontwikkeling bij de zuigeling. Effecten op de zuigeling bij een korte kuur zijn volgens Lareb echter nooit gemeld. In theorie is beïnvloeding van de darmflora van de zuigeling mogelijk, dit leidt hooguit tot diarree.
Advies: Gebruik is volgens de fabrikant gecontra-indiceerd. Volgens Lareb wordt een deel geïnactiveerd door in de moedermelk aanwezig calcium (door complexvorming). Voor minocycline en doxycycline is de complexvorming minder groot dan bij andere tetracyclinen, waardoor er een toegenomen kans is op opname door de zuigeling. In geval van een korte kuur (< 3 weken) is het onwaarschijnlijk dat gebit en botten worden aangetast door de minimale hoeveelheden. Bij kortdurend gebruik waarschijnlijk veilig indien volgens voorschrift gebruikt. Bij langdurig gebruik (bv. bij acne, en offlabel bij rosacea) het geven van borstvoeding ontraden.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Tetracyclinen gaan in kleine hoeveelheden over in de moedermelk (concentratie veel lager dan in plasma bij moeder).
Farmacologisch effect: Een deel van de tigecycline zal door het in de moedermelk aanwezige calcium worden geïnactiveerd. Daarnaast heeft tigecycline een beperkte orale biologische beschikbaarheid. Tetracyclinen zijn voor zover bekend niet in het serum van zuigelingen aangetoond, effecten op hen zijn nooit gemeld.
Advies: Weeg het risico van het gebruik van dit geneesmiddel in combinatie met het geven van borstvoeding af.
Contra-indicaties
- Ernstige leverfunctiestoornis;
- Overgevoeligheid voor tetracyclinen;
- Toepasing bij kinderen jonger dan 8 jaar; zie rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.
Zie voor meer contra-indicaties de rubrieken Zwangerschap en Lactatie.
Contra-indicaties
- Overgevoeligheid voor tetracyclinen.
Waarschuwingen en voorzorgen
Behandeling van kinderen van 9–12 jaar alleen overwegen wanneer andere opties niet effectief óf gecontra-indiceerd zijn. Afzetting in groeiend tandweefsel veroorzaakt permanente verkleuring van de gebitselementen; daarom is de toepassing bij kinderen jonger dan 8 jaar gecontra-indiceerd.
Tussen tetracyclinen onderling bestaat kruisovergevoeligheid en kruisresistentie, wees daarom voorzichtig als er eerder sprake is geweest van overgevoeligheidsreacties. Resistentie kan zich snel ontwikkelen. Houd rekening met superinfecties door resistente micro-organismen (o.a. Candida, stafylokokken). In geval van superinfectie de toediening staken. Bij optreden van ernstige diarree met koorts tijdens de behandeling de diagnose pseudomembraneuze colitis of stafylokokken-enteritis overwegen.
Lever- en nierfunctie: Tetracyclinen kunnen, vanwege katabole werking, een verhoging in het ureumgehalte in het bloed veroorzaken. Bij nierfunctiestoornissen kunnen hogere concentraties van tetracyclinen leiden tot uremie, hyperfosfatemie en acidose. In geval van een nier- of leverafwijking kunnen zelfs normale doses leiden tot buitensporige systemische accumulatie van het middel en mogelijk leververgiftiging. Als lichte tot matig-ernstige leverfunctiestoornissen bestaan, de behandeling en leverfunctie nauw controleren en de dosering eventueel aanpassen.
Bij langdurige behandeling wordt aangeraden nier-, lever- en hematologische parameters te controleren. Ook is dan controle op schildklierkanker te overwegen; gevallen van abnormale schildklierfunctie, thyroïditis, schildklierknobbeltjes, struma en schildklierkanker zijn gemeld bij langdurig gebruik. Dit kan ook leiden tot een vitamine B-deficiëntie door eradicatie van vitamine B-producerende bacteriën in de darm.
Bij eerste tekenen van (auto-immuun) hepatitis of (verergering van) SLE de behandeling onmiddellijk staken.
Fotodermatitis kan optreden bij blootstelling aan direct zonlicht of UV-stralen tijdens het gebruik. Dit uit zich als een abnormaal hevige zonnebrandreactie; bij de eerste tekenen van huiderytheem deze behandeling staken.
Benigne intracraniële hypertensie (bij volwassenen) en een bomberende fontanel (bij jonge kinderen) zijn meestal reversibel na het staken van de behandeling; aanhoudende symptomen zoals hoofdpijn en/of visusstoornissen zijn echter mogelijk.
Vestibulaire bijwerkingen zijn reversibel; bij optreden van duizeligheid eventueel de dosering aanpassen of de behandeling staken. De behandeling staken bij het optreden van overige vestibulaire verschijnselen. Voorzichtig bij bestaande ziekte van Ménière.
De behandeling eveneens staken bij symptomen zoals visusstoornissen, scotomen en hallucinaties.
Voorzichtig zijn met de toepassing bij myasthenia gravis vanwege een zwak vermogen tot neuromusculaire blokkade bij tetracyclinen.
Voor de behandeling van vruchtbare vrouwen zie ook de rubriek Zwangerschap.
Diagnostische testen: tetracyclinen kunnen aspecifieke glucose-, eiwit- en urobilinogeenbepalingen in de urine verstoren, ook kunnen fout-positieve catecholamineconcentraties in de urine optreden.
Waarschuwingen en voorzorgen
Tijdens klinische onderzoeken is een hogere vroegtijdige mortaliteit waargenomen onder met tigecycline behandelde patiënten ten opzichte van de vergelijkende behandeling. Het ontstaan van een superinfectie, in het bijzonder nosocomiale pneumonie, wordt in verband gebracht met een slechtere uitkomst. Ook sepsis en septische shock komen vaker voor. Verstoorde wondgenezing kan een uiting zijn van een zich ontwikkelende superinfectie. Als zich na het begin van de behandeling een superinfectie ontwikkelt (een andere infectiehaard), overweeg dan een andere (antibacteriële) behandeling.
Bij gecompliceerde infecties van huid en weke delen is er geen ervaring met tigecycline bij de behandeling van patiënten met ernstige onderliggende aandoeningen zoals immuungecompromitteerden, zwerende decubitusinfecties, necrotiserende fasciitis. Er is weinig ervaring met het gebruik bij patiënten met gelijktijdig voorkomende bacteriëmie en met comorbiditeiten zoals diabetes, perifere vasculaire aandoeningen, HIV-infectie en intraveneus drugsgebruik.
Bij gecompliceerde intra-abdominale infecties is er weinig ervaring bij:
- patiënten met chirurgisch duidelijke, meervoudige intra-abdominale abcessen;
- patiënten met een APACHE-II-score > 15;
- bacteriëmie;
- immuungecompromitteerden.
Overweeg antimicrobiële combinatietherapie bij gecompliceerde intra-abdominale infecties bij beginnende sepsis of shock en bij intra-abdominale infecties die secundair zijn aan een klinisch manifeste intestinale perforatie.
Wees bedacht op leverinsufficiëntie, patiënten die cholestase vertonen nauwkeurig controleren omdat dit een effect kan hebben op de eliminatie van tigecycline. Bovendien kan leverinsufficiëntie veroorzaakt door tigecycline fataal verlopen.
Controleer vóór aanvang van en regelmatig tijdens de behandeling coagulatieparameters als de protrombinetijd (PT), fibrinogeen en andere coagulatieparameters, omdat tigecycline zowel de PT als geactiveerde partiële tromboplastinetijd (APTT) kan verlengen. Bovendien is melding gemaakt van hypofibrinogenemie. Wees in het bijzonder voorzichtig bij ernstig zieke patiënten en wanneer ook anticoagulantia gebruikt worden (m.n. vitamine K-antagonisten).
Bij optreden van ernstige diarree de diagnose pseudomembraneuze colitis overwegen; in dat geval gebruik staken.
Bij ontwikkeling van pancreatitis staken van de behandeling overwegen.
Verkleuring tanden en botten: Bij dierexperimentele studies is botverkleuring waargenomen bij tigecycline-gebruik. Er kan bij de mens door afzetting in groeiend tandweefsel permanente verkleuring van gebitselementen optreden.
Wees bij kinderen en alert op de ontwikkeling van dehydratie; misselijkheid en braken komen bij hen veel voor bij gebruik van tigecycline. Controleer bij deze leeftijdsgroep ook vóór de start van de behandeling en regelmatig tijdens de behandeling de leverfunctie, amylase, lipase en hematologische parameters (waaronder coagulatieparameters). De behandeling bij kinderen staken als zich een pancreatitis ontwikkelt.
Onvoldoende onderzocht: Bij kinderen van 8 jaar en ouder is weinig klinische ervaring met het gebruik van tigecycline. Beperk het gebruik tot die situaties waarin (net als voor volwassenen) geen alternatieve antibacteriële behandeling meer beschikbaar is. Bij kinderen < 8 jaar niet toedienen vanwege onvoldoende gegevens over de veiligheid en de werkzaamheid én vanwege permanente verkleuring van de tanden.
Overdosering
Symptomen
Levertoxiciteit met symptomen als braken, koortsepisodes, geelzucht, hematomen, melena, uremie, verhoogde transaminasewaarden, verlenging protrombinetijd (PT).
Neem voor meer informatie over de symptomen en behandeling van een vergiftiging met minocycline contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Overdosering
Symptomen
Bij dosering tot 300 mg bij gezonde vrijwilligers kwamen misselijkheid en braken vaker voor dan bij de normale dosering.
Neem voor meer informatie over een vergiftiging met tigecycline contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Eigenschappen
Bacteriostatisch antibioticum behorend tot de tetracyclinen. Minocycline bindt aan het 30S- en 50S-gedeelte van de ribosomen in de bacteriële cel waardoor remming optreedt van de eiwitsynthese.
Het werkingsspectrum omvat o.a. Gram-positieve en Gram-negatieve bacteriën, intracellulaire bacteriën en spirocheten. Minocycline heeft een grotere in vitro activiteit tegen Gram-positieve bacteriën dan tetracycline. Binnen de tetracyclinen komt kruisresistentie veelvuldig voor; afhankelijk van het resistentiemechanisme kan minocycline echter nog effectief zijn bij (m.n. Gram-positieve) bacteriën die resistent zijn tegen andere tetracyclinen.
Gewoonlijk gevoelig zijn: Staphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis, Streptococcus pyogenes, Streptococcus viridans, Streptococcus pneumoniae, Neisseria gonorrhoeae, Neisseria meningitidis (echter niet indien gelokaliseerd in de hersenvliezen), Pasteurella spp., Vibrio cholerae, Cutibacterium acnes (voorheen Propionibacterium acnes), Borrelia burgdorferi, Chlamydia spp., Coxiella burneti, Leptospira spp., Mycoplasma spp., Rickettsia spp., Treponema pallidum en Ureaplasma urealyticum.
Matig gevoelig zijn: Haemophilus influenzae (resistentie ca. 10% in EU), Bacillus anthracis, Listeria monocytogenes, Escherichia coli, Salmonella spp., Shigella spp., Bacteroides spp. en andere zuiver anaeroben en Brucella spp.
Doorgaans ongevoelig zijn: Serratia spp., Enterobacter spp., Klebsiella spp. en Enterococcus faecalis.
Inherent resistent zijn: Pseudomonas spp., Morganella morganii, Proteus mirabilis, Proteus penneri, Proteus vulgaris, Providencia rettgeri, Providencia stuartii.
Kinetische gegevens
Resorptie | oraal > 90%; gelijktijdige inname van voedsel vertraagt de absorptie met ca. 1 uur, maar beïnvloedt niet de mate van absorptie. |
T max | 2–3 uur. |
Lipofiliteit | Minocycline penetreert goed in de weefsels door hoge oplosbaarheid in vet; cumulatie in bot- en tandweefsel. Passeert de bloed-hersenbarrière. |
Overig | Minocycline bereikt ook hoge concentraties in traanvocht en speeksel. |
Metabolisering | Waarschijnlijk in de lever, deels tot inactieve metabolieten. |
Eliminatie | Vnl. met de feces, ook met de urine, deels onveranderd. Hemodialyse en peritoneale dialyse elimineren minocycline niet in significante mate. |
Overig | Minocycline is onderhevig aan een enterohepatische kringloop. |
T 1/2el | 12–16 uur, bij verminderde nierfunctie langer. |
Uitleg afkortingen
F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Glycylcycline-antibioticum met een bacteriostatische werking. Glycylcycline-klasse antibiotica zijn structureel vergelijkbaar met tetracycline-klasse antibiotica. Tigecycline remt de eiwittranslatie in bacteriën door te binden aan de 30S ribosomale sub-eenheid en door het binnendringen van amino-acyl tRNA-moleculen op de A-plaats van het ribosoom te blokkeren. Dit voorkomt de incorporatie van aminozuurresiduen in langer wordende peptideketens.
Gewoonlijk gevoelig zijn:
- Gram-positieve aeroben: Enterococcus spp., Staphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis, Staphylococcus haemolyticus, Streptococcus agalactiae, Streptococcus anginosus-groep, Streptococcus pyogenes en streptokokken uit de Viridans-groep.
- Gram-negatieve aeroben: Citrobacter freundii, Citrobacter koseri en Escherichia coli
- Anaeroben: Clostridium perfringens, Peptostreptococcus spp. en Prevotella spp.
Een verworven resistentie kan een probleem zijn bij:
- Gram-negatieve aeroben: Acinetobacter baumannii, Burkholderia cepacia, Enterobacter cloacae, Klebsiella aerogenes, Klebsiella oxytoca, Klebsiella pneumoniae en Stenotrophomonas maltophilia.
- Anaeroben: Bacteroides fragilis-groep.
Inherent resistent zijn:
- Gram-negatieve aeroben: Morganella morganii, Proteus spp., Providencia spp., Pseudomonas aeruginosa en Serratia marcescens.
Kinetische gegevens
V d | 7–9 l/kg. |
Overig | Er is goede verspreiding van tigecycline over de weefsels, vooral in het beenmerg, de speekselklieren, schildklier, milt en nieren. |
Metabolisering | tot 20% in de lever. |
Eliminatie | voornamelijk onveranderd met de feces (60%) en met de urine (30%). Hemodialyse en peritoneale dialyse zijn niet effectief in het elimineren van tigecycline. |
T 1/2el | 42 uur (met hoge interindividuele variabiliteit), verlengd met 20–40% bij respectievelijk matige en ernstige leverfunctiestoornis. |
Uitleg afkortingen
F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
minocycline hoort bij de groep tetracyclinen.
Groepsinformatie
tigecycline hoort bij de groep tetracyclinen.
Kosten
Kosten laden…Kosten
Kosten laden…Zie ook
Geneesmiddelgroep
Indicaties
- acne vulgaris
- acute faryngotonsillitis
- bacteriële huidinfecties
- community-acquired pneumonie (CAP)
- rosacea
- seksueel overdraagbare aandoeningen
- urineweginfectie met weefselinvasie (pyelonefritis, acute prostatitis)