Samenstelling
Alleen de belangrijkste hulpstoffen worden genoemd. Raadpleeg altijd de productinformatie van CBG/EMA voor een compleet overzicht van hulpstoffen.
Yomesan Bayer bv
- Toedieningsvorm
- Kauwtablet
- Sterkte
- 500 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Alleen de belangrijkste hulpstoffen worden genoemd. Raadpleeg altijd de productinformatie van CBG/EMA voor een compleet overzicht van hulpstoffen.
Stromectol XGVS Merck Sharp & Dohme bv
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 3 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
De werking van anthelminthica is min of meer specifiek voor het type worminfectie. De keuze van het middel wordt daarom op geleide van de diagnose gemaakt. Bij enterobiasis en infectie met de varkenslintworm zijn hygiënische maatregelen noodzakelijk om herbesmetting van de gastheer en besmetting van huisgenoten te voorkomen.
Niclosamide is bij een infectie met een runder- of varkenslintworm het middel van eerste keus.
Advies
De werking van anthelminthica is min of meer specifiek voor het type worminfectie. De keuze van het middel wordt daarom op geleide van de diagnose gemaakt. Bij enterobiasis en infectie met de varkenslintworm zijn hygiënische maatregelen noodzakelijk om herbesmetting van de gastheer en besmetting van huisgenoten te voorkomen.
Ivermectine is eerste keus bij een infectie met Strongyloides.
Behandel scabiës bij voorkeur met permetrinecrème en geef niet-medicamenteuze adviezen. Als lokale behandeling niet goed mogelijk is of mogelijk minder effectief, kan ivermectine oraal gebruikt worden. Behandeling van scabiës altijd herhalen na 7–14 dagen. Gezinsleden en personen met wie intensief (lichamelijk) contact is geweest ook behandelen.
Offlabel indicatie: Onchocerciasis volgens de Therapierichtlijn parasitaire infecties (doc 0,8 MB p. 45, 2018) van de NVvP behandelen.
Indicaties
- Taeniasis door Taenia saginata (runderlintworm);
- Taeniasis door Taenia solium (varkenslintworm);
- Diphyllobothriasis door Diphyllobothrium latum (vissenlintworm);
- Hymenolepiasis door Hymenolepis nana (dwerglintworm);
- Ook is het bruikbaar bij infectie veroorzaakt door Dipylidium canium (hondenlintworm).
Gerelateerde informatie
Indicaties
Behandeling van:
- Intestinale strongyloidiasis (door Anguillula stercoralis);
- Microfilariëmie bij patiënten met lymfatische filariasis door Wuchereria bancrofti;
- Scabiës (ook schurft genoemd), veroorzaakt door Sarcoptes scabies;
- Offlabel: Onchocerciasis.
Behandeling van scabiës is alleen aangewezen als de diagnose klinisch en/of door parasitologisch onderzoek is gesteld.
Gerelateerde informatie
Dosering
Bij Taeniasis saginata (runderlintworm), Taeniasis solium (varkenslintworm) of Diphyllobothriasis door Diphyllobothrium latum (vissenlintworm):
Bij infestaties met T. solium 2 uur ná inname van de dosis laxeren (zie rubriek Waarschuwingen en voorzorgen).
Volwassenen en kinderen > 6 jaar:
2 gram als eenmalige dosis.
Kinderen 2–6 jaar:
1 gram als eenmalige dosis.
Kinderen < 2 jaar:
500 mg als eenmalige dosis.
Bij Hymenolepiasis door Hymenolepis nana (dwerglintworm):
Volwassenen en kinderen vanaf 6 jaar:
Aanbevolen is een kuur van 7 dagen: eerste dag: 2 gram, de volgende 6 dagen 1 gram per dag.
Kinderen 2–6 jaar:
De eerste dag 1 gram, de volgende 6 dagen 500 mg per dag.
Kinderen < 2 jaar:
De eerste dag 500 mg, de volgende 6 dagen 250 mg (halve kauwtablet) per dag.
Verminderde lever- of nierfunctie: er is geen substantiële absorptie vanuit het maag-darmkanaal en niclosamide beïnvloedt de lever- en nierfunctie niet. In beide gevallen is daarom geen dosisaanpassing nodig.
Toedieningsinformatie:
- De dagdosis na het ontbijt in eenmaal innemen. De tabletten fijn kauwen en daarna met een kleine hoeveelheid water doorslikken. Men kan de tabletten ook in water uiteen laten vallen en dan innemen.
- Voor kleine kinderen verdient het aanbeveling de tabletten tot poeder fijn te maken en dan met een kleine hoeveelheid drinken in te laten nemen.
Dosering
Intestinale strongyloidiasis:
Volwassenen en kinderen:
200 microg/kg lichaamsgewicht eenmalig (overeenkomend met 15–24 kg: 3 mg; 25–35 kg: 6 mg; 36–50 kg: 9 mg; 51–65 kg: 12 mg; 66–79 kg: 15 mg; ≥ 80 kg: 18 mg). De veiligheid is niet vastgesteld bij kinderen < 15 kg.
Lymfatische filariasis:
Volwassenen en kinderen:
150–200 microg/kg lichaamsgewicht als één dosis elke 6 maanden (overeenkomend met 15–25 kg: 3 mg; 26–44 kg: 6 mg; 45–64 kg: 9 mg; 65–84 kg: 12 mg) of 300–400 microg/kg lichaamsgewicht als één dosis elke 12 maanden (overeenkomend met 15–25 kg: 6 mg; 26–44 kg: 12 mg; 45–64 kg: 18 mg; 65–84 kg: 24 mg). De veiligheid is niet vastgesteld bij kinderen < 15 kg.
Sarcoptes scabies:
Volwassenen en kinderen:
200 microg/kg lichaamsgewicht eenmalig (overeenkomend met: 15–24 kg: 3 mg; 25–35 kg: 6 mg; 36–50 kg: 9 mg; 51–65 kg: 12 mg; 66–79 kg: 15 mg; ≥ 80 kg: 18 mg). Volgens de fabrikant: een tweede dosis binnen 2 weken alleen overwegen als er nieuwe laesies ontstaan of als parasitologisch onderzoek positief is. In geval van een zeer ernstige infectie kan binnen 8–15 dagen een tweede dosis nodig zijn. Volgens de NHG-behandelrichtlijn Scabies (2020) en de LCI-richtlijn Scabies (2015): dient een tweede behandeling toegepast te worden 7–14 dagen na de eerste dosis.
De veiligheid is niet vastgesteld bij kinderen < 15 kg.
Offlabel: Onchocerciasis:
Volwassenen en kinderen ≥ 8 jaar:
Volgens de Therapierichtlijn parasitaire infecties (NVvP, 2018, .doc 0,8 MB p. 45): Eerst oogonderzoek verrichten, indien er oogletsel is (microfilariën in de voorste oogkamer) dan enkele dagen voorbehandelen met corticosteroïden (prednison 1 mg/kg/dag). De eerste keus behandeling is oraal doxycycline 100 mg 1×/dag gedurende 6 weken waarbij op dag 13 oraal ivermectine 0,15 mg/kg lichaamsgewicht wordt gegeven. De tweede keus behandeling is alleen een éénmalige gift ivermectine van 0,15 mg/kg lichaamsgewicht. Herhaling van ivermectine, afhankelijk van klinische verschijnselen en eosinofilie, na (3–)12 maanden kan nodig zijn.
Toedieningsinformatie: Neem de tabletten met wat water in op een nuchtere maag; binnen 2 uur vóór en 2 uur na inname geen voedsel gebruiken. Bij kinderen < 6 jaar de tabletten verpulveren.
Bijwerkingen
Gemeld zijn: allergische reacties met erytheem en exantheem, anafylactische reactie. Cyanose. Onwel voelen, duizeligheid, vermoeidheid. Misselijkheid, braken, buikpijn, diarree. Huiduitslag, jeuk, overmatig zweten.
Bijwerkingen
Zeer zelden: toxische epidermale necrolyse (TEN) en Stevens-Johnsonsyndroom (SJS).
Verder zijn gemeld: voorbijgaande hypereosinofilie, leverfunctiestoornissen waaronder acute hepatitis, stijging van leverenzymwaarden, hyperbilirubinemie en hematurie.
Bij de behandeling van strongyloidiasis zijn gemeld: asthenie, buikpijn, anorexie, obstipatie, diarree, misselijkheid, braken, duizeligheid, slaperigheid, vertigo, tremoren, voorbijgaande eosinofilie, leukopenie, anemie en stijging ALAT of AF.
Bij de behandeling van door Wucheria bancrofti veroorzaakte filariasis lijkt de intensiteit van de bijwerkingen verband te houden met de concentratie microfilariae in het bloed. Gemeld zijn: koorts, hoofdpijn, asthenie, gevoel van zwakte, spierpijn, gewrichtspijn, anorexie, misselijkheid, (boven)buikpijn, hoest, ademhalingsproblemen, keelpijn, orthostatische hypotensie, rillingen, vertigo, hyperhidrose, pijn of vervelend gevoel in de testes.
Bij infectie met Onchocerca volvulus, als gevolg van het afsterven van de microfilariae: Mazzotti-achtige reacties: jeuk, uitgebreide urticaria, conjunctivitis, gewrichtspijn, spierpijn (waaronder abdominale spierpijn), koorts, oedeem, lymfadenitis, lymfadenopathie, misselijkheid, braken, diarree, orthostatische hypotensie, vertigo, tachycardie, asthenie, hoofdpijn, verergering van astma. Ook zijn oculaire bijwerkingen gemeld; het is niet duidelijk in hoeverre deze bijwerkingen het gevolg zijn van de ziekte zelf of van behandeling met ivermectine.
Bij infectie met meerdere parasieten kan de incidentie en ernst van bijwerkingen hoger zijn. Bij gelijktijdige ernstige Loa Loa-infectie zijn bv. gemeld: anafylactische reactie, nek- en rugpijn, oculaire hyperemie, conjunctivale bloeding, dyspneu, incontinentie voor urine en/of feces, moeilijk staan/lopen, veranderd bewustzijn, verwardheid, lethargie, stupor of coma, ernstige of fatale encefalopathie.
In het begin van de behandeling van scabiës kan voorbijgaande toename van de jeuk voorkomen.
Interacties
Wees voorzichtig bij gelijktijdige toediening met diëthylcarbamazine (DEC). DEC heeft een snelle microfilaricide werking waardoor ontstekingsreacties kunnen ontstaan op afbraakproducten van de afgestorven microfilariae.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren geen aanwijzingen voor schadelijkheid.
Advies: Weeg de noodzaak van de behandeling af. Volgens de fabrikant, vooral gedurende het 1e trimester, alleen op strikte indicatie gebruiken. Volgens de NHG-standaard Worminfecties (2019) kan niclosamide in het 2e en 3e trimester veilig worden voorgeschreven bij een aangetoonde infectie. Een runderlintwormbesmetting manifesteert zich alleen in de darm, is ongevaarlijk en de geïnfecteerde vrouw kan een ander niet besmetten. Bespreek daarom bij een runderlintworminfectie in het 1e trimester om de behandeling uit te stellen tot het 2e trimester vanwege onvoldoende gegevens over de veiligheid van toepassing van niclosamide in het 1e trimester.
Zwangerschap
Teratogenese: Er zijn onvoldoende gegevens om de mogelijke schadelijkheid afdoende te beoordelen. Bij blootstelling van ca. 300 zwangeren in het 1e trimester en meer dan 400 later in de zwangerschap, zijn er géén aanwijzingen voor risico op schadelijke effecten waargenomen (zoals aangeboren afwijkingen, spontane abortus, foetale sterfte/doodgeboorte of zuigelingensterfte). De kwaliteit van de betreffende studies is matig. In dierproeven is ivermectine wel schadelijk gebleken.
Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend.
Farmacologisch effect: Dit middel wordt nauwelijks in het lichaam opgenomen. Het gebruik van dit middel tijdens borstvoeding wordt door de zuigeling goed verdragen.
Advies: Kan waarschijnlijk veilig gebruikt worden.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja, minder dan 2% wordt uitgescheiden in de moedermelk.
Farmacologisch effect: De ervaring met dit middel tijdens lactatie is zeer beperkt, maar na een eenmalige dosis zijn nadelige effecten voor de zuigeling niet waarschijnlijk.
Advies: Kan waarschijnlijk veilig gebruikt worden.
Contra-indicaties
Er zijn van dit middel geen contra-indicaties bekend.
Waarschuwingen en voorzorgen
Alcohol vergroot het risico van absorptie vanuit het maag–darmkanaal; gelijktijdig gebruik van alcohol vermijden.
Bij obstipatie de darmperistaltiek normaliseren alvorens de kuur te beginnen.
De worminfectie zorgt voor een overvloedige slijmproductie in de darm; niclosamide werkt beter in op de wormen wanneer het slijm wordt verwijderd door het drinken van zure vruchtensappen.
Niclosamide is niet werkzaam tegen de eieren van de lintworm; (her)infectie met de eieren kan zich ontwikkelen tot cysticercosis. Om dit te voorkómen vooral bij T. solium de patiënt 2 uur na de kuur laxeren met een magnesium- of natriumsulfaathoudend laxeermiddel. Het is mogelijk dat ondanks goede laxatie delen van de lintworm pas in de twee dagen na de behandeling in de ontlasting verschijnen. Bij een nieuwe infectie met T. saginata en T. solium verschijnen er pas na drie maanden delen of eitjes van de lintworm in de ontlasting. Bij een infectie met H. nana is de controletijd ca. 14 dagen omdat overlevende lintwormkoppen heel snel uitgroeien tot geslachtsrijpe lintwormen, die weer eitjes produceren in de stoelgang na slechts ca. 10 dagen. Voldoende hygiëne bij de stoelgang is essentieel om te voorkómen dat eitjes via de vingers in de mond terechtkomen en zo tot cysticercose kunnen leiden.
Waarschuwingen en voorzorgen
De werkzaamheid bij immuungecompromitteerde patiënten met intestinale strongyloidiasis is niet vastgesteld; persisterende infestatie is gemeld.
Ivermectine is niet werkzaam tegen volwassen wormen van Filariae-species.
In gebieden waar Loa loa voorkomt dienen speciale maatregelen te worden genomen voor de instelling van de behandeling met ivermectine (in verband met de kans op ernstige bijwerkingen, genoemd in rubriek Bijwerkingen).
De veiligheid is niet vastgesteld bij kinderen < 15 kg.
Overdosering
Zie voor symptomen en behandeling de monografie ivermectine op vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Salicylzuurderivaat. Niclosamide is een lokaal werkend specifiek lintwormmiddel met vermicide eigenschappen. De werking berust op verstoring van de energiehuishouding van de parasiet, door remming van de oxidatieve fosforylering in de mitochondriën. Dit leidt tot afsterving van de kop en de daaraan verbonden leden. De segmentketen verliest daardoor zijn houvast en wordt door darmperistaltiek geheel of in delen met de feces uitgescheiden.
Resistentie van Taenia spp. is gerapporteerd; een verklaring hiervoor is niet gevonden.
Kinetische gegevens
| Resorptie | gering; ca. 15%. |
| Metabolisering | deels, tot een gereduceerde vorm (reductie tot amino- en acetamino-niclosamide). |
| Eliminatie | ca. 85% binnen 1 tot 2 dagen met de feces, ca. 15% met de urine als metaboliet. |
| Overig | biologische halfwaardetijd ca. 3 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Semi-synthetisch derivaat van avermectine, dat geïsoleerd wordt uit fermentatieproducten van Streptomyces avermitilis. Ivermectine bindt zich bij invertebraten selectief aan de door glutamaat gereguleerde chloride-ionkanalen die zich in de zenuw- en spiercellen bevinden, hierdoor wordt de permeabiliteit van het celmembraan vergroot met als gevolg verlamming en dood van de parasiet.
Het is werkzaam tegen nematoden en de schurftmijt.
Kinetische gegevens
| T max | ca. 4 uur. |
| V d | 9,9 l/kg. |
| Eiwitbinding | ca. 93%. |
| Metabolisering | in de lever door vnl. CYP3A4. |
| Eliminatie | vrijwel uitsluitend met de feces. |
| T 1/2el | ca. 12 uur, metabolieten ca. 3 dagen. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
niclosamide hoort bij de groep anthelminthica.
Groepsinformatie
ivermectine (oraal) hoort bij de groep anthelminthica.