Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Yomesan Bayer bv
- Toedieningsvorm
- Kauwtablet
- Sterkte
- 500 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Ivermectin XGVS Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 3 mg
Stromectol
Bijlage 2
Merck Sharp & Dohme bv
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 3 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
De werking van anthelminthica is min of meer specifiek voor het type worminfectie. De keuze van het middel wordt daarom op geleide van de diagnose gemaakt. Bij enterobiasis en infectie met de varkenslintworm zijn hygiënische maatregelen noodzakelijk om herbesmetting van de gastheer en besmetting van huisgenoten te voorkomen.
Niclosamide is bij een infectie met een runder- of varkenslintworm het middel van eerste keus.
Advies
De werking van anthelminthica is min of meer specifiek voor het type worminfectie. De keuze van het middel wordt daarom op geleide van de diagnose gemaakt. Bij enterobiasis en infectie met de varkenslintworm zijn hygiënische maatregelen noodzakelijk om herbesmetting van de gastheer en besmetting van huisgenoten te voorkomen.
Ivermectine is eerste keus bij een infectie met Strongyloides.
Geef niet-medicamenteuze adviezen en behandel scabiës bij voorkeur lokaal met permetrine als eerste keus en benzylbenzoaatsmeersel als tweede keus. Als lokale behandeling faalt of op praktische bezwaren stuit en/of bij bewezen allergie of contra-indicatie, kan ivermectine oraal gebruikt worden. Overweeg bij ernstige vormen van scabiës met hoge besmettelijkheid en bij immuungecompromitteerde patiënten een combinatie van lokale en orale behandeling. Behandeling van scabiës altijd herhalen na 7–14 dagen. Gezinsleden en personen met wie intensief (lichamelijk) contact is geweest ook gelijktijdig éénmalig behandelen.
Aan de vergoeding van ivermectine zijn voorwaarden verbonden, zie Regeling zorgverzekering, bijlage 2.
Offlabel: Behandel Onchocerciasis (rivierblindheid) volgens p. 34 van de Therapierichtlijn parasitaire infecties (2020) van de NVP.
Indicaties
- Taeniasis door Taenia saginata (runderlintworm);
- Taeniasis door Taenia solium (varkenslintworm);
- Diphyllobothriasis door Diphyllobothrium latum (vissenlintworm);
- Hymenolepiasis door Hymenolepis nana (dwerglintworm);
- Ook is het bruikbaar bij infectie veroorzaakt door Dipylidium canium (hondenlintworm).
Gerelateerde informatie
Indicaties
Behandeling van:
- Intestinale strongyloidiasis (door Anguillula stercoralis);
- Microfilariëmie bij patiënten met lymfatische filariasis door Wuchereria bancrofti;
- Scabiës (ook schurft genoemd), veroorzaakt door Sarcoptes scabies;
- Offlabel: Onchocerciasis (rivierblindheid).
Behandeling van scabiës is alleen aangewezen als de diagnose klinisch en/of door parasitologisch onderzoek is vastgesteld.
Gerelateerde informatie
Doseringen
Bij Taeniasis saginata (runderlintworm), Taeniasis solium (varkenslintworm) of Diphyllobothriasis door Diphyllobothrium latum (vissenlintworm)
Bij infestaties met T. solium 2 uur ná inname van de dosis laxeren (zie rubriek Waarschuwingen en voorzorgen).
Volwassenen en kinderen > 6 jaar
2 gram als eenmalige dosis.
Kinderen 2–6 jaar
1 gram als eenmalige dosis.
Kinderen < 2 jaar
500 mg als eenmalige dosis.
Bij Hymenolepiasis door Hymenolepis nana (dwerglintworm)
Volwassenen en kinderen vanaf 6 jaar
Aanbevolen is een kuur van 7 dagen: eerste dag: 2 gram, de volgende 6 dagen 1 gram per dag.
Kinderen 2–6 jaar
De eerste dag 1 gram, de volgende 6 dagen 500 mg per dag.
Kinderen < 2 jaar
De eerste dag 500 mg, de volgende 6 dagen 250 mg (halve kauwtablet) per dag.
Verminderde lever- of nierfunctie: er is geen substantiële absorptie vanuit het maag-darmkanaal en niclosamide beïnvloedt de lever- en nierfunctie niet. In beide gevallen is daarom geen dosisaanpassing nodig.
Toediening
- De dagdosis na het ontbijt in eenmaal innemen. De tabletten fijn kauwen en daarna met een kleine hoeveelheid water doorslikken. Men kan de tabletten ook in water uiteen laten vallen en dan innemen.
- Voor kleine kinderen verdient het aanbeveling de tabletten tot poeder fijn te maken en dan met een kleine hoeveelheid drinken in te laten nemen.
Doseringen
Intestinale strongyloidiasis
Volwassenen en kinderen
200 microg/kg lichaamsgewicht eenmalig (overeenkomend met 15–24 kg: 3 mg; 25–35 kg: 6 mg; 36–50 kg: 9 mg; 51–65 kg: 12 mg; 66–79 kg: 15 mg; ≥ 80 kg: 18 mg).
De veiligheid is niet vastgesteld bij kinderen < 15 kg.
Lymfatische filariasis
Volwassenen en kinderen
150–200 microg/kg lichaamsgewicht als één dosis elke 6 maanden (overeenkomend met 15–25 kg: 3 mg; 26–44 kg: 6 mg; 45–64 kg: 9 mg; 65–84 kg: 12 mg) of 300–400 microg/kg lichaamsgewicht als één dosis elke 12 maanden (overeenkomend met 15–25 kg: 6 mg; 26–44 kg: 12 mg; 45–64 kg: 18 mg; 65–84 kg: 24 mg).
De veiligheid is niet vastgesteld bij kinderen < 15 kg.
Sarcoptes scabies
Volwassenen en kinderen
200 microg/kg lichaamsgewicht eenmalig (overeenkomend met: 15–24 kg: 3 mg; 25–35 kg: 6 mg; 36–50 kg: 9 mg; 51–65 kg: 12 mg; 66–79 kg: 15 mg; ≥ 80 kg: 18 mg). Volgens de fabrikant: een tweede dosis binnen 2 weken alleen overwegen als er nieuwe laesies ontstaan of als parasitologisch onderzoek positief is. In geval van een zeer ernstige infectie kan binnen 8–15 dagen een tweede dosis nodig zijn. Volgens de NHG-behandelrichtlijn Scabiës (2020) én de LCI-richtlijn Scabiës (2015) dient een tweede behandeling toegepast te worden 7–14 dagen na de eerste dosis.
De veiligheid is (volgens de fabrikant) niet vastgesteld bij kinderen < 15 kg.
Offlabel: Onchocerciasis (rivierblindheid)
Volwassenen en kinderen ≥ 8 jaar
Volgens de Therapierichtlijn parasitaire infecties (NVP, 2020, op p. 34): Eerst oogonderzoek verrichten, indien er oogletsel is (microfilariën in de voorste oogkamer) dan enkele dagen voorbehandelen met corticosteroïden ( prednison 1 mg/kg/dag). De eerste keus behandeling is oraal doxycycline 100 mg 1×/dag gedurende 6 weken waarbij op dag 13 oraal ivermectine 0,15 mg/kg lichaamsgewicht wordt gegeven. De tweede keus behandeling is alleen een éénmalige gift ivermectine van 0,15 mg/kg lichaamsgewicht. Herhaling van ivermectine, afhankelijk van klinische verschijnselen en eosinofilie, na (3–)12 maanden kan nodig zijn.
Toediening
- Neem de tabletten met wat water in op een nuchtere maag; binnen 2 uur vóór en 2 uur na inname geen voedsel gebruiken.
- Bij kinderen < 6 jaar de tabletten verpulveren.
Bijwerkingen
Gemeld zijn: allergische reacties met erytheem en exantheem, anafylactische reactie. Cyanose. Onwel voelen, duizeligheid, vermoeidheid. Misselijkheid, braken, buikpijn, diarree. Huiduitslag, jeuk, overmatig zweten.
Bijwerkingen
Bij alle toepassingen
- Soms (0,1-1%): volwassen (Ascaris-)wormen in de ontlasting.
- Zeer zelden: toxische epidermale necrolyse (TEN) en Stevens-Johnsonsyndroom (SJS).
- Verder zijn gemeld (frequentie van optreden onbekend): leverfunctiestoornissen waaronder acute hepatitis, stijging van leverenzymwaarden, hyperbilirubinemie. Hematurie. Voorbijgaande hypereosinofilie. Angio-oedeem. Dyspneu (bij inspanning), keelpijn, (verergering van) astma. Iridocyclitis. Urticaria, huiduitslag (papuleus), jeuk, overmatig zweten. Oedeem. Misselijkheid, braken, diarree, incontinentie voor ontlasting, (boven)buikpijn. Bedplassen, depressie, hallucinaties, leerhandicap, lusteloosheid, spraakzucht, vertraagd denken, verwardheid, zelfmoordgedachten. Huilen, vermoeidheid. Aandachtstoornis, ataxie, duizeligheid, vermindering of verlies van geheugen, smaakverlies, verminderd geestelijk vermogen, spraakstoornis (afasie), verminderd bewustzijn, coma. Stijging van CK-waarde (bij kinderen).
Bij de behandeling van strongyloidiasis
- Vaak (1-10%): diarree, misselijkheid. Duizeligheid. Jeuk.
- Soms (0,1-1%): asthenie. Braken, buikpijn, anorexie, obstipatie. Slaperigheid, draaiduizeligheid, tremoren. Huiduitslag, urticaria.
- Verder zijn gemeld (frequentie van optreden onbekend): voorbijgaande eosinofilie, leukopenie, anemie en stijging van ALAT-waarde en/of alkalische fosfatase.
Bij de behandeling van scabiës (schurft)
- In het begin van de behandeling van scabiës kan voorbijgaande toename van de jeuk voorkomen.
Bij de behandeling van door Wucheria bancrofti veroorzaakte filariasis
- Hierbij lijkt de intensiteit van de bijwerkingen niet dosisafhankelijk te zijn, maar verband te houden met de concentratie microfilariae in het bloed.
- Gemeld zijn (frequentie van optreden onbekend): koorts, hoofdpijn, asthenie, gevoel van zwakte, spierpijn, gewrichtspijn, anorexie, misselijkheid, (boven)buikpijn, hoest, ademhalingsproblemen, keelpijn, orthostatische hypotensie, rillingen, vertigo, hyperhidrose, pijn of vervelend gevoel in de testes, pijn elders in het lichaam.
Bij infectie met Onchocerca volvulus (rivierblindheid)
- Als gevolg van het afsterven van de microfilariae, Mazzotti-achtige reacties: jeuk, uitgebreide urticaria, conjunctivitis, visusstoornissen, gewrichtspijn, spierpijn (waaronder abdominale spierpijn), koorts, oedeem, lymfadenitis, lymfadenopathie, misselijkheid, braken, diarree, palpitaties, orthostatische hypotensie, vertigo, tachycardie, asthenie, vermoeidheid, hoofdpijn, verergering van astma. Zeer zelden hematurie.
- Ook zijn oculaire bijwerkingen gemeld, zoals een ongewoon gevoel in de ogen, oedeem van de oogleden, uveïtis anterior, conjunctivitis, conjunctivale bloeding, limbitis, keratitis en chorioretinitis of chorioditis; het is niet duidelijk in hoeverre deze reacties het gevolg zijn van de ziekte zelf (is mogelijk) of dat het bijwerkingen zijn van de behandeling met ivermectine (soms zijn de reacties ná de therapie gemeld). De reacties zijn zelden ernstig en verdwijnen over het algemeen zonder toepassing van corticosteroïden.
Bij infectie met meerdere parasieten
- De incidentie en ernst van bijwerkingen kan hoger zijn.
- Bij gelijktijdige ernstige Loa Loa-infectie (naast onchocerciasis) zijn o.a. gemeld: anafylactische reactie, nek- en rugpijn, oculaire hyperemie, conjunctivale bloeding, dyspneu, incontinentie voor urine en/of ontlasting, moeilijk staan/lopen, veranderd bewustzijn; verwardheid, lethargie, stupor of coma, ernstige of zelfs fatale encefalopathie.
Interacties
Wees voorzichtig bij gelijktijdige toediening van diëthylcarbamazine (DEC). DEC heeft een snelle microfilaricide werking waardoor ontstekingsreacties kunnen ontstaan op afbraakproducten van de afgestorven microfilariae.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren geen aanwijzingen voor schadelijkheid.
Advies: Weeg de noodzaak van de behandeling af. Volgens de fabrikant, vooral gedurende het 1e trimester, alleen op strikte indicatie gebruiken. Volgens de NHG-standaard Worminfecties (2019) kan niclosamide in het 2e en 3e trimester veilig worden voorgeschreven bij een aangetoonde infectie. Een runderlintwormbesmetting manifesteert zich alleen in de darm, is ongevaarlijk en de geïnfecteerde vrouw kan een ander niet besmetten. Bespreek daarom bij een runderlintworminfectie in het 1e trimester om de behandeling uit te stellen tot het 2e trimester vanwege onvoldoende gegevens over de veiligheid van toepassing van niclosamide in het 1e trimester.
Zwangerschap
Teratogenese: Er zijn onvoldoende gegevens om de mogelijke schadelijkheid afdoende te beoordelen. Bij blootstelling van ca. 300 zwangeren in het 1e trimester en meer dan 400 later in de zwangerschap, zijn er geen aanwijzingen voor risico op schadelijke effecten waargenomen (zoals aangeboren afwijkingen, spontane abortus, foetale sterfte/doodgeboorte of zuigelingensterfte). De kwaliteit van de betreffende studies is matig. In dierproeven is ivermectine schadelijk gebleken.
Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken.
Vruchtbaarheid: Uit een studie uit Nigeria blijken significante effecten op de mannelijke vruchtbaarheid na (langdurig) gebruik van ivermectine bij patiënten met onchocerciasis (rivierblindheid), zoals significante afname van het aantal en de motiliteit van spermacellen, toename van het aantal spermacellen met een abnormale morfologie (dubbele koppen, dubbele staarten, albino spermacellen en buitengewoon grote spermacelkoppen). Onbekend is hoe lang deze effecten aanhouden en of er effect is op de vruchtbaarheid van vrouwen.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend.
Farmacologisch effect: Dit middel wordt nauwelijks in het lichaam opgenomen. Het gebruik van dit middel tijdens borstvoeding wordt door de zuigeling goed verdragen.
Advies: Kan waarschijnlijk veilig gebruikt worden.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja, minder dan 2% wordt uitgescheiden in de moedermelk.
Farmacologisch effect: De ervaring met dit middel tijdens lactatie is zeer beperkt, maar na een eenmalige dosis zijn nadelige effecten voor de zuigeling niet waarschijnlijk.
Advies: Kan waarschijnlijk veilig gebruikt worden.
Contra-indicaties
Er zijn van dit middel geen contra-indicaties bekend.
Waarschuwingen en voorzorgen
Alcohol vergroot het risico van absorptie vanuit het maag–darmkanaal; gelijktijdig gebruik van alcohol vermijden.
Bij obstipatie de darmperistaltiek normaliseren alvorens de kuur te beginnen.
De worminfectie zorgt voor een overvloedige slijmproductie in de darm; niclosamide werkt beter in op de wormen wanneer het slijm wordt verwijderd door het drinken van zure vruchtensappen.
Niclosamide is niet werkzaam tegen de eieren van de lintworm; (her)infectie met de eieren kan zich ontwikkelen tot cysticercosis. Om dit te voorkómen vooral bij T. solium de patiënt 2 uur na de kuur laxeren met een magnesium- of natriumsulfaathoudend laxeermiddel. Het is mogelijk dat ondanks goede laxatie delen van de lintworm pas in de twee dagen na de behandeling in de ontlasting verschijnen. Bij een nieuwe infectie met T. saginata en T. solium verschijnen er pas na drie maanden delen of eitjes van de lintworm in de ontlasting. Bij een infectie met H. nana is de controletijd ca. 14 dagen omdat overlevende lintwormkoppen heel snel uitgroeien tot geslachtsrijpe lintwormen, die weer eitjes produceren in de stoelgang na slechts ca. 10 dagen. Voldoende hygiëne bij de stoelgang is essentieel om te voorkómen dat eitjes via de vingers in de mond terechtkomen en zo tot cysticercose kunnen leiden.
Waarschuwingen en voorzorgen
De werkzaamheid bij immuungecompromitteerde patiënten met intestinale strongyloidiasis is niet vastgesteld; persisterende infestatie is gemeld.
Ivermectine is niet werkzaam tegen volwassen wormen van Filariae-species.
In gebieden waar Loa loa voorkomt dienen speciale maatregelen te worden genomen voor de instelling van de behandeling met ivermectine, dit in verband met de kans op ernstige (neurologische) bijwerkingen, genoemd in rubriek Bijwerkingen (waaronder in ieder geval encefalopathieën).
Neurologische toxiciteit: een verminderd bewustzijn en coma zijn (ook) gemeld bij patiënten zonder Loa loa-infectie. Deze voorvallen werden meestal verholpen met ondersteunende maatregelen en door het gebruik van ivermectine te staken.
Voor vruchtbare mannen: zie de rubriek Zwangerschap.
De veiligheid is (volgens de fabrikant) niet vastgesteld bij kinderen < 15 kg.
Overdosering
Neem voor informatie over een vergiftiging met niclosamide contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Overdosering
Symptomen
Gemeld na overmatige inname, injectie of blootstelling van lichaamsoppervlakten aan ivermectine (soms voor veterinaire toepassing) zijn: hoofdpijn, vertigo, huiduitslag, contactdermatitis, oogirritatie (na oogcontact), oedeem, asthenie, misselijkheid, braken, buikpijn en diarree. Andere gemelde bijwerkingen zijn: bewustzijnsdaling (in een ernstig geval coma en mogelijk overlijden), ondertemperatuur (< 36 °C), convulsies, ataxie, paresthesie, verlies van gezichtsvermogen, allergische reacties, duizeligheid, bloeddrukdaling tot hypotensie, tachycardie, shock, rabdomyolyse, dyspneu en urticaria. Jonge kinderen (< 1 jaar) zijn mogelijk gevoeliger voor ivermectine, omdat bij hen de bloed-hersenbarrière nog niet volledig is gesloten. Na ingestie van vloeibare ivermectine-producten rekening houden met symptomen veroorzaakt door eventuele hulpstoffen (vaak propyleenglycol).
Zie voor meer symptomen en de behandeling de monografie ivermectine op vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Salicylzuurderivaat. Niclosamide is een lokaal werkend specifiek lintwormmiddel met vermicide eigenschappen. De werking berust op verstoring van de energiehuishouding van de parasiet, door remming van de oxidatieve fosforylering in de mitochondriën. Dit leidt tot afsterving van de kop en de daaraan verbonden leden. De segmentketen verliest daardoor zijn houvast en wordt door darmperistaltiek geheel of in delen met de feces uitgescheiden.
Resistentie van Taenia spp. is gerapporteerd; een verklaring hiervoor is niet gevonden.
Kinetische gegevens
| Resorptie | gering; ca. 15%. |
| Metabolisering | deels, tot een gereduceerde vorm (reductie tot amino- en acetamino-niclosamide). |
| Eliminatie | ca. 85% binnen 1 tot 2 dagen met de feces, ca. 15% met de urine als metaboliet. |
| Overig | biologische halfwaardetijd ca. 3 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Anthelminticum. Ivermectine is een semi-synthetisch derivaat van avermectine, dat geïsoleerd wordt uit fermentatieproducten van Streptomyces avermitilis. Ivermectine bindt zich bij invertebraten selectief aan de door glutamaat gereguleerde chloride-ionkanalen die zich in de zenuw- en spiercellen bevinden, hierdoor wordt de permeabiliteit van het celmembraan vergroot met als gevolg verlamming en dood van de parasiet.
Ivermectine is werkzaam tegen nematoden en de schurftmijt (Sarcoptes scabies).
Kinetische gegevens
| T max | ca. 4 uur. |
| V d | 9,9 l/kg. |
| Eiwitbinding | ca. 93%. |
| Metabolisering | in de lever door vnl. CYP3A4. |
| Eliminatie | vrijwel uitsluitend met de feces, < 1% met de urine. |
| T 1/2el | ca. 12 uur, van de metabolieten ca. 3 dagen. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
niclosamide hoort bij de groep anthelminthica.
Groepsinformatie
ivermectine (oraal) hoort bij de groep anthelminthica.