Samenstelling
Alleen de belangrijkste hulpstoffen worden genoemd. Raadpleeg altijd de productinformatie van CBG/EMA voor een compleet overzicht van hulpstoffen.
Daro paracetamol vloeibaar voor kinderen XGVS OTC Remark Pharma
- Toedieningsvorm
- Stroop
- Sterkte
- 24 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- 100 ml
Conserveermiddelen: methyl- en propylparahydroxybenzoaat, resp. 1,15 mg/ml en 0,56 mg/ml. Bevat tevens: vloeibare maltitol 360 mg/ml en frambozenaroma.
Panadol XGVS OTC GlaxoSmithKline Consumer Healthcare bv
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld 'Gladde'
- Sterkte
- 500 mg
- Toedieningsvorm
- Tablet, filmomhuld 'Zapp'
- Sterkte
- 500 mg
Bevat per tablet: natrium 173 mg.
- Toedieningsvorm
- Zetpil 'Junior' (voor kinderen)
- Sterkte
- 125 mg, 250 mg, 500 mg
Panadol Artrose XGVS GlaxoSmithKline Consumer Healthcare bv
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld
- Sterkte
- 1000 mg
Paracetamol infusievloeistof XGVS Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Infusievloeistof
- Sterkte
- 10 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- ampul 10 ml, flacon 50 ml, 100 ml
De infusievloeistof kan natrium bevatten.
Paracetamol capsule/tablet/zetpil XGVS OTC Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Bruistablet
- Sterkte
- 1000 mg
Bevat natrium 503 mg/tablet
- Toedieningsvorm
- Tablet 'Caplet'
- Sterkte
- 500 mg
- Toedieningsvorm
- Capsule 'Liquidcaps'
- Sterkte
- 500 mg
- Toedieningsvorm
- Kauwtablet
- Sterkte
- 120 mg
Kan aspartaam bevatten 2,5 mg (overeenkomend met 1,4 mg fenylalanine).
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 100 mg, 500 mg, 1000 mg
- Toedieningsvorm
- Zetpil
- Sterkte
- 60 mg, 120 mg, 240 mg, 500 mg, 1000 mg
Pinex XGVS OTC Aurobindo Pharma bv
- Toedieningsvorm
- Smelttablet
- Sterkte
- 250 mg, 500 mg
Met aardbeiensmaak. Bevat tevens: aspartaam: 11,2 mg (250) resp. 22,4 mg (500).
- Toedieningsvorm
- Drank
- Sterkte
- 24 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- 100 ml
Met aardbeiensmaak. Bevat tevens: natriumbisulfiet (1 mg/ml), sorbitol (140 mg/ml), benzylalcohol en natrium (1,7 mg/ml).
Roter Paracetamol XGVS OTC Imgroma
- Toedieningsvorm
- Smelttablet 'Roter Junior'
- Sterkte
- 250 mg
Met bananensmaak. Bevat 30 mg aspartaam (overeenkomend met 16,7 mg fenylalanine).
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 500 mg
- Toedieningsvorm
- Smelttablet 'Roter'
- Sterkte
- 500 mg
Met bessensmaak. Bevat 40 mg aspartaam (overeenkomend met 22,2 mg fenylalanine).
- Toedieningsvorm
- Capsule 'liquid caps'
- Sterkte
- 500 mg
Sinaspril Paracetamol XGVS OTC Vemedia bv
- Toedieningsvorm
- Kauwtablet
- Sterkte
- 120 mg
- Toedieningsvorm
- Stroop
- Sterkte
- 24 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- 100 ml
Bevat tevens: alcohol 50 mg/ml, propyleenglycol 70 mg/ml, natriumbenzoaat, sorbitol, sucrose, , banaanessence.
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Alleen de belangrijkste hulpstoffen worden genoemd. Raadpleeg altijd de productinformatie van CBG/EMA voor een compleet overzicht van hulpstoffen.
Tramadol/Paracetamol Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld
Bevat per tablet: paracetamol 325 mg, tramadol (hydrochloride) 37,5 mg, dit komt overeen met 32,94 mg tramadol.
Zaldiar Grünenthal bv
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld
Bevat per tablet: paracetamol 325 mg, tramadol (hydrochloride) 37,5 mg.
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Alleen de belangrijkste hulpstoffen worden genoemd. Raadpleeg altijd de productinformatie van CBG/EMA voor een compleet overzicht van hulpstoffen.
APC XGVS OTC Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Tablet
Bevat per tablet: acetylsalicylzuur 250 mg, paracetamol 250 mg, coffeïne 50 mg.
Excedrin XGVS OTC GlaxoSmithKline Consumer Healthcare bv
- Toedieningsvorm
- Tablet, filmomhuld
Bevat per tablet: acetylsalicylzuur 250 mg, paracetamol 250 mg, coffeïne 65 mg.
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Volg bij pijnbehandeling een stapsgewijze aanpak en ga bij onvoldoende pijnstilling, contra-indicaties of een specifieke indicatie over naar de volgende stap. Begin met paracetamol. De volgende stap is een NSAID (diclofenac, ibuprofen of naproxen) eventueel in combinatie met paracetamol. De daaropvolgende stap is tramadol, bij voorkeur in combinatie met paracetamol of een NSAID. De volgende stap is een sterkwerkend opioïd, oraal (morfine) of transdermaal fentanylpleister), bij voorkeur in combinatie met paracetamol of een NSAID. De laatste medicamenteuze stap is subcutane of intraveneuze toediening van een sterkwerkend opioïd (morfine).
Bij pijn met een oncologische oorzaak wordt meestal gelijk met sterkwerkende opioïden gestart, bij voorkeur gecombineerd met paracetamol en/of een NSAID. Zorg bij doorbraakpijn dat, naast een effectieve onderhoudsbehandeling, ook snelwerkende pijnstilling als rescue-medicatie beschikbaar is (wees bedacht op het sterk verslavende effect). Neem eventueel contact op met het palliatieteam.
Offlabel: Bij de behandeling van migraineaanvallen bij volwassenen gaat op grond van de bijwerkingen, de voorkeur uit naar paracetamol in voldoende hoge dosering. Tweede keus met een vergelijkbare werkzaamheid maar meer bijwerkingen zijn NSAID's (acetylsalicylzuur, ibuprofen, naproxen) en orale triptanen. Bij misselijkheid en braken kan zo nodig tegelijk met de pijnstiller een anti-emeticum (domperidon, metoclopramide) worden ingenomen. Bij twee of meer aanvallen per maand is profylaxe te overwegen.
Offlabel: Bij kinderen zijn voor de aanvalsbehandeling van migraine paracetamol en NSAID's – eventueel met een anti-emeticum –, eerste keus. Triptanen zijn tweede keus. Binnen de groep triptanen gaat de voorkeur uit naar sumatriptan-neusspray op grond van bewezen werkzaamheid.
Offlabel: Bij acute faryngotonsillitis is bestrijding van de pijn met paracetamol, eerste keus. Antibiotica zijn zelden geïndiceerd. Bij ernstige faryngotonsillitis, bij immunodeficiëntie of op advies van de GGD kan gekozen worden voor een smalspectrum penicilline zoals feneticilline of fenoxymethylpenicilline. Bij een penicilline-overgevoeligheid is azitromycine gedurende drie dagen eerste keus. Bij een peritonsillair infiltraat of bij onvoldoende effect van een behandeling met smalspectrum penicillinen wordt gekozen voor amoxicilline/clavulaanzuur.
De medicamenteuze behandeling van een niersteenkoliek bestaat uit pijnstilling en bevordering van de steenlozing. Ten aanzien van de acute pijnstilling heeft diclofenac intramusculair de voorkeur. Kies bij onvoldoende effect of als diclofenac gecontra-indiceerd is, voor subcutane of intramusculaire toediening van morfine. In de tweedelijnszorg is ook paracetamol i.v. een optie. Geef hierna voor recidiverende pijn gedurende enkele dagen een orale of rectale toediening van een NSAID of opioïd. Overweeg ter bevordering van de steenlozing offlabel kortdurend een α-blokker voor te schrijven, waarbij de voorkeur uitgaat naar tamsulosine.
De behandeling van artrose bestaat vooral uit niet-medicamenteuze adviezen. Oefentherapie en gewichtsverlies bij overgewicht zijn de belangrijkste adviezen. Geef in perioden met ernstige pijn pijnstilling in opeenvolgende stappen. Begin bij acute en chronische (gewrichts)pijn met paracetamol en/of een lokaal NSAID (minder bijwerkingen dan orale NSAID’s). Geef bij onvoldoende effect een systemisch NSAID, bij voorkeur een klassiek NSAID (naproxen, ibuprofen, diclofenac) in combinatie met paracetamol en bij risicogroepen een maagbeschermer. Door de combinatie met paracetamol volstaat een lagere dosering NSAID met bijgevolg minder risico op bijwerkingen. Intra-articulaire injecties met corticosteroïden en/of hyaluronzuur kunnen bij verergering van klachten worden overwogen, hoewel klinisch relevante effectiviteit en het effect op lange termijn onvoldoende is aangetoond.
Bij dysmenorroe kan plaatselijke warmte de pijn verlichten; als geneesmiddel kan paracetamol of een NSAID (ibuprofen, naproxen, diclofenac) worden gebruikt. NSAID’s lijken effectiever door remming van de prostaglandineproductie en daarmee de uteruscontractie. Hormonale anticonceptie (sub-50 combinatiepil, hormoonspiraal) kan de pijn ook verlichten.
Advies
Volg bij pijnbehandeling een stapsgewijze aanpak en ga bij onvoldoende pijnstilling, contra-indicaties of een specifieke indicatie over naar de volgende stap. Begin met paracetamol. De volgende stap is een NSAID (diclofenac, ibuprofen of naproxen) eventueel in combinatie met paracetamol. De daaropvolgende stap is tramadol, bij voorkeur in combinatie met paracetamol of een NSAID. De volgende stap is een sterkwerkend opioïd, oraal (morfine) of transdermaal fentanylpleister), bij voorkeur in combinatie met paracetamol of een NSAID. De laatste medicamenteuze stap is subcutane of intraveneuze toediening van een sterkwerkend opioïd (morfine).
Bij pijn met een oncologische oorzaak wordt meestal gelijk met sterkwerkende opioïden gestart, bij voorkeur gecombineerd met paracetamol en/of een NSAID. Zorg bij doorbraakpijn dat, naast een effectieve onderhoudsbehandeling, ook snelwerkende pijnstilling als rescue-medicatie beschikbaar is (wees bedacht op het sterk verslavende effect). Neem eventueel contact op met het palliatieteam.
Bij onvoldoende resultaat van een maximale dosis paracetamol en een NSAID kan een opioïd worden toegevoegd, in een dosering afgestemd op de individuele behoefte van de patiënt. Met een vaste combinatie van tramadol en paracetamol in een relatief lage dosering is deze individuele instelling lastig. Daarom wordt gebruik van vaste combinaties van tramadol en paracetamol afgeraden. (Bron: NHG-Standaard Pijn, herziene versie november 2016. nhg.org/standaarden).
Advies
Volg bij pijnbehandeling een stapsgewijze aanpak en ga bij onvoldoende pijnstilling, contra-indicaties of een specifieke indicatie over naar de volgende stap.
Begin met paracetamol. De volgende stap is een NSAID (diclofenac, ibuprofen of naproxen) eventueel in combinatie met paracetamol. De daaropvolgende stap is tramadol, bij voorkeur in combinatie met paracetamol of een NSAID. De volgende stap is een sterkwerkend opioïd, oraal (morfine) of transdermaal fentanylpleister), bij voorkeur in combinatie met paracetamol of een NSAID. De laatste medicamenteuze stap is subcutane of intraveneuze toediening van een sterkwerkend opioïd (morfine).
Bij pijn met een oncologische oorzaak wordt meestal gelijk met sterkwerkende opioïden gestart, bij voorkeur gecombineerd met paracetamol en/of een NSAID. Zorg bij doorbraakpijn dat, naast een effectieve onderhoudsbehandeling, ook snelwerkende pijnstilling als rescue-medicatie beschikbaar is (wees bedacht op het sterk verslavende effect). Neem eventueel contact op met het palliatieteam.
De vaste combinatie van acetylsalicylzuur met paracetamol en coffeïne wordt afgeraden; er is geen plaats voor deze combinatie in de therapie.
Indicaties
- Koorts en pijn bij griep, verkoudheid, en na vaccinatie;
- Hoofdpijn, kiespijn, zenuwpijn, spit, spierpijn en menstruatiepijn;
- Tabletten 1000 mg: Lichte tot matige pijn bij artrose van heup of artrose van knie;
- Infusievloeistof: bij kortdurende behandeling van matige pijn, met name na operaties en bij koorts indien intraveneuze toediening noodzakelijk is en/of andere toedieningswegen niet mogelijk zijn;
- Offlabel: migraine-aanval;
- Offlabel: acute faryngotonsillitis.
Gerelateerde informatie
Indicaties
- Symptomatische behandeling van matige tot hevige pijn, uitsluitend bij patiënten ≥12 jaar waarvoor behandeling met combinatie van paracetamol en tramadol nodig is.
Gerelateerde informatie
Indicaties
- APC: Lichte tot matige pijn. Koorts;
- Excedrin: Hoofdpijn en migraine bij volwassenen.
Gerelateerde informatie
Dosering
Pijn en koorts:
Volwassenen:
Oraal: 500–1000 mg per keer, zo nodig respectievelijk elke 4 of 6 uur. Voor de drank/stroop: 20–40 ml per keer, maximaal 125 ml per dag;
Rectaal: 500–1000 mg per keer.
Let op! Maximaal 4 g per dag oraal/rectaal voor volwassenen; bij chronisch gebruik max. 2,5 g per dag; bij lichaamsgewicht < 50 kg, chronisch alcoholgebruik, chronische ondervoeding, dehydratie, leverinsufficiëntie of Gilbert-syndroom: max. 60 mg/kg/dag of 2 g per dag.
Intraveneus: lichaamsgewicht > 50 kg zonder risicofactoren voor hepatotoxiciteit: 1000 mg per keer tot max. 4×/dag met een interval van ten minste 4 uur; max. 4 g per dag. Lichaamsgewicht > 50 kg met risicofactoren (leverinsufficiëntie, chronisch alcoholgebruik, chronische ondervoeding of dehydratie) max. 3 g per dag. Lichaamsgewicht 33–50 kg: 15 mg/kg per keer, max. 3 g per dag.
Kinderen:
Oraal: er zijn kleine verschillen tussen de gebruikelijke bronnen. Bij milde pijn en/of koorts: volgens het Kinderformularium van het NKFK: 10–15 mg/kg lichaamsgewicht per keer, zo nodig 4×/dag, maximaal 500 mg/keer, minstens 4 uur tussen twee doses. De NHG-Standaard Pijn (2018) geeft aan 60 mg/kg/dag in 4×/dag. Bij acute pijn, of postoperatief (voor incidenteel gebruik): NKFK en NHG: gedurende maximaal 3 dagen: 90 mg/kg/dag in 4×/dag, volgens NKFK maximaal 1 g/keer en max 4 g/dag. Bij chronische pijn: volgens NKFK 60 mg/kg/dag in 3–4×/dag, maximaal 1 g/keer en maximaal 3 g/dag. Voor prematuren en neonaten: raadpleeg het Kinderformularium van het NKFK: monografie paracetamol . Doseringen voor een toedieningsfrequentie van 6× per dag worden vermeld door fabrikanten. Onderstaande doseringen zijn een suggestie voor in het algemeen.
Voor kinderen van 3–12 maanden (5,5–10 kg lichaamsgewicht):
60 mg of 2,5 ml stroop 4(–6)×/dag;
van 1–2 jaar (10–12,5 kg):
120 mg of 5 ml stroop 4(–6)×/dag;
van 2–4 jaar (12,5–17 kg):
120–180 mg of 5–7,5 ml stroop 4(–6)×/dag;
van 4–6 jaar (17–22 kg):
180 mg of 7,5 ml stroop 4(–6)×/dag;
van 6–9 jaar (22–30 kg):
240–250 mg of 10 ml stroop 4(–6)×/dag;
van 9–12 jaar (30–40 kg):
360–375 mg of 15 ml stroop 4(–6)×/dag òf 3–4×/dag 500 mg;
van 12–15 jaar:
500–1000 mg per keer, zo nodig respectievelijk elke 4 of 6 uur, maximaal 3 g/dag (maximaal 2 g/dag bij lichaamsgewicht < 50 kg), of 20 ml stroop 4–6×/dag maximaal 3 g/dag (maximaal 2 g/dag bij lichaamsgewicht < 50 kg).
Kinderen
Rectaal: Volgens de NHG-Standaard Pijn (2018): 60 mg/kg/dag in 3 doses, incidenteel gedurende maximaal 3 dagen 90 mg/kg/dag in 3 doses. De doseringen van het NKFK voor milde pijn en koorts vallen binnen het bereik van hieronder genoemde suggesties. Bij acute pijn, of post-operatief volgens het NKFK: begin met 40 mg/kg eenmalig, max. 1 g eenmalig; onderhoudsdosering 90 mg/kg/dag in 3 doses , max. 1 g/ keer en 3 g/dag, gedurende max. 3 dagen. Volgens NKFK bij chronische pijn 60 mg/kg/dag in 3–4 doses, maximaal 1 g/keer en 3 g/dag. Voor prematuren en neonaten: raadpleeg het Kinderformularium van het NKFK: monografie paracetamol . Het toedieningsinterval moet bij zetpillen minstens 6 uur zijn. Onderstaande doseringen zijn een suggestie.
Voor kinderen van 3–12 maanden:
Bij lichaamsgewicht 3–5,5 kg: 60 mg maximaal 2–3×/dag; 5,5–10 kg: 120–125 mg maximaal 2–3×/dag;
van 1–2 jaar:
Bij lichaamsgewicht 10–12,5 kg: 240–250 mg maximaal 2–3×/dag;
van 2–4 jaar:
Bij lichaamsgewicht 12,5–17 kg: 240–250 mg maximaal 3×/dag;
van 4–6 jaar:
Bij lichaamsgewicht 17–22 kg: 240–250 mg maximaal 4×/dag;
van 6–9 jaar:
Bij lichaamsgewicht 22–30 kg: 500 mg maximaal 2–3×/dag;
van 9–12 jaar:
Bij lichaamsgewicht 30–40 kg: 500 mg maximaal 3×/dag;
van 12–15 jaar:
Bij lichaamsgewicht 40–55 kg: 500 mg maximaal 4×/dag òf maximaal 2–3×/dag 1000 mg.
Intraveneus: tot max. 4×/dag toedienen, met een interval van ten minste 4 uur.
Kinderen met een lichaamsgewicht ≤ 10 kg:
7,5 mg/kg lichaamsgewicht (0,75 ml/kg van de 10 mg/ml oplossing) per keer; max. 30 mg/kg/dag. Maximaal volume per toediening is 7,5 ml van de infusievloeistof 10 mg/ml.
Kinderen met lichaamsgewicht 10–33 kg (> ca. 1 jaar):
15 mg/kg lichaamsgewicht (1,5 ml/kg van de 10 mg/ml oplossing) per keer; max. 60 mg/kg en maximaal 2 g/dag. Maximaal volume per toediening is 49,5 ml van de infusievloeistof 10 mg/ml.
Kinderen met lichaamsgewicht 33–50 kg:
15 mg/kg lichaamsgewicht (= 1,5 ml/kg van de 10 mg/ml oplossing) per keer; max. 60 mg/kg/dag en maximaal 3 g/dag. Maximaal volume per toediening is 75 ml van de infusievloeistof 10 mg/ml.
Offlabel-indicatie: Migraine-aanval:
Volwassenen:
Volgens de NHG-Standaard Hoofdpijn (2014): 1000 mg per keer, bij misselijkheid of braken gelijktijdig met, of 10–15 min na, oraal of rectaal metoclopramide of oraal domperidon. Bij incidenteel gebruik maximaal 4000 mg per dag.
Algemeen:
Pas de laagst mogelijke dosering toe die effectief is.
De lagere toedieningsfrequentie bij kinderen is bedoeld voor kinderen in de ondergrens van de betreffende leeftijdscategorie. Regelmatige toediening, óók gedurende de nacht, beperkt de pijn- en koortspieken. Bij kinderen tot 4 jaar wordt toediening langer dan 2 dagen ontraden. Heroverweeg bij oudere kinderen de behandeling als de pijn langer dan 5 dagen of de koorts langer dan 3 dagen aanhoudt.
Bij ernstige nierfunctiestoornis: verlaag de toedieningsfrequentie: houd bij creatinineklaring 10–50 ml/min een interval van ten minste 6 uur aan, bij creatinineklaring < 10 ml/min ten minste 8 uur.
Toedieningsinformatie:
- Oraal: De tablet 'Zapp' zonder stukbijten en met een ruime hoeveelheid water innemen. De orodispergeerbare of smelttablet opzuigen zonder te kauwen. De kauwtabletten kauwen of fijngemaakt met vloeistof innemen. De overige tabletten heel doorslikken met ruim water of in een ruime hoeveelheid water uiteen laten vallen en goed roeren. De 1000 mg tabletten kunnen worden gehalveerd. Gebruik bij de stroop de bijgesloten maatbeker.
- Intraveneus: De infusievloeistof toedienen via een 15 min durende i.v.-infusie; maximaal 1:10 verdunnen met 0,9% NaCl of 5% glucose oplossing, of met een combinatie van beide oplossingen. Bij kinderen met een lichaamsgewicht ≤ 10 kg de glazen infusieflacon niet ophangen als een infuus, maar de toe te dienen dosis uit de flacon extraheren (met 5 of 10 ml spuit) en maximaal 1:10 verdunnen met 0,9% NaCl of 5% glucose oplossing, of met een combinatie van beide oplossingen. Voorkom verwarring tussen mg en ml door beide te noteren. De 100 ml-verpakking is voor patiënten met een lichaamsgewicht > 33 kg, de 50 ml-verpakking voor patiënten met een lichaamsgewicht < 33 kg.
Dosering
Pas in principe de laagste analgetisch effectieve dosis toe.
Pijn:
Volwassenen en kinderen ≥ 12 jaar:
Begindosering: 2 tabletten, zo nodig herhalen met een interval van minimaal 6 uur; max. 8 tabletten (= 2600 mg paracetamol en 300 mg tramadol) per dag.
Bij matige nierinsufficiëntie (creatinineklaring 10–30 ml/min) het interval verlengen naar 12 uur; bij een GFR van 10–50 ml/min voor paracetamol een maximum van 2 g/dag aanhouden. Ook bij matige leverinsufficiëntie de dosis paracetamol verlagen of het toedieningsinterval verlengen.
Bij ouderen tot 75 jaar zonder klinisch manifeste lever- of nierinsufficiëntie is dosisaanpassing in de regel niet nodig. Bij een leeftijd > 75 jaar kan de uitscheiding verlengd zijn, verleng dan het toedieningsinterval.
Toedieningsinformatie
De tabletten in hun geheel innemen met voldoende vloeistof; niet breken of kauwen.
Dosering
Pas zo kort mogelijk toe en in de laagste effectieve dosering, om bijwerkingen te beperken.
Lichte tot matige pijn, koorts:
Volwassenen:
1–2 APC tabletten per keer, max. 6 tabletten per dag. Het interval tussen de doses moet ten minste 4 uur zijn.
Kinderen van 7–11 jaar:
½ APC tablet per keer, max. 2×/dag. Het interval tussen de doses moet ten minste 4 uur zijn;
Van 12 jaar en ouder:
1 APC tablet per keer, max. drie- à viermaal per dag. Het interval tussen de doses moet ten minste 4 uur zijn.
Hoofdpijn:
Volwassenen:
1 Excedrin tablet, bij ernstige pijn 2 tabletten, zo nodig na 4–6 uur herhalen. Max. 6 tabletten per dag en maximaal 4 dagen gebruiken.
Migraine:
Volwassenen:
2 Excedrin tabletten bij symptomen, zo nodig na 4–6 uur herhalen. Max. 6 tabletten per dag en maximaal 3 dagen gebruiken.
APC-tabletten in een ruime hoeveelheid water uiteen laten vallen en goed roeren; water nadrinken. De APC-tablet kan verdeeld worden in gelijke doses. Excedrin innemen met een glas water.
Bijwerkingen
Zeer vaak (> 10 %): reacties op de injectieplaats (pijn, branderig gevoel).
Zelden (0,1-1%): (maag-darm)bloedingen, buikpijn, diarree, misselijkheid en braken. Sedatie, depressie, verwardheid, hallucinaties, hoofdpijn, visusstoornissen, (draai)duizeligheid. Afwijkingen in het bloedbeeld zoals agranulocytose (na langdurig gebruik), trombocytopenie, (trombocytopenische) purpura, leukopenie, neutropenie en hemolytische anemie. Malaise, koorts. Tremor. Hypotensie, oedeem. Jeuk, huiduitslag, urticaria. Stijging van leverenzymwaarden, afwijkende leverfunctie, leverfalen, levernecrose, geelzucht.
Zeer zelden (< 0,01%): overgevoeligheidsreacties zoals angio-oedeem, moeilijke ademhaling, zweten, misselijkheid, shock en anafylaxie, bronchospasmen, analgetische astma, exantheem. Hypoglykemie. Pancytopenie. Tachycardie. Renale bijwerkingen zoals troebele urine (steriele pyurie), hematurie, anurese, nierfunctiestoornis; na langdurig gebruik van hoge doses zijn nefropathieën zoals interstitiële nefritis en tubulaire necrose waargenomen. Hepatotoxiciteit; leverbeschadiging (leverfalen, acute hepatitis) kan al optreden na doses van 6 g (bij kinderen > 140 mg/kg lichaamsgewicht), hogere doses veroorzaken irreversibele levernecrose. Ook is leverbeschadiging gerapporteerd na chronisch gebruik van 3–4 g per dag.
Verder zijn gemeld: acute gegeneraliseerde exanthemateuze pustulose (AGEP), erythema multiforme, Stevens-Johnsonsyndroom (SJS), toxische epidermale necrolyse (TEN) en geneesmiddel geïnduceerde dermatose. De zoetstof maltitol kan diarree veroorzaken.
Bijwerkingen
Zeer vaak (> 10%): misselijkheid. Duizeligheid. Slaperigheid.
Vaak (1-10%): braken, obstipatie, diarree, buikpijn, droge mond, dyspepsie, flatulentie. Hoofdpijn, beven, psychische reacties (cognitieve en sensorische stoornissen), stemmingsveranderingen (angst, nervositeit, euforie), verwardheid, slaapstoornissen. Hyperhidrose, jeuk.
Soms (0,1-1%): dysfagie, melena. Dyspneu. Hypertensie, hartkloppingen, tachycardie, aritmie, thoracale pijn. Spiercontracties, paresthesie, geheugenverlies. Albuminurie, mictiestoornissen (dysurie, urineretentie). Huiduitslag, urticaria. Rillingen, opvliegers. Depressie, hallucinaties, nachtmerries, amnesie, tinnitus. Stijging van transaminasen.
Zelden (< 0,1%): convulsies, syncope, ataxie, spraakstoornis, delier. Wazig zien, miose, mydriase. Asthenie, anorexie. Allergische reacties (bronchospasme, angio-oedeem), anafylaxie. Ademhalingsdepressie. Overgevoeligheidsreacties. Agranulocytose (na langdurig gebruik), trombocytopenie en hemolytische anemie.
Zeer zelden (< 0,01%): misbruik.
Verder is gemeld: hypoglykemie.
Voor andere bijwerkingen zie:
Bijwerkingen
Vaak (1–10%): Duizeligheid, zenuwachtigheid, misselijkheid, buikpijn.
Soms (0,1–1%): Slapeloosheid, tremor, paresthesie, hoofdpijn, tinnitus, ritmestoornissen, versnelde hartslag. Diarree, braken, droge mond. Vermoeidheid.
Zelden (0,01–0,1%): Faryngitis, verminderde eetlust, oprispingen, flatulentie, dysfagie, orale paresthesieën, verhoogde speekselsecretie, dysgeusie. Angst, euforie, gespannenheid, aandachtsstoornissen, amnesie, coördinatiestoornissen, hyperesthesie, sinushoofdpijn, oogpijn, visussstoornis. Epistaxis, hypoventilatie, neusloop. Hyperhidrose, urticaria, jeuk. Musculoskeletale stijfheid, nekpijn, rugpijn, spierspasmen, asthenie, borstpijn.
Verder kunnen optreden: buikpijn, dyspepsie. Bloedverlies in het maag-darmkanaalmaag-darmulcera, met (soms fatale) bloeding en perforatie optreden (vooral bij ouderen). Verlengde bloedingstijd. Rusteloosheid, slaperigheid, slapeloosheid, hartkloppingen, hypotensie, malaise. Overgevoeligheidsreacties zoals exantheem, angio-oedeem, rinitis, bronchospasmen, anafylactische shock. Oedeem, hypertensie en hartfalen zijn gemeld bij behandeling met NSAID's. Na langdurig gebruik van hoge doses paracetamol zijn nefropathieën (interstitiële nefritis, tubulaire necrose) gezien. Leverfalen, acute hepatitis, stijging van leverenzymwaarden. Leverbeschadiging kan optreden na doses van 6 g (bij kinderen > 140 mg/kg), hogere doses veroorzaken irreversibele levernecrose. Ook is leverbeschadiging gerapporteerd na chronisch gebruik van 3–4 g. Agranulocytose (na langdurig gebruik) en trombocytopenie, hemolytische anemie (bij G6PD-deficiëntie), exfoliatieve dermatitis, acute gegeneraliseerde exanthemateuze pustulosus, toxische epidermale necrolyse en Stevens-Johnsonsyndroom.
Interacties
Paracetamol wordt gemetaboliseerd in de lever. Interacties kunnen optreden met middelen die dezelfde metabole route volgen, of die route remmen of induceren. Bij chronisch alcoholgebruik en bij gebruik van enzyminducerende middelen zoals rifampicine, barbituraten, tricyclische antidepressiva, carbamazepine, fenytoïne, fenobarbital, primidon en sint-janskruid kan al bij therapeutische doseringen hepatotoxiciteit optreden door versnelde en verhoogde vorming van toxische metabolieten.
Isoniazide verhindert het metabolisme van paracetamol in de lever, waardoor de klaring hiervan afneemt. Gelijktijdig gebruik van isoniazide levert bij sommige patiënten dan ook eerder hepatotoxiciteit op.
Bij langdurig gebruik (> 4 dagen) en in hoge dosering (4 g per dag) kan de werking van orale anticoagulantia worden versterkt; controleer vaker de INR-waarden, tot 1 week na staken van paracetamol.
Paracetamol kan de halfwaardetijd van chlooramfenicol verlengen.
Bij gelijktijdig chronisch gebruik van paracetamol en zidovudine komt neutropenie vaker voor, vermoedelijk door een verminderd metabolisme van zidovudine door een competitieve verhindering van conjugatie.
Actieve kool en colestyramine kunnen de absorptie van paracetamol verminderen; metoclopramide en domperidon kunnen de absorptie versnellen. Colestyramine > 1 uur na paracetamol innemen.
Combinatie met orale anticonceptiva (OAC) kan de eliminatie van paracetamol versnellen.
Bij combinatie van paracetamol en flucloxacilline is Metabole acidose gemeld, zie daarover een bericht van Lareb. (vul evt. in de zoekregel bij Lareb 'flucloxacilline' in). De kans op hoge anion gap metabole acidose (HAGMA) is groter bij ernstige nierinsufficiëntie, sepsis of ondervoeding, met name bij hoge dosering.
Interacties
Combinatie met MAO-remmers is gecontra-indiceerd. Vermijd het gelijktijdig of korter dan 2 weken tevoren gebruik van MAO-remmers.
Gelijktijdig gebruik van alcohol of andere centraal depressieve stoffen (zoals anesthetica, antipsychotica, anxiolytica, hypnotica en sedativa) kan de depressieve werking van tramadol op het centrale zenuwstelsel versterken (meer kans op ademhalingsdepressie, versterkte sedering).
Combinatie met sedativa zoals benzodiazepinen kan leiden tot sedatie, ademhalingsdepressie, coma en overlijden. Beperk de combinatie tot patiënten bij wie geen andere behandeling mogelijk is, en gebruik een zo laag mogelijke dosis en zo kort mogelijk. Volg de patiënt nauwkeurig.
De kans op convulsies kan toenemen door gelijktijdig gebruik van SSRI's, SNRI's of tricyclische antidepressiva, antipsychotica en andere middelen die de aanvalsdrempel voor insulten kunnen verlagen, zoals bupropion en mirtazapine.
Combinatie met serotonerge middelen (SSRI's, SNRI's, triptanen, MAO-remmers, tricyclische antidepressiva, en mirtazapine) kan een serotoninesyndroom veroorzaken.
Combinatie met partiële opioïd-agonisten/antagonisten zoals buprenorfine of nalbufine kan het analgetisch effect verminderen en onthoudingsverschijnselen geven.
Controleer periodiek de protrombinetijd bij combinatie met vitamine K-antagonisten, verhoogde INR met ernstige bloedingen en ecchymosen zijn gemeld.
Colestyramine kan de absorptie van paracetamol verminderen; niet < 1 uur na paracetamol toedienen; metoclopramide en domperidon kunnen de absorptie snelheid van paracetamol verhogen.
Carbamazepine kan door enzyminductie de plasmaspiegel van tramadol en O-desmethyltramadol verlagen en het analgetisch effect verminderen.
Enzyminductoren zoals carbamazepine, fenytoïne, fenobarbital, rifampicine en sint-janskruid kunnen de levertoxiciteit van paracetamol doen toenemen.
Bij chronisch alcoholgebruik kan eerder hepatotoxiciteit optreden bij overdosering van paracetamol door versnelde en verhoogde vorming van toxische metabolieten.
Ritonavir kan de serumconcentratie van tramadol verhogen.
Pre- of postoperatief toegediend ondansetron kan de behoefte aan tramadol doen toenemen.
Bij gelijktijdig chronisch gebruik van paracetamol en zidovudine komt neutropenie vaker voor, vermoedelijk door een verminderd metabolisme van zidovudine.
Isoniazide kan de levertoxiciteit van paracetamol versterken.
Paracetamol kan de halfwaardetijd van chlooramfenicol verlengen.
Bij normale doseringen kunnen tolerantie en onthoudingsverschijnselen optreden. De kans neemt toe bij langer gebruik. Bij misbruikgevoelige patiënten alleen kortdurend en onder toezicht toepassen. Bouw gebruik geleidelijk af om onthoudingsverschijnselen te voorkomen.
Interacties
Gelijktijdig gebruik van hoge dosering methotrexaat (≥ 15 mg/week) is gecontra-indiceerd.
In combinatie met anticoagulantia is er meer kans op bloedingen; gelijktijdig gebruik wordt ontraden.
Bij gelijktijdig gebruik van alcohol, SSRI's, trombocytenaggregatieremmers, vitamine K-antagonisten en corticosteroïden neemt de kans op gastro-intestinale complicaties toe (m.n. ouderen zijn hiervoor gevoelig).
Gelijktijdig gebruik met andere NSAID's incl. COX-2-remmers, en paracetamol vermijden.
De plasmaspiegel van methotrexaat, valproïnezuur en digoxine kan toenemen, waardoor toxische verschijnselen kunnen ontstaan.
De werking van bloedglucoseverlagende middelen kan worden versterkt.
Bij alcoholgebruik en bij gebruik van enzyminducerende middelen zoals rifampicine, barbituraten, tricyclische antidepressiva en sommige anti-epileptica kan al bij therapeutische doseringen hepatotoxiciteit optreden door versnelde en verhoogde vorming van toxische metabolieten.
NSAID's kunnen het effect van bloeddrukverlagende middelen en bij hartfalen het effect van lisdiuretica verminderen.
Bij een gestoorde nierfunctie kan door de combinatie met een RAAS-remmer de nierfunctie verder achteruit gaan.
Bij gelijktijdig chronisch gebruik van paracetamol en zidovudine komt neutropenie vaker voor, vermoedelijk door een verminderd metabolisme van zidovudine.
Actieve kool en colestyramine kunnen de absorptie van paracetamol verminderen.
Zwangerschap
Paracetamol passeert de placenta.
Teratogenese: Dierstudies laten geen teratogene effecten zien.
Farmacologische effecten: Bij oraal gebruik van paracetamol tijdens de zwangerschap zijn geen schadelijke effecten op de zwangerschap of op de gezondheid van de foetus of pasgeborene aangetoond. Epidemiologische studies naar de neurologische ontwikkelingsstoornissen bij kinderen die in de baarmoeder aan paracetamol waren blootgesteld, laten geen eenduidig resultaat zien. Ook resultaten van studies naar een mogelijk verband met meer kans op astma, cryptorchisme of andere nadelige uitkomsten voor het kind zijn niet eenduidig. Er is relatief weinig ervaring met intraveneuze toediening.
Advies: Kan overeenkomstig het voorschrift worden gebruikt; zo laag en kort mogelijk doseren.
Zwangerschap
Paracetamol en tramadol passeren de placenta.
Teratogenese: Bij de mens onvoldoende gegevens (tramadol).
Farmacologisch effect: Chronisch gebruik van tramadol kan leiden tot neonatale onthoudingsverschijnselen. Toepassing van tramadol aan het eind van de zwangerschap kan ademhalingsdepressie bij de pasgeborenen veroorzaken. Voor paracetamol zie eventueel paracetamol#zwangerschap
Advies: Gebruik ontraden.
Zwangerschap
Paracetamol en acetylsalicylzuur passeren de placenta.
Teratogenese: Epidemiologisch onderzoek suggereert dat gebruik van NSAID's in de vroege fase van de zwangerschap de kans op miskramen, cardiale malformaties en gastroschisis vermeerdert. In dierproeven is een verhoogd pre- en post-implantatieverlies, embryo-foetale letaliteit en een toegenomen incidentie van malformaties gezien. Acetylsalicylzuur kan overgaan in de foetale bloedsomloop en daar salicylaatintoxicatie veroorzaken.
Farmacologisch effect: Bij gebruik tijdens het 3e trimester zijn farmacologische effecten zoals verlengde zwangerschapsduur, weeënremming, bloedingen bij de moeder en de pasgeborene en bij de foetus voortijdige sluiting van de ductus arteriosus Botalli, pulmonale hypertensie, bloedstollingsstoornis met als gevolg bloeding, nierfunctiestoornissen of nierinsufficiëntie met oligohydramnie, verlaagd geboortegewicht en meer kans op perinatale sterfte mogelijk. Voor paracetamol is in sommige studies een verband gelegd met meer kans op astma, cryptorchisme of andere nadelige uitkomsten voor het kind, maar deze resultaten zijn niet eenduidig.
Advies: Tijdens het 1e en 2e trimester niet gebruiken tenzij op strikte indicatie en dan in zo laag mogelijke dosering voor een zo kort mogelijke behandeling. Gecontra-indiceerd gedurende het 3e trimester van zwangerschap
Vruchtbaarheid: Het gebruik van een NSAID kan de vruchtbaarheid nadelig beïnvloeden door een reversibel effect op de ovulatie, en wordt niet aanbevolen bij vrouwen die zwanger willen worden.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: In geringe mate.
Farmacologisch effect: Bij therapeutische doses is er geen schadelijke invloed op het kind gevonden.
Advies: Kan volgens het voorschrift kortdurend worden gebruikt.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja, paracetamol en tramadol. Circa 0,1% van de dosis tramadol wordt uitgescheiden in de moedermelk, omgerekend is dat ca. 3% van de maternale dosis voor de baby.
Advies: Gebruik ontraden of het geven van borstvoeding staken; na een enkele dosis is staken van de borstvoeding meestal niet nodig.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Acetylsalicylzuur, coffeïne en paracetamol gaan over in de moedermelk.
Advies: Gebruik ontraden.
Contra-indicaties
- ernstige leverinsufficiëntie (Child-Pughscore > 9).
Contra-indicaties
- ernstige leverinsufficiëntie;
- ernstige nierinsufficiëntie (creatinineklaring < 10 ml/min);
- overgevoeligheid voor opioïden;
- epilepsie die niet onder controle is door middel van behandeling; terughoudendheid is geboden bij (behandelde) epilepsie, bij kans op convulsies, hersentrauma, verhoogde intracraniële druk, shock en convulsieve aandoeningen.
Contra-indicaties
- bij eerder gebruik maagklachten en maagpijn;
- ulcus pepticum en maag-darmbloedingen, zowel actief als in de anamnese;
- gastro-intestinale bloeding of perforatie als gevolg van gebruik van NSAID's;
- erosieve gastritis;
- cerebrovasculaire bloedingen;
- astma-aanval of collaps na eerder gebruik van acetylsalicylzuur of andere NSAID's;
- ernstige nier- of leverinsufficiëntie;
- ernstig hartfalen;
- hemorragische diathese;
- hypoprotrombinemie.
Waarschuwingen en voorzorgen
Wees voorzichtig (zie ook rubriek Dosering) bij matige tot ernstige nierinsufficiëntie (creatinineklaring ≤ 30 ml/min), leverinsufficiëntie, acute hepatitis, glucose-6-fosfaatdehydrogenase-deficiëntie, hemolytische anemie, verminderde leverenzymactiviteit, syndroom van Gilbert (familiaire non-hemolytische hepatitis), chronisch alcoholgebruik, dehydratie en chronische ondervoeding (lage reserves van hepatisch glutathion), gebruik van totale parenterale voeding (TPV). Bij glutathiondepletie zoals bij sepsis, ondervoeding, alcoholmisbruik, nier- en leverfunctiestoornis neemt de kans op leverfalen en/of metabole acidose toe.
Hogere doseringen dan aanbevolen brengen het risico van zeer ernstige leverbeschadiging met zich mee. 6 gram kan al leverbeschadiging geven, na chronisch gebruik is bij 3–4 gram per dag al leverschade gemeld. Klinische klachten en symptomen van leverbeschadiging (incl. cholestatische, cytolytische (= hepatocellulaire) of fulminante hepatitis, leverfalen) worden doorgaans pas na 2 dagen (max. 4–6 dagen) na toediening waargenomen.
Paracetamol kan ernstige huidreacties veroorzaken; staak het gebruik bij de eerste tekenen van huiduitslag of andere overgevoeligheid.
Langdurig of veelvuldig gebruik wordt ontraden. Bij aanhoudende pijn (> 5 dagen), hoge of aanhoudende koorts (> 3 dagen) of verschijnselen van een secundaire infectie de behandeling heroverwegen. Bij gebruik langer dan 3 maanden kan geneesmiddelafhankelijke hoofdpijn ontstaan, staak dan de behandeling. Zodra mogelijk overgaan van intraveneuze naar orale behandeling.
Bij astmatische patiënten die overgevoelig zijn voor acetylsalicylzuur zijn lichte bronchospasmen gemeld als kruisreactie.
Bij homozygote patiënten met fenylketonurie moet bij gebruik van de kauwtablet 120 mg de hoeveelheid fenylalanine worden doorberekend in het voedingsvoorschrift.
Neonaten: volgens het Kinderformularium van het NKFK: bij kinderen tot 1 maand die doseringen hoger dan 48 mg/kg/dag nodig hebben leidt gebruik van de Daro stroop tot een overschrijding van de veilige marges propyleenglycol. Vanwege de aanwezigheid van benzylalcohol en propyleenglycol in Sanias drank, is dit product niet geschikt voor neonaten (tot 1 maand). In beide gevallen hebben andere toedieningsvormen de voorkeur; de toepassing is veilig voor kinderen > 1 maand.
Gegevens over werkzaamheid en veiligheid bij prematuren ontbreken.
Waarschuwingen en voorzorgen
Vooral bij langdurig gebruik kunnen gewenning en psychische en lichamelijke afhankelijkheid optreden; daarom de klinische noodzaak voor behandeling regelmatig herzien. Bij opioïd-afhankelijke patiënten en bij patiënten met geneesmiddelmisbruik of middelafhankelijkheid in het verleden slechts kortdurend behandelen, onder medische supervisie. Bij abrupt staken kunnen onthoudingsverschijnselen optreden, bouw langzaam af.
Niet aanbevolen bij ernstige nierfunctiestoornis (creatinineklaring < 10 ml/min), overweeg bij lichte tot matige nier- en/of leverfunctiestoornis verlenging van het toedieningsinterval.
Wees voorzichtig bij craniaal trauma, aanleg voor convulsieve aandoeningen, veranderd bewustzijn.
Wees terughoudend bij overmatige slijmvorming in de luchtwegen, astma, ernstige respiratoire insufficiëntie of verminderde ademreserve (m.n. bij gelijktijdig gebruik van centraal depressieve middelen of indien de aanbevolen dosering wordt overschreden).
Niet toepassen bij kinderen met een verminderde ademhalingsfunctie. Bij postoperatieve toepassing bij kinderen zorgvuldig monitoren op symptomen van opioïdtoxiciteit zoals ademhalingsdepressie.
De remming of inductie van CYP3A4 of CYP2D6 kan van invloed zijn op de plasmaconcentratie van tramadol of de actieve metaboliet daarvan. Bij een tekort aan CYP2D6 wordt mogelijk een ontoereikend effect van tramadol bereikt; bij een 'ultra-rapid metabolizer' kan juist bij een normale dosering al toxiciteit optreden.
Het gebruik kan leiden tot verminderd reactie- en concentratievermogen. Vele dagelijkse bezigheden (bv. autorijden) kunnen daarvan hinder ondervinden.
Waarschuwingen en voorzorgen
Wees voorzichtig bij maag-darmbloedingen in de anamnese, meer kans op gastro-intestinale complicaties, bij ouderen en bij astma, stollingsstoornissen, colitis ulcerosa, M Crohn, hypertensie, hartfalen, matige lever- en nierfunctiestoornissen, chronisch alcoholgebruik, G6PD-deficiëntie of deficiëntie van glutathionperoxidase in erytrocyten, dehydratie en chronische ondervoeding. Bij optreden van maag-darmbloedingen of -ulceratie de behandeling onmiddellijk staken.
Bij ouderen komen bijwerkingen vaker voor, met name gastro-intestinale bloeding en perforatie, die fataal kunnen zijn.
Producten die acetylsalicylzuur bevatten mogen bij kinderen die symptomen vertonen van griep of waterpokken alleen op advies van de arts en slechts dan worden toegediend, wanneer andere maatregelen tekortschieten. Mocht er in het verloop van deze aandoeningen sprake zijn van langdurig overgeven, bewustzijnsverlaging of gedragsstoornissen, dan kan dit duiden op het syndroom van Reye.
Niet gebruiken kort vóór of kort ná het trekken van tanden en kiezen.
Niet gebruiken kort vóór of kort ná alcoholgebruik.
Bij migraine niet gebruiken bij patiënten die braken bij > 20% van de migraine-aanvallen of die het bed moeten houden bij > 50% van de aanvallen. Denk bij > 10 dagen per maand gebruik binnen 3 maanden aan geneesmiddelgeïnduceerde hoofdpijn; de behandeling staken.
Bij overdosering kan ernstige leverschade optreden.
Bij de eerste verschijnselen van huiduitslag, mucosale laesies of andere tekenen van overgevoeligheid, de toepassing staken.
Langdurig of veelvuldig gebruik wordt ontraden.
Overdosering
Met name bij ouderen, kleine kinderen, bij leveraandoeningen, chronisch alcoholgebruik, chronische ondervoeding, glutathiondepletie zoals bij sepsis en bij gebruik van enzyminducerende middelen (m.n. CYP2E1) is er kans op intoxicatie, ook bij doseringen die voor andere patiënten normaal zijn. Overdosering kan een levertransplantatie noodzakelijk maken en kan fataal zijn.
Symptomen
In de eerste dagen na een acute overdosering komen de symptomen vaak niet overeen met de potentiële ernst van de intoxicatie. Symptomen 0–24 uur na blootstelling: milde maag-darmklachten ( misselijkheid, braken, buikpijn). Lethargie, bleekheid, zweten. In ernstige gevallen verminderd bewustzijn, coma, metabole acidose. Na 24–72 uur: door uitputting van de glutathionvoorraad ontstaat een overschot aan de toxische metaboliet NAPQI die leverschade kan veroorzaken; deze is in dit stadium vaak asymptomatisch, soms pijn rechts in de bovenbuik. Na 48–96 uur: klinisch manifeste leverschade. Nierfunctiestoornis en metabole acidose kunnen voorkomen. Na 4–18 dagen: herstel of overlijden. Bij volwassenen kan levertoxiciteit optreden bij een paracetamoldosis van ca. 150 mg/kg; bij chronisch alcoholgebruik, leverinsufficiëntie, ondervoeding, dehydratie of CYP2E1-inducerende comedicatie al bij 100 mg/kg. Bij een dosis van ≥ 200 mg/kg is sprake van ernstige toxiciteit. Verhoogde spiegels van ASAT en ALAT, lactaatdehydrogenase en bilirubine zijn waargenomen, samen met verlaagde spiegels van protrombine die 12-48 uur na toediening kunnen verschijnen.
Therapie
onmiddellijke ziekenhuisopname. Bij vermoeden van ernstige intoxicatie (inname ≥ 200 mg/kg bij volwassenen met normale leverfunctie) direct i.v. N-acetylcysteïne als antidotum toedienen. In overige gevallen zo snel mogelijk afname bloedmonster voor een plasma paracetamol assay, maag spoelen (binnen 1–2 uur na inname) eventueel gevolgd door geactiveerde kool en natriumsulfaat (binnen 4–6 uur na inname). Als de gemeten paracetamolspiegel daartoe aanleiding geeft: N-acetylcysteïne i.v. 150 mg/kg in glucoseoplossing (eventueel oraal, dan geen geactiveerde kool geven want dat vermindert de opname). N-acetylcysteïne bij voorkeur starten binnen 6–8 uur na inname van de overdosis; toediening van N-acetylcysteïne na 8 uur blijft zinvol, zelfs tot 36 uur na inname, maar het effect kan afnemen en langdurige behandeling kan nodig zijn. N-acetylcysteïne is ook gunstig bij paracetamol-geïnduceerde metabole acidose. Een alternatief voor N-acetylcysteïne is DL-methionine; dit moet oraal gegeven worden en kan daardoor niet gecombineerd worden met geactiveerde kool. Hemodialyse heeft een beperkt effect.
Zie voor meer informatie over symptomen en behandeling van vergiftiging en voor laboratoriumonderzoek ook acetylcysteïne, verder toxicologie.org/paracetamol en/of Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Overdosering
Voor symptomen en behandeling zie ook vergiftigingen.info en/of toxicologie.org/opioïden en toxicologie.org/paracetamol.
Symptomen
de eerste 24 uur vaak anorexie, misselijkheid, braken en malaise. Bewusteloosheid treedt in het algemeen niet op. Nierbeschadiging kan optreden, in zeldzame gevallen pancreatitis. Ademhalingsdepressie, depressie van het centrale zenuwstelsel (van stupor tot coma), miose, hypothermie, bradycardie, hypotensie en shock.
Een dosis van 25 g paracetamol wordt als dodelijk beschouwd. Leverbeschadiging (geelzucht, levernecrose) treedt op indien de paracetamoldosis de verwerkingscapaciteit overbelast; dat is bij doses van 6 g of meer (bij kinderen > 140 mg/kg).
Therapie
maag spoelen en acetylcysteïne toedienen (binnen 24 uur na inname van de overdosis). I.v.: 0,4 mg naloxon, zo nodig na 2–3 min herhalen; max. 1,2 mg; kinderen: 10 microg/kg lichaamsgewicht. Convulsies bestrijden met diazepam. Door naloxon is er meer kans op stuipen.
Overdosering
Zie acetylsalicylzuur#overdosering en paracetamol#overdosering.
Eigenschappen
Acetanilidederivaat met analgetische en antipyretische werking. Paracetamol heeft geen anti-inflammatoir effect. Het werkingsmechanisme is nog niet volledig opgehelderd.
Kinetische gegevens
| Resorptie | oraal snel en vrijwel volledig (gem. biologische beschikbaarheid is ca. 80%), rectaal langzamer. |
| T max | oraal ½–2 uur, tablet 'Zapp' 15–90 (mediaan 35) min. Rectaal 1–2 uur. |
| Overig | na intraveneuze toediening treedt de analgetische werking binnen 5–10 min in, is maximaal binnen 1 uur en houdt 4–6 uur aan; de antipyretische werking treedt binnen 30 min in en houdt ten minste 6 uur aan. |
| V d | 1 l/kg. |
| Eiwitbinding | te verwaarlozen bij therapeutische doses, bij hogere doses neemt deze toe. |
| Metabolisering | in de lever, door conjugatie met glucuronzuur (bij volwassenen ca. 60%; bij kinderen < 12 j. lager), conjugatie met zwavelzuur (bij volwassenen ca. 35%; bij kinderen < 12 j. hoger) en conjugatie met cysteïne (bij volwassenen ca. 3%); door respectievelijk UGT1A1, SULT1A1 en NAT. Een klein deel (ca. 5%) wordt door CYP450 (vooral door CYP2E1 en in mindere mate door CYP2D6 en andere iso-enzymen) omgezet tot een zeer reactieve metaboliet (N-acetyl-p-benzoquinon-imine, afgekort NAPQI), die normaliter snel wordt geïnactiveerd door conjugatie met glutathion. Overdosering kan de glutathionvoorraad uitputten en zo leiden tot acute leverbeschadiging. |
| Eliminatie | met de urine (90% binnen 24 uur), vnl. als glucuronideconjugaat (60–80%) en sulfaatconjugaat (20–30%), < 5% onveranderd; bij een gestoorde nierfunctie kan cumulatie van geconjugeerde metabolieten optreden door vertraagde eliminatie daarvan. Bij ouderen is de conjugatiecapaciteit onveranderd. |
| T 1/2el | 2,7 (1–4) uur bij volwassenen; bij kinderen 1,5–2 uur; bij neonaten ca. 3,5 uur. Bij ernstige nierfunctiestoornis (creatinineklaring 10–30 ml/min) bij volwassenen: 2–5,3 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Paracetamol heeft analgetische en antipyretische werking. Tramadol is een opiaatagonist met een matig analgetische werking. Daarnaast heeft tramadol een antitussief effect.
Informatie over farmacokinetische eigenschappen:
Eigenschappen
Acetylsalicylzuur en paracetamol hebben analgetische en antipyretische werking; acetylsalicylzuur heeft in hoge dosering ook een antiflogistisch effect. Acetylsalicylzuur remt de trombocytenaggregatie. Coffeïne heeft een centraal stimulerende werking.
- Meer informatie:
- acetylsalicylzuur#eigenschappen
- paracetamol/coffeïne#eigenschappen
Groepsinformatie
paracetamol hoort bij de groep aceetanilidederivaten.
- acetylsalicylzuur/paracetamol/coffeïne (N02BE51) Vergelijk
- paracetamol/ascorbinezuur (N02BE51) Vergelijk
- paracetamol/codeïne (N02AJ06) Vergelijk
- paracetamol/coffeïne (N02BE51) Vergelijk
- paracetamol/coffeïne/ascorbinezuur (N02BE51) Vergelijk
- paracetamol/propyfenazon/coffeïne (N02BE51) Vergelijk
- paracetamol/tramadol (N02AJ13) Vergelijk
Groepsinformatie
paracetamol/tramadol hoort bij de groep aceetanilidederivaten.
- acetylsalicylzuur/paracetamol/coffeïne (N02BE51) Vergelijk
- paracetamol (N02BE01) Vergelijk
- paracetamol/ascorbinezuur (N02BE51) Vergelijk
- paracetamol/codeïne (N02AJ06) Vergelijk
- paracetamol/coffeïne (N02BE51) Vergelijk
- paracetamol/coffeïne/ascorbinezuur (N02BE51) Vergelijk
- paracetamol/propyfenazon/coffeïne (N02BE51) Vergelijk
Groepsinformatie
acetylsalicylzuur/paracetamol/coffeïne hoort bij de groep aceetanilidederivaten.
- paracetamol (N02BE01) Vergelijk
- paracetamol/ascorbinezuur (N02BE51) Vergelijk
- paracetamol/codeïne (N02AJ06) Vergelijk
- paracetamol/coffeïne (N02BE51) Vergelijk
- paracetamol/coffeïne/ascorbinezuur (N02BE51) Vergelijk
- paracetamol/propyfenazon/coffeïne (N02BE51) Vergelijk
- paracetamol/tramadol (N02AJ13) Vergelijk
Zie ook
Geneesmiddelgroep
Indicaties
- acute en chronische nociceptieve pijn
- acute faryngotonsillitis
- artrose
- dysmenorroe
- migraine, aanvalsbehandeling bij kinderen
- migraine, aanvalsbehandeling volwassenen
- niersteenkoliek