Samenstelling
Salicylzuur gel FNA XGVS OTC Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Gel (6%)
- Sterkte
- 60 mg/g
Bevat per ml: salicylzuur 60 mg. Conserveermiddel: propyleenglycol. Bevat tevens: geketoneerde alcohol 95%.
Salicylzuur zalf FNA OTC Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Zalf (5% en 10%)
- Sterkte
- 50 mg/g, 100 mg/g
Basis: vaseline
Uitleg symbolen
XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Benzac XGVS OTC Galderma Benelux bv
- Toedieningsvorm
- Hydrogel (5%)
- Sterkte
- 50 mg/g
- Verpakkingsvorm
- 40 g
Bevat tevens: propyleenglycol.
Benzoylperoxide XGVS OTC Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Hydrogel (5%)
- Sterkte
- 50 mg/g
- Verpakkingsvorm
- 30 g, 100 g
- Toedieningsvorm
- Hydrogel (10%)
- Sterkte
- 100 mg/g
- Verpakkingsvorm
- 30 g, 100 g
Bevat tevens: propyleenglycol.
Uitleg symbolen
XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Ditranol-Salicylzuur Collodium FNA XGVS Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Applicatievloeistof
Bevat per g: ditranol 30 mg en salicylzuur 250 mg. Bevat tevens: alcohol, ether en aceton.
Uitleg symbolen
XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Salicylzuurgel FNA kan worden toegepast bij hyperkeratotische afwijkingen zoals die onder andere voorkomen bij ichtyose. Rekening dient te worden gehouden met transdermale absorptie, zeker bij regelmatig gebruik.
Behandel psoriasis in eerste instantie lokaal met indifferente middelen, zo nodig gecombineerd met een klasse 3-corticosteroïd. Voeg bij onvoldoende effect een lokaal vitamine D-analoog toe. Stap bij onvoldoende effect hiervan over op een klasse 4-corticosteroïd. Bouw na max. 4 weken het dagelijks gebruik van corticosteroïden en vitamine D-analoga af tot een intermitterende behandeling. Continueer de indifferente middelen dagelijks. Om een schilferlaag te verwijderen kan een ontschilferingsmiddel worden toegepast. Bij kinderen en bij toepassing in het gezicht of in huidplooien heeft een klasse 2-corticosteroïd de voorkeur. De keuze voor een applicatievorm is afhankelijk van de locatie van de huidafwijkingen (o.a. wel of niet behaarde hoofdhuid) en in belangrijke mate ook van de voorkeur van de patiënt. Bij onvoldoende resultaat van een lokale therapie, worden in de tweedelijnszorg intensievere vormen van lokale behandeling, lichttherapie of systemische middelen toegepast. Zie voor meer informatie de NVDV-richtlijn Psoriasis.
Als basisbehandeling van psoriasis kan bij een dikke schilferlaag op de behaarde hoofdhuid salicylzuur 10% in lanettesmeersel FNA worden gebruikt. Bij een schilferlaag elders op het lichaam kan als basisbehandeling salicylzuur 10% in vaselinelanettecrème FNA worden gebruikt.
Advies
De behandeling van acne vulgaris in de eerstelijnszorg wordt bepaald door de ernst van de acne en de eerder toegepaste (zelf)behandeling. Behandel milde acne in eerste instantie met benzoylperoxide 5% of een lokaal retinoïde; combineer dit bij onvoldoende effect met een lokaal antibioticum. Bij matig-ernstige acne direct starten met een lokaal antibioticum in combinatie met benzoylperoxide 5% of een lokaal retinoïde. Vervang bij onvoldoende effect het lokaal antibioticum door een oraal antibioticum. Bij ernstige acne direct starten met een oraal antibioticum in combinatie met benzoylperoxide 5% of een lokaal retinoïde. Overweeg monotherapie met isotretinoïne bij ernstige of therapieresistente matig ernstige acne bij onvoldoende effect van een oraal antibioticum; verwijs hiervoor naar de dermatoloog of behandel eventueel zelf.
Advies
Bij hand- en voetwratten kan in eerste instantie worden volstaan met een afwachtend beleid. Ongeveer de helft van de wratten verdwijnt spontaan binnen een jaar. Overweeg bij aanzienlijke hinder (pijn, irritatie of cosmetische klachten) tot behandeling over te gaan. Kies in samenspraak met (ouders van) de patiënt uit behandeling met salicylzuurzalf 40%, cryotherapie of een combinatiebehandeling van beide. Er is geen verschil in effectiviteit tussen de verschillende behandelingen voor zowel hand- als voetwratten.
Het is niet aangetoond dat toevoeging van ditranol de effectiviteit van salicylzuur verbetert. Het sterk irriterende effect van ditranol is een nadeel.
Indicaties
- Hyperkeratose (zalf).
- Hyperkeratotisch eczeem van handpalmen en/of voetzolen (gel).
- Dikke schilferlaag bij psoriasis:
- op de behaarde hoofdhuid (in Lanettesmeersel FNA);
- op het lichaam (in Vaselinelanettecrème FNA).
Voor de behandeling van hyperkeratotische nagels is een sterker preparaat beschikbaar, zie salicylzuur (bij wratten).
Gerelateerde informatie
Indicaties
- Acne vulgaris.
Gerelateerde informatie
Indicaties
- Wratten.
Gerelateerde informatie
Doseringen
Gel bevat alcohol en is ontvlambaar; vermijd contact met open vuur.
Hyperkeratose
Volwassenen
Zalf 5% en 10%: 1–2×/dag dun aanbrengen. Eventueel afdekken met een verband of gaasje. Eventueel de eerste paar dagen aanbrengen onder occlusie.
Kinderen > 2 jaar
Volgens het Kinderformularium van het NKFK: Zalf 5% en 10%: alleen op kleine oppervlakken: 1–2×/dag dun aanbrengen (bij grote oppervlakken maximaal 3%); zie ook de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.
Hyperkeratotisch eczeem van handpalmen en/of voetzolen
Volwassenen
Gel 6%: 1×/dag voor de nacht aanbrengen onder occlusie; 's Morgens de huid afwassen. Vóór het aanbrengen de handen en/of voeten eerst 15 min in water weken en dunne huidgedeeltes, zoals pols en enkel, beschermen met zinkolie.
Dikke schilferlaag bij psoriasis
Volwassenen
Op de behaarde hoofdhuid: salicylzuur 10% in Lanettesmeersel FNA: 1× per dag 's avonds aanbrengen; 's morgens de schilfers door kammen verwijderen (dit moet voorzichtig gebeuren om beschadiging van de huid, en daarmee een vergroot risico op verergering van de psoriasis, te voorkomen). Vervolgens het haar uitwassen met gewone shampoo en ten slotte wassen met koolteershampoo; behandelen totdat de schilferlaag is verdwenen, dit is meestal binnen 2–3 dagen. Controleer na 2 weken; bij onvoldoende ontschilfering de toepassing max. een week voortzetten.
Op het lichaam: salicylzuur 10% in vaselinelanettecrème FNA:1×/dag dun aanbrengen op de dikke schilferlaag. Controleer na twee weken; bij onvoldoende ontschilfering de toepassing max. een week voortzetten.
Toediening
- Contact met ogen, neus, mond, slijmvliezen en wondjes vermijden; zie voor meer informatie ook de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.
- Na aanbrengen de handen wassen.
Doseringen
Niet gebruiken op een beschadigde huid of vlak vóór, tijdens of kort ná het zonnebaden.
Acne vulgaris
Volwassenen en kinderen ≥ 10 jaar
Volgens de NHG-Standaard Acne: monotherapie (milde acne) of combinatietherapie: gel 5%: 1×/dag bij voorkeur 's avonds dun aanbrengen, gedurende ten minste 6 weken. Langdurig gebruiken om remissie te behouden.
Bij een gevoelige of donkere huid: start met applicatie om de dag; zie ook de rubriek Waarschuwingen en Voorzorgen.
Volgens de fabrikant: gel 5%: aanvankelijk 1×/dag, bij voorkeur 's avonds, voorzichtig dun op de huid aanbrengen; niet inmasseren. Na enkele dagen eventueel de gel 2×/dag aanbrengen. Bij onvoldoende resultaat van de gel 5% en indien deze goed wordt verdragen, eventueel overgaan op de gel 10%.
Bij een gevoelige huid alleen de gel 5% 1×/dag 's avonds gebruiken. Zo nodig met een proefapplicatie op een klein oppervlak de reactie van de huid testen.
Bij bijwerkingen: de behandeling staken bij het optreden van jeuk, zwelling of blaarvorming. Bij ernstige irritatie de gel minder vaak aanbrengen of (tijdelijk) staken. Indien in de loop van de behandeling bijwerkingen optreden bij gebruik van de gel 10%, dan overgaan op de gel 5%.
Toediening
- Reinig vooraf de huid voorzichtig met een milde, zeepvrije reiniger of was met lauw water. Dep daarna de huid zachtjes en volledig droog;
- Contact met ogen, mond en slijmvliezen vermijden; zie ook de rubriek Waarschuwingen en Voorzorgen;
- Na gebruik de handen wassen.
Doseringen
Oplossing is ontvlambaar; vermijd contact met open vuur.
Wratten:
Volwassenen en kinderen ≥ 2 jaar:
Vóór het aanbrengen van de applicatievloeistof de wrat zo mogelijk 5 min in warm water weken en zorgvuldig afdrogen. De omringende huid beschermen met wat vaseline of een ringpleister. Hierna 1×/dag enkele druppels applicatievloeistof op de wrat aanbrengen en de vloeistof laten opdrogen. Dek eventueel de wrat af met een pleister. Na een week behandeling de huid in warm water weken en verweekte huid verwijderen, met een vijl, rasp of puimsteen. De behandeling voortzetten tot de wrat helemaal weg is, meestal een aantal weken tot drie maanden.
Bij te veel irritatie: indien de wrat erg pijnlijk wordt het aanbrengen van de aanstipvloeistof 1 of 2 dagen overslaan.
Toedieningsinformatie: niet toepassen op het gezicht, de genitaliën, in huidplooien, op slijmvliezen of nabij wondjes. Vermijd contact met de ogen en de mond (bv. via de handen); bij contact direct spoelen met water. Applicatie op de gezonde huid kan leiden tot huidulceratie en necrose; indien de applicatievloeistof of zalf op de gezonde huid komt, dit meteen afvegen en wassen met water en zeep.
Flesje voor gebruik omschudden.
Bijwerkingen
Jeuk, prikkeling of branderigheid enkele minuten na aanbrengen; dit verdwijnt doorgaans binnen enkele uren. Soms overgevoeligheidsreacties (huiduitslag, urticaria).
Systemische bijwerkingen (salicylaatintoxicatie) na toepassing op grote huidoppervlakken, op beschadigde huid en/of onder occlusie is mogelijk, zoals hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid, zweten, snellere ademhaling, oorsuizen, verwardheid. Kinderen zijn hier extra gevoelig voor.
Bijwerkingen
Lokaal
Zeer vaak (> 10%): lichte branderigheid, erytheem en schilfering (de eerste dagen). Toenemende schilfering (de eerste weken) reversibel na tijdelijk staken. Droge huid.
Vaak (1-10%): huidklachten (jeuk, irritatie, pijn), irritatieve contacteczeem. Zie ook de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.
Soms (0,1-1%): allergische contacteczeem.
Verder is gemeld: overgevoeligheid.
Systemisch
Gemeld zijn: opgezwollen gelaat, anafylactische reacties (angio-oedeem).
Bijwerkingen
Branderig gevoel, jeuk, irritatie en roodheid van de behandelde plekken en de omringende huid. Pijnlijke wrat, m.n. bij stoten of aanraken.
Zelden overgevoeligheid.
Interacties
Niet gebruiken vlak voor een UVB-behandeling.
Salicylzuur bevordert de penetratie van corticosteroïden.
Interacties
Vermijd gelijktijdig gebruik met lokale retinoïden; wanneer gelijktijdig gebruik geïndiceerd is, benzoylperoxide in de morgen en het lokale retinoïde in de avond toepassen. Gelijktijdig gebruik van lokale antimicrobiële middelen kan de huidirritatie verergeren.
Gelijktijdig gebruik van keratolytische (salicylzuur), uitdrogende (middelen met een hoog alcoholgehalte), schurende, reinigende, adstringerende of irriterende middelen kan een additief irriterend effect hebben. Indien mogelijk gelijktijdig gebruik vermijden.
Zwangerschap
Salicylaten passeren de placenta.
Teratogenese:Bij de mens, bij systemisch gebruik van lagere doseringen salicylaten (acetylsalicylzuur tot 160 mg/dag) geen aanwijzingen voor schadelijkheid; bij gebruik van hoge doses aanwijzingen tot schadelijkheid. Bij lokale toepassing treedt 9-25 % absorptie op; deze neemt toe bij gebruik onder occlusie.
Advies: Kan kortdurend (max. 2 w.) worden gebruikt op kleine huidoppervlakken (bv. één tot twee plekken ter grootte van een handpalm).
Zwangerschap
Teratogenese: Ruime ervaring bij de mens geeft geen aanwijzingen voor schadelijkheid. Benzoylperoxide wordt minimaal geabsorbeerd door de huid.
Advies: Kan worden gebruikt.
Zwangerschap
Teratogenese: Salicylzuur: ervaring met het systemische gebruik van lage doses salicylaten (≤ 80 mg/dag) wijst niet op schadelijke effecten. Ditranol: zowel bij de mens als bij dieren, onvoldoende gegevens.
Farmacologisch effect: Bij lokale toepassing van de applicatievloeistof is tot 25% absorptie van salicylzuur mogelijk. De systemische blootstelling na lokaal gebruik van ditranol is laag.
Advies: Gebruik desondanks ontraden.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja. Bij lokale toepassing treedt 9-25 % absorptie bij de moeder op; deze neemt toe bij gebruik onder occlusie.
Advies: Kan kortdurend worden gebruikt op kleine huidoppervlakken.
Overig: Niet op de borsten toepassen.
Lactatie
Overgang in moedermelk: Onbekend, maar detecteerbare hoeveelheden in de moedermelk zijn onwaarschijnlijk door de minimale systemische absorptie.
Advies: Kan worden gebruikt.
Overig: Bij toepassing op de borst, het gebied rond de tepel vóór het voeden goed schoon maken.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja (salicylzuur). Onbekend (ditranol).
Farmacologisch effect: De systemische blootstelling na lokale toepassing (op enkele kleine plaatselijke stukjes huidoppervlak) bij de moeder is laag waardoor nadelige effecten bij de zuigeling niet zijn te verwachten.
Advies: Kan kortdurend worden gebruikt.
Contra-indicaties
- kinderen jonger dan 2 jaar (zie de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen);
- overgevoeligheid voor salicylaten.
Contra-indicaties
- wratten in het gezicht;
- wratten op slijmvliezen;
- genitale wratten;
- wratten met afwijkend aspect (donker gekleurd, behaard);
- moedervlekken, wijnvlekken;
- rode, geïrriteerde of geïnfecteerde huid;
- overgevoeligheid voor salicylaten.
Waarschuwingen en voorzorgen
Toediening: Contact met ogen (ook via de vingers), neus, mond, slijmvliezen en wondjes vermijden; indien contact optreedt direct uitspoelen met water. Niet toepassen gedurende lange periode of op grote gedeelten van het lichaam in verband met het risico van salicylaatintoxicatie. Wees voorzichtig bij gebruik op de extremiteiten bij een verminderde perifere doorbloeding vanwege een risico op huidulceratie.
Bij kinderen vanwege het risico op salicylaatintoxicatie alleen toepassen op kleine huidoppervlakken. Niet gebruiken bij kinderen < 2 jaar; wees voorzichtig bij kinderen 2–4 jaar. Wees voorzichtig bij kinderen met waterpokken, influenza of andere virale infecties vanwege een kans op het syndroom van Reye.
Comorbiditeit: Wees voorzichtig bij gebruik bij diabetes mellitus, nier- en/of leverinsufficiëntie.
Waarschuwingen en voorzorgen
Vermijd contact met ogen, mond en slijmvliezen, bij incidenteel contact, direct spoelen met veel water.
Behandeling staken bij het optreden van jeuk, zwelling of blaarvorming. Bij ernstige irritatie de gel minder vaak aanbrengen of (tijdelijk) staken. Indien in de loop van de behandeling bijwerkingen optreden bij gebruik van de gel 10%, dan overgaan op de gel 5%. Zie ook de rubriek Bijwerkingen.
Blootstelling aan overmatig zonlicht of zonnebank vermijden vanwege het risico van fotosensibilisatie.
Post-inflammatoire hyperpigmentatie: Benzoylperoxide kan de huid irriteren waardoor de kans op hyperpigmentatie toeneemt. De kans op post-inflammatoire hyperpigmentatie is groter bij een donkere huid. Start daarom bij mensen met een gevoelige of donkere huid met behandeling om de dag en adviseer in de zomer een zonnebrandcrème met minimaal factor 15.
Benzoylperoxide kan een blekende werking hebben op kleding, beddengoed, het haar en de wenkbrauwen.
Hulpstoffen: Propyleenglycol kan huidreacties (zoals contacteczeem) geven.
Waarschuwingen en voorzorgen
Niet toepassen op het gezicht, de genitaliën, in huidplooien, op slijmvliezen of nabij wondjes. Vermijd contact met de ogen en de mond (bv. via de handen); bij contact direct spoelen met water. Applicatie op de gezonde huid kan leiden tot huidulceratie en necrose; indien de applicatievloeistof of zalf op de gezonde huid komt, dit meteen afvegen en wassen met water en zeep.
Paarse vlekken: ditranol kan irreversibele paarse vlekken geven op kleding, handdoeken en beddengoed. Ook kunnen huid, nagels en haren paarsbruin verkleuren; dit verdwijnt na stoppen van de behandeling binnen 1-2 weken vanzelf. Vlekken op sanitair en tegels (bij morsen) zijn te verwijderen door direct na het afwassen schoon te maken met een zacht schuurmiddel.
Bij aanwijzingen voor een overgevoeligheidsreactie de behandeling staken.
Kinderen: wees voorzichtig bij kinderen 2–4 jaar. De veiligheid en werkzaamheid zijn niet vastgesteld bij kinderen jonger dan 2 jaar; gebruik bij hen wordt ontraden.
Overdosering
Bij toepassing gedurende lange perioden, op grote gedeelten van het lichaam, onder occlusie, op ontstoken of beschadigde huid of bij (jonge) kinderen kan een salicylaatintoxicatie optreden (zie ook onder Bijwerkingen). Voor verdere informatie over een salicylaatintoxicatie zie toxicologie.org/salicylaten en vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Salicylzuur heeft een keratolytische werking; ook heeft het enig antimycotisch en antibacterieel effect. Het vermindert de dichte structuur van de hoornlaag en maakt deze zacht. Bij hyperkeratose en psoriasisplekken met een dikke schilferlaag zorgt de keratolytische werking voor het ontschilferen van dikke plaques en neemt het doordringend vermogen van (vaseline)crème/-zalf en andere werkzame stoffen in de huid toe. Effect treedt op binnen enkele dagen. De gel is bedoeld voor hyperkeratotisch eczeem van handpalmen en/of voetzolen. Voor andere toepassingen lijkt een gel te veel uitdrogend op een toch vaak al droge huid en is behandeling met een crème of zalf meer op zijn plaats.
Kinetische gegevens
Resorptie | transdermaal 9-25%, gebruik onder occlusie verhoogt de absorptie. |
T max | 5–12 uur. |
V d | 0,15 l/kg. |
Metabolisering | glucuronidering en vorming van salicylurinezuur. |
Eliminatie | vnl. met de urine in de vorm van metabolieten. |
T 1/2el | 2–3 uur. |
Uitleg afkortingen
F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Benzoylperoxide heeft een bactericide werking tegen het vaak bij acne betrokken anaerobe Cutibacterium acnes (voorheen Propionibacterium acnes). Benzoylperoxide werkt daarnaast mild keratolytisch door oxidatie van disulfidebruggen in het keratine van het stratum corneum, waardoor de vorming en omvang van comedonen wordt verminderd. Ook heeft benzoylperoxide een sebostatische werking, waardoor excessieve sebumproductie onderdrukt wordt.
Kinetische gegevens
Resorptie | gedeeltelijk als benzoëzuur, na metabolisatie in de dermis. |
Metabolisering | in de huid (vnl. in de dermis) tot benzoëzuur. |
Eliminatie | met de urine. |
Uitleg afkortingen
F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Ditranol heeft reducerende eigenschappen, zich uitend in het tegengaan van celgroei en celproliferatie; het remt de groei van wratten. Salicylzuur heeft een keratolytische werking en in hoge concentraties tevens een caustisch effect. Toediening bij wratten zorgt voor aantasting en geleidelijke loslating van het hyperkeratotische weefsel, door een directe invloed op de intercellulaire desmosomen van de wrat.
Groepsinformatie
salicylzuur (bij hyperkeratose) hoort bij de groep keratolytica.
Groepsinformatie
benzoylperoxide hoort bij de groep keratolytica.
Groepsinformatie
ditranol/salicylzuur hoort bij de groep keratolytica.