Samenstelling
Raadpleeg voor hulpstoffen een apotheker.
Salicylzuur gel FNA XGVS OTC Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Gel (6%)
- Sterkte
- 60 mg/g
Bevat per ml: salicylzuur 60 mg. Conserveermiddel: propyleenglycol. Bevat tevens: geketoneerde alcohol 95%.
Salicylzuur zalf FNA OTC Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Zalf (5% en 10%)
- Sterkte
- 50 mg/g, 100 mg/g
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Raadpleeg voor hulpstoffen een apotheker.
Resorcinol FNA OTC Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Crème (15%)
- Sterkte
- 150 mg/g
- Verpakkingsvorm
- 30 g
Basis: Lanettecrème I FNA. Conserveermiddel: sorbinezuur.
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Salicylzuurgel FNA kan worden toegepast bij hyperkeratotische afwijkingen zoals die onder andere voorkomen bij ichtyose. Rekening dient te worden gehouden met transdermale absorptie, zeker bij regelmatig gebruik.
Behandel psoriasis in eerste instantie lokaal met indifferente middelen, zo nodig gecombineerd met een klasse 3-corticosteroïd. Voeg bij onvoldoende effect een lokaal vitamine D-analoog toe. Stap bij onvoldoende effect hiervan over op een klasse 4-corticosteroïd. Bouw na max. 4 weken het dagelijks gebruik van corticosteroïden en vitamine D-analoga af tot een intermitterende behandeling. Continueer de indifferente middelen dagelijks. Om een schilferlaag te verwijderen kan een ontschilferingsmiddel worden toegepast. Bij kinderen en bij toepassing in het gezicht of in huidplooien heeft een klasse 2-corticosteroïd de voorkeur. De keuze voor een applicatievorm is afhankelijk van de locatie van de huidafwijkingen (o.a. wel of niet behaarde hoofdhuid) en in belangrijke mate ook van de voorkeur van de patiënt. Bij onvoldoende resultaat van een lokale therapie, worden in de tweedelijnszorg intensievere vormen van lokale behandeling, lichttherapie of systemische middelen toegepast. Zie voor meer informatie de NVDV-richtlijn Psoriasis.
Als basisbehandeling van psoriasis kan bij een dikke schilferlaag op de behaarde hoofdhuid salicylzuur 10% in lanettesmeersel FNA worden gebruikt. Bij een schilferlaag elders op het lichaam kan als basisbehandeling salicylzuur 10% in vaselinelanettecrème FNA worden gebruikt.
Advies
Volgens de NVDV-Richtlijn Hidradenitis suppurativa (2019) kan resorcinolcrème 15% worden gebruikt als ondersteunende behandeling van milde tot matig ernstige hidradenitis suppurativa. Gezien de bijwerkingen (verkleuring huid) en mogelijk risico op neurotoxiciteit wordt geadviseerd gebruik te beperken tot de tweedelijnszorg.
Indicaties
- Hyperkeratose (zalf).
- Hyperkeratotisch eczeem van handpalmen en/of voetzolen (gel).
- Dikke schilferlaag bij psoriasis:
- op de behaarde hoofdhuid (in Lanettesmeersel FNA);
- op het lichaam (in Vaselinelanettecrème FNA).
Voor de behandeling van hyperkeratotische nagels is een sterker preparaat beschikbaar, zie salicylzuur (bij wratten).
Gerelateerde informatie
Indicaties
- Hidradenitis suppurativa.
Gerelateerde informatie
Doseringen
Gel bevat alcohol en is ontvlambaar; vermijd contact met open vuur.
Hyperkeratose
Volwassenen
Zalf 5% en 10%: 1–2×/dag dun aanbrengen. Eventueel afdekken met een verband of gaasje. Eventueel de eerste paar dagen aanbrengen onder occlusie.
Kinderen > 2 jaar
Volgens het Kinderformularium van het NKFK: Zalf 5% en 10%: alleen op kleine oppervlakken: 1–2×/dag dun aanbrengen (bij grote oppervlakken maximaal 3%); zie ook de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.
Hyperkeratotisch eczeem van handpalmen en/of voetzolen
Volwassenen
Gel 6%: 1×/dag voor de nacht aanbrengen onder occlusie; 's Morgens de huid afwassen. Vóór het aanbrengen de handen en/of voeten eerst 15 min in water weken en dunne huidgedeeltes, zoals pols en enkel, beschermen met zinkolie.
Dikke schilferlaag bij psoriasis
Volwassenen
Op de behaarde hoofdhuid: salicylzuur 10% in Lanettesmeersel FNA: 1× per dag 's avonds aanbrengen; 's morgens de schilfers door kammen verwijderen (dit moet voorzichtig gebeuren om beschadiging van de huid, en daarmee een vergroot risico op verergering van de psoriasis, te voorkomen). Vervolgens het haar uitwassen met gewone shampoo en ten slotte wassen met koolteershampoo; behandelen totdat de schilferlaag is verdwenen, dit is meestal binnen 2–3 dagen. Controleer na 2 weken; bij onvoldoende ontschilfering de toepassing max. een week voortzetten.
Op het lichaam: salicylzuur 10% in vaselinelanettecrème FNA:1×/dag dun aanbrengen op de dikke schilferlaag. Controleer na twee weken; bij onvoldoende ontschilfering de toepassing max. een week voortzetten.
Toediening: contact met ogen, neus, mond, slijmvliezen en wondjes vermijden; zie voor meer informatie ook de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen. Na aanbrengen de handen wassen.
Doseringen
Hidradenitis suppurativa
1×/dag 's avonds dun aanbrengen op de aangedane plekken, bijvoorbeeld in de liezen of in de oksels. Bij exacerbatie 2×/dag aanbrengen. Niet toepassen op grote gedeelten van het lichaam, gedurende lange perioden (> enkele weken) in verband met risico op systemische toxiciteit.
Vermijd contact met de ogen, slijmvliezen (via de vingers) en wondjes vanwege de irriterende eigenschappen; indien contact optreedt direct uitspoelen met water.
Draag ruimzittend katoenen ondergoed dat mag verkleuren.
Bijwerkingen
Jeuk, prikkeling of branderigheid enkele minuten na aanbrengen; dit verdwijnt doorgaans binnen enkele uren. Soms overgevoeligheidsreacties (huiduitslag, urticaria).
Systemische bijwerkingen (salicylaatintoxicatie) na toepassing op grote huidoppervlakken, op beschadigde huid en/of onder occlusie is mogelijk, zoals hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid, zweten, snellere ademhaling, oorsuizen, verwardheid. Kinderen zijn hier extra gevoelig voor.
Bijwerkingen
Lokaal: irritatie zoals roodheid en schilfering, sensibilisatie. Reversibele bruinverkleuring van de huid/kleding.
Systemische bijwerkingen zijn uiterst zeldzaam. Bij gebruik op grote huidoppervlakken, gedurende lange perioden of in hoge concentraties (> 20%) kunnen systemische bijwerkingen optreden, waaronder zweten, duizeligheid, collaps, convulsies, schildklierfunctiestoornissen, methemoglobinemie en urineverkleuring (paars-zwart); zie verder de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.
Interacties
Niet gebruiken vlak voor een UVB-behandeling.
Salicylzuur bevordert de penetratie van corticosteroïden.
Interacties
Er zijn van dit middel geen interacties bekend.
Zwangerschap
Teratogenese: Ervaring met het systemische gebruik van lage doses salicylaten (≤ 80 mg/dag) wijst niet op schadelijke effecten. Bij lokale toepassing treedt 9-25 % absorptie op; deze neemt toe bij gebruik onder occlusie.
Advies: Kan kortdurend (max. 2 w.) worden gebruikt op kleine huidoppervlakken (bv. één tot twee plekken ter grootte van een handpalm).
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens (lokaal 15 % resorcinol). Beperkte ervaring met lokaal 5% resorcinol (bij acne vulgaris) tijdens de zwangerschap laat geen nadelige effecten zien.
Farmacologisch effect: Resorcinol wordt opgenomen door de intacte huid waardoor nadelige effecten bij de foetus niet zijn uit te sluiten.
Advies: Gebruik ontraden. Indien toch wordt gekozen voor toepassing tijdens de zwangerschap, dan alleen toedienen op kleine oppervlakken en zo kort mogelijk.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja. Bij lokale toepassing treedt 9-25 % absorptie bij de moeder op; deze neemt toe bij gebruik onder occlusie.
Advies: Kan kortdurend worden gebruikt op kleine huidoppervlakken.
Overig: Niet op de borsten toepassen.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend bij mens en dier.
Farmacologisch effect: Resorcinol wordt opgenomen door de intacte huid bij de moeder waardoor nadelige effecten bij de zuigeling niet zijn uit te sluiten.
Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding ontraden. Indien toch wordt gekozen voor toepassing tijdens de borstvoeding, dan alleen toedienen op kleine oppervlakken en zo kort mogelijk.
Overig: niet in de buurt van de tepel opbrengen.
Contra-indicaties
- kinderen jonger dan 2 jaar (zie de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen);
- overgevoeligheid voor salicylaten.
Contra-indicaties
- Gebruik op grote gedeelten van het lichaam, gedurende lange perioden of in hoge concentraties (> 20 %) in verband met risico op systemische toxiciteit.
Waarschuwingen en voorzorgen
Toediening: contact met ogen (ook via de vingers), neus, mond, slijmvliezen en wondjes vermijden; indien contact optreedt direct uitspoelen met water. Niet toepassen gedurende lange periode of op grote gedeelten van het lichaam in verband met het risico van salicylaatintoxicatie. Wees voorzichtig bij gebruik op de extremiteiten bij een verminderde perifere doorbloeding vanwege een risico op huidulceratie.
Bij kinderen vanwege het risico op salicylaatintoxicatie alleen toepassen op kleine huidoppervlakken. Niet gebruiken bij kinderen < 2 jaar; wees voorzichtig bij kinderen 2–4 jaar. Wees voorzichtig bij kinderen met waterpokken, influenza of andere virale infecties vanwege een kans op het syndroom van Reye.
Comorbiditeit: wees voorzichtig bij gebruik bij diabetes mellitus, nier- en/of leverinsufficiëntie.
Waarschuwingen en voorzorgen
Er zijn enkele meldingen waarbij bij het gebruik van grote hoeveelheden resorcinol in hoge concentraties (40–50 %) systemische bijwerkingen en neurotoxiciteit optraden (zie rubriek Bijwerkingen). Het gebruik van concentraties tot 20% kan als veilig worden beschouwd; uit voorzorg maximaal enkele weken op grote huidoppervlakken gebruiken vanwege het risico op systemische toxiciteit.
Resorcinol kan bruine vlekken geven op kleding en linnengoed.
Overdosering
Bij toepassing gedurende lange perioden, op grote gedeelten van het lichaam, onder occlusie, op ontstoken of beschadigde huid of bij (jonge) kinderen kan een salicylaatintoxicatie optreden (zie ook onder Bijwerkingen). Voor verdere informatie over een salicylaatintoxicatie zie toxicologie.org/salicylaten en vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Salicylzuur heeft een keratolytische werking; ook heeft het enig antimycotisch en antibacterieel effect. Het vermindert de dichte structuur van de hoornlaag en maakt deze zacht. Bij hyperkeratose en psoriasisplekken met een dikke schilferlaag zorgt de keratolytische werking voor het ontschilferen van dikke plaques en neemt het doordringend vermogen van (vaseline)crème/-zalf en andere werkzame stoffen in de huid toe. Effect treedt op binnen enkele dagen. De gel is bedoeld voor hyperkeratotisch eczeem van handpalmen en/of voetzolen. Voor andere toepassingen lijkt een gel te veel uitdrogend op een toch vaak al droge huid en is behandeling met een crème of zalf meer op zijn plaats.
Kinetische gegevens
| Resorptie | transdermaal 9-25%, gebruik onder occlusie verhoogt de absorptie. |
| T max | 5–12 uur. |
| V d | 0,15 l/kg. |
| Metabolisering | glucuronidering en vorming van salicylurinezuur. |
| Eliminatie | vnl. met de urine in de vorm van metabolieten. |
| T 1/2el | 2–3 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Resorcinol werkt keratolytisch, jeukstillend en remt de talgproductie. Het grijpt aan op de folliculaire keratineplug/afsluiting door keratine, wat gezien wordt als de primaire stap in het ontstaan van de ontstekingen bij hidradenitis suppurativa. Het houdt de talgklieren open en werkt preventief. Bij milde tot matig ernstige hidradenitis suppurativa vermindert resorcinol de duur van de laesies en de pijn. Resorcinolcrème 15 % is op basis van ervaring effectief gebleken bij het voorkómen van ontstekingen.
Kinetische gegevens
| Resorptie | wordt opgenomen via de intacte huid. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
salicylzuur (bij hyperkeratose) hoort bij de groep keratolytica.
Groepsinformatie
resorcinol hoort bij de groep keratolytica.