Samenstelling
Salicylzuur gel FNA XGVS OTC Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Gel (6%)
- Sterkte
- 60 mg/g
Bevat per ml: salicylzuur 60 mg. Conserveermiddel: propyleenglycol. Bevat tevens: geketoneerde alcohol 95%.
Salicylzuur zalf FNA OTC Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Zalf (5% en 10%)
- Sterkte
- 50 mg/g, 100 mg/g
Basis: vaseline
Uitleg symbolen
XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Ureum crème/vaselinecrème/koelzalf/zalf FNA XGVS OTC Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Crème (5% en 10%)
- Sterkte
- 50 mg/g, 100 mg/g
Basis: Cetomacrogolcrème FNA. Conserveermiddel: sorbinezuur.
- Toedieningsvorm
- Crème (5% en 10%)
- Sterkte
- 50 mg/g, 100 mg/g
Basis: Lanettecrème I FNA. Conserveermiddel: sorbinezuur.
- Toedieningsvorm
- Vaselinecrème (5% en 10%)
- Sterkte
- 50 mg/g, 100 mg/g
Basis: Vaselinecetomacrogolcrème FNA. Conserveermiddel: propyleenglycol.
- Toedieningsvorm
- Vaselinecrème (5% en 10%)
- Sterkte
- 50 mg/g, 100 mg/g
Basis: Cetomacrogolcrème FNA met vaseline 20%. Conserveermiddel: sorbinezuur.
- Toedieningsvorm
- Vaselinecrème (5% en 10%)
- Sterkte
- 50 mg/g, 100 mg/g
Basis: Vaselinelanettecrème I FNA. Conserveermiddel: propyleenglycol.
- Toedieningsvorm
- Koelzalf (5% en 10%)
- Sterkte
- 50 mg/g, 100 mg/g
Basis: Koelzalf zonder rozenolie FNA.
- Toedieningsvorm
- Zalf (5% en 10%)
- Sterkte
- 50 mg/g, 100 mg/g
Basis: Cetomacrogolzalf FNA.
Ureum zalf watervrij FNA XGVS Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Zalf (20% en 40%)
- Sterkte
- 200 mg/g, 400 mg/g
Basis: vaseline en adeps lanae.
Uitleg symbolen
XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Salicylzuurgel FNA kan worden toegepast bij hyperkeratotische afwijkingen zoals die onder andere voorkomen bij ichtyose. Rekening dient te worden gehouden met transdermale absorptie, zeker bij regelmatig gebruik.
Behandel psoriasis in eerste instantie lokaal met indifferente middelen, zo nodig gecombineerd met een klasse 3-corticosteroïd. Voeg bij onvoldoende effect een lokaal vitamine D-analoog toe. Stap bij onvoldoende effect hiervan over op een klasse 4-corticosteroïd. Bouw na max. 4 weken het dagelijks gebruik van corticosteroïden en vitamine D-analoga af tot een intermitterende behandeling. Continueer de indifferente middelen dagelijks. Om een schilferlaag te verwijderen kan een ontschilferingsmiddel worden toegepast. Bij kinderen en bij toepassing in het gezicht of in huidplooien heeft een klasse 2-corticosteroïd de voorkeur. De keuze voor een applicatievorm is afhankelijk van de locatie van de huidafwijkingen (o.a. wel of niet behaarde hoofdhuid) en in belangrijke mate ook van de voorkeur van de patiënt. Bij onvoldoende resultaat van een lokale therapie, worden in de tweedelijnszorg intensievere vormen van lokale behandeling, lichttherapie of systemische middelen toegepast. Zie voor meer informatie de NVDV-richtlijn Psoriasis.
Als basisbehandeling van psoriasis kan bij een dikke schilferlaag op de behaarde hoofdhuid salicylzuur 10% in lanettesmeersel FNA worden gebruikt. Bij een schilferlaag elders op het lichaam kan als basisbehandeling salicylzuur 10% in vaselinelanettecrème FNA worden gebruikt.
Advies
De basisbehandeling van constitutioneel eczeem is het dagelijks gebruiken van indifferente middelen. Bij matig eczeem daarnaast behandelen met klasse 1- of klasse 2-corticosteroïden. Bij ernstig eczeem heeft kortdurend dagelijks gebruik (tot 2 à 3 weken) met klasse 3-corticosteroïden de voorkeur, in het gezicht of in huidplooien hebben klasse 1- of klasse 2-corticosteroïden de voorkeur. Bij verbetering corticosteroïden afbouwen. Overweeg pulstherapie met klasse 2-corticosteroïden bij frequente recidieven van ernstig eczeem. Bij de keuze van de zalf- of crèmebasis is de ervaring en voorkeur van de patiënt doorslaggevend. Als lokale therapie onvoldoende effect sorteert, kunnen in de tweedelijnszorg intensievere vormen van lokale behandeling, lichttherapie of systemische middelen worden toegepast.
Voor de behandeling van een droge huid ten gevolge van een inflammatoire dermatose of ten gevolge van een verhoorningsstoornis, is niet aangetoond dat dermatologische preparaten met 5–10% ureum effectiever zijn dan de standaardbehandeling met indifferente dermatologische basispreparaten zonder ureum. Er is geen sprake van rationele farmacotherapie.
Indicaties
- Hyperkeratose (zalf).
- Hyperkeratotisch eczeem van handpalmen en/of voetzolen (gel).
- Dikke schilferlaag bij psoriasis:
- op de behaarde hoofdhuid (in Lanettesmeersel FNA);
- op het lichaam (in Vaselinelanettecrème FNA).
Voor de behandeling van hyperkeratotische nagels is een sterker preparaat beschikbaar, zie salicylzuur (bij wratten).
Gerelateerde informatie
Indicaties
- Huidaandoeningen die gepaard gaan met een droge hyperkeratotische huid;
- Droge huid bij constitutioneel eczeem;
- Hyperkeratotische nagels;
- Ichtyose.
Gerelateerde informatie
Doseringen
Gel bevat alcohol en is ontvlambaar; vermijd contact met open vuur.
Hyperkeratose
Volwassenen
Zalf 5% en 10%: 1–2×/dag dun aanbrengen. Eventueel afdekken met een verband of gaasje. Eventueel de eerste paar dagen aanbrengen onder occlusie.
Kinderen > 2 jaar
Volgens het Kinderformularium van het NKFK: Zalf 5% en 10%: alleen op kleine oppervlakken: 1–2×/dag dun aanbrengen (bij grote oppervlakken maximaal 3%); zie ook de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.
Hyperkeratotisch eczeem van handpalmen en/of voetzolen
Volwassenen
Gel 6%: 1×/dag voor de nacht aanbrengen onder occlusie; 's Morgens de huid afwassen. Vóór het aanbrengen de handen en/of voeten eerst 15 min in water weken en dunne huidgedeeltes, zoals pols en enkel, beschermen met zinkolie.
Dikke schilferlaag bij psoriasis
Volwassenen
Op de behaarde hoofdhuid: salicylzuur 10% in Lanettesmeersel FNA: 1× per dag 's avonds aanbrengen; 's morgens de schilfers door kammen verwijderen (dit moet voorzichtig gebeuren om beschadiging van de huid, en daarmee een vergroot risico op verergering van de psoriasis, te voorkomen). Vervolgens het haar uitwassen met gewone shampoo en ten slotte wassen met koolteershampoo; behandelen totdat de schilferlaag is verdwenen, dit is meestal binnen 2–3 dagen. Controleer na 2 weken; bij onvoldoende ontschilfering de toepassing max. een week voortzetten.
Op het lichaam: salicylzuur 10% in vaselinelanettecrème FNA:1×/dag dun aanbrengen op de dikke schilferlaag. Controleer na twee weken; bij onvoldoende ontschilfering de toepassing max. een week voortzetten.
Toediening
- Contact met ogen, neus, mond, slijmvliezen en wondjes vermijden; zie voor meer informatie ook de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.
- Na aanbrengen de handen wassen.
Doseringen
Droge hyperkeratotische huid
Volwassenen en kinderen ≥ 1 jaar
Ureum(vaseline)crème 5% en 10% FNA: 2–3×/dag aanbrengen, nadat de huid met water is gereinigd. Indien de huid zacht en soepel is geworden, met grotere tussenpozen aanbrengen. Bij het wassen van de behandelde huid wordt de crème verwijderd en moet dan opnieuw worden aangebracht. (Vaseline)crème 5% en 10% is voldoende om de huid te rehydrateren, bij onvoldoende effect kan de ureum(koel)zalf 5–10% FNA worden geprobeerd.
Door kinderen wordt ureum vaak als prikkend ervaren, in dat geval de ureumcrème 5% FNA gebruiken.
Droge huid bij constitutioneel eczeem
Volwassenen en kinderen ≥ 1 jaar
Ureum(vaseline)crème 5% en 10% FNA: ten minste 2×/dag aanbrengen, zo nodig vaker. Bij onvoldoende effect kan de ureum(koel)zalf 5–10% FNA worden geprobeerd.
Door kinderen wordt ureum vaak als prikkend ervaren, in dat geval de ureumcrème 5% FNA gebruiken.
Hyperkeratotische nagels
Ureumzalf 20% en 40%, watervrij FNA: 1×/dag aanbrengen op de aangetaste nagel en afdekken met een pleister, de zalfresten na 24 uur afwassen en de verweekte nagelsubstantie afschaven. De huid rondom de nagel beschermen met zinkoxidepasta of zinkoxidezalf. Behandelduur: 1–2 weken.
Ichtyose
Volwassenen en kinderen ≥ 1 jaar
Ureum(vaseline)crème 5% en 10% FNA: 2–3×/dag aanbrengen. Bij ernstige vormen de crème dik aanbrengen en 3–5 minuten laten inwerken, vervolgens uitsmeren en het teveel verwijderen. Indien de huid zacht en soepel is geworden, met grotere tussenpozen aanbrengen. Bij onvoldoende effect kan de ureum(koel)zalf 5–10% FNA worden geprobeerd.
Door kinderen wordt ureum vaak als prikkend ervaren, in dat geval de ureumcrème 5% FNA gebruiken.
Bijwerkingen
Jeuk, prikkeling of branderigheid enkele minuten na aanbrengen; dit verdwijnt doorgaans binnen enkele uren. Soms overgevoeligheidsreacties (huiduitslag, urticaria).
Systemische bijwerkingen (salicylaatintoxicatie) na toepassing op grote huidoppervlakken, op beschadigde huid en/of onder occlusie is mogelijk, zoals hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid, zweten, snellere ademhaling, oorsuizen, verwardheid. Kinderen zijn hier extra gevoelig voor.
Bijwerkingen
Zelden irritatie, branderig of prikkelend gevoel en huiduitslag.
Verder is gemeld: erytheem en pijn aan de huid.
Interacties
Niet gebruiken vlak voor een UVB-behandeling.
Salicylzuur bevordert de penetratie van corticosteroïden.
Interacties
Ureum bevordert de penetratie van corticosteroïden.
Zwangerschap
Salicylaten passeren de placenta.
Teratogenese:Bij de mens, bij systemisch gebruik van lagere doseringen salicylaten (acetylsalicylzuur tot 160 mg/dag) geen aanwijzingen voor schadelijkheid; bij gebruik van hoge doses aanwijzingen tot schadelijkheid. Bij lokale toepassing treedt 9-25 % absorptie op; deze neemt toe bij gebruik onder occlusie.
Advies: Kan kortdurend (max. 2 w.) worden gebruikt op kleine huidoppervlakken (bv. één tot twee plekken ter grootte van een handpalm).
Zwangerschap
Teratogenese: Ruime ervaring bij de mens geeft geen aanwijzingen voor schadelijkheid. Ureum is een lichaamseigen stof die lokaal mag worden gebruikt tijdens de zwangerschap.
Advies: Kan worden gebruikt.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja. Bij lokale toepassing treedt 9-25 % absorptie bij de moeder op; deze neemt toe bij gebruik onder occlusie.
Advies: Kan kortdurend worden gebruikt op kleine huidoppervlakken.
Overig: Niet op de borsten toepassen.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ureum is van nature aanwezig in moedermelk.
Advies: Kan worden gebruikt. Bij gebruik op de borst, het middel eerst verwijderen vanwege de kans op irritatie van de gevoelige babyhuid bij aanraking van de borst.
Contra-indicaties
- kinderen jonger dan 2 jaar (zie de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen);
- overgevoeligheid voor salicylaten.
Contra-indicaties
- ontstoken of beschadigde huid;
- pasgeborenen en zuigelingen < 1 jaar in verband met irritatie en risico van uremie.
Waarschuwingen en voorzorgen
Toediening: Contact met ogen (ook via de vingers), neus, mond, slijmvliezen en wondjes vermijden; indien contact optreedt direct uitspoelen met water. Niet toepassen gedurende lange periode of op grote gedeelten van het lichaam in verband met het risico van salicylaatintoxicatie. Wees voorzichtig bij gebruik op de extremiteiten bij een verminderde perifere doorbloeding vanwege een risico op huidulceratie.
Bij kinderen vanwege het risico op salicylaatintoxicatie alleen toepassen op kleine huidoppervlakken. Niet gebruiken bij kinderen < 2 jaar; wees voorzichtig bij kinderen 2–4 jaar. Wees voorzichtig bij kinderen met waterpokken, influenza of andere virale infecties vanwege een kans op het syndroom van Reye.
Comorbiditeit: Wees voorzichtig bij gebruik bij diabetes mellitus, nier- en/of leverinsufficiëntie.
Waarschuwingen en voorzorgen
Contact met en gebruik rond de ogen vermijden; in geval van contact overvloedig spoelen met water.
Wees voorzichtig bij gebruik op het gezicht vanwege meer kans op irritatie.
Niet gebruiken bij acuut eczeem.
Overdosering
Bij toepassing gedurende lange perioden, op grote gedeelten van het lichaam, onder occlusie, op ontstoken of beschadigde huid of bij (jonge) kinderen kan een salicylaatintoxicatie optreden (zie ook onder Bijwerkingen). Voor verdere informatie over een salicylaatintoxicatie zie toxicologie.org/salicylaten en vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Salicylzuur heeft een keratolytische werking; ook heeft het enig antimycotisch en antibacterieel effect. Het vermindert de dichte structuur van de hoornlaag en maakt deze zacht. Bij hyperkeratose en psoriasisplekken met een dikke schilferlaag zorgt de keratolytische werking voor het ontschilferen van dikke plaques en neemt het doordringend vermogen van (vaseline)crème/-zalf en andere werkzame stoffen in de huid toe. Effect treedt op binnen enkele dagen. De gel is bedoeld voor hyperkeratotisch eczeem van handpalmen en/of voetzolen. Voor andere toepassingen lijkt een gel te veel uitdrogend op een toch vaak al droge huid en is behandeling met een crème of zalf meer op zijn plaats.
Kinetische gegevens
Resorptie | transdermaal 9-25%, gebruik onder occlusie verhoogt de absorptie. |
T max | 5–12 uur. |
V d | 0,15 l/kg. |
Metabolisering | glucuronidering en vorming van salicylurinezuur. |
Eliminatie | vnl. met de urine in de vorm van metabolieten. |
T 1/2el | 2–3 uur. |
Uitleg afkortingen
F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Ureum heeft sterk hygroscopische en keratolytische eigenschappen, waardoor de dichte structuur van de hoornlaag wat losser wordt zodat de crème/zalf beter in de huid kan doordringen. Bovendien wordt door ureum meer water vastgehouden, zodat de droogheid vermindert en de hydratie van de huid toeneemt. Tevens heeft ureum een jeukstillend effect op de huid.
Groepsinformatie
salicylzuur (bij hyperkeratose) hoort bij de groep keratolytica.
Groepsinformatie
ureum hoort bij de groep ureumpreparaten.