Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Thiamini injectie (hydrochloride) Pharmachemie bv
- Toedieningsvorm
- Injectievloeistof
- Sterkte
- 100 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- ampul 1 ml
Thiamine XGVS OTC Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 25 mg, 50 mg, 100 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Hydrocobamine (hydrochloride) Takeda Nederland bv
- Toedieningsvorm
- Injectievloeistof
- Sterkte
- 500 microg/ml
- Verpakkingsvorm
- ampul 2 ml
Hydroxocobalamine (hydrochloride) Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Injectievloeistof
- Sterkte
- 500 microg/ml
- Verpakkingsvorm
- ampul 2 ml
Conserveermiddel: benzylalcohol.
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Thiamine kan bij vitamine B1-deficiëntie worden voorgeschreven. Volgens de GGZ-richtlijn 'Multidisciplinaire richtlijn stoornissen in het gebruik van alcohol (2009)' wordt het intraveneus gebruik van thiamine-injecties alleen aanbevolen bij (een toegenomen kans op) symptomen van het syndroom van Wernicke. Intramusculaire injectie komt eveneens in aanmerking bij een toegenomen kans op het syndroom van Wernicke óf kortstondig indien orale medicatie niet mogelijk is als behandeling of profylaxe van een thiamine-deficiëntie bij problematisch alcoholgebruik.
Geef bij langdurig overmatig alcoholgebruik thiaminesuppletie en behandel matig tot ernstige alcoholonthoudingsverschijnselen met een benzodiazepine, bij voorkeur lorazepam. Voeg bij een alcoholonthoudingsdelier (ook bij ouderen) haloperidol toe. Terugvalpreventie bestaat uit psychosociale begeleiding, eventueel medicamenteus ondersteund met acamprosaat, disulfiram, nalmefeen of naltrexon.
Behandel een acute alcoholintoxicatie volgens het ziekenhuisprotocol.
Advies
Bij anemie op basis van vitamine B12-deficiëntie is oraal vitamine B12 in de vorm van cyanocobalamine eerste keus. Bij onvoldoende effect dan wel niet verdragen, of bij ernstige anemie, komt parenterale toediening van hydroxocobalamine in aanmerking.
Indicaties
- (Preventie van) thiamine-deficiëntie, bijvoorbeeld bij:
- chronisch alcoholisme;
- aandoeningen die het gevolg (kunnen) zijn van een thiamine-deficiëntie zoals:
- syndroom van Wernicke;
- syndroom van Korsakov;
- alcoholische polyneuropathie.
- Verschijnselen van alcoholische cerebellaire degeneratie, pellagra (niacinegebrek), centrale pontine myelinolyse.
Gerelateerde informatie
Indicaties
- Profylaxe en therapie van vitamine B12-deficiëntie bij megaloblastaire (pernicieuze) anemie, al dan niet gepaard gaande met neurologische aandoeningen, ten gevolge van o.a.:
- maagresectie;
- atrofisch maagslijmvlies;
- dunnedarmresectie ten gevolge van M. Crohn;
- andere aandoeningen die leiden tot slechte enterale absorptie van vitamine B12.
Voor gebruik als antidotum bij een cyanidevergiftiging zie hydroxocobalamine.
Gerelateerde informatie
Doseringen
Thiamine-deficiëntie
Oraal: 12,5–25 mg per dag, bij ernstige deficiëntie tot 100 mg per dag.
Intramusculair of subcutaan: bij ernstige deficiëntie 25–100 mg.
Intraveneus: als toevoeging aan parenterale voeding 0,5 mg/1000 kcal (4180 kJ).
(Preventie van) thiamine-deficiëntie bij problematisch alcoholgebruik
Volwassenen
Volgens de NHG-Standaard 'Problematisch alcoholgebruik' (2021): Oraal: 4×/dag 25 mg, ook als de patiënt nog drinkt. Na het staken van alcoholinname en als er weer sprake is van een sufficiënt voedingspatroon, kan de dosis afgebouwd worden in de loop van een maand door elke week de dosering met 1 tablet te verlagen. Als orale medicatie niet mogelijk is: i.m. 100 mg 1×/dag, tot kan worden overgegaan op orale medicatie.
Volgens de GGZ-richtlijn 'Multidisciplinaire richtlijn stoornissen in het gebruik van alcohol' (2009): oraal 2×/dag 50 mg, in combinatie met vitamine B-complex. Tijdens detoxificatie de dosering ophogen tot 300 mg/dag.
Profylaxe van symptomen bij een toegenomen kans op het syndroom van Wernicke
Volwassenen
Volgens de GGZ-richtlijn 'Multidisciplinaire richtlijn stoornissen in het gebruik van alcohol' (2009): I.m of i.v.: 250 mg 1×/dag in combinatie met 1× daags oraal toegediend vitamine B-complex forte en oraal 500 mg vitamine C gedurende 3–5 dagen. Uit deze richtlijn en diverse andere is onvoldoende duidelijk of vitamine C één of 3×/dag gegeven dient te worden. In de praktijk kan vitamine C echter 3×/dag gegeven worden omdat het een veilig middel is met een grote therapeutische breedte. Afhankelijk van het klinisch beeld kan na deze 3–5 dagen dit gehele beleid langer worden doorgezet, of (als de patiënt klinisch herstelt) kan bijvoorbeeld worden overgegaan op oraal thiamine 50 mg 2×/dag.
Symptomen van het syndroom van Wernicke, 'natte' Beriberi
Volwassenen
Volgens de GGZ-richtlijn 'Multidisciplinaire richtlijn stoornissen in het gebruik van alcohol' (2009): i.v.: 500 mg langzaam in 100 ml NaCl-oplossing (9 g/l) 3×/dag, gedurende 3 dagen, in combinatie met oraal 3×/dag vitamine B-complex forte en oraal 500 mg vitamine C. De i.v.-infusie in 30 min toedienen. Als er na 3 dagen geen verbetering is, de therapie staken en de diagnose heroverwegen.
Bij verbetering therapie voortzetten met 250 mg 1×/dag i.m. of i.v. in combinatie met oraal 1×/dag vitamine B-complex forte en oraal 500 mg vitamine C gedurende 3–5 dagen.
Symptomen van het syndroom van Korsakov
Volwassenen
Volgens de GGZ-richtlijn 'Multidisciplinaire richtlijn stoornissen in het gebruik van alcohol' (2009): Oraal: 50 mg 2×/dag.
Verschijnselen van alcoholische cerebellaire degeneratie, polyneuropathie, pellagra (niacinegebrek) of centrale pontiene myelinolyse:
Volwassenen
Volgens de GGZ-richtlijn 'Multidisciplinaire richtlijn stoornissen in het gebruik van alcohol' (2009): oraal: 50 mg 2×/dag, in combinatie met vitamine B-complex.
Toediening:
- De tabletten geruime tijd na de maaltijd, met water innemen.
- Bij voorkeur thiamine alleen intraveneus toedienen in zeer ernstige gevallen (bv. een toegenomen kans op, óf symptomen van, het syndroom van Wernicke) en óók in situaties waar orale én i.m.-toediening niet mogelijk of wenselijk is; per infusie zeer langzaam toedienen (500 mg in 30 min).
Doseringen
Profylaxe en behandeling van vitamine B 12-deficiëntie bij megaloblastaire anemie
Volwassenen
I.m. of diep s.c.: Begindosering: 10 injecties à 1000 microg met een interval van ten minste 3 dagen. Onderhoudsdosering: 1000 microg eenmaal per 2 maanden of 300 microg eenmaal per maand. Controleer het Hb na 4 weken en na 8 tot 10 weken na het begin van de behandeling. Na normalisatie van het Hb-gehalte de suppletie 6–12 weken voortzetten en daarna staken, mits de oorzaak van de deficiëntie weggenomen is. Als de oorzaak niet te herstellen is, dan de suppletietherapie levenslang voortzetten. Voer nadere diagnostiek uit wanneer, ondanks adequate suppletietherapie, herstel van het Hb uitblijft.
Kinderen > 1 maand
I.m. of diep s.c.: Volgens het Kinderformularium van het NKFK: alleen bij een aangetoonde vitamine B 12-deficiëntie: 1000 microg 1×/week gedurende 5 weken, daarna onderhoudsdosering 1000 microg eenmaal per 2 maanden.
Bij duidelijke neurologische afwijkingen
Volwassenen
I.m. of diep s.c.: 1000 microg een- à tweemaal per week gedurende langere tijd, bv. 2 jaar. Geef na langdurige suppletie een onderhoudsdosering van 1000 microg eenmaal per 2 maanden, tenzij de oorzaak van de vitamine B 12-deficiëntie is verholpen.
Ouderen en/of patiënten met verminderde lever- of nierfunctie: er zijn geen specifieke dosisaanpassingen nodig.
Bijwerkingen
Zelden (0,01-0,1%): anafylactische shock na intraveneuze toediening. Overgevoeligheidsreacties, de kans hierop neemt toe na herhaalde i.v.-toediening.
Bijwerkingen
Vaak (1-10%): hoofdpijn. Acne, acneïforme dermatitis.
Zeer zelden (< 0,01%): anafylactische shock. Allergische huidreacties zoals eczeem en exantheem, veroorzaakt door het cobalt in het cobolaminemolecuul.
Verder zijn gemeld: andere allergische reacties zoals jeuk, urticaria.
Interacties
Verlaging van de hydroxocobalamine-spiegel door orale anticonceptiva is gemeld.
Zwangerschap
Thiamine passeert de placenta.
Advies: Kan (voor zover bekend zonder gevaar) volgens voorschrift worden gebruikt.
Zwangerschap
Vitamine B12 passeert de placenta.
Teratogenese: Zowel bij de mens als bij dieren, geen aanwijzingen voor schadelijkheid.
Advies: Kan worden gebruikt.
Overige: Sommige injectievloeistoffen bevatten benzylalcohol; gezien de kleine hoeveelheid is het onwaarschijnlijk dat er schadelijke effecten optreden bij het ongeboren kind bij normaal gebruik van deze preparaten. Indien beschikbaar kan een preparaat zonder benzylalcohol worden gekozen, met name als er meerdere injecties worden gegeven.
Lactatie
Overgang in moedermelk: Ja.
Advies: Kan (voor zover bekend zonder gevaar) volgens voorschrift worden gebruikt.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja, hydroxocobalamine komt van nature voor in de moedermelk. Extra inname door de moeder leidt niet tot relevante toename in de melk.
Advies: Kan worden gebruikt.
Contra-indicaties
- parenterale toediening: indien al eens overgevoeligheidsreacties zijn opgetreden bij parenterale toediening.
Contra-indicaties
Voor het preparaat dat benzylalcohol bevat:
- toepassing bij prematuren en pasgeborenen < 4 weken.
Waarschuwingen en voorzorgen
Anafylactische shock na i.v.-toediening kán voorkomen; de fabrikant beveelt aan deze toedieningsweg daarom alleen in zeer ernstige gevallen toe te passen als andere toedieningswegen niet mogelijk zijn. Na herhaalde i.v.-toediening neemt de kans op overgevoeligheidsreacties toe. Recente literatuur (NTvG februari 2017) geeft echter een incidentie van een anafylactische reactie van 1:250.000 aan, waarbij het risico op anafylactische shock wordt verlaagd door thiamine langzaam toe te dienen (500 mg in 30 min.). Aanbeveling hierbij is daarom niet terughoudend te zijn met intraveneuze toediening. Bij intramusculaire toediening bij een verhoogd risico of verdenking op Wernicke-encefalopathie worden waarschijnlijk niet snel genoeg adequate plasmaspiegels bereikt. Daarom is hierbij, ook volgens de GGZ-richtlijn 'Multidisciplinaire richtlijn stoornissen in het gebruik van alcohol' (2009), een intraveneuze toediening noodzakelijk (zie ook rubriek Dosering).
Waarschuwingen en voorzorgen
Vitamine B12-preparaten mogen niet worden gebruikt bij anemieën waarvan aard en oorzaak niet volledig zijn vastgesteld. Vitamine B12-deficiëntie bij megaloblastaire (pernicieuze) anemie, al dan niet gepaard gaande met neurologische aandoeningen, wordt behandeld met vitamine B12.
Controle van de vitamine B12-spiegel tijdens parenterale toediening is niet zinvol, aangezien de spiegel blijft stijgen.
Hulpstoffen: benzylalcohol, in sommige injectievloeistoffen, niet gebruiken bij pasgeborenen (< 4 weken) vanwege ernstige bijwerkingen (zoals het ‘gasping’-syndroom) én maximaal één week gebruiken bij kinderen jonger dan 3 jaar, vanwege stapeling. Benzylalcohol in grote hoeveelheden kan zich ophopen in het lichaam en metabole acidose veroorzaken; wees voorzichtig bij een verminderde lever- of nierfunctie.
Overdosering
Symptomen
in het algemeen zal een overdosering niet tot intoxicatie leiden.
Zie voor meer informatie de monografie op vergiftigingen.info.
Overdosering
Symptomen
Een overdosering van wateroplosbare vitaminen (zoals vitamine B12) leidt voor zover bekend niet tot intoxicatieverschijnselen.
Zie voor symptomen en behandeling vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Wateroplosbare vitamine. Thiamine (vitamine B1) is in de vorm van thiamine-pyrofosfaat een belangrijk co-enzym in de energieproductie en synthese van lipiden en acetylcholine (vet- en koolhydraatstofwisseling).
Bij een thiamine-tekort ontstaat tachycardie in rust, zwakte, afgenomen diepe peesreflexen en soms sensorische neuropathie. Een ernstige deficiëntie kan leiden tot beriberi en neuropsychiatrische aandoeningen zoals een Wernicke-encefalopathie of het syndroom van Korsakov. Een langer bestaande deficiëntie kan zich uiten als hartfalen met oedemen (natte beriberi) of sensomotorische neuropathie (droge beriberi).
Kinetische gegevens
| Resorptie | na kleine doses snel, in duodenum en jejunum; echter is er een beperkte opnamecapaciteit per dosering (4–8 mg), waardoor het bij deficiëntie noodzakelijk is meerdere malen per dag te doseren. Bij malabsorptie, cirrose en bij alcoholici is er verminderde absorptie. Voedsel vertraagt de absorptie, maar beïnvloedt de mate van absorptie niet. |
| Overig | thiamine wordt goed verdeeld over het lichaam, de totale voorraad (25–30 mg) is geheel gebonden aan enzymen en bevindt zich vooral in hart, hersenen, lever, nieren en skeletspieren. |
| Overig | bij een lage plasmaconcentratie passeert thiamine de bloed-hersenbarrière door een actief verzadigbaar proces, bij hoge plasmaconcentratie door passieve diffusie. |
| Metabolisering | fosforylering in de lever, nieren en darmmucosa tot het biologisch actieve thiaminepyrofosfaat. |
| Eliminatie | via de urine, voornamelijk als metabolieten, bij hoge dosis ook onveranderd. |
| T 1/2el | bij orale toediening ca. 2,5 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Hydroxocobalamine is een in de natuur voorkomende vitamine B12. Vitamine B12 wordt in de darmen uit het voedsel opgenomen. Het heeft een belangrijke functie bij de nucleïnezuurstofwisseling en daardoor bij de celdeling; in het bijzonder de celdeling in het hematopoëtisch systeem. Een tekort aan vitamine B12 kan leiden tot megaloblastaire anemie en ernstige neurologische schade.
De werking is merkbaar na enkele weken. De verwachte stijging van het Hb, na 4 weken vitamine B12-suppletie, is minimaal 10%.
Kinetische gegevens
| Resorptie | Actieve absorptie na binding aan intrinsic factor (IF), een glycoproteïne dat wordt afgescheiden door de pariëtale cellen van de maagfundus. De absorptie is verminderd bij een gebrek aan IF (bv. na maagresectie), bij een malabsorptiesyndroom of een ziekte of afwijking van de darm. |
| Eliminatie | Wordt deels opgeslagen in de lever en uitgescheiden via de gal en ondergaat een enterohepatische kringloop. Een klein gedeelte wordt uitgescheiden met de urine; bij weefselverzadiging (bv. na overdosering) wordt de overmaat aan wateroplosbare B-vitaminen met de urine uitgescheiden. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
thiamine hoort bij de groep vitamine b-groep.
Groepsinformatie
hydroxocobalamine (vitamine B12) hoort bij de groep vitamine b-groep.