salicylaten als analgeticum

Geneesmiddelen

Stofnaam	Geneesmiddel	Indicatie	Toediening
acetylsalicylzuur	Acetylsalicylzuur tablet 500 mg, Alka-Seltzer, Aspégic, Aspirine, Aspro	dysmenorroe migraine, aanvalsbehandeling volwassenen (off-label) pijn Reumatoïde artritis	oraal, parenteraal (inj./inf.)
acetylsalicylzuur/ascorbinezuur	Aspirine C	dysmenorroe pijn Reumatoïde artritis	oraal
acetylsalicylzuur/metoclopramide	Migrafin	migraine, aanvalsbehandeling volwassenen	oraal
carbasalaatcalcium (bij pijn)	Ascal, Carbasalaatcalcium	dysmenorroe pijn Reumatoïde artritis	oraal

Een volledig overzicht van alle indicaties per geneesmiddel kunt u vinden in de geneesmiddelteksten.

remmen de productie van prostaglandinen, door remming van het enzym cyclo-oxygenase, ook bekend als COX of prostaglandinesynthetase, met name COX-1. Zie ook TRC: NSAID's.
remmen de gevoeligheid van pijnreceptoren voor stimulatie door andere mediatoren (bv. bradykinine, histamine);
remmen de productie van prostaglandinen in de hypothalamus en daarmee de activering van temperatuurregulerende neuronen 1.

In lage dosering kan acetylsalicylzuur bloedingen veroorzaken door remming van de plaatjesaggregatie; in hoge dosering zoals bij gebruik als pijnstiller kan verlenging van de protrombinetijd bijdragen aan de bloedingsneiging 1;
Acetylsalicylzuur verschilt van de andere NSAID's omdat het COX-1 en COX-2 irreversibel remt. Het effect van COX-1 remming op het bloedplaatje houdt aan zo lang als het bloedplaatje leeft, 8-12 dagen 2;
Overgevoeligheid komt bij astmapatiënten veel voor. Symptomen zijn bronchospasmen, urticaria, angio-oedeem en vasomotorische rinitis, elk afzonderlijk optredend of in combinatie en mogelijk leidend tot levensbedreigende situaties 1;
Door effect op het centrale zenuwstelsel kan salicylisme optreden. Symptomen zijn tinnitus, duizeligheid, verwardheid en hoofdpijn 1;
Gebruik van acetylsalicylzuur wordt in verband gebracht met het syndroom van Reye. Hierbij treedt schade aan de mitochondriën op, met name in de lever maar ook in de hersenen en in skeletspieren; daarnaast een acute katabole status met o.a. hypoglykemie, hyperammoniëmie, verhoogd ASAT en verhoogd creatinekinase 1;
Zie voor de (andere) typerende bijwerkingen die bij alle NSAID's (incl. de salicylaten) kunnen voorkomen Typerende bijwerkingen;
Zie voor toelichting over COX-selectiviteit, en het verband met de frequentie van het optreden van bijwerkingen bij NSAID's Meer informatie onder Typerende bijwerkingen.

Vermijd salicylaten bij pijn in het derde trimester 3. Zie ook Toepasbaarheid, NSAID's bij zwangerschap.

Acetylsalicylzuur en carbasalaatcalcium kunnen kortdurend worden gebruikt als derde keus 4.