Samenstelling

Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.

Propylthiouracil Diverse fabrikanten

Toedieningsvorm
Tablet
Sterkte
50 mg

Uitleg symbolen

XGVS Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS).
OTC 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel.
Bijlage 2 Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering.
Aanvullende monitoring Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb.

Advies

Bij hyperthyroïdie door de ziekte van Graves heeft medicamenteuze behandeling met carbimazol of thiamazol, met of zonder levothyroxine, in eerste instantie de voorkeur. Bij een recidief zijn de drie bovengenoemde opties gelijkwaardig. Bij veel klachten kan in de eerste weken ter overbrugging (tot het bereiken van euthyroïdie) een β-blokker worden toegevoegd, bv. atenolol (offlabel), metoprolol succinaat met gereguleerde afgifte of propranolol. De keuze voor welke β-blokker is afhankelijk van de comorbiditeit.

In het geval van een toxisch adenoom of multinodulair struma gaat de voorkeur uit naar behandeling met radioactief jodium of een operatieve ingreep.

De behandeling van een subacute granulomateuze thyroïditis is gericht op het verminderen van de pijn/ontsteking met in eerste instantie een NSAID. Bij deze vorm van thyroïditis en bij subacute lymfocytaire thyroïditis kan bij veel klachten een β-blokker worden gegeven.

Propylthiouracil komt met name in aanmerking bij hyperthyroïdie tijdens het eerste trimester van de zwangerschap als monotherapie. In overige situaties gaat de voorkeur uit naar thiamazol of carbimazol omdat propylthiouracil, in tegenstelling tot thiamazol en carbimazol, een negatief effect heeft op de behandeling met radioactief jodium en driemaal per dag gedoseerd dient te worden.

Indicaties

  • Hyperthyroïdie.

Gerelateerde informatie

Doseringen

Voor een goede werking is het van belang het tijdsinterval tussen het innemen van de tabletten strikt aan te houden.

Klap alles open Klap alles dicht

Hyperthyroïdie

Volwassenen

Op geleide van de hormoonspiegels. Begindosering 75–100 mg 3×/dag (elke 8 uur), zo nodig 75–100 mg 4×/dag (elke 6 uur) gedurende 6–8 weken; onderhoudsdosering 25–50 mg 3×/dag (elke 8 uur).

Bij ouderen eventueel lager doseren.

Kinderen 10–12 jaar

Op geleide van de hormoonspiegels. Begindosering 25–75 mg 3×/dag (elke 8 uur), zo nodig 25–75 mg 4×/dag (elke 6 uur) gedurende 6–8 weken; onderhoudsdosering 25 mg 3×/dag (elke 8 uur).

Soms wordt de begindosis voortgezet met toevoeging van schildklierhormoon.

De tabletten met een ruime hoeveelheid water innemen.

Bijwerkingen

Frequentie < 1%: agranulocytose, leukopenie, trombocytopenie.

Verder zijn gemeld: hypothyroïdie, struma, exophthalmus. Allergische reacties, zoals huiduitslag en jeuk. Misselijkheid. Haaruitval. Keelpijn, koorts. Hoofdpijn, spier- en gewrichtspijn. Smaakverlies. Aplastische anemie. Cholestatische icterus. Hepatitis, meestal binnen 6 maanden, soms leidend tot leverfalen met fatale afloop. ANCA (antineutrofiele cytoplasmatische antistoffen) vasculitis.

Interacties

Bij instelling van de therapie met thyrostatica kan het metabolisme en de eliminatie van andere geneesmiddelen weer normaliseren; pas zonodig de dosering van deze geneesmiddelen aan. De verhoogde activiteit van vitamine K-antagonisten kan normaliseren.

Zwangerschap

Propylthiouracil passeert de placenta.

Teratogenese: Er is mogelijk een licht toegenomen kans op aangeboren afwijkingen (aan hoofd, nek, urinewegen en hart). Onbehandelde hyperthyroïdie tijdens de zwangerschap kan echter ook tot misvormingen en vroeggeboorte leiden.

Farmacologisch effect: Gebruik is in verband gebracht met hypothyroïdie en struma van de neonaat.

Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken, in de laagst werkzame dosis zonder aanvullende toediening van schildklierhormonen. Controleer de groei en de hartfrequentie van het kind tijdens de zwangerschap. Controleer de schildklierfunctie van de moeder en de pasgeborene.

Lactatie

Overgang in de moedermelk: In geringe mate.

Farmacologisch effect: Er zijn geen aanwijzingen dat gebruik van een lage dosering (< 300 mg/dag) tijdens de borstvoeding schadelijk is voor de zuigeling.

Advies: Kan waarschijnlijk veilig worden gebruikt, bij voorkeur in lage dosering. Overweeg om de schildklierfunctie van de zuigeling te controleren, vooral bij hogere doseringen.

Contra-indicaties

  • tracheale obstructie;
  • ernstige leverfunctiestoornis;
  • agranulocytose bij eerdere behandeling met een thio-ureumderivaat.

Waarschuwingen en voorzorgen

Controleer het bloedbeeld regelmatig tijdens de behandeling. Adviseer de patiënt om bij keelpijn, koorts of algehele malaise onmiddellijk de arts te waarschuwen, omdat dit kan duiden op agranulocytose. Schakel dan niet over naar een ander thio-ureumderivaat in verband met kruisovergevoeligheid.

Ernstige leverreacties (waaronder fatale gevallen) zijn gemeld. Staak het gebruik direct bij leverenzymafwijkingen.

Er zijn meldingen van ANCA-vasculitis. Bij verschijnselen hiervan (o.a. vasculaire purpura, artralgie, ontstekingssyndroom en nierfunctiestoornis) is het belangrijk dat snel de diagnose wordt gesteld; test op antineutrofiele cytoplasmatische antistoffen (ANCA). Staak het gebruik van propylthiouracil onmiddellijk.

Overdosering

Zie voor symptomen en behandeling de monografie op vergiftigingen.info.

Eigenschappen

Thio-ureumderivaat. Het vermindert, ten gevolge van een competitieve remming van het enzym peroxidase in de schildklier, de jodering van thyroglobuline, waardoor de synthese van de schildklierhormonen T3 en T4 afneemt. Uiteindelijk leidt dit tot een depletie van T3 en T4. Er is géén invloed op het vrijkomen van reeds gevormd schildklierhormoon. De werking treedt in na enkele dagen tot weken, afhankelijk van de status van de schildklier. Verder remt propylthiouracil de perifere omzetting van T4 in T3; het uiteindelijke effect hiervan is onduidelijk.

Kinetische gegevens

T max 1–1,5 uur.
Overig voedselinname zou de opname vertragen en de absorptie verminderen.
Eliminatie met de urine 35% binnen 24 uur, deels als metaboliet.
T 1/2el 1–2 uur.

Uitleg afkortingen

F biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt)
T max tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening
V d verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam)
T 1/2 plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren)
T 1/2el plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd

Groepsinformatie

propylthiouracil hoort bij de groep thio-ureumderivaten.