hoofdluis

Advies

Eerste stap in de behandeling van hoofdluis is uitkammen van het haar. Adviseer het haar dagelijks te kammen met een luizenkam gedurende 14 dagen. Controleer gezinsleden en behandel zo nodig gelijktijdig mee. Bij onvoldoende effect herhaal de uitkambehandeling en start gelijktijdig met eenmalig aanbrengen van dimeticon. Herhaal de medicamenteuze behandeling na 7–9 dagen.

Behandelplan

Bespreek niet-medicamenteus beleid
- Kam het haar als volgt:
  - Breng ruim crèmespoeling in het natte haar en spoel dit NIET uit;
  - Kam met een gewone kam knopen en klitten uit het haar;
  - Houd het hoofd voorover boven een wasbak en kam het haar met een luizenkam van achteren naar voren tegen de schedelhuid aan; start bij het ene oor en schuif na elke kambeweging op richting het andere oor;
  - Veeg de kam tussendoor regelmatig af aan een witte papieren servet of zakdoek en ga na of er luizen zichtbaar zijn;
  - Spoel de crèmespoeling uit;
  - Spoel de kam uit met water en zeep en verwijder luizen.
Kam het haar dagelijks gedurende 14 dagen.

Controleer gezinsleden/huisgenoten en behandel hen zo nodig gelijktijdig mee.

Controleer daarna wekelijks gedurende twee weken gezinsleden/huisgenoten.

Ga bij onvoldoende effect, of indien gewenst gelijk, naar stap 2.

Toelichting

Het natte haar dagelijks intensief kammen gedurende 2 weken met een speciale luizenkam is waarschijnlijk even effectief als behandeling met een antihoofdluismiddel 1, en goedkoper. Nadeel is dat er luizen over het hoofd kunnen worden gezien, waardoor de kambehandeling moet worden herhaald.

Er wordt onderscheid gemaakt tussen een luizen- en netenkam. Een luizenkam (ofwel stofkam) heeft plastic tanden, een netenkam metalen tanden. Met name bij kinderen met dik haar kan kammen met een netenkam lastig of onprettig zijn; in het algemeen wordt daarom de luizenkam aanbevolen. Een luizenkam is niet geschikt om neten te verwijderen. Na 7 tot 10 dagen komt de neet van een hoofdluis uit, waarna een jonge hoofdluis uit het ei kruipt. Omdat deze nimf wel te verwijderen is met een luizenkam worden door 2 weken dagelijks kammen alle hoofdluizen verwijderd voordat ze nieuwe eitjes kunnen leggen.

Overdracht van luizen vindt voornamelijk plaats via haar-haarcontact. Hierdoor is er veel kans dat gezinsleden/huisgenoten ook hoofdluis hebben 1. Controleer het (natte) haar van gezinsleden/huisgenoten met een luizenkam op luizen en behandel besmette personen gelijktijdig. Controleer vervolgens wekelijks gedurende 2 weken het (natte) haar van alle gezinsleden/huisgenoten.

Er wordt niet langer aanbevolen om omgevingsmaatregelen (zoals het heet wassen van knuffels, kleding en beddengoed) te treffen, omdat nooit is aangetoond dat overdracht van hoofdluis op die manier plaatsvindt 1.
Start met een antihoofdluismiddel

In combinatie met kammen:
- dimeticon
Na aanvang gedurende 14 dagen dagelijks het haar kammen (zie stap 1).

Behandeling na 7–9 dagen herhalen.

Let op

Dimeticon kan huidirritatie, overgevoeligheid en sensibilisatie als bijwerking geven.

Kinderen < 6 maanden alleen behandelen onder medisch toezicht.

Toelichting

Als de uitkambehandeling alléén niet werkt, deze herhalen in combinatie met dimeticon. De combinatiebehandeling is bewezen effectief 1.

Dimeticon werkt mechanisch, en niet chemisch; het vormt een filmlaagje over de luis en neten zodat het ademhalingssysteem van de luis, en waarschijnlijk ook de zuurstofvoorziening van de neten, wordt afgesloten. Vanwege de mechanische werking kan er geen resistentie ontstaan 1.

Om herinfectie door neten te voorkomen moet de behandeling na 7–9 dagen worden herhaald.

Therapiefalen komt voor. Oorzaak kan zijn: herbesmetting, onjuist gebruik van dimeticon en niet dagelijks kammen gedurende 14 dagen. Bespreek mogelijke oorzaken met de (ouders van) patiënt.

Achtergrond

Definitie

Luizen zijn parasieten die bij de mens een besmettelijke infestatie kunnen veroorzaken (pediculose). Infestatie met hoofdluis (Pediculus humanus capitis) is de meest voorkomende vorm. Andere luizensoorten zijn de kleer- en schaamluis. De hoofdluis nestelt zich bij infestatie dichtbij de hoofdhuid in het haar van de mens en is afhankelijk van warmte en bloed van de gastheer. Tijdens het opzuigen van minimale hoeveelheden bloed komt speeksel van de luis vrij, wat jeuk kan veroorzaken. De levenscyclus van de luis kan achtereenvolgens in de volgende stadia worden onderverdeeld: eitje (neet), nimf en volwassen luis. De ontwikkeling van eitje naar nimf duurt circa 7 dagen en van nimf naar volwassen luis 7–10 dagen. Een volwassen luis leeft gemiddeld 20 dagen (tussen 12–31 dagen) 1. Vrouwtjes leggen gedurende deze periode eitjes.

Hoofluis komt met name voor bij schoolgaande kinderen; vaak komt het op scholen endemisch voor 1.

Symptomen

Vaak verloopt hoofdluis asymptomatisch. Jeuk is de meest voorkomende klacht, vooral in de nek, onder de pony en achter het oor. Jeuk treedt gewoonlijk 1-2 weken na besmetting op. Secundaire infecties met bacteriën (impetigo) door krabben en algehele malaise komen voor, maar zijn zeldzaam. In enkele gevallen is er sprake van een lichte lymfeklierzwelling in de nek 1. Na behandeling kan de jeuk nog 2 weken aanhouden.

Behandeldoel

De behandeling van hoofdluis is gericht op het doden en verwijderen van luizen en neten, en het voorkómen van overdracht van hoofdluis.

Uitgangspunten

Vroegtijdige opsporing van hoofdluis is essentieel om epidemieën te voorkomen. Controleer alle gezinsleden en/of (andere) huisgenoten na besmetting, omdat hoofdluis zich snel verspreidt. Behandel deze personen zo nodig gelijktijdig mee, liefst gelijktijdig of kort na elkaar.

Het wordt niet aanbevolen om omgevingsmaatregelen (zoals het heet wassen van knuffels, kleding en beddengoed) te treffen, omdat nooit is aangetoond dat overdracht van hoofdluis via deze wegen plaatsvindt 1.

De meest natuurlijke aanpak van hoofdluis is het dagelijks kammen van het haar met een luizenkam gedurende 2 weken. Deze behandeling kan tevens zonder bezwaar bij zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven en kinderen jonger dan 6 maanden worden toegepast. Bij onvoldoende effect kan de uitkambehandeling worden gecombineerd met het gebruik van dimeticon. Vanwege de mechanische werking kan er voor dimeticon geen resistentie ontstaan 1.