kaliumjodide
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Kaliumjodide FNA XGVS Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Capsule
- Sterkte
- 50 mg, 200 mg
Kaliumjodide XGVS OTC Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 65 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Bij hyperthyroïdie door de ziekte van Graves heeft medicamenteuze behandeling met carbimazol of thiamazol, met of zonder levothyroxine, in eerste instantie de voorkeur. Bij een recidief zijn de drie bovengenoemde opties gelijkwaardig. Bij veel klachten kan in de eerste weken ter overbrugging (tot het bereiken van euthyroïdie) een β-blokker worden toegevoegd, bv. atenolol (offlabel), metoprolol succinaat met gereguleerde afgifte of propranolol. De keuze voor welke β-blokker is afhankelijk van de comorbiditeit.
In het geval van een toxisch adenoom of multinodulair struma gaat de voorkeur uit naar behandeling met radioactief jodium of een operatieve ingreep.
De behandeling van een subacute granulomateuze thyroïditis is gericht op het verminderen van de pijn/ontsteking met in eerste instantie een NSAID. Bij deze vorm van thyroïditis en bij subacute lymfocytaire thyroïditis kan bij veel klachten een β-blokker worden gegeven.
Zie voor de toepassing van kaliumjodide bij een kernramp, de informatie van de rijksoverheid.
Indicaties
Capsules FNA
- Ter voorbereiding op thyroïdectomie bij hyperthyroïdie.
Tablet 65 mg
- Te gebruiken na een kernramp waarbij radioactieve isotopen van jodium zijn vrijgekomen, ter preventie of beperking van de opname van radioactief jodium door de schildklier na inname of inademing van deze stof.
Gerelateerde informatie
Doseringen
Ter voorbereiding op thyroïdectomie bij hyperthyroïdie
Volwassenen
Volgens de NIV-Richtlijn Schildklierfunctiestoornissen, module Voorbereiding thyreoïdectomie hyperthyreoïdie (2021): 50–250 mg 3×/dag, gedurende 10–14 dagen voorafgaand aan de operatie.
Blootstelling aan radioactief jodium bij kernramp
Algemeen
De tabletten alleen innemen op uitdrukkelijk verzoek van de overheid, bv. via de media. Begin zo snel mogelijk en bij voorkeur binnen 2 uur na de verwachte start van de blootstelling. Toediening is nog zinvol tot max. 8 uur na de geschatte start van de blootstelling.
Doorgaans is eenmalige toediening voldoende. Als het vrijkomen van radioactief jodium blijft plaatsvinden (> 24 uur), met herhaalde blootstelling, inname van besmet voedsel of drinkwater en als evacuatie niet mogelijk is, kan herhaalde toediening nodig zijn. Neonaten, zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven en oudere volwassenen (> 60 jaar) mogen niet meer dan één dosis krijgen.
Volwassenen (in het algemeen t/m 40 jaar) en kinderen ≥ 12 jaar
130 mg (= 2 tabletten), doorgaans eenmalig.
Kinderen 3–11 jaar
65 mg (= 1 tablet), doorgaans eenmalig.
Kinderen 1 maand–2 jaar
32,5 mg (= een halve tablet), doorgaans eenmalig.
Kinderen < 1 maand
16,25 mg (= een kwart tablet) eenmalig.
Zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven (alle leeftijden)
130 mg (= 2 tabletten) eenmalig.
Bij verminderde nierfunctie is geen dosisaanpassing nodig.
Bij verminderde leverfunctie is geen dosisaanpassing nodig.
Toediening
- De capsules met ruim water innemen.
- De tabletten kunnen gekauwd of in één keer doorgeslikt worden.
- Voor zuigelingen de dosis fijnmaken en oplossen in water, siroop of een soortgelijke vloeistof. Het kan tot 6 minuten duren voordat de tabletten volledig zijn opgelost.
Bijwerkingen
Zelden (0,01-0,1%): huiduitslag.
Verder zijn gemeld: overgevoeligheidsreacties zoals opgezwollen of ontstoken speekselklieren, hoofdpijn, bronchospasme en maag-darmstoornissen. Jodium-geïnduceerde auto-immuniteit (ziekte van Graves en Hashimoto), toxisch nodulair struma, tijdelijke hyper- of hypothyroïdie, thyroïditis, struma en myxoedeem.
Interacties
Vermijd bij voorkeur de combinatie met kaliumsparende diuretica, omdat hyperkaliëmie kan optreden.
Bij combinatie met een ACE-remmer of een angiotensine-II-antagonist neemt de kans op hyperkaliëmie toe.
Bij gelijktijdig gebruik van thio-ureumderivaten of lithium kan het hypothyroïde effect additief zijn.
Het toedienen van jodide verstoort de behandeling met radioactief jodium en de schildklierdiagnostiek.
Zwangerschap
Jodide wordt na absorptie omgezet in jodium, dat de placenta gemakkelijk passeert.
Farmacologisch effect: Jodium kan leiden tot hypothyroïdie en struma bij de foetus. Deze effecten kunnen optreden vanaf ongeveer de twaalfde zwangerschapsweek, omdat de foetale schildklier vanaf dat moment jodium opneemt.
Advies: Gebruik ontraden, in ieder geval vanaf de twaalfde zwangerschapsweek. In geval van een kernramp wordt het gebruik wel aanbevolen, en dan alleen een eenmalige dosis (zie rubriek Dosering). Controleer de schildklierfunctie van de pasgeborene als jodide laat in de zwangerschap is toegediend.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja. Kaliumjodide kan in de borstvoeding stapelen. Gemelde moedermelk/plasma-ratio’s variëren tussen 15 en 23.
Farmacologisch effect: Kan bij het kind hypothyroïdie en struma veroorzaken.
Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding ontraden. In geval van een kernramp wordt het gebruik door een vrouw die borstvoeding geeft wel aanbevolen, en dan alleen een eenmalige dosis (zie rubriek Dosering). Daarbij moet de zuigeling zelf ook kaliumjodide toegediend krijgen, omdat de hoeveelheid die overgaat in de moedermelk na eenmalig gebruik te klein is voor voldoende bescherming.
Contra-indicaties
- jodiumovergevoeligheid;
- onbehandelde hyperthyroïdie;
- dermatitis herpetiformis (ziekte van Dühring);
- hypocomplementaire vasculitis.
Waarschuwingen en voorzorgen
Wees voorzichtig bij:
- multinodulair struma, ziekte van Graves, thyroïditis van Hashimoto, post partum lymfocytaire thyroïditis en subacute thyroïditis, wegens meer kans op jodide-geïnduceerde bijwerkingen;
- verdenking van schildkliercarcinoom en onbehandelde schildklierautonomie, wegens meer kans op thyrotoxicose;
- tracheaobstructie, omdat dit kan verergeren door schildkliervergroting;
- diabetes mellitus vanwege de invloed op de bloedglucosewaarde;
- renale of adrenale insufficiëntie, acute dehydratie of hittekramp, wegens meer kans op hyperkaliëmie.
Bij een kernramp
Personen > 40 jaar hoeven over het algemeen geen jodiumtabletten in te nemen na blootstelling aan radioactief jodium, omdat het minder waarschijnlijk is dat zij baat hebben van de behandeling. Uitzondering hierop zijn personen met een hoog risico op blootstelling aan hoge doses radioactief jodium (zoals mensen die werkzaam zijn bij reddings- of schoonmaakoperaties); zij dienen ongeacht hun leeftijd behandeling te krijgen.
De schildklier van de neonaat is extra gevoelig voor functionele blokkering door overmatig kaliumjodide. Voorbijgaande hypothyroïdie tijdens de periode van vroege hersenontwikkeling kan verlies van intellectuele capaciteit tot gevolg hebben. Daarom bij neonaten die kaliumjodide is toegediend, het TSH-gehalte en - zo nodig - het T4-gehalte controleren en passende vervangingstherapie geven.
Overdosering
Zie voor symptomen en behandeling de monografie op vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Jodide remt in hoge concentratie gedurende korte tijd de functie van de schildklier. De vascularisatie van de schildklier neemt af en de klier wordt steviger, zodat bij een operatie het bloedverlies minder wordt. Het klinische effect is binnen 24 uur merkbaar, is maximaal na 10–15 dagen en neemt na verloop van tijd weer af.
Bij een kernramp leidt de vroegtijdige orale inname van een hoge dosis stabiel jodide tot verzadiging van de schildklier, waardoor deze minder radioactief jodium kan opnemen. Hierdoor neemt de kans af om schildkliercarcinoom te ontwikkelen.
Kinetische gegevens
| Resorptie | vrijwel volledig. Voornamelijk opslag in de schildklier. Na inname op een lege maag wordt de halve maximale schildklieropname bereikt na ca. 4 uur. |
| Overig | De opname van jodide door de schildklier hangt samen met het volume, de werking van de schildklier, de jodideconcentratie in plasma en de fysiologische leeftijd; bij kinderen en adolescenten is deze opname hoger dan bij volwassenen, bij ouderen beduidend lager. |
| Metabolisering | in de schildklier organificatie; jodium wordt geoxideerd en aan thyroglobuline gekoppeld. |
| Eliminatie | hoofdzakelijk met de urine (95%), maar ook met feces, speeksel en zweet. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
kaliumjodide hoort bij de groep jodiden.