Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Clonidine (hydrochloride) Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld
- Sterkte
- 0,025 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Als profylaxe van episodische migraine zijn metoprolol en candesartan (offlabel) middelen van eerste keus. Vervolgens komt amitriptyline als alternatief in aanmerking en in de tweedelijnszorg ook de anti-epileptica, topiramaat of valproïnezuur (alleen bij mannen, offlabel) en eventueel flunarizine. Bij profylaxe van chronische migraine in geval van medicatieovergebruikshoofdpijn eerst stoppen met het gebruik van alle hoofdpijnmedicatie gedurende 2–3 maanden (detoxificatie). Herevalueer na detoxificatie de primaire hoofdpijndiagnose en start zo nodig profylaxe voor episodische migraine of, indien toch sprake is van chronische migraine, met topiramaat of valproïnezuur (in de tweedelijnszorg).
Clonidine is bewezen niet-effectief voor de profylaxe van migraine.
Indicaties
- Onderhoudsbehandeling van migraine.
Gerelateerde informatie
Doseringen
Migraine-profylaxe
Volwassenen
0,025 mg 2×/dag, zo nodig na 2 weken verhogen tot 0,05 mg 2×/dag; max. 0,075 mg 2×/dag met bij voorkeur een interval van 12 uur.
Bij verminderde nierfunctie: starten met een lagere dosering en dosering langzamer verhogen. Het antihypertensieve effect kan sterk variëren. Bij ernstige nierinsufficiëntie is een dosis 1×/dag soms voldoende.
Bij kinderen: Een dosis advies is niet mogelijk; zie ook de rubriek Waarschuwingen/voorzorgen bij onderzoeksgegevens.
Bijwerkingen
Zeer vaak (> 10%): duizeligheid, sedatie, (orthostatische) hypotensie; droge mond.
Vaak (1-10%): depressie, slaapstoornis, hoofdpijn, misselijkheid, obstipatie, overgeven, pijn in speekselklieren, erectiestoornis, moeheid.
Soms (0,1-1%): waarnemingsstoornissen, hallucinaties, nachtmerries, paresthesie, sinusbradycardie, ziekte van Raynaud, huiduitslag, pruritus, urticaria, malaise.
Zelden (0,01-0,1%): gynaecomastie, verminderde traanvochtproductie, AV-blok, droge neus, pseudo-obstructie van de dikke darm, haaruitval, stijging van de bloedglucosespiegel.
Verder zijn gemeld: verwardheid, verminderd libido, accommodatiestoornis, bradyaritmie.
Interacties
Comedicatie met antihypertensiva (incl. diuretica) of middelen met een nadelig effect op het hartritme is gecontra-indiceerd.
Clonidine versterkt de werking van antihypertensiva, hypnotica, anxiolytica, slaapmiddelen en alcohol. Bij combineren met een β-blokker is het risico van rebound-hypertensie bij staken van de clonidinetoediening vergroot; daarom eerst de β-blokker uitsluipen.
Tricyclische antidepressiva of antipsychotica met α–receptor blokkerende eigenschappen (bv. fentolamine) kunnen de antihypertensieve werking verminderen en orthostatische regulatiestoornissen veroorzaken of verergeren.
Zwangerschap
Clonidine passeert de placenta.
Teratogenese: Bij de mens zijn er geen gegevens over gebruik tijdens de eerste helft van de zwangerschap; over gebruik in de tweede helft van de zwangerschap zijn weinig gegevens beschikbaar. Bij dieren geen aanwijzingen voor schadelijkheid.
Farmacologisch effect: Foetale bradycardie. Na de geboorte kan bij de pasgeborene een tijdelijke hypertensie optreden.
Advies: Alleen gebruiken op strikte indicatie.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja.
Advies: Gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding ontraden.
Contra-indicaties
- ernstige bradyaritmieën (sick-sinussyndroom, tweede of derdegraads AV-blok).
Zie voor meer contra-indicaties de rubriek Interacties.
Waarschuwingen en voorzorgen
Patiënten die contactlenzen dragen, kunnen last krijgen van droge ogen.
De medicatie niet abrupt afbreken, maar geleidelijk – binnen enkele dagen – verminderen wegens de kans op een rebound-effect, dat zich uit in plotselinge stijging van de bloeddruk, gepaard gaande met opwinding, slapeloosheid, tremor, misselijkheid, hoofdpijn en hartkloppingen. Een grote toename van de bloeddruk na staken kan men tegengaan met opnieuw instellen van oraal clonidine of met i.v.-fentolamine.
Wees voorzichtig bij milde tot matige bradyaritmieën (eerstegraads AV-blok), cerebrale of perifere doorbloedingsstoornissen, depressies, polyneuropathie en obstipatie.
Onderzoeksgegevens: De veiligheid en werkzaamheid bij kinderen jonger dan 18 jaar is niet aangetoond; gebruik wordt niet aangeraden. Clonidine is onderzocht bij kinderen met migraine, ADHD, Gilles-de-la-Tourettesyndroom en bij stotteren; de effectiviteit is bij deze aandoeningen niet aangetoond. Bij kinderen met hypertensie zijn er wel duidelijke aanwijzingen voor een effect; door methodologische tekortkomingen is een definitieve conclusie over gebruik bij hypertensie echter niet mogelijk.
Dit middel kan invloed hebben op de rijvaardigheid en het vermogen om machines te bedienen. Raadpleeg ‘Rij Veilig met Medicijnen’ van het IVM.
Overdosering
Symptomen
hypotensie, bradycardie, pupilverkleining, hypothermie, coma, apneu.
Therapie
symptomatisch. Met name bij kinderen met ernstige ademhalingsdepressie en verminderd bewustzijn: naloxon.
Zie voor meer symptomen en de behandeling vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Gemengde centraal aangrijpende imidazoline (I1-) en α2-agonist. Naast het centraal remmende effect op de noradrenerge neurotransmissie bezit het een perifere α2-gestimuleerde werking. Vermindert het effect van vasoconstrictieve en vasodilatatoire stimuli.
Kinetische gegevens
| F | ca. 90%. |
| T max | 1–3 uur. |
| Overig | de kinetiek is evenredig met de dosering in de range van 0,075-0,3 mg. |
| Metabolisering | 50% in de lever. |
| Eliminatie | 70% met de urine, onveranderd (40–60%) en als metabolieten; ca. 20% met de feces. |
| T 1/2el | mediaan 15 (5–25) uur, bij ernstige nierfunctiestoornis tot ca. 41 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
clonidine (bij migraine) hoort bij de groep clonidine (groep).