anesthetica, inhalatie
Werking
Werkingsmechanisme
Fluranen
- Het werkingsmechanisme van gehalogeneerde anesthetica is niet precies bekend;
- gehalogeneerde anesthetica geven hyperpolarisatie van neuronen. De prikkelbaarheid in postsynaptische neuronen neemt af en de signaaloverdracht tussen neuronen wordt geremd;
- de GABAA-receptoren en de "two-pore"-K+-kanalen spelen een rol 1.
Lachgas
- Distikstofoxide activeert opioïde en adrenerge neuronen (analgesie);
- Ook GABA- en glutamaatreceptoren zijn betrokken (anesthesie).
Effect
Fluranen
- dosisafhankelijke bewustzijnsdaling, amnesie, bewusteloosheid;
- verlies van pijnsensatie;
- onderdrukking van willekeurige motorische activiteit, immobiliteit in reactie op prikkels;
- afname van autonome reflexen;
- snel 'in' en 'out'.
Lachgas
- analgetisch (bij een sterkte > 50%);
- zwak anesthetisch;
- de combinatie met 50% zuurstof geeft analgesie en een milde sedatie;
- versnelt de opname van andere inhalatie-anesthetica ('second gas effect').
Typerende bijwerkingen
Fluranen, relatief frequent
- misselijkheid en braken;
- systemische vaatverwijding en bloeddrukdaling;
- bij desfluraan: voorbijgaande tachycardie, die het afgenomen slagvolume compenseert zodat het hartminuutvolume gelijk blijft;
- bij sevofluraan: afname van hartminuutvolume, doordat geen tachycardie optreedt (bij kinderen is wel bradycardie gemeld);
- ademhalingsdepressie (afname teugvolume);
- bronchodilatatie (met name bij sevofluraan);
- irritatie van de luchtwegen (sterk bij desfluraan).
Fluranen, minder frequent
- maligne hyperthermie;
- hyperkaliëmie, bij kinderen mogelijk met fatale hartritmestoornissen;
- verlengd QT-interval;
- epileptische activiteit;
- leverfunctiestoornissen, hepatitis, geelzucht en fatale levercelnecrose. Bij herhaalde toediening, met name binnen 3 maanden, neemt de kans op leverschade toe.
Lachgas, relatief frequent
- misselijkheid en braken;
- verschijnselen als gevolg van toegenomen druk in lichaamsholtes.
Lachgas, minder frequent
- neuropathie;
- myelopathie;
- vitamine B12-deficiëntie;
- verslaving.
Meer informatie
Fluranen
- Sevofluraan wordt gebruikt voor inductie en onderhoud van anesthesie; desfluraan wordt alleen toegepast voor onderhoud van de anesthesie en niet voor inductie, vanwege de frequentie van optreden van hoesten, apneu, laryngospasmen en verhoogde speekselafscheiding.
- Hypotensie komt meer voor bij bestaande volumedepletie of myocarddysfunctie 1;
- De ademhaling en de reflexen die de luchtwegen vrijhouden nemen af. Postoperatief kan slaapapneu verergeren.
Lachgas
- Distikstofoxide zet uit en vergroot het volume van met gas gevulde holtes in het lichaam.
- Lachgas remt indirect de methioninesynthese. Methionine is nodig voor eiwitsynthese. De interferentie met de methioninesynthese via oxidatie van vitamine B12 leidt tot veranderingen in beenmerg en zenuwstelsel.
- Lachgas antagoneert de NMDA-receptor, wat euforie veroorzaakt, met kans op misbruik.
Toepasbaarheid
Milieu-aspecten
- Inhalatie-anesthetica worden nauwelijks gemetaboliseerd en komen in de atmosfeer terecht. Sevofluraan heeft een lagere Global Warming Potential (GWP) dan desfluraan en is daarom minder schadelijk wat betreft het broeikaseffect 2. De GWP van distikstofoxide is ongeveer het dubbele van die van sevofluraan (maar aanzienlijk lager dan de GWP van desfluraan), Voor meer informatie over de impact van geneesmiddelen op het milieu, zie FK broeikasgasemissie geneesmiddelenketen.
Zwangerschap
- Gehalogeneerde anesthetica geven ontspanning van het spierweefsel van de uterus en worden daarom niet aanbevolen tijdens de bevalling. Voor sevofluraan vermelden de fabrikanten dat toepassing tijdens een keizersnede wel mogelijk is.
- Lachgas/zuurstof 50%/50% wordt wel toegepast bij de bevalling. Houd bij toediening kort voor de bevalling toezicht op de pasgeborene voor eventuele ademhalingsdepressie of andere bijwerkingen.
Kosten
Kosten laden…Vergelijken
anesthetica, inhalatie vergelijken met een andere geneesmiddelgroep.
Zie ook
Bronnen
- 1 Brunton LL, et al. (eds). Goodman and Gilman’s The pharmacological basis of therapeutics. 14th ed. New York: McGraw-Hill, 2023.
- 2 NVA. Handreiking: vergroening van het operatiecomplex, 2021. Via degroeneok.nl.
- 3 Aronson JK, et al. (eds). Meyler's side effects of drugs. 16th ed. Amsterdam: Elsevier, 2016.