tretinoïne (cutaan)

Samenstelling

tretinoïne (cutaan) vergelijken met een ander geneesmiddel.

Advies

De behandeling van acne vulgaris in de eerstelijnszorg wordt bepaald door de ernst van de acne en de eerder toegepaste (zelf)behandeling. Behandel milde acne in eerste instantie met benzoylperoxide 5% of een lokaal retinoïde; combineer dit bij onvoldoende effect met een lokaal antibioticum. Bij matig-ernstige acne direct starten met een lokaal antibioticum in combinatie met benzoylperoxide 5% of een lokaal retinoïde. Vervang bij onvoldoende effect het lokaal antibioticum door een oraal antibioticum. Bij ernstige acne direct starten met een oraal antibioticum in combinatie met benzoylperoxide 5% of een lokaal retinoïde. Overweeg monotherapie met isotretinoïne bij ernstige of therapieresistente matig ernstige acne bij onvoldoende effect van een oraal antibioticum; verwijs hiervoor naar de dermatoloog of behandel eventueel zelf.

Offlabel: Volgens de NHG-Behandelrichtlijn Melasma (2022) gaat de voorkeur uit naar niet-medicamenteuze maatregelen, zoals o.a. het gebruik van een zonnebrandcrème met hoge beschermingsfactor (≥ 50) en eventueel camouflagecrème. Bij sterke wens van de patiënt, ernstige hinder en onvoldoende effect van niet-medicamenteuze interventies kan bij melasma zonder onderliggende oorzaak of persisterend melasma eventueel azelaïnezuurcrème 20% of tretinoïnecrème (offlabel) worden geprobeerd.

Indicaties

• Acne vulgaris;
• Verrucae planae;
• Huidveroudering door zonlicht of andere UV-bronnen;
• Melasma.

Gerelateerde informatie

• acne vulgaris

Doseringen

Niet aanbrengen op een beschadigde of eczemateuze huid (waaronder dermatitis perioralis) en de huid beschermen tegen zonlicht; zie de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.

Toediening

• Breng na het wassen van de huid aan op een droge huid (droogdeppen of 15 min aan de lucht laten drogen) om irritatie te voorkómen.
• Dun aanbrengen. Gebruik voor de oplossing een wattenstaafje of watje.
• Voor het gezicht is een hoeveelheid crème ter grootte van een erwt voldoende.
• Vermijd contact met ogen, mond, slijmvliezen en nabij wondjes.
• Wacht na het aanbrengen minstens een half uur voordat andere huidmiddelen of cosmetica worden aangebracht.

Bijwerkingen

Zeer vaak (> 10%): voorbijgaande irritatie van de huid zoals branderigheid, droogheid, jeuk, erytheem, afschilfering en kloven; m.n. gedurende de eerste weken van de behandeling. Tijdelijke verergering van de acne gedurende de eerste weken van de behandeling.

Zelden (0,01-0,1%): overgevoeligheidsreacties.

Verder is gemeld: fotosensibilisatie. Verkleuring van de huid; kan irreversibel zijn en m.n. bij gebruik gedurende meerdere maanden.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Interacties

Vermijd gelijktijdig gebruik met benzoylperoxide vanwege chemische onverenigbaarheid; wanneer gelijktijdig gebruik geïndiceerd is, benzoylperoxide 's morgens en tretinoïne 's avonds toepassen.

Vermijd langdurig gelijktijdig gebruik van lokale corticosteroïden vanwege mogelijke bevordering van papels, pustels en comedonen.

Gelijktijdig gebruik van keratolytische, sterk uitdrogende (middelen met een hoog alcoholgehalte), schurende, reinigende, adstringerende of irriterende middelen kan een additief irriterend effect hebben.

Zwangerschap

Teratogenese: Systemisch gebruik van tretinoïne (orale retinoïden) is teratogeen gebleken en gecontra–indiceerd tijdens zwangerschap. Over lokale toediening van tretinoïne zijn nog onvoldoende gegevens beschikbaar.

Advies: Gebruik ontraden.

Overig: Vóór aanvang behandeling zwangerschap uitsluiten. Een vruchtbare vrouw dient adequate anticonceptieve maatregelen te nemen tijdens de behandeling.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Oraal toegediende retinoïden en hun metabolieten worden uitgescheiden in de moedermelk.

Farmacologisch effect: Het is onwaarschijnlijk dat cutane toediening van tretinoïne leidt tot een systemische belasting bij de moeder die hoog genoeg is om meetbare concentraties in de moedermelk te kunnen opleveren. Echter gezien de structurele verwantschap aan systemische retinoïden en het ontbreken van voldoende gegevens wordt lokaal gebruik van tretinoïne toch ontraden.

Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding ontraden. Indien het gebruik tijdens borstvoeding toch wordt overwogen, dan niet op de borst aanbrengen.

• Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Contra-indicaties

• acuut eczeem, waaronder dermatitis perioralis;
• beschadigde huid;
• overgevoeligheid voor retinoïden.

Waarschuwingen en voorzorgen

Vermijd contact met ogen, mond, slijmvliezen en nabij wondjes. Bij contact met de ogen onmiddellijk met lauw water uitspoelen.

Houd de behandelde huiddelen uit zonlicht of gebruik een zonnebrandcrème met hoge beschermingsfactor (≥ 30). Tretinoïne kan de gevoeligheid van de huid voor UV-straling vergroten.

Post-inflammatoire hyperpigmentatie: Lokale retinoïden kunnen de huid irriteren waardoor de kans op hyperpigmentatie toeneemt. Er is meer kans op post-inflammatoire hyperpigmentatie bij een donkere huid. Start daarom bij mensen met een gevoelige of donkere huid met crème/oplossing 0,02% óf behandel om de dag (0,05%) en adviseer in de zomer een zonnebrandcrème met minimaal factor 15.

Hulpstoffen: de oplossing bevat alcohol en is ontvlambaar; vermijd contact met open vuur.

Eigenschappen

Tretinoïne (vitamine A-zuur) is een derivaat van vitamine A. Lokaal op de huid aangebracht veroorzaakt het ontstekingsachtige veranderingen in de epidermis en het follikelepitheel waardoor versnelde productie van hoorncellen ontstaat, die tevens een minder sterke binding met elkaar hebben. Hierdoor worden deze cellen makkelijker via de follikelopening afgestoten en wordt de vorming van comedonen voorkomen. Ook bij reeds bestaande comedonen wordt de onderlinge binding van de hoorncellen verzwakt, waardoor ze kunnen worden afgestoten. Tevens heeft tretinoïne anti-inflammatoire eigenschappen waardoor papels en pusten worden tegengegaan. Bij acne kunnen de symptomen de eerste weken tijdelijk verergeren. Effect treedt op na 4–8 weken en is maximaal na enkele maanden. De werking is het sterkst in de oplossing.

Bij verrucae planae en huidveroudering berust de werking op de versnelde productie en afstoting van hoorncellen (vernieuwing van de huid). Bij melasma heeft tretinoïne waarschijnlijk een blekend effect doordat het de melanineproductie afremt.

Kinetische gegevens

Groepsinformatie

tretinoïne (cutaan) hoort bij de groep retinoïden, cutaan/oromucosaal.

• adapaleen (D10AD03) Vergelijk
• tretinoïne (mondpasta) (A01AD11) Vergelijk
• trifaroteen (D10AD06) Vergelijk

• tretinoïne (cutaan) vergelijken met een ander geneesmiddel.
• Vergelijk de kosten van bovenstaande middelen onderling.

Kosten

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• retinoïden, cutaan/oromucosaal

Indicaties

• acne vulgaris

Externe links

• Medicijnkosten.nl
• GIPdatabank
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten
• Kinderformularium (NKFK)