bromocriptine
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Parlodel (als mesilaat) Xiromed
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 2,5 mg
Uitleg symbolen
Advies
Het gebruik als lactatieremmer post partum wordt volgens Lareb afgeraden, omdat er een kleine kans is op psychose en ernstige cardiovasculaire bijwerkingen bij de moeder (o.a. hypertensie, myocardinfarct, CVA, shock en convulsies).
Bij de ziekte van Parkinson is levodopa het middel van eerste keus. Bij de novo patiënten in de vroege fase gaat als startbehandeling de voorkeur in het algemeen uit naar levodopa in combinatie met een decarboxylaseremmer. Overweeg als alternatief een levodopa-sparende behandeling (dopamine-agonist/ MAO-B remmers) bij jongeren (< 40 jaar) zonder cognitieve problemen, wegens een lagere kans op dyskinesie.
In de latere fase met responsfluctuaties – zoals ‘on-off’ en 'wearing-off' – tijdens de levodopa-behandeling, zijn dopamine-agonisten (pramipexol, ropinirol), MAO-B-remmers (rasagiline, safinamide, selegiline) en COMT-remmers (entacapon) effectief als adjuvante behandeling. De keuze voor een van deze middelen is gebaseerd op individuele patiëntkenmerken.
Binnen de orale dopamine-agonisten gaat de voorkeur uit naar de non-ergotpreparaten pramipexol of ropinirol en eventueel rotigotine. Het ergotpreparaat bromocriptine kan ernstige bijwerkingen geven, zoals hartklepafwijkingen en fibrose.
Indicaties
- Voorkómen of onderdrukken van lactatie post partum, alleen als dit medisch geïndiceerd is (zoals intrapartum verlies, neonatale dood, HIV-infectie van de moeder);
- Amenorroe en/of galactorroe ten gevolge van hyperprolactinemie;
- Hyperprolactinemie post partum na een zwangerschap die mogelijk is gemaakt door behandeling met bromocriptine;
- Prolactine-gerelateerd hypogonadisme bij de man;
- Prolactinomen: micro- of macroadenoom en preoperatief;
- Acromegalie: ter ondersteuning van radiologische of neurochirurgische behandeling of na mislukking van, of contra-indicatie voor een dergelijke behandeling;
- Parkinsonisme, met uitzondering van de medicamenteus veroorzaakte vorm.
Gerelateerde informatie
Doseringen
Voorkomen of onderdrukken van de lactatie op medische gronden
Hyperprolactinemie bij de vrouw (met amenorroe en/of galactorroe of post partum)
Prolactinomen
Hyperprolactinemie bij de man
Acromegalie
Ziekte van Parkinson
Verminderde leverfunctie: dosisaanpassing kan nodig zijn.
Ouderen (≥ 65 j.): dosistitratie voorzichtig inzetten omdat een hogere gevoeligheid bij ouderen niet kan worden uitgesloten. In studies waren weinig ouderen opgenomen.
Kinderen: dosistitratie voorzichtig inzetten omdat een hogere gevoeligheid bij kinderen niet kan worden uitgesloten. De veiligheid en werkzaamheid is alleen vastgesteld voor prolactinomen en acromegalie-indicaties bij kinderen ≥ 7 j.; de gebruikte dosering hyperprolactinemie varieerde van 1,25-20 mg/dag. Bij jongere kinderen zijn er onvoldoende gegevens.
Toediening: de tabletten tijdens de maaltijd innemen. De tablet heeft een breukstreep en kan worden verdeeld in gelijke doses.
Bijwerkingen
Vaak (1-10%): Misselijkheid, braken, obstipatie, hoofdpijn, sufheid, duizeligheid, verstopte neus.
Soms (0,1-1%): verwardheid, psychomotorische onrust, hallucinaties, dyskinesie, droge mond, (orthostatische) hypotensie (zelden leidend tot syncope), allergische huidreacties, haaruitval, beenkrampen, vermoeidheid.
Zelden (0,01-0,1%): psychische stoornissen, slapeloosheid, slaperigheid, paresthesie, visusstoornis, tinnitus, pleurale effusie, pleurale en pulmonale fibrose, pleuritis, dyspneu, diarree, buikpijn, retroperitoneale fibrose, maag-darmbloedingen, maagzweren, tachycardie, bradycardie, aritmie, perifeer oedeem.
Zeer zelden (< 0,01%): uitzonderlijke slaperigheid overdag, plotselinge slaapaanvallen, cardiale valvulopathie (incl. regurgitatie) en verwante aandoeningen (pericardiale effusie, pericarditis), pathologisch gokgedrag, groter libido, hyperseksualiteit, door koude geïnduceerde bleekheid van vingers en tenen (met name bij ziekte van Raynaud in anamnese), neuroleptisch maligne syndroom na abrupt staken.
Na post partum-gebruik tevens zelden: hypertensie, myocardinfarct, convulsies, CVA.
Stoornissen in de impulsbeheersing (pathologisch gokgedrag, toegenomen libido, hyperseksualiteit, eetaanval, dwangmatig winkelen) kunnen optreden tijdens behandeling met dopamine-agonisten.
Interacties
Dopamine-agonisten, zoals bromocriptine, en dopamine-antagonisten (antipsychotica, anti-emetica) kunnen elkaars werking tegengaan.
Bromocriptine is remmer en substraat van CYP3A4. Wees voorzichtig bij combinatie met sterke remmers van dit enzym (zoals azoolantimycotica en proteaseremmers). Bij gebruik van macroliden, zoals erytromycine, neemt de plasmaspiegel van bromocriptine toe.
Post partum wordt gelijktijdig gebruik met andere ergot-alkaloïden zoals methylergometrine afgeraden. Wees dan ook voorzichtig bij recent of gelijktijdig gebruik van andere middelen die de bloeddruk kunnen verhogen (sympathicomimetica).
Het kunnen verdragen van bromocriptine kan ongunstig worden beïnvloed door alcohol.
Zwangerschap
Teratogenese: Gebruik in de vroege zwangerschap is goed onderzocht; er zijn geen aanwijzingen voor teratogene effecten. Er is weinig ervaring met het gebruik in de gehele zwangerschap.
Advies: Kan worden gebruikt, met inachtneming van de contra-indicaties. Een patiënt met een prolactinoom die met bromocriptine is gestopt, tijdens de zwangerschap observeren. Bij symptomen van toenemende grootte van een prolactinoom (zoals hoofdpijn of toenemende gezichtsvelddefecten), opnieuw bromocriptine voorschrijven of een operatieve ingreep overwegen.
Overige: Bij vrouwen die lijden aan prolactine-gerelateerde fertiliteitsproblemen, kan de fertiliteit zich tijdens gebruik van bromocriptine herstellen. Een vrouw in de vruchtbare leeftijd dient daarom desgewenst adequate anticonceptie toe te passen.
Lactatie
Overgang in moedermelk: Onbekend.
Overige: Gebruik van bromocriptine leidt meestal tot het stoppen van de melkproductie. In zeldzame gevallen zijn ernstige bijwerkingen, waaronder hypertensie, myocardinfarct, convulsies, CVA, shock en psychose gemeld bij vrouwen die post partum ter remming van de lactatie werden behandeld met bromocriptine.
Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel óf het geven van borstvoeding ontraden.
Contra-indicaties
- coronairlijden of andere ernstige cardiovasculaire afwijkingen;
- hypertensie post partum en in het puerperium, hypertensieve aandoening in de zwangerschap (waaronder zwangerschapshypertensie of (pre-)eclampsie);
- ongecontroleerde hypertensie;
- symptomen en/of een voorgeschiedenis van ernstige psychische stoornissen;
- overgevoeligheid voor ergot-alkaloïden;
- voor langdurige behandeling: op ECG vastgestelde cardiale valvulopathie;
- tevens: voor gebruik ter onderdrukking van de lactatie of andere niet-levensbedreigende indicaties: voorgeschiedenis van coronairlijden of andere ernstige cardiovasculaire afwijkingen; symptomen of voorgeschiedenis van ernstige psychische stoornissen.
Waarschuwingen en voorzorgen
Patiënten regelmatig controleren op de ontwikkeling van stoornissen in de impulsbeheersing. Bij gedragssymptomen van stoornissen in de impulsbeheersing (pathologisch gokgedrag, toegenomen libido, hyperseksualiteit, eetaanval, dwangmatig winkelen) overwegen de dosis te verminderen/af te bouwen.
Wees terughoudend bij hypofysetumor, ziekte van Raynaud, psychose en cardiovasculaire ziekte in de anamnese, gestoorde leverfunctie en bij behandeling van acromegaliepatiënt met (doorgemaakte) ulcus pepticum. Bij optreden van maag-darmbloedingen, maagzweren de behandeling staken.
Bij onverklaarbare pleuro-pulmonale symptomen de patiënt grondig onderzoeken en overwegen de behandeling te stoppen. Aanbevolen wordt te letten op symptomen van retroperitoneale fibrose (rugpijn, oedeem in onderste extremiteiten, verminderde nierfunctie); bij aanwezigheid van fibrotische veranderingen in het retroperitoneum de behandeling staken.
Bij postpartaal gebruik ter remming van de lactatie periodiek de bloeddruk controleren; wees met name voorzichtig bij recent of gelijktijdig gebruik van middelen die de bloeddruk kunnen verhogen (sympathicomimetica, methylergometrine); zie ook de rubriek Interacties. Bij optreden van hypertensie, verdachte pijn op de borst, ernstige continue of progressieve hoofdpijn (met of zonder visusstoornissen) of intoxicatie van het centrale zenuwstelsel de behandeling staken en de patiënt nazien. Soms ging aan het optreden van insulten of een CVA een hevige hoofdpijn en/of voorbijgaande visusstoornis vooraf.
Bij langdurige behandeling van hyperprolactinemie elke 1–2 jaar de therapie twee maanden staken en nagaan of er een blijvende normalisering van de prolactineplasmaconcentratie is. Bij een macroadenoom dient bestaande hypofysaire insufficiëntie, door compressie of destructie van hypofysair weefsel, vóór toediening van bromocriptine met adequate suppletie te worden gecorrigeerd. Tijdens behandeling van macroprolactinomen het gezichtsveld controleren om tijdig secundair gezichtsveldverlies door een herniatie van het chiasma te herkennen; in dergelijke gevallen kan door dosisverlaging de gezichtsveldstoornis verbeteren, ten koste van enige verhoging van de prolactinespiegel en groei van de tumor.
Dit middel kan invloed hebben op de rijvaardigheid en het vermogen om machines te bedienen. Raadpleeg ‘Rij Veilig met Medicijnen’ van het IVM.
Overdosering
Zie voor symptomen en behandeling vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Bromocriptine is een ergot-alkaloïde met dopaminereceptor-agonistische activiteit. Remt de prolactinesecretie door de hypofysevoorkwab door directe stimulatie van de D2-dopaminereceptoren. Bromocriptine kan de groei van prolactine afscheidende hypofyse-adenomen (prolactinomen) tot stilstand brengen of de omvang van de tumor verkleinen. Vermindert bij acromegalie de overproductie van somatropine (groeihormoon). Stimuleert direct de dopaminereceptoren, waardoor de verschijnselen van parkinsonisme afnemen.
De prolactineverlagende werking begint 1–2 uur na inname, is maximaal na 5–10 uur en blijft 8–12 uur bijna gelijk.
Kinetische gegevens
| Resorptie | snel en goed. |
| F | 6% door groot 'first pass'-effect. |
| T max | 1–3 uur. |
| Eiwitbinding | 96%. |
| Metabolisering | via CYP3A4. |
| Eliminatie | in de vorm van metabolieten, bijna volledig via de lever; 6% via nieren. |
| T 1/2el | 15 (8–20) uur. |
Uitleg afkortingen
Groepsinformatie
bromocriptine hoort bij de groep prolactineremmers.