aflibercept (intravitreaal)

Samenstelling

aflibercept (intravitreaal) vergelijken met een ander geneesmiddel.

Advies

Bij de behandeling van nieuwe patiënten met natte leeftijdsgebonden maculadegeneratie is intravitreaal bevacizumab eerste keus. Geef als tweede keus aflibercept of ranibizumab (geen voorkeur). Bevacizumab heeft de voorkeur boven ranibizumab en aflibercept op basis van kostenverschillen, niet-inferioriteit en inzichten over systemische bijwerkingen. Zie voor meer informatie en de aanbevelingen ten aanzien van het switchen naar een biosimilar van een anti-VEGF middel de NOG-richtlijn Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (2023), module Keuze van anti-VEGF middel.

Zie voor de behandeling van macula-oedeem als gevolg van retinale veneuze takocclusie (RVO) de aanbevelingen in de Standpunten over behandeling en screening (2025, H3.1, p. 5) van het NOG op oogheelkunde.org.

Overweeg bij mild centraal diabetisch macula oedeem en een nog goede visus (≥ 0,8), een afwachtend beleid met regelmatige controles (bijv. elke 3 maanden). Begin bij visusdaling op basis van centraal diabetisch macula oedeem te behandelen met een intravitreale VEGF-remmer. Start met bevacizumab, maar overweeg aflibercept bij een visus ≤ 0,4. Zie voor het verdere beleid de overige aanbevelingen in de module Behandeling van diabetisch macula oedeem (update 2023) van de NIV-richtlijn Diabetische retinopathie (2017).

Indicaties

• Behandeling van volwassenen met:
  • neovasculaire (natte) leeftijdsgebonden maculadegeneratie (LMD);
  • visusverslechtering door macula-oedeem als gevolg van retinale veneuze tak-occlusie (BRVO: 'Branch Retinal Vein Occlusion') of retinale veneuze stamocclusie (CRVO: 'Central Retinal Vein Occlusion');
  • visusverslechtering door diabetisch macula–oedeem (DME);
  • visusverslechtering door myope choroïdale neovascularisatie (myope CNV).

• Prematuren-retinopathie ('retinopathy of prematurity; ROP') met zone I (stadium 1+, 2+, 3 of 3+), zone II (stadium 2+ of 3+) of agressieve posterieure prematuren-retinopathie (AP-ROP).

Doseringen

Uitsluitend toedienen met geschikte druppelanesthesie en preoperatieve desinfectie met povidonjodiumoogdruppels onder aseptische omstandigheden, en door een oogarts met ervaring met intravitreale injectie.

Aflibercept niet starten bij een intra-oculaire druk van ≥ 30 mmHg.

Ouderen: er is relatief weinig ervaring bij ouderen > 75 jaar met DME.

Verminderde nierfunctie: geen dosisaanpassing nodig.

Verminderde leverfunctie: geen dosisaanpassing nodig.

Toediening: De flacon is uitsluitend bestemd voor eenmalig gebruik en voor de behandeling van één oog.

Bijwerkingen

Lokaal

Zeer vaak (> 10%): retinabloeding, conjunctivale bloeding, verminderde gezichtsscherpte, oogpijn.

Vaak (1-10%): degeneratie van de retina, loslating of scheur in RPE-blad, cataract (nucleair, subcapsulair), abrasie of erosie van de cornea, keratitis punctata, ooglid-oedeem, verhoogde intra-oculaire druk, wazig zien, troebeling of loslating van het glasvocht, glasvochtbloeding, verhoogde traanproductie, gevoel van vreemd voorwerp in het oog, conjunctivale of oculaire hyperemie, bloeding of pijn op de injectieplaats.

Soms (0,1-1%): endoftalmitis, lenticulaire troebeling, cornea epitheeldefect, oedeem van cornea, iritis, iridocyclitis, uveïtis, scheur of loslating van de retina, irritatie van het ooglid of op de injectieplaats, verschijnselen van ontsteking in voorste oogkamer, corticaal cataract.

Zelden (0,01-0,1%): hypopyon, vitritis, blindheid, traumatisch cataract.

Verder is gemeld: scleritis.

Systemisch

Soms (0,1-1%): overgevoeligheidsreacties zoals huiduitslag, jeuk en urticaria.

Verder zijn gemeld: ernstige anafylactische/anafylactoïde reacties.

Bij gebruik van andere intravitreale VEGF-remmers zijn niet-oculaire bloedingen en arteriële trombotische complicaties gemeld. Er is een theoretisch risico van arteriële trombo-embolische aandoeningen, waaronder het optreden van een herseninfarct of myocardinfarct, na intravitreaal gebruik van aflibercept ten gevolge van systemische VEGF-remming.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Interacties

Er zijn geen gegevens beschikbaar over gelijktijdig gebruik met andere anti-VEGF geneesmiddelen (systemisch of oculair) of fotodynamische therapie (PDT) met verteporfine.

Zwangerschap

Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren is het schadelijk gebleken na zeer hoge systemische blootstelling. VEGF is een groeifactor die belangrijk is tijdens de zwangerschap, daarom kunnen VEGF-remmers (remming vorming van bloedvaten) de embryonale en foetale ontwikkeling negatief beïnvloeden. Hoewel de verwachte systemische blootstelling na intraoculaire toediening laag is, zijn schadelijke effecten bij de foetus en/of op de placenta op grond van het werkingsmechanisme niet uit te sluiten.

Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken.

Overig: Volgens de fabrikant dient een vruchtbare vrouw adequate anticonceptieve maatregelen te nemen gedurende en tot ten minste 3 maanden na staken van de therapie.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Ja, in zeer geringe mate. De verwachte systemische blootstelling bij de moeder na intraoculaire toediening is laag. Daarnaast zal vanwege de molecuulgrootte de opname bij de zuigeling waarschijnlijk minimaal zijn.

Advies: Vanwege ontbrekende gegevens en uit voorzorg desondanks het gebruik van dit geneesmiddel óf het geven van borstvoeding ontraden.

Contra-indicaties

• (verdenking van) actieve (peri-)oculaire infectie;
• actieve ernstige intra-oculaire ontsteking.

Waarschuwingen en voorzorgen

Intravitreale injectie en reacties: Controleer de patiënt in de week na de intravitreale injectie, zodat bij het optreden van een infectie vroegtijdige behandeling mogelijk is. Instrueer de patiënt om mogelijke symptomen van endoftalmitis of van overige reacties samenhangend met de intravitreale injectie (intra-oculaire ontsteking, glasvochtbloeding, retinaloslating en/of scheur, traumatische cataract) direct te melden. Daarbij bij de volgende klachten direct contact laten opnemen: oogpijn of toegenomen ongemak, verergering van de roodheid van het oog, wazig of verminderd zicht, een toegenomen aantal kleine deeltjes in het zicht, of verhoogde gevoeligheid voor licht. Bij prematuren-retinopathie ouders instrueren bij de volgende symptomen direct contact te laten opnemen: roodheid/irritatie van het oog, afscheiding uit het oog, ooglidzwelling of fotofobie. Immunogeniciteit door antilichaamvorming kan zich uiten in een toename van de ernst van een intra-oculaire ontsteking.

Niet toepassen bij

• irreversibel ischemisch visueel functieverlies omdat hier beperkte ervaring mee is;
• een intraoculaire druk ≥ 30 mmHg;
• retinascheur, regmatogene retinaloslating of maculagaten van stadium 3 of 4;
• een (geplande) intraoculaire operatieve ingreep in de afgelopen of komende 28 dagen.

Wees voorzichtig bij

• risicofactoren voor scheuren in het retinapigmentepitheel (RPE), zoals loslating van het RPE-blad met een grote afmeting en/of hoge intensiteit. In geval van een retinascheur toediening tijdelijk onderbreken en de behandeling pas voortzetten als de scheur voldoende is hersteld;
• een voorgeschiedenis van een TIA, beroerte of myocardinfarct in de voorafgaande 6 maanden vanwege de kans op arteriële trombo-embolie. Er zijn relatief weinig gegevens over de veiligheid bij de behandeling van deze patiënten met intravitreale VEGF-remmers.

Arteriële trombotische voorvallen: De fabrikant adviseert bij een voorgeschiedenis van een TIA, beroerte of myocardinfarct in de voorafgaande 6 maanden voorzichtig te zijn bij patiënten met DME, macula-oedeem als gevolg van RVO en bij myope CNV, vanwege relatief weinig gegevens over de veiligheid bij de behandeling van deze patiënten met intravitreale VEGF-remmers. Arteriële trombotische voorvallen zijn gemeld bij gebruik van intravitreale VEGF-remmers, er is volgens de fabrikant een theoretisch risico dat deze geassocieerd zijn met VEGF-remming. Volgens de richtlijnen Leeftijdsgebonden maculadegeneratie (2023) en Diabetische retinopathie (update 2023) zijn er bij de behandeling met anti-VEGF middelen geen aanwijzingen voor een verhoogd risico op arteriële trombo-embolische voorvallen.

Controleer bij slecht gereguleerd glaucoom, de intra-oculaire druk en de perfusie van de oogzenuw (papil) wegens het mogelijk optreden van toename van de intra-oculaire druk binnen 1 uur na intravitreale injectie. Injecteer geen aflibercept als de intraoculaire druk ≥ 30 mmHg bedraagt.

Toediening onderbreken en de behandeling niet voortzetten in geval van:

• retinascheur; behandeling pas voortzetten als de scheur voldoende is hersteld;
• regmatogene retinale loslating of stadium 3 of 4 maculaire gaten;
• een afname in de best gecorrigeerde gezichtsscherpte (BCVA) van ≥ 30 letters vergeleken met de laatste beoordeling;
• een subretinale bloeding in het centrum van de fovea óf als de bloeding ≥ 50% van het totale laesie-oppervlak betreft.

Diabetes: Er is weinig ervaring met de behandeling bij DME als gevolg van diabetes mellitus (type 1 of 2) met een HbA1c > 12% of met proliferatieve diabetische retinopathie. Er is geen ervaring bij diabetes mellitus in combinatie met hypertensie, die niet onder controle is gebracht.

Bij myope CNV is er geen ervaring in het behandelen van niet-Aziatische patiënten, patiënten die eerder zijn behandeld voor myope CNV en patiënten met extrafoveale laesies.

Er is geen ervaring bij gelijktijdige andere oogaandoeningen (zoals een maculagat of loslating van de retina) of bij gelijktijdige actieve systemische infecties.

Niet onderzocht: de veiligheid en werkzaamheid zijn niet vastgesteld bij:

• toediening in beide ogen tegelijkertijd voor andere indicaties dan prematuren-retinopathie; mogelijk is er dan een hogere systemische blootstelling aan aflibercept;
• lever- en nierfunctiestoornissen;
• toepassing bij kinderen voor andere indicaties dan prematuren-retinopathie;
• bij prematuren met retinopathie is van deze behandeling het veiligheidsprofiel op de lange termijn niet vastgesteld.

Eigenschappen

Recombinant fusie-eiwit geproduceerd in Chinese hamsterovariumcellen, bestaande uit delen van humaan VEGF-receptor 1 en 2, gefuseerd met het Fc-gedeelte van humaan IgG1. Aflibercept werkt als een oplosbare 'lokreceptor', die VEGF-A (vasculaire endotheliale groeifactor-A) en PIGF (placentaire groeifactor) met een hogere affiniteit dan hun natuurlijke receptoren bindt, en daardoor de binding en activering van deze verwante VEGF-receptoren kan verhinderen. Een overmatige activering van de natuurlijke receptoren kan leiden tot pathologische neovascularisatie, vasculitis en vasculaire permeabiliteit.

Kinetische gegevens

Groepsinformatie

aflibercept (intravitreaal) hoort bij de groep maculadegeneratiemiddelen.

• bevacizumab (intravitreaal) (S01LA08) Vergelijk
• brolucizumab (S01LA06) Vergelijk
• faricimab (S01LA09) Vergelijk
• ranibizumab (S01LA04) Vergelijk
• verteporfine (S01LA01) Vergelijk

• aflibercept (intravitreaal) vergelijken met een ander geneesmiddel.
• Vergelijk de kosten van bovenstaande middelen onderling.

Kosten

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• maculadegeneratiemiddelen

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten
• Kinderformularium (NKFK)