Samenstelling

Samenstelling

Advies

Als behandeling van hinderlijke klachten van vulvovaginale candidiasis zijn lokale en orale antimycotica even effectief. Vanwege minder kans op bijwerkingen en interacties heeft lokale behandeling met clotrimazol de voorkeur. Geef fluconazol bij een voorkeur voor orale behandeling, met eventueel clotrimazol- of miconazolcrème bij uitwendige jeuk. Behandel recidieven in principe als een eerste infectie. Overweeg bij hardnekkige klachten bij bewezen recidiverende vulvovaginale candidiasis, behandeling ‘on demand’ of profylactische behandeling met oraal fluconazol.

Advies

De medicamenteuze behandeling van soa's is afhankelijk van het type verwekker en het resistentiepatroon. Maak de keuze voor een middel daarom op geleide van de diagnose. Geef voorlichting over veilig vrijen en partnerwaarschuwing.

Kies bij trichomoniasis voor eenmalige orale toediening van metronidazol, omdat dit effectiever is dan vaginale behandeling.

Indicaties

• Vulvovaginale infecties door Candida-species.

De zelfzorgproducten (Canesten 'gyno 1' en 'gyno' en Clotrimazol 'gyno') zijn voor volwassenen en adolescenten vanaf 16 jaar.

Gerelateerde informatie

• vulvovaginale candidiasis

Indicaties

• Urethritis en vaginitis veroorzaakt door Trichomonas vaginalis (trichomoniasis) of Gardnerella vaginalis (bacteriële vaginose).

Gerelateerde informatie

• seksueel overdraagbare aandoeningen

Doseringen

De tabletten hebben voldoende vaginaal vocht nodig om geheel op te lossen. Indien de tablet niet in een nacht oplost, gebruik van de crème overwegen.

Bij vulvitis volgens de fabrikant ook gedurende 1 week 2×/dag de crème 10 mg/g dun aanbrengen op de aangedane huidgedeelten.

Volgens de NHG-Standaard Fluor vaginalis (2023) bij gelijktijdige orale behandeling met fluconazol: bij uitwendige jeuk 2×/dag de crème 10 mg/g dun aanbrengen tot de klachten over zijn.

Toediening: De capsule, tablet en crème met behulp van de bijgeleverde applicator 's avonds voor het slapen gaan zo diep mogelijk in de schede brengen (in rugligging, met enigszins opgetrokken en gespreide benen). De capsule en tablet kunnen eventueel ook met de hand worden ingebracht.

Doseringen

Bijwerkingen

Met onbekende frequentie: systemische overgevoeligheidsreacties (zoals dyspneu, hypotensie, flauwte, angio-oedeem, anafylactische reactie, misselijkheid en diarree). Erytheem, jeuk, huiduitslag, prikkend of branderig gevoel van de huid. Irritatie of reactie op de toedieningsplaats, oedeem. Vaginaal bloedverlies.

Bij de partner kan bij geslachtsgemeenschap irritatie van de penis optreden.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Bijwerkingen

Zelden (0,01-0,1%): anafylaxie.

Zeer zelden (< 0,01%): agranulocytose, neutropenie, trombocytopenie, voorbijgaande leukopenie. Psychotische stoornis. (Reversibele) symptomen van encefalopathie (bv. verwardheid) en subacuut cerebellair syndroom (bv. ataxie, dysartrie, tremor en nystagmus). Pseudomembraneuze colitis. Stijging leverenzym (ASAT, ALAT, AF). Leverletsel (cholestatisch, hepatocellulair), soms met geelzucht.

Frequentie niet bekend: angio-oedeem. Hallucinaties, verwardheid, zwaarmoedige stemming. Hoofdpijn, slaperigheid, duizeligheid, coördinatiestoornis, aseptische meningitis, vertigo. Voorbijgaande visusstoornis, optische neuritis. Gehoorbeschadiging, tinnitus. QT-verlenging (met name bij gelijktijdig gebruik van andere geneesmiddelen die het QT-interval kunnen verlengen). Maag-darmklachten (buikpijn, misselijkheid, braken, diarree), stomatitis, beslagen tong, tongverkleuring (mogelijk als gevolg van een Candida-infectie), smaakstoornis (onaangename metaalsmaak), anorexie, reversibele pancreatitis. Huiduitslag, jeuk, overmatig blozen, urticaria, 'fixed drug eruption', SJS, TEN, AGEP. Spierpijn, gewrichtspijn. Donkerverkleuring van urine (door metabolieten). Koorts.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Interacties

Er zijn van dit middel geen interacties bekend.

Interacties

Overweeg de mogelijkheid van interacties, omdat metronidazol systemisch kan worden opgenomen na vaginale toediening (zie rubriek Eigenschappen).

De werkzaamheid van vitamine K-antagonisten kan toenemen door remming van hun metabolisme.

De toxiciteit van busulfan, capecitabine, fluoro-uracil en tegafur kan toenemen door afname van de klaring.

De plasmaspiegel van lithium kan stijgen, wat kan leiden tot nefrotoxische reacties.

De serumspiegel van ciclosporine kan toenemen.

De antimicrobiële werkzaamheid van metronidazol kan verminderen door inductie van leverenzymactiviteit door fenobarbital of fenytoïne.

Cimetidine kan het metabolisme van metronidazol verminderen.

Bij gelijktijdig gebruik van metronidazol en disulfiram zijn verwardheid en psychotische reacties gemeld.

Volgens de fabrikant kan een reactie met braken, hoofdpijn, versnelde hartslag, hevige transpiratie en rood aanlopen optreden bij gebruik van metronidazol na het drinken van alcohol. Daarom is het advies om gebruik van alcoholische dranken en geneesmiddelen die alcohol en/of propyleenglycol bevatten, te vermijden tijdens en gedurende ten minste 48 uur na beëindiging van de behandeling. De evidence voor deze relatie tussen metronidazol en alcohol is echter zeer zwak.

Bij combinatie met geneesmiddelen die QT-verlenging veroorzaken, kan het QT_c-interval extra worden verlengd.

Metronidazol kan interfereren met bepaalde bloedonderzoeken, zoals de bepaling van ASAT, ALAT, LDH, triglyceriden of glucose. Dit kan leiden tot een fout-negatief of afwijkend laag resultaat.

Zwangerschap

Teratogenese: Er zijn geen aanwijzingen voor schadelijkheid. Bij vaginaal gebruik wordt clotrimazol slechts in geringe mate systemisch opgenomen.

Advies: Kan worden gebruikt.

Overig: Volgens de fabrikant het gebruik van de vaginale applicator vermijden en bij voorkeur kiezen voor de vaginale tablet of capsule (met de hand toedienen). De zelfzorgproducten alleen gebruiken in overleg met de (huis)arts.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Zwangerschap

Metronidazol passeert de placenta.

Teratogenese: Ruime ervaring bij de mens (lokaal en systemisch) laat geen nadelige effecten zien.

Advies: Kan worden gebruikt.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Onbekend. Klinisch relevante blootstelling van de zuigeling via de borstvoeding is niet waarschijnlijk, omdat het nauwelijks systemisch wordt opgenomen.

Advies: Kan worden gebruikt.

• Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Ja, concentratie gelijk aan de plasmaconcentratie van de moeder. De systemische absorptie is echter laag.

Advies: Kan worden gebruikt.

• Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Contra-indicaties

Er zijn van dit middel geen contra-indicaties bekend.

Contra-indicaties

• overgevoeligheid voor (nitro-)imidazoolderivaten.

Waarschuwingen en voorzorgen

Bij voorkeur niet tijdens de menstruatie toepassen, omdat de werkzaamheid verminderd kan zijn.

Componenten van de vaginale capsule, tablet of crème kunnen het rubber van condooms en pessaria aantasten, waardoor de anticonceptieve effectiviteit en bescherming tegen seksueel overdraagbare aandoeningen vermindert.

Bij hardnekkige infecties de mogelijkheid van besmetting via het rectum onderzoeken en behandeling van enterale candidiase overwegen.

Bij optreden van Candida balanitis bij de partner ter preventie van een herinfectie deze behandelen met een antimycoticum. Zie NHG-behandelrichtlijn Infectieuze balanitis vanaf 12 jaar.

Voor gebruik als zelfzorg: raadpleeg een arts in de volgende gevallen: bij klachten vaker dan driemaal in het afgelopen jaar, bij een soa in het verleden of recente soa bij de partner, bij zwangerschap en bij leeftijd jonger dan 16 jaar; niet gebruiken en een arts raadplegen in geval van: pijn in onderbuik of bij het plassen, koorts, abnormale bloedingen, zweren of blaren in het genitale gebied, lage rugpijn, misselijkheid of braken, diarree, pusvorming of sterk geurende afscheiding. Als na start van de behandeling de symptomen verergeren of na 7 dagen niet zijn verdwenen, ook een arts raadplegen.

Waarschuwingen en voorzorgen

Controleer regelmatig klinisch en labwaarden (waaronder volledig bloedbeeld) bij een eerder voorgevallen bloeddyscrasie, in geval van ernstige infectie en bij ernstige leverinsufficiëntie.

De fabrikant adviseert om geen alcoholische dranken te gebruiken tijdens en gedurende ten minste 48 uur na beëindiging van de behandeling, vanwege de mogelijkheid van een reactie met braken, hoofdpijn, versnelde hartslag, hevige transpiratie en rood aanlopen.

Na eliminatie van Trichomonas vaginalis kan een gonokokkeninfectie persisteren.

Bij optreden van neurologische afwijkingen (bv. vertigo), voortzetting van de behandeling direct evalueren.

Kruisovergevoeligheid met andere imidazoolverbindingen kan optreden. Staak onmiddellijk de behandeling bij het optreden van symptomen van Stevens-Johnson-syndroom (SJS), toxische epidermale necrolyse (TEN) of acute gegeneraliseerde exanthemateuze pustulosus (AGEP).

De behandelduur is korter dan 10 dagen, vanwege mogelijke schade aan de menselijke kiemcellen.

Mensen met een ernstige leveraandoening metaboliseren metronidazol langzaam, wat kan leiden tot stapeling.

Het gebruik bij patiënten met het Cockayne-syndroom zo mogelijk vermijden. Indien toch noodzakelijk, de leverfunctie controleren en gebruik staken bij tekenen van potentiële leverbeschadiging.

Metronidazol kan interfereren met bepaalde bloedonderzoeken, zoals de bepaling van ASAT, ALAT, LDH, triglyceriden of glucose. Dit kan leiden tot een fout-negatief of afwijkend laag resultaat.

De metabolieten kunnen de urine donkerbruin kleuren.

Gelijktijdig gebruik van de ovules en latex condooms of pessaria kan leiden tot scheuren van het latex.

Overdosering

Symptomen

Misselijkheid, braken en ataxie.

Zie voor meer symptomen en behandeling de monografie op vergiftigingen.info.

Eigenschappen

Imidazoolderivaat met brede antimycotische werking tegen met name dermatofyten en Candida-soorten en antibacteriële werking tegen een aantal Gram-positieve bacteriën. Beschadigt de plasmamembraan van de schimmel, waardoor de membraanpermeabiliteit verandert en essentiële celbestanddelen verloren gaan. Plaatselijk in de vaginawand kunnen fungicide concentraties worden bereikt.

Kinetische gegevens

Eigenschappen

Nitro-imidazoolderivaat. Metronidazol heeft zelf géén antimicrobiële werking. Onder anaerobe omstandigheden worden vanuit metronidazol nitrosoradicalen gevormd door het microbiële pyruvaat-ferridoxine oxidoreductase. Deze radicalen binden aan het microbiële DNA, wat leidt tot breuken in het DNA en celdood.

Het werkingsspectrum bestaat uit anaerobe bacteriën en protozoën. Gardnerella vaginalis en Trichomonas vaginalis zijn gewoonlijk gevoelig.

Kinetische gegevens

Groepsinformatie

clotrimazol (vaginaal) hoort bij de groep imidazolen, vaginaal.

• metronidazol (vaginaal) (G01AF01) Vergelijk

Groepsinformatie

metronidazol (vaginaal) hoort bij de groep imidazolen, vaginaal.

• clotrimazol (vaginaal) (G01AF02) Vergelijk

Kosten

Kosten

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• imidazolen, vaginaal

Indicaties

• vulvovaginale candidiasis

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• GIPdatabank
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten
• Kinderformularium (NKFK)

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• imidazolen, vaginaal

Indicaties

• seksueel overdraagbare aandoeningen

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• GIPdatabank
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten