distikstofoxide (lachgas)
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Distikstofoxide Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- medicinaal inhalatiegas, vloeibaar gemaakt
- Verpakkingsvorm
- metalen gascilinder
Bevat: 100% v/v distikstofoxide.
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
distikstofoxide (lachgas) vergelijken met een ander geneesmiddel.
Advies
Voor de toepassing van distikstofoxide is geen advies vastgesteld.
Indicaties
- Basis-anestheticum in combinatie met inhalatie-anesthetica, i.v.-anesthetica (bv. propofol), opioïden en/of spierverslappers. Medicinale zuurstof wordt bijgemengd in een concentratie van minimaal 21%.
- Gemengd met 50% zuurstof: als analgeticum met zwak anesthetische eigenschappen bij pijnlijke, kortdurende ingrepen; acute medische hulp bij trauma en bij brandwonden, tandheelkundige ingrepen, bevallingen en KNO-chirurgie. Voor de combinatie distikstofoxide 50% v/v met zuurstof 50% v/v, zie distikstofoxide/zuurstof.
Doseringen
anesthesie
Volwassenen
Inductie: max. 79%, aangevuld met zuurstof, gedurende ca. 2–5 minuten. Na inductie: 50–70 %, aangevuld met zuurstof. Voor anesthesie altijd combineren met ofwel een inhalatie anestheticum, of een i.v.-anestheticum. Berekening als een tweede inhalatie anestheticum wordt gebruikt: dosering tweede inhalatie anestheticum = Minimal Alveolar Concentration (100% – % distikstofoxide). In geval van combinatie met i.v.-anesthetica vooraf op basis van de theoretische MAC waarde van distikstofoxide (circa 105% v/v) een gereduceerde dosis voor het i.v.-anestheticum berekenen en toedienen. De geïnhaleerde concentratie distikstofoxide is max. 70% v/v; naar beneden bijstellen op geleide van klinische parameters. Ononderbroken blootstelling > 24 uur aan distikstofoxide verhoogt het risico op beenmergdepressie
Toediening: in de operatiekamer, via inhalatie, na menging met min. 21% zuurstof, met daarvoor geschikte apparatuur, en een goed passend masker. Zorg voor goede ventilatie en bescherming van de medewerkers. Buiten de operatiekamer: uitsluitend als analgeticum toepassen met 50% zuurstof, zie hiervoor distikstofoxide/zuurstof (lachgas). Raadpleeg voor de juiste omgang met de gascilinder de informatie van de leverancier.
Bijwerkingen
Zeer vaak (> 10%): Misselijkheid, braken, abdominale distensie (tijdelijke druk- en/of volumeverhoging van de darmen en de buikholte). Hypoxie (gedurende enkele minuten na het staken van de toediening van distikstofoxide).
Vaak (1-10%): Gevoel van druk in het oor (als gevolg van tijdelijke druk- en/of volumeverhoging van de gesloten holten). Oculaire hypertensie (door tijdelijke druk- en/of volumeverhoging), oogpijn, occlusie van de retina arterie, blindheid.
Soms (0,1-1%): Hallucinaties (bij afwezigheid van de combinatie met een ander anestheticum kunnen psychodysleptische effecten ontstaan. Een combinatie van dit type is normaal aangezien distikstofoxide slechts een anesthetisch hulpmiddel is).
Zelden (0,01-0,1%): Paraplegie, paraparese.
Zeer zelden (< 0,01%): Megaloblastaire anemie, granulocytopenie (na toediening langer dan 24 uur. Aangenomen wordt dat een enkele blootstelling van maximaal 6 uur geen of zeer zelden risico’s met zich meebrengt bij mensen zonder eerdere hematologische aandoeningen). Aritmie, hartfalen. Meerdere congenitale afwijkingen of onvruchtbaarheid (bij medisch en paramedisch personeel in geval van herhaalde blootstelling). Loopstoornissen. Levernecrose. Cerebraal hyperfusiesyndroom. Vitamine-B12- deficiëntie, hyperhomocysteïnemie (kunnen beide voorkomen bij een enkele blootstelling van maximaal 6 uur). Spierzwakte. Epilepsie, intracraniale drukverhoging, perifere neuropathie, encefalopathie, sensorische stoornissen, abnormale reflexen, hoofdpijn, verlaagd bewustzijn. Psychotische stoornis, verwardheid, angst, eufore stemming. Pneumothorax. Hypotensie, shock.
Verder zijn gemeld: Myeloneuropathie, subacute degeneratie van het ruggenmerg, neuropathie, gegeneraliseerde aanvallen. Verslaving.
Interacties
Op basis van werkingmechanisme is een additief effect te verwachten met andere anesthetica die effect hebben op de opioïde-, GABA- en/of glutamaatreceptoren.
Opioïden hebben een additief analgetisch en sederend effect.
Bij gelijktijdig gebruik van benzodiazepinen bij angst in verband met tandheelkundige ingrepen kan bewustzijnsverlies optreden.
Benzodiazepinen en barbituraten versterken het effect van distikstofoxide.
Bij combinatie met sedativa kan onverzadigd hemoglobine voorkomen.
Distikstofoxide verlaagt de Minimal Alveolar Concentration (MAC) waarde van andere inhalatieanesthetica en verlaagt zo de benodigde dosis en verkort de inductietijd van andere anesthetica.
Bij combinatie met niet-depolariserende neuromusculair blokkerende spierverslappers (bv. cisatracurium) neemt het spierverslappende effect toe.
Distikstofoxide inactiveert vitamine B12. Hierdoor zal de toxiciteit van nitroprusside of methotrexaat toenemen.
Bij patiënten die worden behandeld met bleomycine bestaat een verhoogd risico op pulmonale toxiciteit, door de verhoogde concentratie aan zuurstof tijdens de sedatie via inhalatie.
Zwangerschap
Teratogenese: Geen aanwijzingen voor een verhoogd risico op congenitale afwijkingen.
Farmacologisch effect: Bij de pasgeborene kan ademhalingsdepressie optreden. Bij gebruik vlak voor of tijdens de bevalling kan de relaxerende werking van inhalatie-anesthetica op de baarmoeder leiden tot weeënremming en een verhoogd bloedverlies bij de moeder.
Advies: Toepassing is gecontra-indiceerd bij vitamine-B12-deficiëntie in de vroege zwangerschap. Alleen kortdurend toepassen (< 3 uur) tijdens de zwangerschap indien strikt noodzakelijk. Bij toepassing rond de partus de pasgeborene controleren op ademhalingsdepressie.
Vruchtbaarheid: Bij dieren is reproductietoxiciteit waargenomen. Bij herhaaldelijke blootstelling aan distikstofoxide
in slecht geventileerde ruimtes zijn gevallen van verminderde vruchtbaarheid en aangeboren afwijkingen bij medisch en paramedisch personeel gerapporteerd, waarschijnlijk als gevolg van piekblootstellingen bij zwangere vrouwen tijdens de tweede en derde maand na de laatste menstruatie.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: onbekend.
Farmacologisch effect: onwaarschijnlijk vanwege de snelle eliminatie via de longen en de slechte oplosbaarheid in bloed en weefsel.
Advies: Het geven van borstvoeding na gebruik van distikstofoxide is waarschijnlijk veilig. Na kortdurende toepassing is onderbreking van de borstvoeding niet nodig. Er is geen bezwaar tegen het geven van borstvoeding zodra de moeder bijgekomen is uit de narcose.
Contra-indicaties
- Patiënten voor wie beademing met zuivere zuurstof is geïndiceerd;
- Bewustzijnsstoornissen die de medewerking van de patiënt belemmeren;
- Aandoeningen gepaard gaand met met lucht gevulde ruimtes (pneumothorax, bulleus emfyseem, Caissonziekte of onderdrukziekte, vrije lucht in het abdomen);
- Na een intraoculaire injectie met gas (SF6, C3F8) vanwege het risico op verdere expansie van de gasbel met blindheid tot mogelijk gevolg;
- Intracraniële hypertensie;
- Acute intestinale obstructies;
- Vitamine-B12-deficiëntie in de vroege zwangerschap;
- Aangezichtstrauma, in de zone waar het masker op het gezicht wordt geplaatst.
Waarschuwingen en voorzorgen
Voorafgaand aan toediening, stikstof uit het toedieningssysteem verdrijven en de patiënt overbeademen met zuurstof.
De zuurstoffractie in het geïnhaleerde gasmengsel moet tijdens de inductiefase ten minste 21% zijn, vaak wordt 30% als ondergrens aangehouden. Raadpleeg voor verdere instructies omtrent zuurstofsaturatie de productinformatie van de fabrikant.
Na beëindiging van de toediening de longen ventileren met 100 % zuurstof en de bewaking nog 15 minuten voortzetten.
Herhaalde blootstelling aan distiksofoxide kan leiden tot verslaving, zowel voor patiënten als voor zorgprofessionals.
Wees extra voorzichtig bij:
- met lucht gevulde medische hulpmiddelen zoals ballonnen;
- gedecompenseerde hartinsufficiëntie;
- hypovolemische patiënten door shock of hartfalen (ernstige hypotensie);
- patiënten met een onbehandelde vitamine-B12-deficiëntie, ziekte van Biermer, ziekte van Crohn of vegetariërs (vergroot risico van o.a. megaloblastische anemie of neurologische toxiciteit, hematologische controle is vereist);
- sikkelcelziekte;
- bevallingen (met het oog op eventueel bewustzijnsverlies).
Staak de toediening van distikstofoxide ten minste 15 minuten vóór injectie van een oftalmologisch gas. Na een intraoculaire injectie moet voldoende tijd verstreken zijn, omdat anders het risico op visuele stoornissen bestaat. Patiënten die een oogheelkundige ingreep hebben ondergaan mogen geen anesthesie met distikstofoxide krijgen gedurende een periode van ten minste 3 maanden.
Beroepsbeoefenaren dienen te vermijden dat door patiënten uitgeademde lucht rechtstreeks en gedurende een langere tijd wordt ingeademd.
Overdosering
Symptomen
hypoxie of cyanose (als gevolg van zuurstoftekort).
Voor meer informatie over symptomen en behandeling, zie toxicologie.org lachgas of Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum .
Eigenschappen
Anestheticum met analgetische eigenschappen. Distikstofoxide heeft effect op de opiaatreceptoren (geeft analgesie) en op de GABA- en glutamaatreceptoren (geeft anesthesie). Analgesie treedt op bij een sterkte vanaf 50%; voor anesthesie is gelijktijdige toediening van een intraveneus anestheticum of een ander inhalatie anestheticum noodzakelijk. De werking van stikstofdioxide treedt in na 2–5 minuten.
Kinetische gegevens
| Resorptie | Snel. De alveolaire concentratie benadert de ingeademde concentratie binnen 5 minuten. |
| Metabolisering | Geen, behalve bij reactie met vitamine B12. |
| Eliminatie | Onveranderd en snel via de longen; een klein gedeelte via de darmen en via de huid. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
distikstofoxide (lachgas) hoort bij de groep anesthetica, inhalatie.