propylthiouracil
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Propylthiouracil Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 50 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
De medicamenteuze behandeling van hyperthyroidie kan afhankelijk van de diagnose bestaan uit thyrostatica, radioactief jodium of thyroïdectomie. Bij de ziekte van Graves heeft medicamenteuze behandeling met thiamazol, eventueel in combinatie met levothyroxine, in eerste instantie de voorkeur. Bij een recidief zijn de drie bovengenoemde opties gelijkwaardig. In het geval van een (multi)nodulair struma of toxisch adenoom gaat de voorkeur uit naar behandeling met radioactief jodium of thyroïdectomie. Bij een thyroïditis kan worden volstaan met symptomatisch behandelen van de klachten (β-blokker, ontstekingsremming).
Propylthiouracil komt alleen in aanmerking bij hyperthyroïdie tijdens de zwangerschap als monotherapie. In overige situaties gaat de voorkeur uit naar thiamazol omdat propylthiouracil, in tegenstelling tot thiamazol, een negatief effect heeft op de behandeling met radioactief jodium en driemaal per dag gedoseerd dient te worden.
Indicaties
- Hyperthyroïdie.
Gerelateerde informatie
Doseringen
Voor een goede werking is het van belang het tijdsinterval tussen het innemen van de tabletten strikt aan te houden.
Hyperthyroïdie
Volwassenen
Op geleide van de hormoonspiegels. Begindosering 75–100 mg 3×/dag (elke 8 uur), zonodig 4×/dag (elke 6 uur) gedurende 6–8 weken; onderhoudsdosering 25–50 mg 3×/dag (elke 8 uur).
Bij ouderen eventueel lager doseren.
Kinderen 10–12 jaar
Op geleide van de hormoonspiegels. Begindosering 25–75 mg 3×/dag (elke 8 uur), zonodig 4×/dag (elke 6 uur) gedurende 6–8 weken; onderhoudsdosering 25 mg 3×/dag (elke 8 uur).
Soms wordt de begindosis voortgezet met toevoeging van schildklierhormoon.
De tabletten met een ruime hoeveelheid water innemen.
Bijwerkingen
Frequentie < 1%: agranulocytose, leukopenie, trombocytopenie.
Verder zijn gemeld: hypothyroïdie, struma, exophthalmus. Allergische reacties, zoals huiduitslag en jeuk. Misselijkheid. Haaruitval. Keelpijn, koorts. Hoofdpijn, spier- en gewrichtspijn. Smaakverlies. Aplastische anemie. Cholestatische icterus. Hepatitis, meestal binnen 6 maanden, soms leidend tot leverfalen met fatale afloop. ANCA (antineutrofiele cytoplasmatische antistoffen) vasculitis.
Interacties
Bij instelling van de therapie met thyrostatica kan het metabolisme en de eliminatie van andere geneesmiddelen weer normaliseren; pas zonodig de dosering van deze geneesmiddelen aan. De verhoogde activiteit van vitamine K-antagonisten kan normaliseren.
Zwangerschap
Propylthiouracil passeert de placenta.
Teratogenese: Er is mogelijk een licht toegenomen kans op aangeboren afwijkingen (aan hoofd, nek, urinewegen en hart). Onbehandelde hyperthyroïdie tijdens de zwangerschap kan echter ook tot misvormingen en vroeggeboorte leiden.
Farmacologisch effect: Gebruik is in verband gebracht met hypothyroïdie en struma van de neonaat.
Advies: Gebruik alleen na zorgvuldige afweging, en dan uitsluitend in de laagst werkzame dosis zonder aanvullende toediening van schildklierhormonen. Controleer tijdens de zwangerschap de groei van het kind en de foetale hartfrequentie; verder is controle van de maternale en neonatale schildklierfunctie noodzakelijk.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: In geringe mate.
Farmacologisch effect: Er zijn geen aanwijzingen dat gebruik van een lage dosering (< 300 mg/dag) tijdens de borstvoeding schadelijk is voor de zuigeling.
Advies: Kan waarschijnlijk veilig worden gebruikt, bij voorkeur in lage dosering. Overweeg om de schildklierfunctie van de zuigeling te controleren, vooral bij hogere doseringen.
Contra-indicaties
- tracheale obstructie;
- ernstige leverfunctiestoornis;
- agranulocytose bij eerdere behandeling met een thio-ureumderivaat.
Waarschuwingen en voorzorgen
Controleer het bloedbeeld regelmatig tijdens de behandeling. Adviseer de patiënt om bij keelpijn, koorts of algehele malaise onmiddellijk de arts te waarschuwen, omdat dit kan duiden op agranulocytose. Schakel dan niet over naar een ander thio-ureumderivaat in verband met kruisovergevoeligheid.
Ernstige leverreacties (waaronder fatale gevallen) zijn gemeld. Staak het gebruik direct bij leverenzymafwijkingen.
Gevallen van ANCA-vasculitis zijn gemeld. Het is belangrijk dat dit ziektebeeld snel herkend wordt om progressie van de ziekte te voorkomen. Bij milde klachten kan het stoppen van propylthiouracil voldoende zijn. Soms is een behandeling noodzakelijk.
Overdosering
Zie voor symptomen en behandeling de monografie op vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Thio-ureumderivaat. Het vermindert, ten gevolge van een competitieve remming van het enzym peroxidase in de schildklier, de jodering van thyroglobuline, waardoor de synthese van de schildklierhormonen T3 en T4 afneemt. Uiteindelijk leidt dit tot een depletie van T3 en T4. Er is géén invloed op het vrijkomen van reeds gevormd schildklierhormoon. De werking treedt in na enkele dagen tot weken, afhankelijk van de status van de schildklier. Verder remt propylthiouracil de perifere omzetting van T4 in T3; het uiteindelijke effect hiervan is onduidelijk.
Kinetische gegevens
| T max | 1–1,5 uur. |
| Overig | voedselinname zou de opname vertragen en de absorptie verminderen. |
| Eliminatie | met de urine 35% binnen 24 uur, deels als metaboliet. |
| T 1/2el | 1–2 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
propylthiouracil hoort bij de groep thio-ureumderivaten.