Samenstelling

Samenstelling

Advies

Er is voor carbachol geen advies vastgesteld.

Advies

Volgens de MDR Topicale en systemische behandeling van de ziekte van Sjögren (2024) is bij droge mondklachten (xerostomie) behandeling met pilocarpine alleen zinvol indien bij de speekseldisfunctietest na stimulatie een hogere speekselproductie meetbaar is. Zie voor meer informatie en overige aanbevelingen bij de behandeling van orale en occulaire siccaklachten bij Sjögren de MDR Topicale en systemische behandeling van de ziekte van Sjögren.

Volgens de MDR Mondproblemen en slikstoornissen in de palliatieve fase (2025) kan pilocarpine in de palliatieve fase, zoals na bestraling van hoofd/halstumoren, worden overwogen bij xerostomie als gevolg van een verminderde speekselproductie indien stimulatie van de speekselsecretie voldoende mogelijk is.

Indicaties

• Ter verkrijging van volledige miose bij operaties van het voorste oogsegment waarbij dit gewenst is, zoals:
  • na cataractextractie;
  • perforerende keratoplastiek;
  • cyclodialyse.
• Preventie van irisprolaps en het vergemakkelijken van het plaatsen van corneahechtingen.

Indicaties

• Droge mond en droge ogen bij het syndroom van Sjögren.
• Hypofunctie van de speekselklier bij ernstige xerostomie na bestraling van hoofd- en halstumoren.

Doseringen

Let op: De flacon bevat een overmaat aan vloeistof; voorafgaand aan de injectie de overmaat verwijderen.

Toediening: uitsluitend voor eenmalig gebruik.

Doseringen

Verminderde leverfunctie: Bij matige en ernstige levercirrose beginnen met een lagere dosering; indien goed verdragen geleidelijk ophogen naar 5 mg 3×/dag.

Verminderde nierfunctie: Er kan geen dosisaanbeveling worden gedaan vanwege onvoldoende gegevens.

Toediening: Tabletten innemen tijdens of direct na de maaltijd met een glas water. Bij gebruik 3×/dag de laatste dosering met het avondeten innemen, bij gebruik 4×/dag de laatste dosering voor het slapen gaan innemen.

Bijwerkingen

Vaak (1-10%): verhoogde intraoculaire druk. Hoofdpijn.

Verder zijn gemeld: oogklachten (pijn en wazig zien), aanhoudende miose, cornea-oedeem, corneatroebeling, corneadegeneratie, oogontsteking, oculaire hyperemie, ontsteking van de voorste oogkamer. Daarnaast kunnen bij parasympathicomimetica optreden: lichte iritis, retinaloslating, oogspierspasme.

Verder is gemeld: braken. Daarnaast kunnen bij parasympathicomimetica optreden: hypotensie en bradycardie.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Bijwerkingen

Deze zijn inherent aan de farmacologische effecten van pilocarpine en dosisgerelateerd.

Zeer vaak (> 10%): Griepachtig beeld. Hoofdpijn. Transpireren. Frequente mictie.

Vaak (1-10%): Duizeligheid (vaker gemeld bij ouderen), vasodilatatie, hartkloppingen, hypertensie. Abdominale pijn, misselijkheid, dyspepsie, diarree, braken, obstipatie. Speekselvloed. Asthenie, koude rillingen. Rinitis. Tranende ogen, wazig zien, visusstoornissen, conjunctivitis en oogpijn. Allergische reacties, waaronder huiduitslag en jeuk.

Soms (0,1-1%): Flatulentie.

• Informatie van Lareb over dit middel
• Meldformulier bijwerkingen

Interacties

Gelijktijdige toediening van glaucoommiddelen kan het intraoculaire druk verlagende effect versterken.

Het miotische effect van carbachol kan mogelijk geantagoneerd worden door langdurige behandeling met (lokale of systemische) corticosteroïden, systemische anticholinergica, antihistaminica, sympathicomimetica en tricyclische antidepressiva.

Interacties

Wees voorzichtig bij gelijktijdig gebruik van β-blokkers vanwege de kans op geleidingsstoornissen.

Houd rekening met een mogelijk additief effect bij gelijktijdig gebruik met andere parasympathicomimetica en met een antagonistisch effect bij gelijktijdig gebruik met parasympathicolytica (bv. atropine, ipratropium).

Remming van CYP2A6 en hierdoor interactie met CYP2A6-substraten (bv. irbesartan) is niet uitgesloten.

Zwangerschap

Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. De relatief weinig gegevens bij dieren wijzen niet op schadelijke effecten. De verwachting is dat de systemische blootstelling na intraoculaire injectie gering is.

Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken.

Zwangerschap

Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren schadelijk gebleken.

Advies: Gebruik ontraden.

Vruchtbaarheid: Verminderde vruchtbaarheid bij mannen en vrouwen is niet uitgesloten.

Overige: Niet aanbevolen bij vruchtbare vrouwen die geen anticonceptie gebruiken.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Onbekend. De verwachting is dat de systemische blootstelling na intraoculaire injectie gering is en de orale absorptie bij de zuigeling minimaal.

Advies: Kan worden gebruikt.

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Ja, bij dieren.

Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding ontraden.

• Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Contra-indicaties

Er zijn van dit middel geen contra-indicaties bekend.

Contra-indicaties

• onbehandelde cardiovasculaire aandoeningen;
• onbehandeld astma;
• andere chronische ziekten, waarbij gebruik van cholinergica een risico met zich meebrengt;
• indien miose ongewenst is (bv. bij acute iritis).

Waarschuwingen en voorzorgen

Wees voorzichtig bij astma, hyperthyroïdie, hartaandoeningen, obstructie van de urinewegen, M. Parkinson, maag- en/of darmspasmen en ulcus pepticum, vanwege eventuele systemische effecten.

Wees voorzichtig bij iritis en/of uveïtis in de voorgeschiedenis vanwege het risico op oogontsteking, en bij aandoeningen van de retina vanwege het risico op retinaloslating. Carbachol kan de intraoculaire ontsteking veroorzaakt door de operatieve ingreep verergeren.

Waarschuwingen en voorzorgen

Wees zeer voorzichtig bij astma en cardiovasculaire aandoeningen. Pilocarpine kan de weerstand in de luchtwegen bij astma verhogen. Patiënten met significante cardiovasculaire aandoeningen zijn mogelijk niet in staat om pilocarpine-afhankelijke voorbijgaande hemodynamische veranderingen en hartritmeveranderingen te compenseren. Alleen toepassen bij behandelde astma en cardiovasculaire aandoeningen indien verwacht wordt dat de voordelen opwegen tegen het risico, en onder strikte medische supervisie.

Wees verder voorzichtig bij:

• chronische bronchitis en/of chronische obstructieve aandoeningen van de luchtwegen. vanwege het risico van een verhoogde gladdespiertonus en toegenomen slijmsecretie in de bronchiën;
• cholelithiase of andere aandoeningen van de galwegen. Contractie van de galblaas of gladde spieren van de galwegen kan complicaties zoals cholecystitis, cholangitis en obstructie van de galwegen veroorzaken;
• slokdarm-/maag-/darmzweer, vanwege het risico van verhoogde zuursecretie;
• cognitieve of psychische stoornissen, vanwege mogelijke bijwerkingen op het centrale zenuwstelsel;
• gal- of nierstenen (in de voorgeschiedenis). Pilocarpine kan de uretertonus verhogen en kan niersteenkolieken veroorzaken, in het bijzonder bij nefrolithiase;
• nierfunctiestoornis;
• nauwe kamerhoek-glaucoom.

Auto rijden/risicovolle handelingen: Pilocarpine kan het vermogen tot het zien van diepte verminderen, wazig zicht en duizeligheid veroorzaken. Adviseer, als patiënten deze bijwerkingen ervaren, om met name in het donker geen auto te rijden en geen risicovolle handelingen te verrichten bij slecht licht.

Er kan dehydratie ontstaan bij patiënten die overmatig transpireren en onvoldoende drinken.

Bij kinderen zijn de veiligheid en werkzaamheid niet vastgesteld.

Overdosering

Bij accidentele orale inname:

Symptomen

Hoofdpijn, speekselvloed, zweten, syncope, bradycardie, hypotensie, abdominale krampen, braken, astma en diarree.

Neem voor verdere informatie over een vergiftiging door carbachol contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.

Overdosering

Symptomen

Effecten op de muscarinereceptoren: buikkrampen, diarree, misselijkheid, braken, ongewenst ontlasting-en urineverlies, transpireren, speekselvloed, toegenomen bronchiale afscheiding, miose, bradycardie, hypotensie. Effecten op de nicotinereceptoren: ongewenste spiersamentrekkingen, fasciculaties en algemene zwakte.

Therapie

Zie atropine (systemisch).

Neem voor meer informatie over een vergiftiging met pilocarpine contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.

Eigenschappen

Quaternaire ammoniumverbinding. Carbachol is een direct werkend parasympathicomimeticum met sterk miotische werking na toediening in de voorste oogkamer. Carbachol wordt niet afgebroken door cholinesterase.

Werking: max. na 2–5 min en duurt ca. 24 uur.

Eigenschappen

Een cholinerg, direct werkend parasympathicomimeticum met voornamelijk effect op muscarinereceptoren; afhankelijk van de dosering verhoogt pilocarpine de secretie van exocriene klieren, waaronder zweet-, speeksel-, traan-, maag-, pancreas- en ingewandsklieren, alsmede van muceuze cellen van de luchtwegen. Tevens verhoogt pilocarpine de tonus van glad spierweefsel, zoals van het maag-darmkanaal, de galblaas en gal- en urinewegen. In het cardiovasculaire systeem vermindert het de vaatweerstand waardoor hypotensie en bradycardie optreden; deze kunnen echter worden gevolgd door hypertensie en tachycardie. Werking: toename speekselproductie 20 min na inname, max. na 1 uur; werkingsduur 3-5 uur. Maximale werking treedt op na 4–8 weken.

Kinetische gegevens

Groepsinformatie

carbacholinium hoort bij de groep parasympathicomimetica, direct werkend.

• pilocarpine (bij glaucoom) (S01EB01) Vergelijk
• pilocarpine (mond- en keelmiddel) (N07AX01) Vergelijk

Groepsinformatie

pilocarpine (mond- en keelmiddel) hoort bij de groep parasympathicomimetica, direct werkend.

• carbacholinium (S01EB02) Vergelijk
• pilocarpine (bij glaucoom) (S01EB01) Vergelijk

Kosten

Kosten

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• parasympathicomimetica, direct werkend

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• parasympathicomimetica, direct werkend

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• GIPdatabank
• Geneesmiddelinformatie voor patiënten