Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Gemfibrozil Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld
- Sterkte
- 600 mg
Lopid Pfizer bv
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld
- Sterkte
- 600 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Modalim Sanofi SA
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 100 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Bij hypercholesterolemie is een statine de eerste keus ter verlaging van het LDL-cholesterol; atorvastatine, rosuvastatine of simvastatine (minder potent) heeft de voorkeur. Intensiveer de lipidenverlagende therapie wanneer de streefwaarde niet bereikt wordt, door het ophogen van de dosis als de maximumdosering nog niet bereikt is of door te switchen naar een potentere statine. Bij onvoldoende effect van een statine in de maximale (te verdragen) dosering kan bij een patiënt ≤ 70 jaar of bij een vitale oudere met hart- en vaatziekte (HVZ) ezetimib worden toegevoegd.
Fibraten hebben geen plaats bij CVRM, maar kunnen gebruikt worden (met of zonder statine) bij hypercholesterolemie als eveneens sprake is van hypertriglyceridemie (plasmatriglyceridenconcentratie > 10 mmol/l). Verlaging van de plasmatriglyceridenconcentratie verkleint het risico op pancreatitis.
Advies
Bij hypercholesterolemie is een statine de eerste keus ter verlaging van het LDL-cholesterol; atorvastatine, rosuvastatine of simvastatine (minder potent) heeft de voorkeur. Intensiveer de lipidenverlagende therapie wanneer de streefwaarde niet bereikt wordt, door het ophogen van de dosis als de maximumdosering nog niet bereikt is of door te switchen naar een potentere statine. Bij onvoldoende effect van een statine in de maximale (te verdragen) dosering kan bij een patiënt ≤ 70 jaar of bij een vitale oudere met hart- en vaatziekte (HVZ) ezetimib worden toegevoegd.
Fibraten hebben geen plaats bij CVRM, maar kunnen gebruikt worden (met of zonder statine) bij hypercholesterolemie als eveneens sprake is van hypertriglyceridemie (plasmatriglyceridenconcentratie > 10 mmol/l). Verlaging van de plasmatriglyceridenconcentratie verkleint het risico op pancreatitis.
Indicaties
Aanvulling op dieet en andere maatregelen bij:
- ernstige hypertriglyceridemie met/zonder een laag HDL-cholesterolgehalte;
- gemengde hyperlipidemie wanneer een statine gecontra–indiceerd is of niet wordt verdragen;
- primaire hypercholesterolemie indien een statine gecontra–indiceerd is of niet wordt verdragen;
- reductie van cardiovasculaire morbiditeit bij mannen met een verhoogd niet-HDL-cholesterol die een groot risico van een eerste cardiovasculaire gebeurtenis lopen indien een statine gecontra–indiceerd is of niet wordt verdragen.
Gerelateerde informatie
Indicaties
Aanvulling op dieet en andere niet–farmacologische maatregelen voor de behandeling van:
- ernstige hypertriglyceridemie met of zonder een laag HDL-cholesterol;
- gecombineerde hyperlipidemie als statinen gecontra-indiceerd zijn of niet verdragen worden.
Gerelateerde informatie
Doseringen
De tablet bevat geen breukgleuf; een dosering van 900 mg is met de in Nederland beschikbare tablet daarom niet mogelijk.
Hypertriglyceridemie, hyperlipidemie, hypercholesterolemie en cardiovasculaire preventie
Volwassenen (incl. ouderen)
2×/dag 600 mg, een half uur voor het ontbijt en een half uur voor het avondeten. De minimale dosis is 900 mg/dag, een half uur voor het avondeten. Van een dosering van 900 mg per dag is geen effect op de cardiovasculaire morbiditeit aangetoond, wel bij 1200 mg per dag.
Verminderde nierfunctie: bij een lichte (creatinineklaring 50–80 ml/min/1,73 m²) tot matige (30–50 ml/min/1,73 m²) nierfunctiestoornis beginnen met 900 mg/dag; de nierfunctie beoordelen alvorens de dosering te verhogen. Bij een ernstige nierfunctiestoornis is de toepassing gecontra-indiceerd.
Verminderde leverfunctie: de toepassing hierbij is gecontra-indiceerd.
Doseringen
Hypertriglyceridemie of gecombineerde hyperlipidemie
Volwassenen (incl. ouderen)
Aanbevolen en tevens maximale dosering: 100 mg 1×/dag. Bij matig verminderde nierfunctie (creatinineklaring 30–50 ml/min/1,73 m²): 100 mg iedere 2 dagen onder zorgvuldige bewaking van de nierfunctie. Gebruik bij een ernstig verminderde nierfunctie (creatinineklaring < 30 ml/min/1,73 m²) is gecontra-indiceerd.
Bijwerkingen
Zeer vaak (> 10%): dyspepsie.
Vaak (1-10%): hoofdpijn, vermoeidheid, (draai–)duizeligheid. Buikpijn, obstipatie, diarree, flatulentie, misselijkheid, braken. Eczeem, huiduitslag.
Soms (0,1-1%): atriumfibrilleren.
Zelden (0,01-0,1%): paresthesie, perifere neuropathie. Depressie, slaperigheid, afname libido, erectiestoornis. Gestoorde leverfunctie, hepatitis, cholestatische geelzucht, cholelithiase, cholecystitis, pancreatitis, blindedarmontsteking (appendicitis). Leukopenie, trombocytopenie, eosinofilie, ernstige anemie; beenmerginsufficiëntie. Synovitis, artralgie, myositis, myopathie, spierpijn, spierzwakte, rabdomyolyse, pijn in de extremiteiten. Onscherp zien. (Exfoliatieve) dermatitis, fotosensibilisatie, urticaria, jeuk, angio-oedeem, larynxoedeem. Alopecia. Stijging van de creatinekinasewaarde.
Bijwerkingen
Vaak (1-10%): hoofdpijn, duizeligheid. Misselijkheid, diarree, buikpijn. Alopecia.
Soms (0,1-1%): slaperigheid, vertigo. Pneumonitis, longfibrose. Braken, dyspepsie. Afwijkende leverfunctiewaarden, cholestase, cytolyse, cholelithiase, hepatitis. Urticaria, jeuk, fotosensibilisatie, eczeem, huiduitslag. Myopathie, myositis, rabdomyolyse, spierpijn. Impotentie. Vermoeidheid.
Verder zijn gemeld: trombocytopenie, leukopenie.
Interacties
Gemfibrozil is een krachtige remmer van CYP2C8, CYP2C9, CYP2C19, CYP1A2, UGTA1, UGTA3 (uridinedifosfaat-glucuronosyltransferase-A1 en -A3) en OATP1B1 (organic anion transporting polypeptide). De metaboliet gemfibrozil 1-0-β-glucuronide remt tevens CYP2C8 en OATP1B1. In verband hiermee is gelijktijdig gebruik van repaglinide (substraat voor CYP2C8) gecontra-indiceerd vanwege het risico van een ernstige hypoglykemie. En ook combinatie met selexipag (ook substraat voor CYP2C8) maar danvanwege een verdubbeling van de blootstelling aan selexipag en een 11-voudige verhoging van de blootstelling aan de actieve metaboliet. Een dosisverlaging kan nodig zijn bij combinatie met een middel dat voornamelijk door deze enzymen wordt gemetaboliseerd zoals enzalutamide. Vermijd gelijktijdige behandeling met enzalutamide (CYP2C8-substraat); indien de combinatie onvermijdelijk is, de dosering enzalutamide verlagen, zie ook enzalutamide#doseringen.
Gelijktijdig gebruik met simvastatine is gecontra-indiceerd, gebruik met andere statinen wordt niet aanbevolen in verband met een toegenomen kans op myopathie (rabdomyolyse); gemfibrozil kan bovendien de afbraak van statinen in belangrijke mate remmen.
Bij gelijktijdig gebruik met orale bloedglucoseverlagende middelen en insulinen zijn hypoglykemische reacties gemeld.
De kans op myopathie en rabdomyolyse neemt toe in combinatie met colchicine.
Gemfibrozil kan de werking van vitamine K-antagonisten versterken; INR nauwkeurig monitoren en zo nodig de dosis van de vitamine K-antagonist verlagen.
Bij combinatie met galzuurbindende harsen kan de absorptie van gemfibrozil worden beïnvloed, deze middelen minimaal 2 uur na elkaar innemen.
De plasmaconcentratie van bexaroteen kan toenemen.
Interacties
Gelijktijdig gebruik met fibraten is gecontra–indiceerd vanwege een groter risico op rabdomyolyse en myoglobinurie.
Gelijktijdig gebruik met statinen wordt afgeraden vanwege een groter risico op myopathie, myoglobinurie en rabdomyolyse.
De werking van vitamine K-antagonisten, fenytoïne en sulfonylureumderivaten kan worden versterkt doordat ciprofibraat zich sterk aan plasma-eiwitten bindt en in staat is hen uit hun eiwitbinding te verdringen; bij gelijktijdig gebruik bijvoorbeeld de dosering van vitamine K-antagonisten verlagen op geleide van de INR.
Galzuurbindende harsen kunnen de absorptie verminderen: niet gelijktijdig of vlak na elkaar innemen.
Zwangerschap
Teratogenese: Zowel bij de mens als bij dieren, onvoldoende gegevens.
Advies: Gebruik ontraden.
Vruchtbaarheid: Reversibele afnamen in mannelijke vruchtbaarheid zijn waargenomen in reproductietoxiciteitsstudies bij ratten.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren aanwijzingen voor schadelijkheid (bij hoge doseringen).
Farmacologisch effect: Bij dieren is neonatale trombose aangetoond. Mogelijk stapelen fibraten bij de foetus.
Advies: Gebruik is gecontra–indiceerd.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend.
Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel óf het geven van borstvoeding ontraden.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja, bij dieren. Onbekend, bij de mens.
Farmacologisch effect: Een nadelig effect bij de zuigeling kan niet worden uitgesloten.
Advies: Gebruik is gecontra–indiceerd.
Contra-indicaties
- leverfunctiestoornis;
- ernstige nierfunctiestoornis;
- galblaas- of galsysteemaandoening (in de anamnese);
- lichtallergie of fototoxische reactie gedurende een behandeling met fibraten in de anamnese.
Zie voor meer contra-indicaties de rubriek Interacties.
Contra-indicaties
- ernstige nierfunctiestoornis (creatinineklaring < 30 ml/min/1,73 m²);
- ernstige leverfunctiestoornis;
- fotoallergische of -toxische reactie na inname van fibraten.
Voor meer contra-indicaties zie de rubrieken Zwangerschap, Lactatie en Interacties.
Waarschuwingen en voorzorgen
Regelmatige controle van de leverfunctie is noodzakelijk; staak de behandeling bij aanhoudend afwijkende leverfunctiewaarden.
Staak de behandeling bij het optreden van galstenen. Gemfibrozil kan de cholesterol-excretie in de gal verhogen, het risico op galsteenvorming is verhooogd,
Bij uitgesproken hypertriglyceridemie kan paradoxale toename van het (totaal en LDL-) cholesterol optreden; controleer regelmatig de serumlipiden. Staak de behandeling bij onvoldoende resultaat na drie maanden.
Periodieke bepaling van het bloedbeeld wordt aanbevolen gedurende het eerste jaar.
Voorzichtig bij aanleg voor ontwikkeling van rabdomyolyse; indien gemfibrozil gecombineerd moet worden met een statine (simvastatine is gecontra-indiceerd) vóór start van de combinatie de CK-spiegel bepalen bij een nierfunctiestoornis, hypothyroïdie, leeftijd > 70 jaar, persoonlijke of familiaire voorgeschiedenis van erfelijke spierziekten, spiertoxiciteit met statine of fibraat in de anamnese of alcoholmisbruik. Bij spierpijn of -zwakte en/of opvallende verhogingen van de CK-spiegels (CK > 5× ULN) myopathie overwegen en in geval van myopathie de behandeling staken.
Niet gebruiken bij kinderen < 18 jaar vanwege onvoldoende gegevens betreffende werkzaamheid en veiligheid.
Waarschuwingen en voorzorgen
Controleer regelmatig (elke 3 maanden tijdens de eerste 12 maanden van de behandeling) de leverfunctie (incl. ALAT, ASAT); staak de toediening bij ASAT of ALAT > 3× ULN of een vastgestelde cholestatische leveraandoening.
Galsteenvorming: Wees, hoewel de gal-lithogenese niet verandert door ciprofibraat, bedacht op een licht stijgende incidentie van galstenen overeenkomstig de overige fibraten.
Spieraandoeningen: Voorzichtig toepassen bij een toegenomen risico op spierbeschadiging, zoals bij nierinsufficiëntie, hypoalbuminemie, hypothyroïdie, persoonlijke of familie-anamnese van erfelijke spierziekten, anamnese van spiertoxiciteit ten gevolge van een statine of fibraat, anamnese van leverziekte en/of overmatig alcoholgebruik en bij een leeftijd > 70 jaar. Bij onverklaarde spierklachten het serumcreatinekinase controleren; bij sterk verhoogde spiegels (> 5× ULN) of spierklachten (diffuse spierpijn, spierzwakte) de toediening staken.
Bij behandeling van hypertriglyceridemie kan het LDL-cholesterol stijgen.
Secundaire oorzaken van dyslipidemie, zoals een onderliggende hypothyroïdie, vooraf behandelen.
Bij onvoldoende resultaat na enkele maanden de toediening staken of aanvullende therapeutische maatregelen overwegen.
De veiligheid en effectiviteit bij kinderen is niet vastgesteld.
Overdosering
Symptomen
buikkramp, diarree, misselijkheid, braken, gewrichts- en spierpijn, afwijkende leverfunctie, verhoogd creatinekinase.
Zie voor meer symptomen en behandeling van een vergiftiging met gemfibrozil vergiftigingen.info.
Overdosering
Symptomen
Rabdomyolyse.
Zie voor meer symptomen en de behandeling de monografie op vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Fibraat. Gemfibrozil verlaagt de triglyceriden-, LDL-, VLDL- en totaalcholesterol-spiegel en verhoogt de HDL-spiegel. Het werkingsmechanisme is nog niet volledig bekend. Belangrijke effecten zijn: remming van de productie van VLDL-triglyceride en verhoging van de afbraak van VLDL-triglyceride door stimulatie van de activiteit van lipoproteïnelipase.
Kinetische gegevens
| Resorptie | snel. |
| F | nagenoeg 100%. |
| T max | 1–2 uur. |
| V d | 0,1–0,2 l/kg. |
| Eiwitbinding | 97%. |
| Metabolisering | de voornaamste metaboliet, de carboxylmetaboliet, heeft een geringe farmacologische werkzaamheid. Gemfibrozil ondergaat een enterohepatische kringloop. Glucuronidering tot gemfibrozil 1-0-β-glucuronide is een belangrijke eliminatieroute. |
| Eliminatie | met de urine 70%, < 6% onveranderd. Circa 6% met de feces. |
| T 1/2el | 1,3–1,5 uur (gemfibrozil), 20 uur (carboxylmetaboliet). |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Fibraat. Ciprofibraat verlaagt de triglyceriden-, LDL-, VLDL- en totaal cholesterolspiegels en verhoogt de HDL-spiegel. Het werkingsmechanisme is niet volledig bekend. Belangrijke effecten zouden zijn: remming van de productie van VLDL-triglyceride en verhoging van de afbraak van VLDL-triglyceride door stimulatie van de activiteit van lipoproteïnelipase.
Kinetische gegevens
| Resorptie | snel en vrijwel volledig. |
| T max | 1 uur, voedsel vertraagt de absorptie met 2–3 uur. |
| Eiwitbinding | 97–99%. |
| Eliminatie | vnl. met de urine, vnl. in geconjugeerde vorm. |
| T 1/2el | 77–100 uur, verlengd bij nierfunctiestoornis. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
gemfibrozil hoort bij de groep fibraten.
Groepsinformatie
ciprofibraat hoort bij de groep fibraten.