Samenstelling

Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.

Propylthiouracil Diverse fabrikanten

Toedieningsvorm: Tablet
Sterkte: 50 mg

Uitleg symbolen

XGVS	Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS).
OTC	'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel.
Bijlage 2	Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering.
Aanvullende monitoring	Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb.

Samenstelling

Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.

Carbimazol Diverse fabrikanten

Toedieningsvorm: Tablet
Sterkte: 5 mg

Uitleg symbolen

XGVS	Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS).
OTC	'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel.
Bijlage 2	Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering.
Aanvullende monitoring	Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb.

Advies

Bij hyperthyroïdie door de ziekte van Graves heeft medicamenteuze behandeling met carbimazol of thiamazol, met of zonder levothyroxine, in eerste instantie de voorkeur. Bij een recidief zijn de drie bovengenoemde opties gelijkwaardig. Bij veel klachten kan in de eerste weken ter overbrugging (tot het bereiken van euthyroïdie) een β-blokker worden toegevoegd, bv. atenolol (offlabel), metoprolol succinaat met gereguleerde afgifte of propranolol. De keuze voor welke β-blokker is afhankelijk van de comorbiditeit.

In het geval van een toxisch adenoom of multinodulair struma gaat de voorkeur uit naar behandeling met radioactief jodium of een operatieve ingreep.

De behandeling van een subacute granulomateuze thyroïditis is gericht op het verminderen van de pijn/ontsteking met in eerste instantie een NSAID. Bij deze vorm van thyroïditis en bij subacute lymfocytaire thyroïditis kan bij veel klachten een β-blokker worden gegeven.

Propylthiouracil komt met name in aanmerking bij hyperthyroïdie tijdens het eerste trimester van de zwangerschap als monotherapie. In overige situaties gaat de voorkeur uit naar thiamazol of carbimazol omdat propylthiouracil, in tegenstelling tot thiamazol en carbimazol, een negatief effect heeft op de behandeling met radioactief jodium en driemaal per dag gedoseerd dient te worden.

Advies

Bij hyperthyroïdie door de ziekte van Graves heeft medicamenteuze behandeling met carbimazol of thiamazol, met of zonder levothyroxine, in eerste instantie de voorkeur. Bij een recidief zijn de drie bovengenoemde opties gelijkwaardig. Bij veel klachten kan in de eerste weken ter overbrugging (tot het bereiken van euthyroïdie) een β-blokker worden toegevoegd, bv. atenolol (offlabel), metoprolol succinaat met gereguleerde afgifte of propranolol. De keuze voor welke β-blokker is afhankelijk van de comorbiditeit.

In het geval van een toxisch adenoom of multinodulair struma gaat de voorkeur uit naar behandeling met radioactief jodium of een operatieve ingreep.

De behandeling van een subacute granulomateuze thyroïditis is gericht op het verminderen van de pijn/ontsteking met in eerste instantie een NSAID. Bij deze vorm van thyroïditis en bij subacute lymfocytaire thyroïditis kan bij veel klachten een β-blokker worden gegeven.

Carbimazol wordt in het lichaam omgezet in thiamazol. Er is geen voorkeur voor één van beide preparaten. In Nederland wordt thiamazol veel vaker toegepast dan carbimazol.

Indicaties

Hyperthyroïdie.

Gerelateerde informatie

hyperthyroïdie

Indicaties

Hyperthyroïdie.

Gerelateerde informatie

hyperthyroïdie

Doseringen

Voor een goede werking is het van belang het tijdsinterval tussen het innemen van de tabletten strikt aan te houden.

Klap alles open Klap alles dicht

Hyperthyroïdie

Volwassenen

Op geleide van de hormoonspiegels. Begindosering 75–100 mg 3×/dag (elke 8 uur), zo nodig 75–100 mg 4×/dag (elke 6 uur) gedurende 6–8 weken; onderhoudsdosering 25–50 mg 3×/dag (elke 8 uur).

Bij ouderen eventueel lager doseren.

Kinderen 10–12 jaar

Op geleide van de hormoonspiegels. Begindosering 25–75 mg 3×/dag (elke 8 uur), zo nodig 25–75 mg 4×/dag (elke 6 uur) gedurende 6–8 weken; onderhoudsdosering 25 mg 3×/dag (elke 8 uur).

Soms wordt de begindosis voortgezet met toevoeging van schildklierhormoon.

De tabletten met een ruime hoeveelheid water innemen.

Doseringen

Klap alles open Klap alles dicht

Hyperthyroïdie

Volwassenen

begindosering 15–50 mg per dag in 3 gelijke doses; onderhoudsdosering 2,5–10 mg per dag. Max. 150 mg per dag. Bij monotherapie de dosering instellen op geleide van de hormoonspiegels.

Bijwerkingen

Frequentie < 1%: agranulocytose, leukopenie, trombocytopenie.

Verder zijn gemeld: hypothyroïdie, struma, exophthalmus. Allergische reacties, zoals huiduitslag en jeuk. Misselijkheid. Haaruitval. Keelpijn, koorts. Hoofdpijn, spier- en gewrichtspijn. Smaakverlies. Aplastische anemie. Cholestatische icterus. Hepatitis, meestal binnen 6 maanden, soms leidend tot leverfalen met fatale afloop. ANCA (antineutrofiele cytoplasmatische antistoffen) vasculitis.

Bijwerkingen

Gemeld zijn: hypothyroïdie, struma, exophthalmus. Allergische reacties waaronder huiduitslag en jeuk. Misselijkheid en andere maag-darmklachten. Alopecia. Hoofdpijn, spierpijn, gewrichtspijn, koorts. Smaakverlies. Agranulocytose (waaronder met fatale afloop), aplastische anemie, leukopenie, trombocytopenie. Cholestatische icterus, acute pancreatitis.

Interacties

Bij instelling van de therapie met thyrostatica kan het metabolisme en de eliminatie van andere geneesmiddelen weer normaliseren; pas zonodig de dosering van deze geneesmiddelen aan. De verhoogde activiteit van vitamine K-antagonisten kan normaliseren.

Interacties

Bij combinatie met lithium en jodiden kan een additief hypothyroïde effect optreden.

Door normalisatie van de schildklierfunctie kan de behoefte aan vitamine K-antagonisten toenemen.

Zwangerschap

Propylthiouracil passeert de placenta.

Teratogenese: Er is mogelijk een licht toegenomen kans op aangeboren afwijkingen (aan hoofd, nek, urinewegen en hart). Onbehandelde hyperthyroïdie tijdens de zwangerschap kan echter ook tot misvormingen en vroeggeboorte leiden.

Farmacologisch effect: Gebruik is in verband gebracht met hypothyroïdie en struma van de neonaat.

Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken, in de laagst werkzame dosis zonder aanvullende toediening van schildklierhormonen. Controleer de groei en de hartfrequentie van het kind tijdens de zwangerschap. Controleer de schildklierfunctie van de moeder en de pasgeborene.

Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Zwangerschap

Thiamazol (werkzame metaboliet van carbimazol) passeert de placenta.

Teratogenese: Carbimazol geeft een licht verhoogd risico op aangeboren afwijkingen, met name aplasia cutis congenita, oesofageale atresie, omphalocèle en choanale atresie. Ook hartafwijkingen worden gezien. Onbehandelde hyperthyroïdie tijdens de zwangerschap kan echter ook tot misvormingen en vroeggeboorte leiden.

Farmacologisch effect: Gebruik is in verband gebracht met hypothyroïdie en struma van de pasgeborene.

Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken, in de laagst werkzame dosis zonder aanvullende toediening van schildklierhormonen. Controleer de groei en de hartfrequentie van het kind tijdens de zwangerschap. Controleer de schildklierfunctie van de moeder en de pasgeborene. Streef naar een zo laag mogelijke spiegel van het thyrostaticum, waarbij de maternale schildklierfunctie bij voorkeur in het hoognormale gebied ligt.

Overig: Een vrouw in de vruchtbare leeftijd dient adequate anticonceptieve maatregelen te nemen gedurende de therapie.

Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Lactatie

Overgang in de moedermelk: In geringe mate.

Farmacologisch effect: Er zijn geen aanwijzingen dat gebruik van een lage dosering (< 300 mg/dag) tijdens de borstvoeding schadelijk is voor de zuigeling.

Advies: Kan waarschijnlijk veilig worden gebruikt, bij voorkeur in lage dosering. Overweeg om de schildklierfunctie van de zuigeling te controleren, vooral bij hogere doseringen.

Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Ja.

Farmacologisch effect: Er zijn geen aanwijzingen dat gebruik van lage doseringen thyrostatica tijdens de borstvoeding schadelijk is voor de zuigeling.

Advies: Kan waarschijnlijk veilig worden gebruikt, bij voorkeur in lage dosering. Overweeg om de schildklierfunctie van de zuigeling te controleren, vooral bij hogere doseringen.

Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Contra-indicaties

tracheale obstructie;
ernstige leverfunctiestoornis;
agranulocytose bij eerdere behandeling met een thio-ureumderivaat.

Contra-indicaties

overgevoeligheid voor carbimazol of thiamazol;
tracheale obstructie;
ernstige leverfunctiestoornis;
agranulocytose bij eerdere behandeling met een thio-ureumderivaat;
voorgeschiedenis van acute pancreatitis na toediening van carbimazol of thiamazol.

Waarschuwingen en voorzorgen

Controleer het bloedbeeld regelmatig tijdens de behandeling. Adviseer de patiënt om bij keelpijn, koorts of algehele malaise onmiddellijk de arts te waarschuwen, omdat dit kan duiden op agranulocytose. Schakel dan niet over naar een ander thio-ureumderivaat in verband met kruisovergevoeligheid.

Ernstige leverreacties (waaronder fatale gevallen) zijn gemeld. Staak het gebruik direct bij leverenzymafwijkingen.

Er zijn meldingen van ANCA-vasculitis. Bij verschijnselen hiervan (o.a. vasculaire purpura, artralgie, ontstekingssyndroom en nierfunctiestoornis) is het belangrijk dat snel de diagnose wordt gesteld; test op antineutrofiele cytoplasmatische antistoffen (ANCA). Staak het gebruik van propylthiouracil onmiddellijk.

Waarschuwingen en voorzorgen

Zelden treedt agranulocytose op, meestal binnen 2-3 maanden na start van het gebruik. Adviseer de patiënt bij keelpijn, koorts of algehele malaise onmiddellijk de arts te waarschuwen. Na direct staken van de therapie treedt meestal herstel op binnen enkele weken. In verband met kruisovergevoeligheid niet overschakelen naar een ander thyrostaticum.

Er zijn meldingen van acute pancreatitis bij gebruik van carbimazol of thiamazol. Staak het gebruik direct in geval van acute pancreatitis. Herstart carbimazol/thiamazol niet meer, omdat hernieuwde blootstelling kan leiden tot het opnieuw optreden van acute pancreatitis, met een kortere tijd tot aanvang.

Euthyroïdie wordt na 2-4 maanden bereikt; de therapie voortzetten tot euthyroïdie status gedurende 6-12 maanden op een constant niveau is gebleven.

Overdosering

Zie voor symptomen en behandeling de monografie op vergiftigingen.info.

Overdosering

Zie voor symptomen en behandeling de monografie op vergiftigingen.info.

Eigenschappen

Thio-ureumderivaat. Het vermindert, ten gevolge van een competitieve remming van het enzym peroxidase in de schildklier, de jodering van thyroglobuline, waardoor de synthese van de schildklierhormonen T₃ en T₄ afneemt. Uiteindelijk leidt dit tot een depletie van T₃ en T₄. Er is géén invloed op het vrijkomen van reeds gevormd schildklierhormoon. De werking treedt in na enkele dagen tot weken, afhankelijk van de status van de schildklier. Verder remt propylthiouracil de perifere omzetting van T₄ in T₃; het uiteindelijke effect hiervan is onduidelijk.

Kinetische gegevens

T _max	1–1,5 uur.
Overig	voedselinname zou de opname vertragen en de absorptie verminderen.
Eliminatie	met de urine 35% binnen 24 uur, deels als metaboliet.
T _1/2el	1–2 uur.

Uitleg afkortingen

F	biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt)
T _max	tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening
V _d	verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam)
T _1/2	plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren)
T _1/2el	plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd

Eigenschappen

Thio–ureumderivaat. Het vermindert, ten gevolge van een competitieve remming van het enzym peroxidase in de schildklier, de jodering van thyroglobuline, waardoor de synthese van de schildklierhormonen T₃ en T₄ afneemt. Uiteindelijk leidt dit tot een depletie van T₃ en T₄. Carbimazol heeft géén invloed op het vrijkomen van reeds gevormd schildklierhormoon. Werking: na enkele dagen tot weken, afhankelijk van de status van de schildklier. Werkingsduur: ca. 24 uur door cumulatie in schildklier.

Kinetische gegevens

T _max	½-1 uur (thiamazol).
Metabolisering	snel en volledig tot actief thiamazol.
Eliminatie	met de urine vrijwel volledig binnen 24 uur.
T _1/2el	3-7 uur (thiamazol).

Uitleg afkortingen

F	biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt)
T _max	tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening
V _d	verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam)
T _1/2	plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren)
T _1/2el	plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd

propylthiouracil

carbimazol

Samenstelling