Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Azilect (als mesilaat) Teva Nederland bv
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 1 mg
Rasagiline (als mesilaat) Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 1 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Raadpleeg voor hulpstoffen een apotheker.
Selegiline (hydrochloride) Doorgeleverde bereiding
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 5 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Bij de ziekte van Parkinson is levodopa het middel van eerste keus. Bij de novo patiënten in de vroege fase gaat als startbehandeling de voorkeur in het algemeen uit naar levodopa in combinatie met een decarboxylaseremmer. Overweeg als alternatief een levodopa-sparende behandeling (dopamine-agonist/ MAO-B remmers) bij jongeren (< 40 jaar) zonder cognitieve problemen, wegens een lagere kans op dyskinesie.
In de latere fase met responsfluctuaties – zoals ‘on-off’ en 'wearing-off' – tijdens de levodopa-behandeling, zijn dopamine-agonisten (pramipexol, ropinirol), MAO-B-remmers (rasagiline, safinamide, selegiline) en COMT-remmers (entacapon) effectief als adjuvante behandeling. De keuze voor een van deze middelen is gebaseerd op individuele patiëntkenmerken.
Advies
Bij de ziekte van Parkinson is levodopa het middel van eerste keus. Bij de novo patiënten in de vroege fase gaat als startbehandeling de voorkeur in het algemeen uit naar levodopa in combinatie met een decarboxylaseremmer. Overweeg als alternatief een levodopa-sparende behandeling (dopamine-agonist/ MAO-B remmers) bij jongeren (< 40 jaar) zonder cognitieve problemen, wegens een lagere kans op dyskinesie.
In de latere fase met responsfluctuaties – zoals ‘on-off’ en 'wearing-off' – tijdens de levodopa-behandeling, zijn dopamine-agonisten (pramipexol, ropinirol), MAO-B-remmers (rasagiline, safinamide, selegiline) en COMT-remmers (entacapon) effectief als adjuvante behandeling. De keuze voor een van deze middelen is gebaseerd op individuele patiëntkenmerken.
Indicaties
- De ziekte van Parkinson als monotherapie. Bij de ziekte van Parkinson als aanvullende therapie (met levodopa) bij patiënten met fluctuaties aan het einde van de dosering.
Gerelateerde informatie
Indicaties
- Ziekte van Parkinson in het vroege stadium als monotherapie en in een latere fase als aanvulling op levodopa bij onvoldoende reactie op levodopa.
Gerelateerde informatie
Doseringen
Ziekte van Parkinson
Volwassenen (incl. ouderen)
1 mg 1×/dag (met of zonder levodopa).
Verminderde leverfunctie: bij een lichte leverfunctiestoornis is geen aanpassing van de dosering nodig. Bij een ernstige leverfunctiestoornis is rasagiline gecontra-indiceerd. Bij een matige leverfunctiestoornis rasagiline vermijden; zie verder de rubriek Waarschuwing/voorzorgen.
Toediening: de tablet met water, met of zonder voedsel innemen.
Doseringen
Ziekte van Parkinson
Volwassenen
5–10 mg na het ontbijt óf 5 mg na het ontbijt en 5 mg na het middageten; max. 10 mg/dag. Bij toevoeging aan levodopa, de levodopadosis geleidelijk verlagen op geleide van de symptomen, met het doel een zo laag mogelijke dosis levodopa.
Toediening: De tabletten innemen zonder kauwen, met vloeistof. Niet 's avonds innemen.
Bijwerkingen
Bij monotherapie:
Zeer vaak (> 10%) hoofdpijn.
Vaak (1-10%): rinitis, conjunctivitis, griepsyndroom, koorts, malaise, spierpijn, artritis. Allergie, dermatitis, huidcarcinoom. Leukopenie. Flatulentie. Depressie, hallucinaties, vertigo, angina pectoris, aandrang tot urineren.
Soms (0,1-1%): verminderde eetlust, CVA, myocardinfarct, vesiculobulleuze uitslag.
Verder (ook bij gebruik als aanvullende therapie): stoornissen in de impulsbeheersing (pathologisch gokgedrag, toegenomen libido, hyperseksualiteit, eetaanval, dwangmatig winkelen) waaronder tevens dwangneuroses, obsessieve gedachten en impulsief gedrag. Serotoninesyndroom (bij gelijktijdig gebruik met antidepressiva, tramadol, methadon). Overmatige slaperigheid overdag, episoden van plotseling in slaap vallen. Hypertensie, waaronder hypertensieve crises bij combinatie met tyraminerijk voedsel.
Rasagiline kan de bijwerkingen van levodopa versterken. Bij aanvullende therapie:
Zeer vaak (> 10%): dyskinesie.
Vaak (1-10%): maag-darmstoornissen (misselijkheid, braken, buikpijn, obstipatie), droge mond. Orthostatische hypotensie. Dystonie, carpale-tunnelsyndroom, evenwichtsaandoeningen. Abnormale dromen, hallucinaties. Huiduitslag. Nekpijn, artralgie. Verminderde eetlust, gewichtsverlies. Vallen.
Soms (0,1-1%): angina pectoris, CVA, verwardheid, huidmelanoom.
Bijwerkingen
Als monotherapie: Vaak (1-10%): stijging van leverenzymwaarden, slaperigheid, slapeloosheid, verwarring, hallucinaties, dyskinesie, vertigo, hoofdpijn, duizeligheid, bradycardie, misselijkheid.
Soms (0,1-1%): stemmingsverandering, supraventriculaire tachycardie, droge mond.
Zelden (0,01-0,1%): onrust, aritmie, orthostatische hypotensie, huidreacties, hyperhidrose, mictiestoornissen.
Verder is gemeld: hyperseksualiteit, urineretentie.
Selegiline kan de bijwerkingen van levodopa versterken, zoals dyskinesie, misselijkheid, verwardheid, hallucinaties, hoofdpijn, orthostatische hypotensie, aritmieën en vertigo; de dosering van levodopa kan worden teruggebracht tot circa 30%, waarna deze bijwerkingen gewoonlijk verdwijnen.
Interacties
Gecontra-indiceerd
- gelijktijdig gebruik met andere MAO-remmers (incl. preparaten die sint-janskruid bevatten);
- gelijktijdig gebruik met pethidine.
Er moeten ten minste 14 dagen zitten tussen het einde van de behandeling met rasagiline en het begin van de behandeling met MAO-remmers of pethidine.
Rasagiline niet samen gebruiken met sympathicomimetica (zoals efedrine in nasale en orale decongestiva), fluoxetine en fluvoxamine. Na staken van rasagiline minimaal 14 dagen wachten voordat met fluoxetine of fluvoxamine wordt begonnen. Na staken van fluoxetine minimaal vijf weken wachten, voordat met rasagiline kan worden gestart. Voorzichtigheid is geboden bij gelijktijdig gebruik van andere serotonerge middelen, zoals andere antidepressiva.
Gelijktijdig gebruik met buprenorfine en andere serotonerge middelen zoals antidepressieva kan leiden tot het serotoninesyndroom, een mogelijk levensbedreigende aandoening, met als symptomen veranderingen in de mentale toestand, autonome instabiliteit, neuromusculaire afwijkingen en/of gastro-intestinale symptomen. Buprenorfine daarom bij voorkeur niet gelijktijdig gebruiken; indien dit klinisch toch nodig is, de patiënt observeren, vooral tijdens de start en bij dosisverhogingen.
Voorzichtigheid is geboden bij potente CYP1A2-remmers omdat ciprofloxacine als CYP1A2-remmer de AUC met 83% kan verhogen. Gelijktijdig gebruik van entacapon verhoogt de klaring met 28%.
Interacties
Gelijktijdig gebruik met MAO-remmers, antidepressiva (SSRI's, SNRI's, tricyclische antidepressiva), sympathicomimetica en opioïden (pethidine) is gecontra-indiceerd, vanwege mogelijk optreden van het serotoninesyndroom. Om deze reden ook gelijktijdig gebruik met tramadol vermijden. Na staken van selegiline minimaal veertien dagen wachten voordat met andere serotonerge middelen als MAO-remmers, SSRI's, SNRI's, tricyclische antidepressiva wordt begonnen. Na staken van fluoxetine minimaal vijf weken wachten, voor met selegiline te starten.
Niet gelijktijdig gebruiken met sympathicomimetica, centraal dempende stoffen en alcohol.
Bij gelijktijdig gebruik met dopamine de aanbevolen startdosis van dopamine terugbrengen tot 10%.
Gecombineerd gebruik met orale anticonceptiva vermijden, omdat een sterk verhoogde biologische beschikbaarheid van selegiline is waargenomen en gegevens voor eventuele dosisaanpassing ontbreken.
Vanwege de hoge eiwitbinding extra aandacht schenken bij combinatie met geneesmiddelen met een nauwe therapeutische breedte, zoals digoxine en anticoagulantia.
Bij gelijktijdig gebruik van een MAO-A-remmer tyraminerijk voedsel als kaas en gistproducten vermijden.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren geen aanwijzingen voor schadelijkheid.
Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens geen of weinig gegevens. In dierstudies: reproductietoxiciteit bij meervoudige hoge humane doses.
Advies: Niet gebruiken tijdens zwangerschap.
Overige: Een vruchtbare vrouw dient adequate anticonceptieve maatregelen te nemen gedurende de therapie; vanwege interactie echter geen orale anticonceptiva.
Lactatie
Overgang in moedermelk: Onbekend.
Overig: Er zijn aanwijzingen dat rasagiline de prolactinesecretie remt.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend; te verwachten op grond van fysisch-chemische gegevens.
Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding ontraden.
Contra-indicaties
- ernstige leverinsufficiëntie.
Zie voor meer contra-indicaties de rubriek Interacties.
Contra-indicaties
- maag- of duodenumulcus;
- instabiele hypertensie, aritmieën, ernstige angina pectoris;
- ernstige lever- en nierinsufficiëntie;
- psychose.
Voor de combinatie levodopa-selegiline ook:
- hypertensie;
- hyperthyroïdie;
- feochromocytoom;
- nauwe-kamerhoekglaucoom;
- prostaathypertrofie met vorming van resturine;
- tachycardie;
- dementie.
Veel contra-indicaties worden voorzichtigheidshalve vermeld vanwege de theoretisch niet uit te sluiten sympathicomimetische werking.
Waarschuwingen en voorzorgen
In combinatie met levodopa bij optreden van dyskinesie de dosis levodopa verlagen.
Patiënten waarschuwen voor en controleren op de ontwikkeling van stoornissen in de impulsbeheersing (pathologisch gokgedrag, toegenomen libido, hyperseksualiteit, eetaanval, dwangmatig winkelen).
Vanwege een mogelijk groter risico op melanoom, met name bij hogere doses of langer durend gebruik, dienen verdachte huidlaesies door een gespecialiseerde arts te worden bekeken. Adviseer patiënten om bij nieuwe of veranderde huidlaesies medisch advies in te winnen.
Voorzichtigheid is geboden bij milde leverinsufficiëntie; toepassing bij matig verminderde leverfunctie voorkomen. Bij achteruitgang van de leverfunctie van mild naar matig de behandeling staken.
Bij rokers kan door inductie van CYP1A2 de rasagilinespiegel zijn verlaagd.
Onderzoeksgegevens: gebruik bij kinderen en adolescenten jonger dan 18 jaar wordt niet aangeraden omdat de veiligheid en werkzaamheid bij deze groep niet zijn vastgesteld.
Dit middel kan invloed hebben op de rijvaardigheid en het vermogen om machines te bedienen. Raadpleeg ‘Rij Veilig met Medicijnen’ van het IVM.
Waarschuwingen en voorzorgen
Vanwege het mogelijke optreden van duizeligheid tijdens behandeling niet rijden en geen machines bedienen.
Wees voorzichtig bij algemene anesthesie; er zijn meldingen van respiratoire en cardiovasculaire depressie, hypotensie en coma.
Bij gebruik van een hogere dosering selegiline (> 30 mg/dag) is er een groter risico van een hypertensie na inname van tyraminerijk voedsel.
Dit middel kan invloed hebben op de rijvaardigheid en het vermogen om machines te bedienen. Raadpleeg ‘Rij Veilig met Medicijnen’ van het IVM.
Overdosering
Symptomen
na inname van 3–100 mg: dysforie, hypomanie, hypertensieve crisis en serotoninesyndroom. Een overdosering kan een significante remming van zowel MAO-A als MAO-B geven.
Neem voor informatie over een vergiftiging met rasagiline contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum, vergiftigingen.info
Overdosering
Symptomen
Bij overdosering gaat de selectiviteit voor MAO-B verloren. Bij doses vanaf 60 mg per dag kan tyraminerijk voedsel hoofdpijn en bloeddrukcrises veroorzaken (zgn. 'cheese effect') door remming van MAO-A.
Voor meer informatie over symptomen en behandeling van een vergiftiging met selegiline contact opnemen met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Eigenschappen
MAO-B-remmer die door selectieve remming van het enzym monoamineoxidase-B de afbraak van dopamine in de hersenen remt. Gebruik van rasagiline in een vroeg stadium van de ziekte van Parkinson kan aanvang met levodopatherapie uitstellen. De werking van gelijktijdig toegediend levodopa wordt verlengd en versterkt.
Kinetische gegevens
| F | ca. 36%. |
| T max | 0,5 uur. |
| V d | 3,5 l/kg. |
| Metabolisering | bijna volledig via de lever via CYP1A2 tot o.a. een actieve metaboliet (1-amino-indan). |
| Eliminatie | als metaboliet 63% via de urine en 22% met de feces en < 1% onveranderd. |
| T 1/2el | 0,6–2 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
MAO-B-remmer die door selectieve remming van het enzym mono-amine-oxidase-B de afbraak van dopamine in de hersenen remt. Gebruik van selegiline in een vroeg stadium van de ziekte van Parkinson kan aanvang met levodopatherapie uitstellen. De werking van gelijktijdig toegediend levodopa wordt verlengd en versterkt.
Kinetische gegevens
| Resorptie | snel en volledig. Groot 'first pass'-effect waarbij amfetamine, metamfetamine en N-demethylselegiline ontstaan. |
| Eiwitbinding | ca. 94%. |
| Eliminatie | vnl. met de urine. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
rasagiline hoort bij de groep MAO-B-remmers.
Groepsinformatie
selegiline hoort bij de groep MAO-B-remmers.