GLP1-agonisten

Werking

Werkingsmechanisme

GLP1-agonisten activeren de GLP-1 (glucagonachtige peptide-1)-receptor, dit leidt tot:

• stimulering van de glucoseafhankelijke insulinesecretie door β-cellen van de pancreas;
• onderdrukking van de glucagonafgifte, waardoor de hepatische glucoseafgifte daalt;
• vertraging van de maaglediging, waardoor glucose uit voedsel minder snel wordt opgenomen;
• toename van verzadigingsgevoel en vermindering van het gevoel van trek en honger (liraglutide, semaglutide).

Effect

• verlaging van de bloedglucoseconcentratie;
• vermindering van energie-inname en hierdoor gewichtsafname (liraglutide, semaglutide).

Typerende bijwerkingen

Relatief frequent

• vooral bij aanvang behandeling: gastro-intestinale klachten, zoals misselijkheid, braken en diarree;
• vooral in combinatie met sulfonylureumderivaten of insuline: hypoglykemie.

Toepasbaarheid

Ouderen

De NIV-richtlijn Diabetes mellitus type 2 bij ouderen 1 adviseert GLP1-agonisten bij ouderen (> 70 j.) alleen te overwegen bij vitale ouderen met obesitas en onvoldoende glykemische regulatie.

De richtlijn adviseert geen GLP1-agonisten voor te schrijven aan ouderen:

• met een zeer slechte glucoseregulatie (HbA_1c > 86 mmol/mol); insuline heeft dan de voorkeur;
• met een eGFR van < 30 ml/min/1,73 m²;
• bij wie gewichtsverlies ongewenst is;
• met pancreatitis of maligniteiten in schildklier of pancreas in de voorgeschiedenis.

Volgens de richtlijn kan voor vitale ouderen met overgewicht, gewichtsreductie een gunstig effect van GLP-1 behandeling zijn, echter voor kwetsbare ouderen met obesitas is gewichtsverlies niet altijd wenselijk. Obesitas en sarcopenie komen vaak samen voor, m.n. bij ouderen. Aangezien bekend is dat gewichtsverlies door een energiebeperkt dieet, zonder sport- of bewegingsprogramma, bij ouderen met sarcopene obesitas kan leiden tot verder verlies van spiermassa, adviseert de richtlijn daarom alleen GLP1-behandeling bij vitale ouderen met obesitas.

GLP1-agonisten veroorzaken, vooral bij aanvang van de behandeling, veel gastro-intestinale bijwerkingen zoals misselijkheid, braken en diarree. De NIV-richtlijn adviseert vanwege de kans op dehydratie bij het optreden hiervan, met name bij ouderen, voorzorgsmaatregelen te nemen om een vochttekort te voorkomen.

Volgens de productinformatie van de fabrikanten kunnen alle GLP1-agonisten bij ouderen worden toegepast, in het algemeen zonder aanpassing van de dosering.

• In de productinformatie van dulaglutide staat het advies om bij kwetsbare patiënten, bij adjuvante therapie, met een lagere aanvangsdosis te starten.
• De productinformatie van liraglutide vermeldt dat ouderen mogelijk meer gastro-intestinale klachten ondervinden bij behandeling met liraglutide. Gebruik van liraglutide bij de indicatie obesitas wordt bij ouderen ≥ 75 jaar niet aanbevolen vanwege beperkte ervaring.

Nierfunctiestoornis

Volgens de NHG-Standaard Diabetes mellitus type 2 2 zijn GLP1-agonisten gecontra-indiceerd bij een eGFR < 10 ml/min/1,73 m².

Volgens de productinformatie kunnen dulaglutide, liraglutide en semaglutide, bij de indicatie diabetes, bij een verminderde nierfunctie worden toegepast zonder dat aanpassing van de dosis nodig is. Ze worden niet aanbevolen bij eindstadium nierziekte (ESRD) vanwege het ontbreken van gegevens. In de productinformatie van liraglutide staat dat bij een creatinineklaring < 90 ml/min mogelijk meer gastro-intestinale bijwerkingen optreden.

Lixisenatide en bij obesitas liraglutide en semaglutide, kunnen bij een verminderde nierfunctie ook in ongewijzigde dosering worden gebruikt, echter, gebruik bij een creatinineklaring < 30 ml/min wordt ontraden vanwege ontbrekende gegevens.

Leverfunctiestoornis

Health Base 3 geeft aan dat de veiligheid van de GLP1-agonisten bij levercirrose nog niet is beoordeeld.

Volgens de productinformatie kunnen dulaglutide en lixisenatide in ongewijzigde dosering bij een verminderde leverfunctie worden toegepast. In de productinformatie van lixisenatide staat dat het voornamelijk door de nieren wordt geëlimineerd en een leverfunctiestoornis dus waarschijnlijk geen invloed heeft op de plasmaconcentratie. Liraglutide en semaglutide kunnen bij een lichte of matig-ernstige leverfunctiestoornis eveneens in ongewijzigde dosering worden gebruikt, maar worden niet aanbevolen bij een ernstige leverfunctiestoornis, vanwege onvoldoende ervaring.

Zwangerschap

Zowel volgens Lareb 4 als de productinformatie wordt het gebruik van GLP1-agonisten tijdens de zwangerschap afgeraden, omdat er onvoldoende gegevens bekend zijn.

Lareb adviseert het gebruik van dulaglutide en semaglutide 1–2 maanden vóór een geplande zwangerschap te staken, vanwege de lange halfwaardetijd. De fabrikant van semaglutide adviseert een periode van ten minste 2 maanden vóór een geplande zwangerschap aan te houden.

Lactatie

Lareb 5 adviseert het gebruik van GLP1-agonisten tijdens de borstvoeding af te wegen. Volgens de productinformatie dient men GLP1-agonisten niet te gebruiken vanwege het ontbreken aan gegevens bij de mens.

Kinderen

Volgens het Kinderformularium 6 en de productinformatie kan liraglutide bij diabetes mellitus type 2 worden toegepast vanaf een leeftijd van 10 jaar en bij obesitas vanaf 12 jaar. Semaglutide kan volgens de productinformatie bij obesitas worden toegepast vanaf een leeftijd van 12 jaar. Van de andere GLP1-agonisten en semaglutide bij diabetes zijn de veiligheid en werkzaamheid bij kinderen niet vastgesteld.

In onderstaand kostenoverzicht staan de kosten weergegeven op basis van de DDD (voor de tablet) óf per wegwerpspuit of injectieflacon. Het IVM heeft een overzicht gemaakt van de kosten van de GLP1-agonisten over 1 jaar, waarbij is uitgegaan van de laagste onderhoudsdosering; zie GLP1-agonisten#kosten op medicijngebruik.nl.

Kosten

Vergelijken

GLP1-agonisten vergelijken met een andere geneesmiddelgroep.

Zie ook

Indicaties

• diabetes mellitus type 2
• obesitas

Bronnen

1. 1 NIV. Richtlijn Diabetes mellitus type 2 bij ouderen. 2018. Via richtlijnendatabase.nl.
2. 2 NHG-Standaard Diabetes mellitus type 2, 2018. Aanpassing januari 2023, via richtlijnen.nhg.org.
3. 3 Stichting Health Base. Geneesmiddelen bij levercirrose algemene pagina. Geraadpleegd 2024, via geneesmiddelenbijlevercirrose.nl.
4. 4 Lareb. GLP1-agonisten bij diabetes tijdens de zwangerschap. Geraadpleegd 2024, via lareb.nl.
5. 5 Lareb. GLP1-agonisten bij diabetes tijdens de borstvoedingsperiode. Geraadpleegd 2024, via lareb.nl.
6. 6 NKFK. Kinderformularium. Geraadpleegd 2024, via kinderformularium.nl.
7. 7 Brunton LL, et al. (eds). Goodman and Gilman’s The pharmacological basis of therapeutics. 12th ed. New York: McGraw-Hill, 2011.