Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Thiamini injectie (hydrochloride) Pharmachemie bv
- Toedieningsvorm
- Injectievloeistof
- Sterkte
- 100 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- ampul 1 ml
Thiamine XGVS OTC Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 25 mg, 50 mg, 100 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Pyridoxine tablet XGVS OTC Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 20 mg, 50 mg, 100 mg
Pyridoxine injectievloeistof (hydrochloride) Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Injectievloeistof
- Sterkte
- 50 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- ampul 1 ml
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Thiamine kan bij vitamine B1-deficiëntie worden voorgeschreven. Volgens de GGZ-richtlijn 'Multidisciplinaire richtlijn stoornissen in het gebruik van alcohol (2009)' wordt het intraveneus gebruik van thiamine-injecties alleen aanbevolen bij (een toegenomen kans op) symptomen van het syndroom van Wernicke. Intramusculaire injectie komt eveneens in aanmerking bij een toegenomen kans op het syndroom van Wernicke óf kortstondig indien orale medicatie niet mogelijk is als behandeling of profylaxe van een thiamine-deficiëntie bij problematisch alcoholgebruik.
Geef bij langdurig overmatig alcoholgebruik thiaminesuppletie en behandel matig tot ernstige alcoholonthoudingsverschijnselen met een benzodiazepine, bij voorkeur lorazepam. Voeg bij een alcoholonthoudingsdelier (ook bij ouderen) haloperidol toe. Terugvalpreventie bestaat uit psychosociale begeleiding, eventueel medicamenteus ondersteund met acamprosaat, disulfiram, nalmefeen of naltrexon.
Behandel een acute alcoholintoxicatie volgens het ziekenhuisprotocol.
Advies
Voor pyridoxine is geen advies vastgesteld over de plaats in de medicamenteuze behandeling.
Indicaties
- (Preventie van) thiamine-deficiëntie, bijvoorbeeld bij:
- chronisch alcoholisme;
- aandoeningen die het gevolg (kunnen) zijn van een thiamine-deficiëntie zoals:
- syndroom van Wernicke;
- syndroom van Korsakov;
- alcoholische polyneuropathie.
- Verschijnselen van alcoholische cerebellaire degeneratie, pellagra (niacinegebrek), centrale pontine myelinolyse.
Gerelateerde informatie
Indicaties
- Pyridoxinedeficiëntie, bv. bij:
- chronische isoniazide-toediening;
- zwangerschap;
- gebruik van orale anticonceptiva.
- Klinische symptomen van vit. B6-tekort zoals:
- seborroïsche huidafwijkingen;
- glossitis;
- stomatitis;
- hypochrome anemie;
- perifere neuropathie.
- Pyridoxine-afhankelijke syndromen zoals:
- sideroblastaire anemie;
- bepaalde vormen van convulsies bij kinderen (pyridoxine afhankelijke epilepsie);
- stofwisselingsstoornissen zoals homocystinurie en cystathionurie.
Doseringen
Thiamine-deficiëntie
Oraal: 12,5–25 mg per dag, bij ernstige deficiëntie tot 100 mg per dag.
Intramusculair of subcutaan: bij ernstige deficiëntie 25–100 mg.
Intraveneus: als toevoeging aan parenterale voeding 0,5 mg/1000 kcal (4180 kJ).
(Preventie van) thiamine-deficiëntie bij problematisch alcoholgebruik
Volwassenen
Volgens de NHG-Standaard 'Problematisch alcoholgebruik' (2021): Oraal: 4×/dag 25 mg, ook als de patiënt nog drinkt. Na het staken van alcoholinname en als er weer sprake is van een sufficiënt voedingspatroon, kan de dosis afgebouwd worden in de loop van een maand door elke week de dosering met 1 tablet te verlagen. Als orale medicatie niet mogelijk is: i.m. 100 mg 1×/dag, tot kan worden overgegaan op orale medicatie.
Volgens de GGZ-richtlijn 'Multidisciplinaire richtlijn stoornissen in het gebruik van alcohol' (2009): oraal 2×/dag 50 mg, in combinatie met vitamine B-complex. Tijdens detoxificatie de dosering ophogen tot 300 mg/dag.
Profylaxe van symptomen bij een toegenomen kans op het syndroom van Wernicke
Volwassenen
Volgens de GGZ-richtlijn 'Multidisciplinaire richtlijn stoornissen in het gebruik van alcohol' (2009): I.m of i.v.: 250 mg 1×/dag in combinatie met 1× daags oraal toegediend vitamine B-complex forte en oraal 500 mg vitamine C gedurende 3–5 dagen. Uit deze richtlijn en diverse andere is onvoldoende duidelijk of vitamine C één of 3×/dag gegeven dient te worden. In de praktijk kan vitamine C echter 3×/dag gegeven worden omdat het een veilig middel is met een grote therapeutische breedte. Afhankelijk van het klinisch beeld kan na deze 3–5 dagen dit gehele beleid langer worden doorgezet, of (als de patiënt klinisch herstelt) kan bijvoorbeeld worden overgegaan op oraal thiamine 50 mg 2×/dag.
Symptomen van het syndroom van Wernicke, 'natte' Beriberi
Volwassenen
Volgens de GGZ-richtlijn 'Multidisciplinaire richtlijn stoornissen in het gebruik van alcohol' (2009): i.v.: 500 mg langzaam in 100 ml NaCl-oplossing (9 g/l) 3×/dag, gedurende 3 dagen, in combinatie met oraal 3×/dag vitamine B-complex forte en oraal 500 mg vitamine C. De i.v.-infusie in 30 min toedienen. Als er na 3 dagen geen verbetering is, de therapie staken en de diagnose heroverwegen.
Bij verbetering therapie voortzetten met 250 mg 1×/dag i.m. of i.v. in combinatie met oraal 1×/dag vitamine B-complex forte en oraal 500 mg vitamine C gedurende 3–5 dagen.
Symptomen van het syndroom van Korsakov
Volwassenen
Volgens de GGZ-richtlijn 'Multidisciplinaire richtlijn stoornissen in het gebruik van alcohol' (2009): Oraal: 50 mg 2×/dag.
Verschijnselen van alcoholische cerebellaire degeneratie, polyneuropathie, pellagra (niacinegebrek) of centrale pontiene myelinolyse:
Volwassenen
Volgens de GGZ-richtlijn 'Multidisciplinaire richtlijn stoornissen in het gebruik van alcohol' (2009): oraal: 50 mg 2×/dag, in combinatie met vitamine B-complex.
Toediening:
- De tabletten geruime tijd na de maaltijd, met water innemen.
- Bij voorkeur thiamine alleen intraveneus toedienen in zeer ernstige gevallen (bv. een toegenomen kans op, óf symptomen van, het syndroom van Wernicke) en óók in situaties waar orale én i.m.-toediening niet mogelijk of wenselijk is; per infusie zeer langzaam toedienen (500 mg in 30 min).
Doseringen
Pyridoxinedeficiëntie
Volwassenen
Lichte tot matige deficiëntieverschijnselen: oraal, intramusculair, intraveneus: 50 mg/dag; bij onvoldoende effect of bij ernstiger deficiëntieverschijnselen verhogen tot 100 mg/dag.
Kinderen > 1 maand
Volgens het Kinderformularium van het NKFK: oraal: 10–50 mg/dag in 1 dosis.
Pyridoxine-afhankelijke syndromen
Volwassenen
Oraal, intramusculair, intraveneus: dosering individueel vaststellen, hogere doseringen dan 100 mg kunnen noodzakelijk zijn.
Kinderen
Zie het Kinderformularium van het NKFK voor doseringen bij o.a. sideroblastaire anemie, convulsies, epilepsie en homocystinurie.
Toediening: Houd bij het berekenen van de dagelijkse ingenomen dosis vitamine B6 rekening met het mogelijk gebruik van vrij verkrijgbare vitaminepreparaten.
Bijwerkingen
Zelden (0,01-0,1%): anafylactische shock na intraveneuze toediening. Overgevoeligheidsreacties, de kans hierop neemt toe na herhaalde i.v.-toediening.
Bijwerkingen
Zelden (0,01-0,1%): allergische reacties, jeuk, huiduitslag en roodheid van de huid.
Verder zijn gemeld: perifere sensorische en sensomotorische neuropathie.
Interacties
Isoniazide en penicillamine antagoneren de werking van pyridoxine.
Hoge oestrogeenspiegels, bijvoorbeeld door orale anticonceptiva of zwangerschap, kunnen het pyridoxine-afhankelijke tryptofaanmetabolisme veranderen, waardoor het effect van pyridoxine afneemt.
Serumspiegels van fenytoïne en fenobarbital kunnen worden verlaagd bij gelijktijdige toediening van pyridoxine.
Pyridoxine kan reeds in kleine doses de perifere omzetting van levodopa versnellen, waardoor de dopaminerge werking van levodopa wordt geantagoneerd; het antagonisme wordt opgeheven door combinatie van levodopa met een decarboxylaseremmer.
Zwangerschap
Thiamine passeert de placenta.
Advies: Kan (voor zover bekend zonder gevaar) volgens voorschrift worden gebruikt.
Zwangerschap
Teratogenese: In normale doses geen aanwijzingen voor schadelijkheid.
Farmacologisch effect: Hoge doses kunnen bij de pasgeborene convulsies veroorzaken.
Advies: Kan worden gebruikt
Lactatie
Overgang in moedermelk: Ja.
Advies: Kan (voor zover bekend zonder gevaar) volgens voorschrift worden gebruikt.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja.
Advies: Kan worden gebruikt.
Contra-indicaties
- parenterale toediening: indien al eens overgevoeligheidsreacties zijn opgetreden bij parenterale toediening.
Contra-indicaties
Er zijn geen contra-indicaties bekend.
Waarschuwingen en voorzorgen
Anafylactische shock na i.v.-toediening kán voorkomen; de fabrikant beveelt aan deze toedieningsweg daarom alleen in zeer ernstige gevallen toe te passen als andere toedieningswegen niet mogelijk zijn. Na herhaalde i.v.-toediening neemt de kans op overgevoeligheidsreacties toe. Recente literatuur (NTvG februari 2017) geeft echter een incidentie van een anafylactische reactie van 1:250.000 aan, waarbij het risico op anafylactische shock wordt verlaagd door thiamine langzaam toe te dienen (500 mg in 30 min.). Aanbeveling hierbij is daarom niet terughoudend te zijn met intraveneuze toediening. Bij intramusculaire toediening bij een verhoogd risico of verdenking op Wernicke-encefalopathie worden waarschijnlijk niet snel genoeg adequate plasmaspiegels bereikt. Daarom is hierbij, ook volgens de GGZ-richtlijn 'Multidisciplinaire richtlijn stoornissen in het gebruik van alcohol' (2009), een intraveneuze toediening noodzakelijk (zie ook rubriek Dosering).
Waarschuwingen en voorzorgen
Bij ernstige absorptiestoornissen, als inleiding op de behandeling van ernstige deficiëntieverschijnselen en bij zwangerschapsbraken kan het parenteraal toedienen van pyridoxine noodzakelijk zijn
Bij langdurig gebruik en/of hoge doseringen kunnen ernstige sensorische en sensomotorische perifere polyneuropathie optreden.
Bij plotseling staken van chronisch gebruik van 200 mg pyridoxine of meer per dag kunnen symptomen van afhankelijkheid optreden.
Overdosering
Symptomen
in het algemeen zal een overdosering niet tot intoxicatie leiden.
Zie voor meer informatie de monografie op vergiftigingen.info.
Overdosering
Symptomen
Hoge dagelijkse doseringen zoals 500 mg of meer gedurende 2 maanden of langer kunnen ernstige perifere neuropathie veroorzaken.
Voor meer informatie over een vergiftiging met pyridoxine zie de stofmonografie vitamine B6 via Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (zoek op pyridoxine).
Eigenschappen
Wateroplosbare vitamine. Thiamine (vitamine B1) is in de vorm van thiamine-pyrofosfaat een belangrijk co-enzym in de energieproductie en synthese van lipiden en acetylcholine (vet- en koolhydraatstofwisseling).
Bij een thiamine-tekort ontstaat tachycardie in rust, zwakte, afgenomen diepe peesreflexen en soms sensorische neuropathie. Een ernstige deficiëntie kan leiden tot beriberi en neuropsychiatrische aandoeningen zoals een Wernicke-encefalopathie of het syndroom van Korsakov. Een langer bestaande deficiëntie kan zich uiten als hartfalen met oedemen (natte beriberi) of sensomotorische neuropathie (droge beriberi).
Kinetische gegevens
| Resorptie | na kleine doses snel, in duodenum en jejunum; echter is er een beperkte opnamecapaciteit per dosering (4–8 mg), waardoor het bij deficiëntie noodzakelijk is meerdere malen per dag te doseren. Bij malabsorptie, cirrose en bij alcoholici is er verminderde absorptie. Voedsel vertraagt de absorptie, maar beïnvloedt de mate van absorptie niet. |
| Overig | thiamine wordt goed verdeeld over het lichaam, de totale voorraad (25–30 mg) is geheel gebonden aan enzymen en bevindt zich vooral in hart, hersenen, lever, nieren en skeletspieren. |
| Overig | bij een lage plasmaconcentratie passeert thiamine de bloed-hersenbarrière door een actief verzadigbaar proces, bij hoge plasmaconcentratie door passieve diffusie. |
| Metabolisering | fosforylering in de lever, nieren en darmmucosa tot het biologisch actieve thiaminepyrofosfaat. |
| Eliminatie | via de urine, voornamelijk als metabolieten, bij hoge dosis ook onveranderd. |
| T 1/2el | bij orale toediening ca. 2,5 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Vitamine B6 wordt in het lichaam gefosforyleerd tot in hoofdzaak pyridoxalfosfaat, dat als co-enzym vooral betrokken is bij het metabolisme van aminozuren. Pyridoxalfosfaat is tevens belangrijk voor de synthese van verschillende aminen (bv. GABA) die in het centrale zenuwstelsel de rol van neurotransmitter vervullen en voor de vorming van hemoglobine.
Kinetische gegevens
| Resorptie | goed en snel via passieve diffusie in het proximale deel van de dunne darm. |
| Overig | de lichaamsreserve bevindt zich vooral in spierweefsel. |
| Metabolisering | in pyridoxalfosfaat en in mindere mate pyridoxaminefosfaat. |
| Eliminatie | vnl. met de urine. |
| T 1/2el | oraal circa 10 dagen. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
thiamine hoort bij de groep vitamine b-groep.
Groepsinformatie
pyridoxine hoort bij de groep vitamine b-groep.