salicylzuur (bij hyperkeratose)
Samenstelling
Raadpleeg voor hulpstoffen een apotheker.
Salicylzuur gel FNA XGVS OTC Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Gel (6%)
- Sterkte
- 60 mg/g
Bevat per ml: salicylzuur 60 mg.
Salicylzuur zalf FNA OTC Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Zalf (5% en 10%)
- Sterkte
- 50 mg/g, 100 mg/g
Basis: vaseline.
Salicylzuur in lanettezalf + cetiol V DMB Doorgeleverde bereiding
- Toedieningsvorm
- Zalf (10%)
- Sterkte
- 100 mg/g
Basis: lanettezalf met 25% cetiol V.
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
salicylzuur (bij hyperkeratose) vergelijken met een ander geneesmiddel.
Advies
Salicylzuurgel FNA kan worden toegepast bij hyperkeratotische afwijkingen zoals die onder andere voorkomen bij ichtyose. Rekening dient te worden gehouden met transdermale absorptie, zeker bij regelmatig gebruik.
Geef bij psoriasis altijd een indifferent middel als basisbehandeling. Overweeg een dikke schilferlaag te behandelen met een ontschilferingsmiddel vóór start van de lokale medicamenteuze behandeling. Start bij volwassenen bij laesies op de romp of extremiteiten met een klasse-3-corticosteroïd en bij laesies in lichaamsplooien of gelaat met een klasse-2-corticosteroïd. Combineer dit bij onvoldoende effect met een lokaal vitamine-D-analoog. Als een remissie of het maximaal haalbare behandeldoel is bereikt, blijft minder frequente of minder intensieve onderhoudsbehandeling vaak nodig. Bij onvoldoende resultaat van een lokale therapie, worden in de tweedelijnszorg intensievere vormen van lokale behandeling, lichttherapie of systemische middelen toegepast. Zie voor meer informatie de NVDV-richtlijn Psoriasis.
Als basisbehandeling van psoriasis kan bij een dikke schilferlaag op de behaarde hoofdhuid salicylzuur 10% in lanettezalf + cetiol V of salicylzuur 10% in vaselinelanettecrème FNA worden gebruikt. Bij een schilferlaag elders op het lichaam kan daarnaast ook salicylzuurzalf 10% FNA worden gebruikt.
Indicaties
- Hyperkeratose (zalf FNA).
- Hyperkeratotisch eczeem van handpalmen en/of voetzolen (gel).
- Dikke schilferlaag bij psoriasis:
- op de behaarde hoofdhuid (lanettezalf + cetiol V (DMB), in Vaselinelanettecrème FNA);
- op het lichaam (zalf FNA, lanettezalf + cetiol V (DMB), in Vaselinelanettecrème FNA).
Voor de behandeling van hyperkeratotische nagels is een sterker preparaat beschikbaar, zie salicylzuur (bij wratten).
Gerelateerde informatie
Doseringen
Hyperkeratose
Volwassenen
Zalf 5% en 10% FNA: 1–2×/dag dun aanbrengen. Eventueel afdekken met een verband of gaasje. Eventueel de eerste paar dagen aanbrengen onder occlusie.
Kinderen > 2 jaar
Volgens het Kinderformularium van het NKFK: Zalf 5% en 10% FNA: alleen op kleine oppervlakken: 1–2×/dag dun aanbrengen (bij grote oppervlakken maximaal 3%); zie ook de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.
Hyperkeratotisch eczeem van handpalmen en/of voetzolen
Volwassenen
Gel 6%: 1×/dag voor de nacht aanbrengen onder occlusie; 's morgens de huid afwassen. Vóór het aanbrengen de handen en/of voeten eerst 15 min in water weken en dunne huidgedeeltes, zoals pols en enkel, beschermen met zinkolie.
Dikke schilferlaag bij psoriasis
Volwassenen
Op de behaarde hoofdhuid: lanettezalf + cetiol V (DMB), salicylzuur 10% in vaselinelanettecrème FNA (bereiding in apotheek): 1× per dag 's avonds aanbrengen; 's morgens de schilfers door kammen verwijderen (dit moet voorzichtig gebeuren om beschadiging van de huid, en daarmee een vergroot risico op verergering van de psoriasis, te voorkomen). Vervolgens het haar uitwassen met gewone shampoo en ten slotte wassen met koolteershampoo; behandelen totdat de schilferlaag is verdwenen, dit is meestal binnen 2–3 dagen. Controleer na 2 weken; bij onvoldoende ontschilfering de toepassing max. een week voortzetten.
Op het lichaam: zalf 10% FNA, lanettezalf + cetiol V (DMB), salicylzuur 10% in vaselinelanettecrème FNA (bereiding in apotheek):1×/dag dun aanbrengen op de dikke schilferlaag. Controleer na twee weken; bij onvoldoende ontschilfering de toepassing max. een week voortzetten.
Toediening
- Contact met ogen (ook via vingers), gezicht, slijmvliezen, genitaliën en wondjes vermijden; zie voor meer informatie met betrekking tot de toepassing de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.
- Na aanbrengen de handen wassen.
Bijwerkingen
Jeuk, prikkeling of branderigheid enkele minuten na aanbrengen; dit verdwijnt doorgaans binnen enkele uren. Soms overgevoeligheidsreacties (huiduitslag, urticaria).
Systemische bijwerkingen (salicylaatintoxicatie) na toepassing op grote huidoppervlakken, op beschadigde huid en/of onder occlusie is mogelijk, zoals hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid, zweten, snellere ademhaling, oorsuizen, verwardheid. Kinderen zijn hier extra gevoelig voor.
Interacties
Niet gebruiken vlak voor een UVB-behandeling.
Salicylzuur bevordert de penetratie van corticosteroïden.
Zwangerschap
Salicylaten passeren de placenta.
Teratogenese: Bij de mens, bij systemisch gebruik van lagere doseringen salicylaten (acetylsalicylzuur tot 160 mg/dag) geen aanwijzingen voor schadelijkheid; bij gebruik van hoge doses aanwijzingen tot schadelijkheid. Bij lokale toepassing treedt 9-25% absorptie op. De systemische blootstelling van salicylzuur is afhankelijk van de gebruikte concentratie, de gebruikte hoeveelheid, gebruik onder occlusie, de behandelduur en het behandelde huidoppervlak.
Advies: Kan kortdurend (max. 2 w.) worden gebruikt op kleine huidoppervlakken (bv. één tot twee plekken ter grootte van een handpalm).
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja. Bij lokale toepassing treedt 9-25 % absorptie bij de moeder op, echter bij beperkt gebruik is het onwaarschijnlijk dat salicylzuur in een hoge concentratie in de moedermelk komt.
Advies: Kan kortdurend worden gebruikt op kleine huidoppervlakken.
Overig: Bij toepassing op de borst, het gebied rond de tepel vóór het voeden goed schoon maken. Vermijd contact tussen de huid van het kind en de behandelde huid van de moeder.
Contra-indicaties
- kinderen jonger dan 2 jaar (zie de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen);
- overgevoeligheid voor salicylaten.
Waarschuwingen en voorzorgen
Niet toepassen gedurende lange periode, op grote gedeelten van het lichaam , of op ontstoken of beschadigde huid in verband met het risico van salicylaatintoxicatie. Vermijd contact met ogen, slijmvliezen, gezicht, genitaliën en wondjes; indien contact optreedt direct uitspoelen met water. Wees voorzichtig bij gebruik op de extremiteiten bij een verminderde perifere doorbloeding vanwege een risico op huidulceratie.
Niet gebruiken bij kinderen < 2 jaar; wees voorzichtig bij kinderen 2–4 jaar. Vanwege het risico op salicylaatintoxicatie alleen toepassen op kleine huidoppervlakken. Wees voorzichtig bij kinderen met waterpokken, influenza of andere virale infecties vanwege een kans op het syndroom van Reye.
Comorbiditeit: Wees voorzichtig bij gebruik bij diabetes mellitus, nier- en/of leverinsufficiëntie.
Hulpstoffen: de gel bevat alcohol, ether en aceton en is ontvlambaar; vermijd contact met open vuur.
Overdosering
Bij toepassing gedurende lange perioden, op grote gedeelten van het lichaam, onder occlusie, op ontstoken of beschadigde huid of bij (jonge) kinderen kan een salicylaatintoxicatie optreden (zie ook onder Bijwerkingen). Voor verdere informatie over een salicylaatintoxicatie zie toxicologie.org/salicylaten en vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Salicylzuur heeft een keratolytische werking; ook heeft het enig antimycotisch en antibacterieel effect. Het vermindert de dichte structuur van de hoornlaag en maakt deze zacht. Bij hyperkeratose en psoriasisplekken met een dikke schilferlaag zorgt de keratolytische werking voor het ontschilferen van dikke plaques en neemt het doordringend vermogen van (vaseline)crème/-zalf en andere werkzame stoffen in de huid toe. Effect treedt op binnen enkele dagen. De gel is bedoeld voor hyperkeratotisch eczeem van handpalmen en/of voetzolen. Voor andere toepassingen lijkt een gel te veel uitdrogend op een toch vaak al droge huid en is behandeling met een crème of zalf meer op zijn plaats.
Kinetische gegevens
| Resorptie | transdermaal 9–25%, gebruik onder occlusie verhoogt de absorptie. |
| T max | 5–12 uur. |
| V d | 0,15 l/kg. |
| Metabolisering | glucuronidering en vorming van salicylurinezuur. |
| Eliminatie | vnl. met de urine in de vorm van metabolieten. |
| T 1/2el | 2–3 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
salicylzuur (bij hyperkeratose) hoort bij de groep keratolytica.