Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Clindamycine gel/oplossing FNA (hydrochloride) Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Gel (1%)
- Sterkte
- 10 mg/g
Basis: carbomeerwatergel FNA.
- Toedieningsvorm
- Lotion (1%)
- Sterkte
- 10 mg/ml
Basis: alcoholische oplossing.
Clindamycine lotion FNA (hydrochloride) Tio Pharma Holding
- Toedieningsvorm
- Lotion (1%)
- Sterkte
- 10 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- 100 ml
Basis: alcoholische oplossing.
Clindamycine oplossing voor cutaan gebruik (als diwaterstoffosfaat) Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Lotion (1%)
- Sterkte
- 10 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- 30 ml met druppelaar
Basis: alcoholische oplossing.
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Raadpleeg voor hulpstoffen een apotheker.
Tetracycline Crème/Smeersel/Zalf FNA (hydrochloride) Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Crème (3%)
- Sterkte
- 30 mg/g
Basis: cetomacrogolcrème (Cremor tetracyclini FNA).
- Toedieningsvorm
- Smeersel (1%)
- Sterkte
- 10 mg/g
Basis: zinkoxidesmeersel.
- Toedieningsvorm
- Zalf (1%) 'Zokzalf'
- Sterkte
- 10 mg/g
Basis: zinkoxidekalkwaterzalf.
- Toedieningsvorm
- Zalf (3%)
- Sterkte
- 30 mg/g
Basis: vaseline. Bevat tevens wolvet. (Unguentum tetracyclini FNA).
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
De behandeling van acne vulgaris wordt bepaald door de ernst van de acne en de eerder toegepaste (zelf)behandeling. Behandel milde acne in eerste instantie met benzoylperoxide 5% of een lokaal retinoïde; combineer dit bij onvoldoende effect met een lokaal antibioticum. Bij matig-ernstige acne direct starten met een lokaal antibioticum in combinatie met benzoylperoxide 5% of een lokaal retinoïde. Vervang bij onvoldoende effect het lokaal antibioticum door een oraal antibioticum. Bij ernstige acne direct starten met een oraal antibioticum in combinatie met benzoylperoxide 5% of een lokaal retinoïde. Bij onvoldoende effect van een oraal antibioticum kan bij (matig-)ernstige acne als laatste alternatief isotretinoïne worden voorgeschreven, waarbij de lokale therapie vervalt.
Combineer lokale en orale antibiotica altijd met benzoylperoxide of een lokaal retinoïde; de combinatie werkt sneller en is effectiever en voorkómt of reduceert hiermee bacteriële resistentie.
Voor de lokale toediening van een antibioticum komen clindamycine of erytromycine in aanmerking.
Offlabel: Bij hidradenitis suppurativa kan bij milde klachten (mild stadium I), naast niet-medicamenteuze adviezen, lokaal clindamycine worden geprobeerd.
Advies
Probeer met hygiënische maatregelen uitbreiding van bacteriële huidinfecties of besmetting van anderen tegen te gaan. Behandel oppervlakkige bacteriële huidinfecties met een lokaal antimicrobieel middel. Bij impetigo en impetiginisatie heeft fusidinezuur de voorkeur. Bij diepe huidinfecties zijn meestal orale antibiotica geïndiceerd of is operatief ingrijpen noodzakelijk. Bij orale antimicrobiële behandeling heeft een smalspectrum-penicilline de voorkeur. Macroliden en clindamycine zijn alternatieven wanneer bijvoorbeeld penicillinen niet worden verdragen. Bij bijtwonden heeft een breedspectrum-penicilline de voorkeur.
Bij lokale toepassing van antibiotica op de huid heeft fusidinezuur de voorkeur, vanwege de praktische bezwaren van tetracycline op de huid (geelverkleuring huid, oplichten onder UV-stralen, vlekken op kleding en beddengoed).
Indicaties
- Matige tot ernstige vormen van acne vulgaris, waarbij lokale behandelingen zonder antibiotica geen of onvoldoende resultaat hebben opgeleverd.
- Offlabel: mild stadium I (Hurley) hidradenitis suppurativa.
Gerelateerde informatie
Indicaties
- Oppervlakkige huidinfecties veroorzaakt door voor tetracycline gevoelige micro-organismen.
Gerelateerde informatie
Doseringen
Acne vulgaris
Volgens de NHG-Standaard Acne (2017, combinatietherapie): milde of matig-ernstige acne: 1×/dag 's morgens clindamycine gel of oplossing/lotion aanbrengen, in combinatie met cutane toepassing van benzoylperoxide of een lokaal retinoïde 's avonds, gedurende ten minste 6 weken, max. behandelduur 3 maanden. Behandeling iedere 6 weken evalueren. Bij voldoende resultaat overgaan op onderhoud met een lokaal retinoïde of benzoylperoxide monotherapie.
Volgens de fabrikant: volwassenen en kinderen > 12 jaar: 2×/dag dun aanbrengen op de aangedane huid. Indien na 4 weken nog geen verbetering is opgetreden, rekening houden met bacteriële resistentie; in dat geval de toepassing gedurende ten minste 2 maanden staken.
Offlabel-indicatie: mild stadium I (Hurley) hidradenitis suppurativa
Volgens de NHG-Behandelrichtlijn Hidradenitis suppurativa (2019): 2×/dag lotion/oplossing aanbrengen gedurende 3 maanden.
Toediening
- Na reinigen van de huid, aanbrengen met een wattenpropje, tissue, depper of een speciale applicator op de aangedane huid.
- Vermijd, vooral bij gebruik van de oplossing/lotion, contact met mond, ogen, slijmvliezen en beschadigde huid; bij incidenteel contact overvloedig spoelen met water.
- Zie de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen voor meer informatie bij gelijktijdig cutaan gebruik met benzoylperoxide of tretinoïne, deze op een ander moment van de dag aanbrengen.
Doseringen
Oppervlakkige huidinfecties
Na reiniging van huidlaesies en hun directe omgeving 2–3×/dag een dunne laag op de aangedane huid aanbrengen, eventueel afdekken met een steriel verband. De behandelduur bedraagt max. 14 dagen.
Contact met ogen en slijmvliezen vermijden. Indien contact met de ogen optreedt, het oog grondig spoelen met water.
Bijwerkingen
Lokaal: Zeer vaak (> 10%): huidklachten (droogheid, irritatie), urticaria.
Vaak (1-10%): seborroe.
Verder zijn gemeld: vette huid, roodheid, contacteczeem, folliculitis. Oogirritatie, oogpijn.
De huidirritatie en erytheem komen vooral voor bij de alcoholbevattende preparaten.
Systemisch: Soms (0,1-1%): maag-darmaandoeningen (zoals misselijkheid, braken, buikpijn, diarree).
Verder is gemeld: pseudomembraneuze colitis.
Bijwerkingen
(Voorbijgaande) irritatie of branderig gevoel van de huid, vooral in huidplooien, op slijmvliezen en andere gevoelige huiddelen. Geelkleuring van de huid, echter bij dun uitsmeren meestal niet zichtbaar. Fluorescentie onder UV-stralen (discotheken). Overgevoeligheidsreacties.
Interacties
Vermijd gelijktijdig gebruik met erytromycine, vanwege een antagonistisch effect.
Gelijktijdig gebruik met andere lokale geneesmiddelen tegen acne, in het bijzonder keratolytica (zoals benzoylperoxide, tretinoïne), kan de huidirritatie verergeren. Bij gelijktijdig cutaan gebruik, deze op een ander moment van de dag aanbrengen.
Interacties
Er zijn van dit middel geen interacties bekend.
Zwangerschap
Clindamycine passeert de placenta.
Teratogenese: Ruime ervaring bij de mens laat geen nadelige effecten zien.
Farmacologisch effect: Gezien de geringe systemische absorptie bij cutaan gebruik zijn effecten bij de foetus onwaarschijnlijk.
Advies: Kan worden gebruikt.
Zwangerschap
Tetracycline passeert de placenta.
Teratogenese: Uit waarnemingen bij de mens is gebleken dat systemisch tetracycline vooral in het 2e en 3e trimester schadelijk is voor de vrucht omdat de osteogenese wordt vertraagd, waardoor beenderen brozer worden en de tandontwikkeling ongunstig wordt beïnvloed (irreversibele tandverkleuring, emailhypoplasie). Bij cutaan gebruik van tetracycline is de absorptie door de intacte huid minimaal. Gebruik van grote hoeveelheden tetracycline op de huid in het 2e en 3e trimester kan in theorie effecten geven op de tand- en botontwikkeling.
Advies: Kan tijdens het 1e trimester (voor zover bekend zonder gevaar) worden gebruikt. Vanaf week 16 van de zwangerschap alleen op strikte indicatie op kleine onbeschadigde huidoppervlakken gebruiken.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja, in geringe mate; de uitgescheiden hoeveelheid na cutaan gebruik is verwaarloosbaar.
Farmacologisch effect: Gezien de geringe systemische absorptie bij de moeder bij cutaan gebruik en de verwaarloosbare hoeveelheid in de moedermelk, zijn nadelige effecten bij de zuigeling onwaarschijnlijk.
Advies: Kan worden gebruikt.
Overig: Indien de borst wordt behandeld, gebied rond de tepel goed schoonmaken vóór het voeden.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja.
Farmacologisch effect: Bij systemisch gebruik van tetracyclinen wordt langdurige toepassing tijdens de borstvoeding afgeraden vanwege het theoretische risico van aantasting van het gebit en botten van de zuigeling. Echter, gezien de geringe absorptie bij cutaan gebruik door de moeder zijn dergelijke effecten bij de zuigeling zeer onwaarschijnlijk.
Advies: Kan (voor zover bekend zonder gevaar) kortdurend (< 3 weken) volgens voorschrift worden gebruikt.
Contra-indicaties
- overgevoeligheid voor lincomycinen.
Contra-indicaties
Overgevoeligheid voor tetracyclinen of wolvet (zalf (3%) FNA).
Waarschuwingen en voorzorgen
Toedieningsinformatie: vermijd, vooral bij gebruik van de oplossing/lotion, contact met ogen, slijmvliezen en beschadigde huid. Clindamycine oplossing/lotion is op alcoholbasis en kan een branderig gevoel en irritatie van de ogen, slijmvliezen en beschadigde huid veroorzaken. Bij incidenteel contact overvloedig spoelen met water.
Indien ernstige of aanhoudende diarree optreedt de diagnose pseudomembraneuze colitis overwegen en behandeling staken. Wees voorzichtig bij een voorgeschiedenis van een inflammatoire darmziekte of een door een antibioticum veroorzaakte colitis.
Bacteriële resistentie: kruisresistentie met antimicrobiële middelen van de macrolidengroep kan voorkomen. De combinatie met benzoylperoxide of een lokaal retinoïde vermindert de kans op bacteriële resistentie.
De veiligheid en werkzaamheid van clindamycine zijn niet vastgesteld voor het gebruik bij kinderen < 12 jaar, wegens het slechts zelden voorkomen van acne in deze leeftijdsgroep.
Hulpstoffen: de lotions en oplossingen bevatten alcohol en zijn ontvlambaar; vermijd contact met open vuur.
Waarschuwingen en voorzorgen
- Wees voorzichtig bij toepassing op de beschadigde huid vanwege mogelijke absorptie en irritatie.
- Bij het optreden van allergische reacties of ernstige bijwerkingen de toediening staken.
- Overgroei van niet-gevoelige micro-organismen, incl. schimmels, is mogelijk; in dat geval de toepassing staken.
- Lokale toediening van tetracycline kan gele vlekken op kleding en beddengoed geven.
Overdosering
Bij accidentele orale inname van de oplossing kunnen, vooral bij kinderen, symptomen van alcoholintoxicatie optreden. Bij toxiciteit van het oplosmiddel isopropanol (Dalacin-T, clindamycine oplossing voor cutaan gebruik) lijkt het klinisch beeld op een ethanolintoxicatie, met sterker remmende effecten op het centraal zenuwstelsel die langer aanhouden. Wees bij kleine kinderen bedacht op het ontwikkelen van hypoglykemie.
Voor verdere informatie zie vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Bacteriostatisch antibioticum, behorend tot de lincomycinen. Clindamycine bindt aan de 50S-subunit van het bacteriële ribosoom en remt daarmee de vroege fase van de bacteriële eiwitsynthese. Clindamycine is werkzaam tegen o.a. de vaak voorkomende Cutibacterium acnes (voorheen Propionibacterium acnes).
Clindamycine heeft ook een anti-inflammatoire en immunomodulerende werking. Vooral pustels en papels worden bestreden, het is minder werkzaam tegen comedonen.
Bij hidradenitis suppurativa komt het effect mogelijk tot stand door de bijkomende immunomodulerende nevenwerking.
Bij acne vulgaris treedt een duidelijke klinische verbetering over het algemeen op na ca. vier weken.
Kinetische gegevens
| Resorptie | ca. 2% na lokale toediening. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Tetracycline is een bacteriostatisch antimicrobieel middel, behorend tot de tetracyclinen. Het werkingsmechanisme berust op remming van de bacteriële eiwitsynthese. Het werkingsspectrum is breed en omvat vele Gram-negatieve en Gram-positieve micro-organismen, waaronder stafylokokken en streptokokken. Pseudomonas aeruginosa is niet gevoelig.
Kinetische gegevens
| Resorptie | nauwelijks door de intacte huid. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
clindamycine (cutaan) hoort bij de groep antibacteriële middelen, cutaan.
Groepsinformatie
tetracycline (cutaan) hoort bij de groep antibacteriële middelen, cutaan.