Samenstelling
Alleen de belangrijkste hulpstoffen worden genoemd. Raadpleeg altijd de productinformatie van CBG/EMA voor een compleet overzicht van hulpstoffen.
Canesten foot XGVS OTC Bayer bv
- Toedieningsvorm
- Crème, hydrofiel
- Sterkte
- 10 mg/g
- Verpakkingsvorm
- 20 g
Conserveermiddel: benzylalcohol.
Canesten skin XGVS OTC Bayer bv
- Toedieningsvorm
- Crème, hydrofiel
- Sterkte
- 10 mg/g
- Verpakkingsvorm
- 20 g, 30 g
Conserveermiddel: benzylalcohol.
Clotrimazol crème XGVS OTC Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Crème, hydrofiel
- Sterkte
- 10 mg/g
- Verpakkingsvorm
- 20 g
Conserveermiddel: benzylalcohol.
Clotrimazol zalf/zinkoxidekalkwaterzalf/zinkoxidesmeersel FNA XGVS Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Zalf (1%)
- Sterkte
- 10 mg/g
Basis: cetomacrogolzalf FNA.
- Toedieningsvorm
- Zalf (1%)
- Sterkte
- 10 mg/g
Basis: zinkoxidekalkwaterzalf (ZOK-zalf) FNA.
- Toedieningsvorm
- Smeersel (1%)
- Sterkte
- 10 mg/g
Basis: zinkoxidesmeersel FNA.
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Alleen de belangrijkste hulpstoffen worden genoemd. Raadpleeg altijd de productinformatie van CBG/EMA voor een compleet overzicht van hulpstoffen.
Daktarin crème/poeder (nitraat) XGVS OTC Johnson & Johnson Consumer bv
- Toedieningsvorm
- Crème (2%)
- Sterkte
- 20 mg/g
- Verpakkingsvorm
- 15 g, 30 g
Conserveermiddel: benzoëzuur.
- Toedieningsvorm
- Poeder (2%)
- Sterkte
- 20 mg/g
- Verpakkingsvorm
- 20 g
Daktarin nagellak (base) XGVS OTC Johnson & Johnson Consumer bv
- Toedieningsvorm
- Nagellak (2%)
- Sterkte
- 20 mg/g
- Verpakkingsvorm
- 30 ml
Basis: alcoholische oplossing.
Miconazol crème/strooipoeder (nitraat) XGVS OTC Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Crème, hydrofiel (2%)
- Sterkte
- 20 mg/g
- Verpakkingsvorm
- 30 g
Conserveermiddel: benzoëzuur.
- Toedieningsvorm
- Strooipoeder (2%)
- Sterkte
- 20 mg/g
- Verpakkingsvorm
- 20 g
Miconazol zalf/zinkoxidesmeersel FNA (nitraat) XGVS Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Zalf (2%)
- Sterkte
- 20 mg/g
Basis: cetomacrogolzalf FNA.
- Toedieningsvorm
- Smeersel (2%)
- Sterkte
- 20 mg/g
Basis: zinkoxidesmeersel FNA. Bevat tevens: propyleenglycol.
Miconazol zinkoxidekalkwaterzalf FNA (base) XGVS Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Zalf (2%)
- Sterkte
- 20 mg/g
Basis: zinkoxidekalkwaterzalf (ZOK-zalf FNA).
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Dermatomycosen: Oppervlakkige tinea-infecties worden met een lokaal antimycoticum (imidazoolderivaat of terbinafine) behandeld. Bij oppervlakkige Candida-infecties heeft een imidazoolderivaat de voorkeur. Tinea pedis met mocassinpatroon wordt behandeld met oraal terbinafine. Pityriasis versicolor kan worden behandeld met seleensulfide of een lokaal imidazoolderivaat. Medicamenteuze behandeling van onychomycosen is meestal niet nodig. Desgewenst kan worden behandeld met oraal terbinafine (teennagels) of oraal itraconazol (vingernagels). Diepe dermatomycosen worden behandeld met oraal terbinafine.
Indien de zuigeling wordt behandeld voor spruw, de tepels van de moeder met miconazolcrème behandelen om herinfectie bij het kind te voorkomen. Clotrimazolcrème komt in aanmerking wanneer gebruik van miconazol is gecontra-indiceerd. Zie ook orofaryngeale candidiasis.
Advies
Dermatomycosen: Oppervlakkige tinea-infecties worden met een lokaal antimycoticum (imidazoolderivaat of terbinafine) behandeld. Bij oppervlakkige Candida-infecties heeft een imidazoolderivaat de voorkeur. Tinea pedis met mocassinpatroon wordt behandeld met oraal terbinafine. Pityriasis versicolor kan worden behandeld met seleensulfide of een lokaal imidazoolderivaat. Medicamenteuze behandeling van onychomycosen is meestal niet nodig. Desgewenst kan worden behandeld met oraal terbinafine (teennagels) of oraal itraconazol (vingernagels). Diepe dermatomycosen worden behandeld met oraal terbinafine.
Indien de zuigeling wordt behandeld voor spruw, de tepels van de moeder met miconazolcrème behandelen om herinfectie bij het kind te voorkómen. De crème heeft de voorkeur boven de zalf, omdat deze beter afwasbaar is. Zie ook orofaryngeale candidiasis.
Bij luierdermatitis en het vermoeden van een secundaire Candida-infectie wordt behandeling met miconazolcrème aanbevolen; zie voor meer informatie de farmacotherapeutische richtlijn Luierdermatitis (2006) van het NHG.
Offlabel: Bij erythrasma komt, indien niet-medicamenteuze adviezen onvoldoende werkzaam zijn, lokaal miconazol als eerste in aanmerking.
Offlabel: Bij 'pitted keratolysis' komt, indien niet-medicamenteuze adviezen geen effect hebben, lokaal miconazol bij kinderen < 12 jaar als eerste in aanmerking. Bij kinderen ≥ 12 jaar en bij volwassenen komt miconazol in aanmerking indien clindamycine/benzoylperoxide onvoldoende effect heeft.
Indicaties
- Dermatomycosen veroorzaakt door dermatofyten (Trichophyton-, Epidermophyton- en Microsporumsoorten), gisten (Candida-soorten) en overige schimmels zoals Malassezia furfur (veroorzaakt pityriasis versicolor).
- FNA-preparaten: schimmelinfecties van de huid bij contra-indicatie voor cutaan miconazol bij gebruikers van cumarinederivaten zoals o.a.:
- tinea pedis;
- nattende schimmelinfecties bv. in huidplooien en tussen tenen (ZOK-zalf FNA, smeersel FNA);
- luierdermatitis dat gepaard gaat met een superinfectie door Candida-species (smeersel FNA).
Gerelateerde informatie
Indicaties
- Dermatomycosen veroorzaakt door dermatofyten en gisten (bv. Candida spp.) zoals o.a.:
- tinea pedis;
- nattende schimmelinfecties bv. in huidplooien en tussen de tenen (ZOK-zalf FNA, smeersel FNA);
- luierdermatitis die gepaard gaat met een superinfectie door Candida-species (smeersel FNA).
- Onychomycosen veroorzaakt door dermatofyten en gisten (bv. Candida spp.);
- Offlabel: Erythrasma zonder uitgebreide laesies en hinderlijke klachten, zoals irritatie of jeuk;
- Offlabel: 'Pitted keratolysis', indien niet-medicamenteuze adviezen en de behandeling van hyperhidrose geen effect hebben.
Gerelateerde informatie
Dosering
Dermatomycosen:
Crème: vooraf de huid reinigen; 2×/dag de crème dun aanbrengen op de aangedane huid. De behandeling niet onderbreken en nog enige tijd voortzetten nadat alle huidafwijkingen zijn verdwenen. Gewoonlijk verdwijnen de symptomen na een behandelperiode van 3–4 weken. Indien binnen enkele weken de symptomen niet duidelijk afnemen, of zelfs toenemen, de behandeling niet voortzetten.
Bij tinea pedis voor elke toepassing de voeten goed wassen, eventuele schilfers verwijderen en zorgvuldig drogen. Na aanbrengen schone sokken aantrekken.
Schimmelinfecties huid bij gebruikers van cumarinederivaten:
Zalf FNA: 2×/dag dun aanbrengen op de aangedane huid. De behandeling voortzetten tot 1 week na het verdwijnen van de infectie (meestal na 3–6 weken).
Bij tinea pedis voor elke toepassing de voeten goed wassen, eventuele schilfers verwijderen en zorgvuldig drogen. Na aanbrengen schone sokken aantrekken. Smeersel FNA, ZOK-zalf FNA: aanbrengen bij nattende schimmelinfecties tussen de tenen.
Nattende schimmelinfecties (huidplooien en tussen de tenen): smeersel FNA, ZOK-zalf FNA: 2×/dag dun aanbrengen op de aangedane huid. De behandeling voortzetten tot 1 week na het verdwijnen van de infectie (meestal na 3–6 weken).
Luierdermatitis:
Smeersel FNA: 2×/dag dun aanbrengen op de aangedane huid. De behandeling voortzetten tot 1 week na het verdwijnen van de infectie, meestal gedurende 2 weken.
Toedieningsinformatie: preparaten aanbrengen tot circa 2 cm buiten het aangedane huidgedeelte. Smeersel en ZOK-zalf voor gebruik omroeren. Contact met ogen, behandeling op een groot oppervlak, op en nabij slijmvliezen of onder occlusie vermijden.
Dosering
Let op! De nagellak bevat alcohol en is ontvlambaar.
Dermatomycosen:
Volwassenen en kinderen:
Crème, zalf FNA, strooipoeder: 1–2×/dag dun aanbrengen op het aangedane huidgedeelte en inwrijven. De behandeling continueren tot ca. 7-10 dagen na het verdwijnen van de huidaandoening (meestal na 2–6 weken). Indien twee weken na beginnen van de behandeling geen verbetering opgetreden is, de diagnose en behandeling heroverwegen.
Bij tinea pedis voor elke toepassing de voeten goed wassen, eventuele schilfers verwijderen en zorgvuldig drogen. Vervolgens 1×/dag insmeren en tevens 1×/dag een beetje poeder strooien, vooral tussen de tenen en eventueel ook in de (schone) sokken en schoenen. Na aanbrengen de schone sokken aantrekken. Smeersel FNA, ZOK-zalf FNA: aanbrengen bij nattende schimmelinfecties tussen de tenen.
Nattende schimmelinfecties (bv. in huidplooien, tussen tenen): Smeersel FNA, ZOK-zalf FNA: 1–2×/dag dun aanbrengen op de aangedane huid. De behandeling voortzetten tot 1 week na het verdwijnen van de infectie (meestal na 2-6 weken).
Luierdermatitis
Kinderen > 2 maanden:
Smeersel FNA:: 1–2×/dag dun aanbrengen op het aangedane huidgedeelte en inwrijven. De behandeling voortzetten tot 1 week na het verdwijnen van de huidaandoening, meestal gedurende 2 weken.
Onychomycosen:
Volwassenen en kinderen:
Daktarin nagellak: de geïnfecteerde nagels zo kort mogelijk knippen. Voor elke applicatie de nagel schoonmaken met aceton. Een weinig nagellak 1–2×/dag op de geïnfecteerde nagel en/of het nagelbed aanbrengen; de nagellak laten drogen. De behandeling ononderbroken voortzetten, ook na het loskomen van de geïnfecteerde nagel (meestal na 2–3 weken), tot hergroei van een gezonde nagel en gehele genezing zijn opgetreden (meestal na 32 weken). Als na twee maanden geen verbetering opgetreden is, de diagnose en behandeling heroverwegen.
Miconazol crème, strooipoeder: de geïnfecteerde nagels zo kort mogelijk knippen. Voor elke applicatie de nagel schoonmaken met aceton. Een weinig crème of strooipoeder 1–2×/dag op de geïnfecteerde nagel en het nagelbed aanbrengen en de nagel afdekken met een niet-geperforeerde hechtpleister. De behandeling ononderbroken voortzetten, ook na het loskomen van de geïnfecteerde nagel (meestal na 2–3 weken), tot hergroei van een gezonde nagel en gehele genezing zijn opgetreden (meestal na 32 weken). Als na twee maanden geen verbetering opgetreden is, de diagnose en behandeling heroverwegen.
Offlabel: Erythrasma:
Volwassenen en kinderen:
Volgens de NHG-Standaard Bacteriële huidinfecties: crème 2×/dag dun aanbrengen tot de aandoening genezen is, 2-6 weken.
Offlabel: 'pitted keratolysis':
Volwassenen en kinderen:
Volgens de NHG-standaard Bacteriële huidinfecties: crème 2×/dag dun aanbrengen gedurende 2–6 weken.
Toedieningsinformatie: bij de behandeling van dermatomycosen preparaten aanbrengen tot circa 2 cm buiten het aangedane huidgedeelte. Smeersel en ZOK-zalf voor gebruik omroeren. Bij gebruik van het strooipoeder inhalatie vermijden, vooral bij kinderen. Contact met ogen, behandeling op een groot oppervlak, op en nabij slijmvliezen of onder occlusie vermijden. Zie voor meer toedieningsinformatie de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.
Bijwerkingen
Vaak (1-10%): irritatie van de huid zoals branderig gevoel, jeuk en roodheid (over het algemeen voorbijgaand in enkele dagen).
Soms (0,1-1 %): stekend gevoel, blaasjes, overgevoeligheidsreacties.
Zelden (0,01-0,1%): warmtegevoel, vorming van schubben, vochtsecretie, urticaria.
Bijwerkingen
Lokaal: Soms (0,1-1%): jeuk, irritatie, branderig of warm gevoel, hypopigmentatie, ontsteking van de huid.
Verder zijn gemeld: roodheid, huiduitslag, urticaria, contacteczeem.
Systemisch: Verder zijn gemeld: allergische reacties inclusief anafylactische reacties, angioneurotisch oedeem.
Interacties
Miconazol remt CYP3A4 en CYP2C9. Miconazol versterkt het effect van vitamine K-antagonisten, hierdoor neemt de stollingstijd toe; gelijktijdige toediening is gecontra-indiceerd aangezien ook bij cutaan gebruik van miconazol ernstige INR-stijgingen zijn gemeld.
Ondanks de geringe resorptie, kan niet worden uitgesloten dat het effect van orale bloedglucoseverlagende middelen en fenytoïne kan toenemen.
Zwangerschap
Teratogenese: Ruime ervaring bij de mens heeft geen nadelige effecten laten zien. Bij lokaal gebruik van clotrimazol op de intacte huid is er slechts in geringe mate sprake van systemische resorptie.
Advies: Kan volgens voorschrift worden gebruikt.
Zwangerschap
Teratogenese: Ruime ervaring bij de mens heeft geen nadelige effecten laten zien.
Farmacologisch effect: Bij lokaal gebruik is de resorptie via de huid zeer gering en is de systemische beschikbaarheid zeer laag.
Advies: Kan volgens voorschrift worden gebruikt.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend. Bij lokaal gebruik van clotrimazol op de intacte huid is er slechts in geringe mate sprake van systemische resorptie bij de moeder, waardoor een nadelig effect op de zuigeling niet waarschijnlijk is.
Advies: Kan volgens voorschrift worden gebruikt.
Overig: Bij behandeling van de tepel, deze eerst wassen vóór het voeden. Zie ook de rubriek Advies voor de behandeling van de tepels bij de moeder bij spruw bij zuigelingen.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend, maar detecteerbare hoeveelheden in de moedermelk zijn onwaarschijnlijk door de zeer geringe systemische resorptie.
Advies: Kan volgens voorschrift worden gebruikt.
Overig: Bij behandeling van de tepel deze wassen vóór het voeden.
Contra-indicaties
- ZOK-zalf FNA, Smeersel FNA: brandwonden;
- overgevoeligheid voor imidazoolderivaten.
Contra-indicaties
- open wonden (strooipoeder);
- brandwonden (ZOK-zalf FNA, Smeersel FNA);
- overgevoeligheid voor imidazoolderivaten.
Zie voor meer contra-indicaties ook de rubriek Interacties.
Waarschuwingen en voorzorgen
Toedieningsinformatie: contact met de ogen vermijden. Vermijd gebruik op/nabij slijmvliezen, onder occlusie of op grote oppervlakken, vanwege een toenemende kans op systemische resorptie en ongewenste effecten.
Zowel (kruis)overgevoeligheid voor andere imidazoolderivaten als kruissensibilisatie met andere imidazoolderivaten is mogelijk. Bij optreden van overgevoeligheidsreacties het gebruik staken. Laat de patiënt ook bij aanhoudende huidirritatie (branderigheid, jeuk en erytheem) contact opnemen; zie de rubriek Bijwerkingen.
Bij luiereczeem de aangetaste huid niet reinigen met geparfumeerde zeep of vochtige doekjes. De luierstreek zoveel mogelijk aan de lucht blootstellen.
Het smeersel en de ZOK-zalf kunnen moeilijk te verwijderen vlekken geven in kleding en beddengoed.
Waarschuwingen en voorzorgen
Toedieningsinformatie: contact met de ogen vermijden. Vermijd gebruik op/nabij slijmvliezen, onder occlusie of op grote oppervlakken, vanwege een toenemende kans op systemische resorptie en ongewenste effecten. De crème bevat benzoëzuur dat licht irriterend is voor de huid, ogen en slijmvliezen. Vermijd inhalatie van het strooipoeder, vooral bij kinderen, om irritatie van de luchtwegen te voorkomen. Het strooipoeder bevat talk; deze niet op open wonden aanbrengen, vanwege de kans op granuloomvorming.
(Kruis)overgevoeligheid voor en kruissensibilisatie met andere imidazoolderivaten is mogelijk. Ernstige overgevoeligheidsreacties, waaronder anafylaxie en angio-oedeem, zijn gemeld; bij optreden van overgevoeligheidsreacties het gebruik staken.
Werkzaamheid: laat de patiënt contact opnemen indien na 2 weken behandeling van de huidmycose en na 2 maanden behandeling van de nagelinfectie geen enkele verbetering is opgetreden.
Bij luierdermatitis de aangetaste huid niet reinigen met geparfumeerde zeep of vochtige doekjes. De luierstreek zoveel mogelijk aan de lucht blootstellen.
Het smeersel en de ZOK-zalf kunnen moeilijk te verwijderen vlekken geven in kleding en beddegoed.
Overdosering
Bij accidentele orale inname van de nagellak kunnen, zeker bij kinderen, symptomen van alcoholintoxicatie optreden. Bij accidentele inhalatie van talkhoudend poeder bestaat kans op aspiratie, met als symptomen: niezen, hoesten, dyspneu, tachypneu, cyanose; longoedeem kan zich vertraagd (tot enkele uren na inhalatie) manifesteren. Ernstige aspiratie kan resulteren in ademhalingsstilstand. Neem voor informatie over een vergiftiging door orale inname van de nagellak of inhalatie van het strooipoeder contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Eigenschappen
Imidazoolderivaat, werkzaam tegen de meeste voor de mens pathogene schimmels (m.n. gisten en dermatofyten) en tegen een aantal Gram-positieve bacteriën. Remt de biosynthese van ergosterol, het belangrijkste sterol in de celmembraan van schimmels en gisten. Hierdoor ontstaan er veranderingen in de permeabiliteit en in de lipide componenten van de membraan waardoor essentiële celbestanddelen verloren gaan. Afhankelijk van de lokale concentratie werkt clotrimazol fungistatisch of fungicide.
De combinatiepreparaten met zinkoxide (smeersel en de ZOK-zalf FNA) zijn vooral geschikt voor nattende schimmelinfecties (bv. in huidplooien en tussen de tenen). Zinkoxide werkt verkoelend, samentrekkend en indrogend op vochtige huidaandoeningen. Het beschermt de huid (bij luierdermatitis tegen irriterende stoffen uit de urine).
Kinetische gegevens
| Resorptie | gering door intacte huid (< 2%). |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Imidazoolderivaat. Miconazol remt 14α-demethylase, wat leidt tot depletie van ergosterol, het belangrijkste sterol in de celmembraan van schimmels en gisten. Hierdoor ontstaan er veranderingen in de permeabiliteit en in de lipide componenten van de membraan waardoor essentiële celbestanddelen verloren gaan. Verlichting van de jeuk (dermatomycosen) treedt op voordat de eerste tekenen van genezing te zien zijn.
Het is werkzaam tegen de meeste voor de mens pathogene schimmels en gisten, o.a. de dermatofyten Trichophyton spp., Epidermophyton floccosum, Microsporum spp., gisten waaronder Candida spp. en Malassezia furfur. Miconazol is tevens werkzaam tegen een aantal Gram-positieve bacteriën waaronder Corynebacterium minutissimum, verwekker van erythrasma. Bij 'pitted keratolysis' speelt ook een corynebacterie (naast mogelijk andere bacteriën) een rol.
De combinatiepreparaten met zinkoxide (smeersel en de ZOK-zalf FNA) zijn vooral geschikt voor nattende schimmelinfecties (bv. in huidplooien en tussen de tenen). Zinkoxide werkt verkoelend, samentrekkend en indrogend op vochtige huidaandoeningen. Het beschermt de huid (bij luierdermatitis tegen irriterende stoffen uit de urine).
Kinetische gegevens
| Resorptie | zeer gering door een intacte huid. Percutane resorptie is aangetoond bij herhaaldelijke toediening bij kinderen met luiereczeem. |
| F | < 1%. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
clotrimazol (in de dermatologie) hoort bij de groep imidazolen, cutaan.
Groepsinformatie
miconazol (cutaan) hoort bij de groep imidazolen, cutaan.