Geneesmiddelen
|
Stofnaam |
Geneesmiddel |
Indicatie |
Toediening |
|---|---|---|---|
|
Bendamustine, Levact |
|
parenteraal (inj./inf.) |
|
|
Busulfan, Myleran |
|
oraal, parenteraal (inj./inf.) |
|
|
Carmustine |
|
parenteraal (inj./inf.) |
|
|
Leukeran |
|
oraal |
|
|
Ledaga |
|
cutaan |
|
|
Cyclofosfamide, Endoxan |
|
oraal, parenteraal (inj./inf.) |
|
|
Dacarbazine |
|
parenteraal (inj./inf.) |
|
|
Holoxan |
|
parenteraal (inj./inf.) |
|
|
Alkeran, Alkeran, Melfalan |
|
oraal, parenteraal (inj./inf.) |
|
|
Natulan |
|
oraal |
|
|
Temodal, Temozolomide |
|
oraal |
|
|
Tepadina, Thiotepa |
|
parenteraal (inj./inf.) |
|
|
Trecondi |
|
parenteraal (inj./inf.) |
Een volledig overzicht van alle indicaties per geneesmiddel kunt u vinden in de geneesmiddelteksten.
Werking
Werkingsmechanisme
- Alkylerende middelen alkyleren DNA door middel van reactieve moleculen en/of ionen. Zij veroorzaken enkel- en/of dubbelstrengs breuken van DNA óf van dwarsverbindingen tussen de twee complementaire DNA-strengen en verstoren daarmee DNA-matrixfuncties, DNA-synthese en -herstel.
Effect
- remming van de groei van tumoren;
- regressie van tumoren;
- immunosuppressie (busulfan, cyclofosfamide, thiotepa, treosulfan).
Typerende bijwerkingen
Relatief frequent
- beenmergtoxiciteit: anemie, leukopenie, trombocytopenie. (Acute) beenmergdepressie;
- maag-darmstoornissen: misselijkheid, braken, diarree. Anorexie;
- mucositis;
- neurotoxiciteit: angst, depressie, slapeloosheid, verwardheid, hallucinaties, psychose, hoofdpijn, duizeligheid, perifere neuropathie, polyneuropathie, gegeneraliseerde insulten;
- cardiovasculaire toxiciteit: hypo- of hypertensie, tachy- of bradycardie, aritmie, angina pectoris, myocardinfarct, cardiomyopathie (met name: bendamustine, busulfan, cyclofosfamide, ifosfamide, thiotepa);
- niertoxiciteit (vooral busulfan, ifosfamide, melfalan en thiotepa).
Minder frequent
- secundaire maligniteiten zoals acute leukemie en myelodysplastisch syndroom;
- longtoxiciteit: pulmonale fibrose, interstitiële pneumonitis, veno-occlusieve longziekte (vaker bij bendamustine en thiotepa);
- toxische effecten op de vruchtbaarheid: ovariële suppressie, amenorroe, azoöspermie.
Meer informatie
Het bijwerkingenprofiel en de frequenties van bijwerkingen verschillen onderling aanzienlijk en worden grotendeels bepaald door het doseerschema. Bij hoge doseringen, zoals bij stamceltransplantatie, komen (bepaalde) bijwerkingen beduidend vaker voor.
Chloormethine wordt als enige middel cutaan toegediend. Het bijwerkingenprofiel verschilt daarom van dat van de systemische middelen en bestaat vooral uit lokale huidreacties.
Beenmerg-, en in mindere mate mucosale toxiciteit zijn dosis-limiterende neveneffecten van de meeste alkylerende middelen. Bij alkylerende middelen die worden toegepast als voorbereiding op een stamceltransplantatie, is een hoge mate van beenmergremming juist het gewenste effect. Daarnaast hebben alle alkylerende middelen toxische negatieve effecten op de voortplantingsorganen, vaak leidend tot blijvende infertiliteit.