Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Calcipotriol Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Zalf (0,005%)
- Sterkte
- 50 microg/g
- Verpakkingsvorm
- 60 g
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Zie voor hulpstoffen de productinformatie van CBG/EMA of raadpleeg een apotheker.
Colecalciferol XGVS Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Tablet, sommige filmomhuld
- Sterkte
- 800 IE, 5600 IE, 25.000 IE
- Toedieningsvorm
- Capsule
- Sterkte
- 800 IE, 5600 IE, 25.000 IE, 50.000 IE, 100.000 IE
5600 IE = 140 microg.
Colecalciferol drank FNA XGVS Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Drank
- Sterkte
- 50.000 IE/ml
- Verpakkingsvorm
- 100 ml met doseerspuit, 0,5 ml, 1 ml met wegwerpdoseerspuit (50.000 IE = 1,25 mg), 2 ml met wegwerpdoseerspuit (100.000 IE = 2,5 mg), 10 ml
D-Cura XGVS Galephar Netherlands bv
- Toedieningsvorm
- Capsule
- Sterkte
- 5600 IE
5600 IE = 140 microg.
- Toedieningsvorm
- Drank
- Sterkte
- 25.000 IE/ml
- Verpakkingsvorm
- ampul 1 ml
1 ml = 625 microg.
- Toedieningsvorm
- Drank
- Sterkte
- 100.000 IE/ml
- Verpakkingsvorm
- ampul 1 ml
1 ml = 2,5 mg.
Devaron XGVS OTC Valwater bv
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 400 IE
400 IE = 10 microg.
Divisun XGVS Mylan bv
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 800 IE
800 IE = 20 microg.
Osferol-D3 XGVS Pharma Patent Kft
- Toedieningsvorm
- Tablet, filmomhuld
- Sterkte
- 7000 IE, 30.000 IE
7000 IE = 175 microg; 30.000 IE = 750 microg.
Thorens XGVS Mylan bv
- Toedieningsvorm
- Drank
- Sterkte
- 10.000 IE/ml
- Verpakkingsvorm
- flacon 2,5 ml
1 ml = 250 microg.
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Geef bij psoriasis altijd een indifferent middel als basisbehandeling. Overweeg een dikke schilferlaag te behandelen met een ontschilferingsmiddel vóór start van de lokale medicamenteuze behandeling. Start bij volwassenen bij laesies op de romp of extremiteiten met een klasse-3-corticosteroïd en bij laesies in lichaamsplooien of gelaat met een klasse-2-corticosteroïd. Combineer dit bij onvoldoende effect met een lokaal vitamine-D-analoog. Als een remissie of het maximaal haalbare behandeldoel is bereikt, blijft minder frequente of minder intensieve onderhoudsbehandeling vaak nodig.
Bij onvoldoende resultaat van een lokale therapie, worden in de tweedelijnszorg intensievere vormen van lokale behandeling, lichttherapie of systemische middelen toegepast. Zie voor meer informatie de NVDV-richtlijn Psoriasis.
Advies
Geef voor de behandeling van een vitamine D-deficiëntie bij ouderen > 70 jaar met een calcidiolspiegel < 50 nmol/liter, colecalciferol (vitamine D3). Geef een oplaaddosering bij < 35 nmol/l. Voeg bij een ernstige nierinsufficiëntie (eGFR < 15 ml/min) alfacalcidol toe.
Zie voor de preventie van een vitamine D-deficiëntie bij ouderen > 70 jaar en bij andere risicogroepen de vitamine D-suppletieadviezen van de Gezondheidsraad via het vitamine D stroomdiagram op voedingscentrum.nl.
Kies voor de behandeling van osteoporose en fractuurpreventie in eerste instantie uit de bisfosfonaten alendroninezuur en risedroninezuur in combinatie met colecalciferol (vitamine D3) en, afhankelijk van de dagelijkse inname van de patiënt, calcium. Na een recente heupfractuur heeft een behandeling met zoledroninezuur de voorkeur. Bij het bestaan van een contra-indicatie, intolerantie of een slechte therapietrouw zijn alendroninezuur in drankvorm, zoledroninezuur, of denosumab alternatieven. Overweeg bij postmenopauzale vrouwen met ernstige osteoporose direct te starten met teriparatide of romosozumab.
Indicaties
- Lichte tot matig–ernstige psoriasis vulgaris, als lokale behandeling.
Gerelateerde informatie
Indicaties
- Profylaxe van vitamine D-deficiëntie vanwege een deficiënt dieet of onvoldoende blootstelling aan zonlicht.
- Behandeling van een vastgestelde vitamine D-deficiëntie.
- Als adjuvans bij osteoporosetherapie bij (kans op) vitamine D-deficiëntie, bij voorkeur in combinatie met calcium.
- Profylaxe van rachitis bij prematuren, zuigelingen en kinderen.
- Suppletie bij cystische fibrose.
Gerelateerde informatie
Doseringen
Psoriasis vulgaris
Volwassenen inclusief ouderen
Zalf: bij monotherapie: 2×/dag ('s morgens en 's avonds) als een dunne laag aanbrengen op de aangedane huid van de ledematen of romp en zachtjes inwrijven. Als onderhoudsbehandeling kan de dosering afhankelijk van het effect worden verminderd tot 1×/dag. Max. 100 g zalf per week aanbrengen. Bij gelijktijdig gebruik met een lotion of gel die calcipotriol bevat op de hoofdhuid: totale dosis calcipotriol max. 5 mg/week (bv. 60 g zalf 0,005% en 40 ml gel of lotion 0,005%). Behandelduur: afhankelijk van het klinisch beeld (effect treedt op na uiterlijk 4–8 weken). De behandeling kan herhaald worden.
Combinatietherapie: calcipotriolzalf 1×/dag ‘s morgens en het lokale corticosteroïd 1×/dag 's avonds aanbrengen.
Volwassenen en kinderen ≥ 2 jaar
Volgens de NHG-Standaard Psoriasis (2023) als combinatietherapie: 1×/dag ’s ochtends aanbrengen in combinatie met een lokaal corticosteroïd 1×/dag ’s avonds gedurende 4 weken. Maximale totale hoeveelheid van een vitamine D 3-analoog (calcipotriol, calcitriol) per week: kinderen 2–6 jaar, max. 30 g/week; kinderen 6–10 jaar, max. 50 g/week en volwassenen en kinderen >10 jaar, max. 100 g/week gebruiken.
Verminderde nierfunctie: gebruik bij een ernstige nierfunctiestoornis is gecontra-indiceerd.
Verminderde leverfunctie: gebruik bij een ernstige leverfunctiestoornis is gecontra-indiceerd.
Toediening
- Niet aanbrengen op het gezicht omdat huidirritatie kan optreden. Voorzichtig gebruiken in de huidplooien, zie ook Waarschuwingen/Voorzorgen.
- Na gebruik de handen wassen (tenzij de handen worden behandeld) om onbewuste overbrenging naar het gezicht, de mond en de ogen te voorkomen.
Doseringen
Profylaxe vitamine D-deficiëntie
Volwassenen (incl. ouderen)
Volgens de fabrikant: 400–2000 IE/dag òf 5600–11.200 IE/week òf 25.000–50.000 IE/maand. Ook kan 25.000 IE 1× per 2 maanden worden gegeven.
Onderstaande leeftijdsgroepen
Doseren volgens het Kinderformularium van het NKFK: Profylaxe vitamine D-deficiëntie en behandeling vitamine D- insufficiëntie bij een 25(OH)D spiegel ≥ 30 nmol/l:
Kinderen 4–18 jaar
400–600 IE/dag in 1 dosis bij kinderen met een verhoogd risico op vitamine D deficiëntie. Bij kinderen met een donkere huidskleur 800 IE/dag.
Aterme neonaten en kinderen 0 maanden–4 jaar
400 IE/dag in 1 dosis. Bij donkere huidskleur 800 IE/dag.
Prematuren bij zwangerschapsduur < 37 weken en < 1250 gram
600 IE/dag in 1 dosis. De dosering vitamine D geldt als aanvulling op de hoeveelheid vitamine D die premature neonaten binnenkrijgen met de voeding, om zodoende te voldoen aan de totale dagelijkse behoefte.
Prematuren bij zwangerschapsduur < 37 weken en ≥ 1250 gram
400 IE/dag in 1 dosis. De dosering vitamine D geldt als aanvulling op de hoeveelheid vitamine D die premature neonaten binnenkrijgen met de voeding, om zodoende te voldoen aan de totale dagelijkse behoefte.
Behandeling vitamine D-deficiëntie
Ouderen > 70 jaar
Volgens Ephor ( Colecalciferol (vitamine D3): Bij calcidiolconcentratie 35–50 nmol/l: 800 IE/dag of equivalent daarvan per week (5600 IE) of maand (25.000 IE). Bij ernstige deficiëntie (calcidiol < 35 nmol/l): oplaaddosering berekenen met de volgende formule: tekort aan IE colecalciferol = 40 × (75 – gemeten calcidiolspiegel) × lichaamsgewicht in kg. De oplaaddosis is vervolgens 25.000 IE 1×/week totdat dit berekende tekort is aangevuld.
Continueer daarna met een onderhoudsbehandeling (profylaxe): de onderhoudsdosis is 800 IE/dag òf 5600 IE/week òf 25.000 IE/maand. Controleer na 6 maanden de calcidiolspiegel: bij een calcidiolspiegel > 50 nmol/l de dosering handhaven, bij een calcidiolspiegel < 50 nmol/l de dosering verhogen en na zes maanden opnieuw controleren.
Als controle van de calcidiolspiegel niet mogelijk òf wenselijk is (bij sterke verdenking op vitamine D-deficiëntie), kan het volgende oplaadschema worden gevolgd: 1600–2400 IE/dag òf 11.200–16.800 IE/week gedurende 8 weken. Daarna continueren met een onderhoudsbehandeling (profylaxe): colecalciferol 800 IE/dag òf 5600 IE/week òf 25.000 IE/maand.
Bij een verminderde nierfunctie: Behandel conform een patiënt zonder nierfunctiestoornis zoals hierboven beschreven. Voeg bij een ernstige nierinsufficiëntie (eGFR < 15 ml/min) alfacalcidol toe aan colecalciferol. Controleer de serumcalcium- en fosfaatspiegel.
Volwassenen < 70 jaar
De dosering is individueel en op geleide van bloedspiegel en calciumspiegel. Voor de toepassing bij volwassenen komen verschillende doseringen voor in de literatuur. Er zijn preparaten voor dagelijks, wekelijks en maandelijks gebruik. Mogelijk kan de formule m.b.t. deficiëntie bij ouderen (zie het voorschrift hierboven) gebruikt worden voor alle volwassenen. De volgende genoemde doseringen zijn een handreiking: aanvankelijk 800–4000 IE/dag of een overeenkomende wekelijkse dosis: 5600–28.000 IE 1× per week of een overeenkomende maandelijkse dosis, max. cumulatieve dosis 120.000 IE/maand; overweeg bij een hogere begindosering na één maand een dosisverlaging. Fabrikanten Colecalciferol Benferol, D-cura (Drank), Vitamine D Will en Vitamine D3 Costero: bij 25(OH)D spiegel < 25 nmol/l: oplaaddosering: òf eenmalig 100.000 IE òf 2× 50.000 of 4× 25.000 IE verdeeld over de eerste week; de vervolg(onderhouds)dosering na een maand is veelal lager, op geleide van serumconcentraties 25-hydroxycolecalciferol en calcium.
Kinderen > 12 jaar
Volgens de fabrikant: dagelijkse dosering: aanvankelijk 400–4000 IE /dag.
Volgens het Kinderformularium van het NKFK: vitamine D-deficiëntie bij een 25(OH)D spiegel < 30 nmol/l: Startdosering: 6.000 IE/dag in 1 dosis gedurende 3 maanden. Overweeg in individuele gevallen als alternatief: 300.000 IE/dosis als een éénmalige gift. Controleer na 3 maanden of de 25(OH)D spiegel genormaliseerd is en zo ja, continueer met de onderhoudsdosering. Onderhoudsdosering: 600 IE/dag in 1 dosis. Bij donkere huidskleur 800 IE/dag. Zorg voor voldoende calciuminname (≥ 500 mg/dag) in de voeding of geef calciumsuppletie.
1-12 jaar
Volgens het Kinderformularium van het NKFK: vitamine D-deficiëntie bij een 25(OH)D spiegel < 30 nmol/l: Startdosering: 3.000–6.000 IE/dag in 1 dosis gedurende 3 maanden. Overweeg in individuele gevallen als alternatief: 150.000 IE/dosis als een éénmalige gift. Controleer na 3 maanden of de 25(OH)D spiegel genormaliseerd is en zo ja, continueer met de onderhoudsdosering. Onderhoudsdosering: 600 IE/dag in 1 dosis. Bij donkere huidskleur 800 IE/dag. Zorg voor voldoende calciuminname (minimaal 500 mg/dag) in de voeding of geef calciumsuppletie.
Aterme neonaten en kinderen 0 maanden–1 jaar
Volgens het Kinderformularium van het NKFK: vitamine D-deficiëntie bij een 25(OH)D spiegel < 30 nmol/l: Startdosering: 2.000 IE/dag in 1 dosis gedurende 3 maanden. Overweeg in individuele gevallen als alternatief bij kinderen 3 maanden-1 jaar: 50.000 IE/dosis als éénmalige gift. Controleer na 3 maanden of de 25(OH)D spiegel genormaliseerd is en zo ja, continueer met de onderhoudsdosering. Onderhoudsdosering: 400 IE/dag in 1 dosis. Bij donkere huidskleur 800 IE/dag. Zorg voor voldoende calciuminname (minimaal 500 mg/dag) in de voeding of geef calciumsuppletie.
Prematuren bij zwangerschapsduur < 37 weken en < 1250 gram
Volgens het Kinderformularium van het NKFK: vitamine D-deficiëntie bij een 25(OH)D spiegel < 30 nmol/l: 600 IE/dag in 1 dosis. De dosering vitamine D geldt als aanvulling op de hoeveelheid vitamine D die premature neonaten binnenkrijgen met de voeding om zodoende te voldoen aan de totale dagelijkse behoefte.
Prematuren bij zwangerschapsduur < 37 weken en ≥ 1250 gram
Volgens het Kinderformularium van het NKFK: vitamine D-deficiëntie bij een 25(OH)D spiegel < 30 nmol/l: 400 IE/dag in 1 dosis. De dosering vitamine D geldt als aanvulling op de hoeveelheid vitamine D die premature neonaten binnenkrijgen met de voeding, om zodoende te voldoen aan de totale dagelijkse behoefte.
Adjuvans osteoporose
Volwassenen (incl. ouderen)
Volgens de fabrikant: 800–1000 IE/dag òf 5600–7000 IE/week òf 25.000 –30.000 IE/maand. Maximaal 2.000 IE/dag (bij fragiele ouderen met groot val- en fractuurrisico) of equivalente wekelijkse of maandelijkse dosis (14.000 IE/week respectievelijk 60.000 IE/maand).
Volgens de NIV-Richtlijn Osteoporose en fractuurpreventie, 2022: bij een verhoogd fractuurrisico 800 IE/dag. Dagdoseringen van > 3000 IE/dag en periodieke hoge doseringen (zogenaamde bolus regimes ≥ 60.000 IE/maand) worden afgeraden omdat zij mogelijk een verhoogd valrisico geven.
Suppletie bij cystische fibrose
Onderstaande leeftijdsgroepen
Doseren volgens het Kinderformularium van het NKFK:
Kinderen 1 maand–2 jaar
400 IE/dag in 1 dosis, max. 1000 IE/dag. Verdere dosisaanpassing op geleide van spiegels.
Kinderen 2–4 jaar
400 IE/dag in 1 dosis, max. 2000 IE/dag. Verdere dosisaanpassing op geleide van spiegels.
Kinderen 4–10 jaar
600 IE/dag in 1 dosis, max. 2000 IE/dag. Verdere dosisaanpassing op geleide van spiegels.
Kinderen 10–18 jaar
600 IE/dag in 1 dosis, max. 4000 IE/dag. Verdere dosisaanpassing op geleide van spiegels.
Verminderde nierfunctie: geen dosisaanpassing nodig, wel is controle nodig van de volgende serumspiegels: 25-OH-vitamine D3, calcium en fosfaat. Bij een ernstige nierinsufficiëntie (creatinineklaring < 30 ml/min) wordt vitamine D in de vorm van colecalciferol niet normaal gemetaboliseerd; andere vormen van vitamine D kunnen nodig zijn. Bij kinderen ≥ 3 maand is volgens het Kinderformularium van het NKFK dosisaanpassing bij een creatinineklaring ≥ 10 ml/min/1,73 m² niet nodig; bij een creatinineklaring < 10 ml/min/1,73 m² kan geen algemeen advies gegeven worden.
Verminderde leverfunctie: geen dosisaanpassing nodig.
Bij het vergeten van een dosis, deze alsnog innemen.
Toediening
- De Devaron® tablet zonder kauwen doorslikken of oplossen in melk, pap of andere vloeistof. De Divisun® tablet mag worden fijngemaakt;
- De capsules zonder kauwen heel doorslikken met water en bij voorkeur innemen tijdens de maaltijd;
- De Thorens® drank voor gebruik schudden en bij voorkeur innemen tijdens de maaltijd (bv. door te mengen met een kleine hoeveelheid koud of lauw voedsel).
Bijwerkingen
Lokaal
Zeer vaak (> 10%): huidirritatie.
Vaak (1-10%): pijn op de plaats van aanbrengen, jeuk, brandend gevoel op de huid, erytheem, (contact)dermatitis, afschilfering van de huid, verergering van de psoriasis, bulleuze huidreacties, huiduitslag (incl. erythemateuze, morbilliforme, (maculo)papuleuze, pustuleuze huidreacties.
Soms (0,1-1%): eczeem, folliculitis, droge huid, huidoedeem, seborroïsche dermatitis, fotosensibilisatie, veranderingen in huidpigmentatie.
Zelden (0,01–0,1%): urticaria.
Systemisch
Soms (0,1-1%): overgevoeligheidsreacties. Hypercalciëmie, hypercalciurie.
Bijwerkingen
Soms (0,1-1%): hypercalciëmie, hypercalciurie.
Zelden (< 0,1%): jeuk, huiduitslag, urticaria.
Verder zijn gemeld: overgevoeligheidsreacties zoals angio-oedeem of larynxoedeem. Misselijkheid, buikpijn, diarree, flatulentie, obstipatie.
Interacties
Gelijktijdig gebruik met systemische vitamine D-producten, calciumsupplementen of andere middelen die de serumcalciumconcentratie kunnen verhogen, zoals thiazide-diuretica, oestrogenen, anabole steroïden en parathyroïdhormonen of parathyroïdhormoonanalogen, kan het risico op klinisch significante hypercalciëmie vergroten.
Niet gelijktijdig aanbrengen met salicylzuur vanwege de kans op inactivatie van calcipotriol.
Interacties
De capsules vanaf 25.000 IE en drank (vanwege hoge dosering) niet combineren met calcium, bij patiënten met een ernstig gestoorde nierfunctie.
De combinatie van vitamine D en magnesiumbevattende middelen zoals antacida kan leiden tot hypermagnesiëmie; deze middelen daarom niet gebruiken tijdens behandeling met vitamine D.
Gelijktijdige behandeling met fenytoïne, fenobarbital, primidon, rifampicine en glucocorticosteroïden kan de werking van colecalciferol verminderen. Colestyramine, orlistat en paraffine(olie) kunnen de opname van colecalciferol verminderen; neem colecalciferol ten minste 2 uur vóór of 4–6 uur na deze middelen in. Volgens de fabrikant van D-cura, Vitamine D3 Costero en colecalciferol Teva 5600 IE capsules kan isoniazide het effect van colecalciferol verminderen door inhibitie van de metabole activatie ervan. Volgens de fabrikant van D-cura, Vitamine D3 Costero, Cholecalciferol Fagron en colecalciferol Teva 5600 IE capsules kunnen imidazool-antimycotica de activiteit van colecalciferol beïnvloeden door de conversie van 25-hydroxycolecalciferol naar 1,25-dihydroxycolecalciferol (in de nier) te remmen.
De combinatie van vitamine D en calcium met digoxine kan leiden tot hartritmestoornissen; bij toepassing is controle op calciumspiegel (in serum en eventueel urine) en ECG nodig.
Thiaziden verhogen het risico op hypercalciëmie als gevolg van verminderde renale calciumexcretie; bij langdurige combinatie calcium in serum (en eventueel urine) regelmatig controleren.
Bij gelijktijdige behandeling met hooggedoseerde calciumbevattende producten, controleer de calciumspiegels in plasma en urine regelmatig.
Gelijktijdige behandeling met hooggedoseerde middelen met fosfaat kan het risico op hyperfosfatemie verhogen.
Gelijktijdig gebruik van calcitonine of pamidroninezuur met vitamine D kan het effect van deze producten tegengaan bij de behandeling van hypercalciëmie.
Hulpstoffen: sorbitol, in bepaalde zachte capsules, kan de biologische beschikbaarheid van andere oraal toegediende geneesmiddelen beïnvloeden.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren na orale toediening schadelijk gebleken.
Farmacologisch effect: Hoewel bij lokaal gebruik absorptie via de huid gering is zijn nadelige effecten bij de foetus niet uit te sluiten.
Advies: Volgens de fabrikant veiligheidshalve gebruik ontraden.
Zwangerschap
Teratogenese: Er is veel onderzoek gedaan naar het gebruik van vitamine D tot 4000 IE/dag tijdens de zwangerschap; er zijn geen nadelige effecten gemeld. Er is onvoldoende bekend over de veiligheid van hogere dagdoses en hoge wekelijkse of maandelijkse doses. In dierstudies werd bij zeer hoge dosis teratogeniteit waargenomen.
Farmacologisch effect: Vitamine D-tekort bij de moeder kan schadelijk zijn voor het kind, evenals overdosering van vitamine D.
Advies: Bij een (vastgestelde) vitamine D-deficiëntie kan colecalciferol tot maximaal 4000 IE/ dag worden gebruikt. Gebruik van meer dan 4000 IE/dag, en wekelijkse of maandelijkse doses wordt vanwege de hoge dosering ontraden. De dagelijkse behoefte aan vitamine D van gezonde vrouwen tijdens de zwangerschap is 400 IE (10 microgram) per dag.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Onbekend bij mens en dier.
Farmacologisch effect: Gezien de geringe absorptie via de huid is het bij beperkt gebruik (klein oppervlak, kortdurend) niet waarschijnlijk dat nadelige effecten bij de zuigeling zullen optreden. Bij uitgebreid gebruik (langdurig gebruik, grote hoeveelheden, op grote huidoppervlakten of op beschadigde huid) neemt de geresorbeerde hoeveelheid toe.
Advies: Kan bij beperkt (klein oppervlak, kortdurend) gebruik waarschijnlijk veilig gebruikt worden. Niet gebruiken bij langdurig gebruik en/of gebruik op grote oppervlakken.
Overig: Vermijd toepassing op de borst of rondom de tepels om orale opname door de zuigeling te voorkomen. Indien behandeling noodzakelijk is, moeten de borst en tepels goed worden schoongemaakt vóór het voeden.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja, in kleine hoeveelheden.
Farmacologisch effect: Suppletie bij de moeder leidt nauwelijks tot toename van vitamine D in de moedermelk, deze stijgt pas substantieel bij inname van > 4000 IE/ dag. De ervaring met hoge wekelijkse of maandelijkse doseringen is beperkt. Het ontstaan van hypercalciëmie bij de zuigeling is mogelijk.
Advies: Bij een (vastgestelde) vitamine D-deficiëntie kan colecalciferol tot maximaal 4000 IE/dag worden gebruikt. Gebruik van meer dan 4000 IE/dag, en hoge wekelijkse of maandelijkse doseringen wordt afgeraden. De dagelijkse behoefte aan vitamine D van gezonde vrouwen die borstvoeding geven is 400 IE (10 microgram) per dag.
Contra-indicaties
- stoornissen van het calciummetabolisme;
- hypercalciëmie;
- ernstig gestoorde nier- of leverfunctie.
Contra-indicaties
- hypercalciëmie, hypercalciurie;
- nefrolithiase, tenzij de calciumexcretie geen bijdrage aan de steenvorming levert;
- nefrocalcinose;
- ernstige nierfunctiestoornis;
- pseudohypoparathyroïdie, zie Waarschuwingen en voorzorgen;
- hypervitaminose D;
- voor sommige capsules: allergie voor pinda of soja.
Waarschuwingen en voorzorgen
Gebruik voorzichtig in de huidplooien, omdat dit het risico op bijwerkingen kan verhogen.
Hypercalciëmie kan optreden wanneer de maximale wekelijkse dosis (100 g) wordt overschreden. De maximale dosering niet overschrijden, niet gebruiken onder occlusie of in combinatie met penetratiebevorderende stoffen vanwege de kans op hypercalciëmie (zie ook Overdosering). Het serumcalcium normaliseert echter snel wanneer de behandeling wordt gestaakt.
Beperk of vermijd overvloedige blootstelling aan natuurlijk of kunstmatig zonlicht.
De veiligheid en werkzaamheid zijn niet vastgesteld, vermijd gebruik bij:
- een ernstige nier- of leverfunctiestoornis;
- psoriasis guttata, erytrodermie en pustuleuze psoriasis.
Waarschuwingen en voorzorgen
Bij langdurige behandeling de calciumspiegel in serum (en eventueel in de urine) en het serumcreatinine volgen, dit is met name belangrijk bij ouderen die behandeld worden met hartglycosiden (digoxine) en/of diuretica, bij hyperfosfatemie, bij een verhoogd risico op (tand)steenvorming of bij geïmmobiliseerde patiënten. Bij tekenen van hypercalciëmie, hypercalciurie (> 7,5 mmol/24 uur (300 mg/24 uur)) de behandeling staken of indien een verminderde nierfunctie optreedt de dosis verlagen. Bij een ernstige nierinsufficiëntie (creatinineklaring < 30 ml/min) kunnen andere vormen van vitamine D nodig zijn.
Bij licht tot matig gestoorde nierfunctie de calcium- en fosfaatserumspiegels controleren; calcificatie van weke weefsels kan optreden.
Bij kinderen < 18 jaar Vitamine D Will capsules en Cholecalciferol Fagron capsules en Vitamine D3 Costero tabletten niet gebruiken. Osferol-D3 mag niet worden gebruikt bij kinderen < 12 jaar. D-Cura en Thorens drank en colecalciferol Teva 5600 IE capsules worden niet aanbevolen bij kinderen < 18 jaar.
Volgens sommige fabrikanten mag colecalciferol niet worden ingenomen bij pseudohypoparathyroïdie; de behoefte aan vitamine D kan verlaagd zijn, met een risico van overdosering op de lange termijn. In zulke gevallen zijn vitamine D-derivaten beschikbaar waarmee de behandeling beter kan worden ingesteld.
Bij sarcoïdose kan het metabolisme van vitamine D naar de actieve vorm verhoogd zijn, controleer het calciumgehalte in serum en urine.
Bij chronische darm- of pancreasaandoeningen kan de opname van oraal toegediend colecalciferol tekortschieten. Hier dan ook op geleide van de 25-OH-vitamine D3-serumspiegel het toedieningsbeleid van vitamine D nader bepalen.
Voor een optimale werkzaamheid van vitamine D is een calciuminname van 800–1000 mg/dag noodzakelijk, bij voorkeur via de voeding.
Plotselinge verhoging van de calciuminname kan leiden tot hypercalciëmie.
Bij idiopathische infantiele hypercalciëmie (bv. CYP24A1-of SLC34A1-mutatie) is het risico op hypercalciëmie en secundaire effecten verhoogd door accumulatie van actief vitamine D. De diagnose kan klinisch duidelijk worden ná vitamine D-suppletie.
Hulpstoffen: soja in sommige capsules: gecontra-indiceerd bij allergie voor pinda of soja.
Overdosering
Het aanbrengen van grotere hoeveelheden dan aanbevolen kan leiden tot verhoogde serumcalciumspiegels (zie ook Waarschuwingen en voorzorgen).
Symptomen
Hypercalciëmie: o.a. polyurie, obstipatie, spierzwakte, verwardheid, coma.
Neem voor informatie over een vergiftiging met calcipotriol contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Overdosering
Intoxicatie kan optreden bij een serum 25(OH)D spiegel > 150 ng/ml en kan hypercalciëmie en hyperfosfatemie veroorzaken.
Symptomen
Vroege symptomen van hypercalciëmie kunnen aspecifiek zijn; gevoel van zwakte, duizeligheid, vermoeidheid, ataxie, spier- en botpijn, hoofdpijn, droge mond, dorst, polydipsie en polyurie, nycturie, anorexie, misselijkheid, braken, diarree, obstipatie, jeuk, koorts, hartkloppingen/ritmestoornissen, hidrose, psychische symptomen en bewustzijnsstoornissen; late symptomen: nierfunctiestoornis, dehydratie, gewichtsverlies, osteoporose bij volwassenen, groeiremming bij kinderen, neerslagen in nieren (nierstenen, nefrocalcinose), bloedvaten of andere weefsels en organen, convulsies, hypertensie. Extreme hypercalciëmie kan leiden tot coma en overlijden.
Zie voor informatie over symptomen en behandeling de stofmonografie vitamine D3 op vergiftigingen.info (zoek bv. op colecalciferol).
Eigenschappen
Calcipotriol is een synthetisch vitamine D3-derivaat. Het remt de proliferatie en stimuleert de differentiatie van epidermale keratinocyten.
Werking: na 2–4 weken (afname huidschilfering, later ook afname erytheem), maximaal na 6–8 weken.
Kinetische gegevens
| Resorptie | < 1% indien aangebracht op de huid met psoriasislaesies. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Colecalciferol (vitamine D3) speelt een rol bij de skeletopbouw en -instandhouding, onder andere door handhaving van de calcium/fosfaatspiegel. Het bevordert de fosfaat- en calciumabsorptie uit het maag-darmkanaal en de terugresorptie van fosfaat en calcium door de nieren. Verder heeft het belangrijke functies bij de mineralisatie van het bot, de botvorming en de botresorptie. De actieve vorm van vitamine D is calcitriol.
Kinetische gegevens
| Resorptie | vrijwel volledig met voedsellipiden in de dunne darm. |
| Metabolisering | in de lever hydroxylering tot 25-hydroxycolecalciferol (= calcidiol). In deze vorm wordt het opgeslagen in vet- en spierweefsel, vervolgens naar behoefte voornamelijk in de nieren gehydroxyleerd tot het actieve 1,25-dihydroxycolecalciferol (= calcitriol) en bij een adequate calcitriolconcentratie tot 24,25-dihydroxycolecalciferol, dat minimale biologische activiteit heeft. Calcitriol wordt gemetaboliseerd tot 1,24,25-trihydroxycolecalciferol en calcitroïnezuur. |
| Eliminatie | als metabolieten vnl. met de gal en de feces, klein deel met de urine. |
| T 1/2el | schijnbare eliminatiehalfwaardetijd ca. 50 dagen. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
calcipotriol hoort bij de groep vitamine D en analoga.
Groepsinformatie
colecalciferol hoort bij de groep vitamine D en analoga.