Samenstelling

Samenstelling

Advies

Advies

Indicaties

• Primaire hypertensie bij volwassenen, die onvoldoende heeft gereageerd op candesartan of hydrochloorthiazide alleen.

Gerelateerde informatie

• hypertensie, essentiële of primaire

Indicaties

• Behandeling van essentiële hypertensie bij patiënten die onvoldoende hebben gereageerd op een behandeling met een ARB als monotherapie.

Gerelateerde informatie

• hypertensie, essentiële of primaire

Dosering

Het wordt aanbevolen de patiënt eerst met behulp van de individuele bestanddelen in te stellen alvorens over te gaan op de combinatietablet. Dit geldt in het bijzonder bij volumedepletie, een mild tot matig gestoorde nierfunctie (creatinineklaring ≥ 30–80 ml/min/1,73m²) of een mild tot matig gestoorde leverfunctie.

Dosering

Nierfunctiestoornis: Bij licht tot matig verminderde nierfunctie (creatinineklaring ≥ 30 ml/min) is een dosisaanpassing niet nodig. Gebruik bij een ernstig verminderde nierfunctie is gecontra-indiceerd.

Bijwerkingen

Vaak (1-10%): hoofdpijn, (draai–)duizeligheid, gevoel van zwakte. Luchtweginfectie. Hyperglykemie, hyperurikemie, glucosurie, verstoring elektrolytenbalans, verhoogde plasmaspiegel van cholesterol en triglyceriden.

Soms (0,1-1%): orthostatische hypotensie. Anorexie, verlies van eetlust, maagirritatie, diarree, obstipatie. Huiduitslag, urticaria, fotosensibilisatie.

Zelden (0,01-0,1%): leukopenie, neutropenie, agranulocytose, trombocytopenie, aplastische/hemolytische anemie, beenmergsuppressie. Hartritmestoornissen. Anafylactoïde reacties, toxische epidermale necrolyse. Huidvasculitis. Slaapstoornissen, depressie, rusteloosheid. Paresthesie. Visusstoornissen. Ademhalingsproblemen (pneumonie, longoedeem). Pancreatitis, geelzucht. Gestoorde nierfunctie (interstitiële nefritis), verhoogde creatininespiegel. Spierspasmen. Koorts.

Zeer zelden (< 0,01%): hoesten. Nierfalen. Misselijkheid. Abnormale leverfunctie, hepatitis. Angio–oedeem, jeuk. Rugpijn, spierpijn, gewrichtspijn. Veranderingen in kaliumspiegel, hyponatriëmie.

Verder zijn gemeld: acute myopie, acuut kamerhoekblok-glaucoom, lupus erythematodes-achtige reacties, reactivering van cutane lupus erythematodes. Bij langdurig gebruik van hydrochloorthiazide is een verhoogde incidentie van basaalcelcarcinoom en plaveiselcelcarcinoom van de huid waargenomen.

Meer informatie:

• candesartan#bijwerkingen
• hydrochloorthiazide#bijwerkingen

• Informatie bijwerkingen Lareb
• Meldformulier bijwerkingen

Bijwerkingen

Zeer vaak (> 10%): hoofdpijn.

Vaak (1-10%): hyperglykemie. Duizeligheid, paresthesie. (Orthostatische) hypotensie. Rinitis. Maag-darmklachten zoals misselijkheid, braken, diarree. Allergische huidreacties, zoals huiduitslag, jeuk, urticaria. Asthenie.

Soms (0,1-1%): leukopenie. Overgevoeligheid. Hyponatriëmie, hypochloremie, hyperurikemie, hypokaliëmie, hypercholesterolemie, jicht. Depressie, angst, slapeloosheid, nervositeit, libidostoornis, seksuele disfunctie. Vertigo. Obstipatie. Angio-oedeem. Spierspasmen. Koorts.

Zelden (0,1-0,01%): pulmonaal oedeem, pneumonitis. Pancreatitis.

Zeer zelden (< 0,01%): hemolytische anemie.

Verder zijn gemeld: agranulocytose, aplastische anemie, trombocytopenie. Anafylactische reacties. Hypercalciëmie, hypomagnesiëmie, hypertriglyceridemie, anorexie. Rusteloosheid. Acute myopie en secundair gesloten kamerhoekglaucoom. Vasculitis. Toxische epidermale necrolyse, fotosensibilisatie. Systemische of cutane lupus erythematodes, spierzwakte, artralgie. Interstitiële nefritis, nierfalen of verminderde nierfunctie (bij risicopatiënten). Intrahepatische cholestase, geelzucht. Bij langdurig gebruik van hydrochloorthiazide is een verhoogde incidentie van basaalcelcarcinoom en plaveiselcelcarcinoom van de huid waargenomen.

Meer informatie:

• eprosartan#bijwerkingen
• hydrochloorthiazide#bijwerkingen

• Informatie bijwerkingen Lareb
• Meldformulier bijwerkingen

Interacties

Gecombineerd gebruik van een ARB met een ACE–remmer of met aliskiren vermeerdert de kans op hypotensie, syncope, hyperkaliëmie en achteruitgang van de nierfunctie (incl. acuut nierfalen); een dubbele blokkade alleen toepassen onder supervisie van een gespecialiseerd arts bij afzonderlijk gedefinieerde patiënten (zonder diabetische nefropathie) bij wie de nierfunctie, bloeddruk en het elektrolytengehalte regelmatig worden gecontroleerd. Bij diabetespatiënten of een verminderde nierfunctie (GFR < 60 ml/min/1,73 m² ) is het gebruik van candesartan in combinatie met aliskiren gecontra–indiceerd. Bij andere patiënten wordt de combinatie ontraden; indien de combinatie toch toegepast dient te worden, is periodieke bepaling van de nierfunctie, bloeddruk en serumelektrolyten aanbevolen.

De hypokaliëmie door hydrochloorthiazide wordt mogelijk door candesartan ten dele tegengegaan. Wees voorzichtig bij comedicatie van kaliumsecreterende middelen (corticosteroïden, laxantia of ACTH), vanwege de kans op hypokaliëmie. Hypokaliëmie kan de gevoeligheid voor niet-depolariserende spierrelaxantia doen toenemen. Bij digoxine, geneesmiddelen die 'Torsade de pointes' induceren en anti-aritmica kan bij stoornissen in de elektrolytenhuishouding (hypokaliëmie, hypomagnesiëmie) de pro-aritmische toxiciteit eerder bereikt zijn, of kan het anti-aritmisch effect afgenomen zijn.

Kaliumsparende diuretica (zoals spironolacton), heparine en andere plasmakalium-verhogende geneesmiddelen (bv. heparine, cotrimoxazol, tacrolimus, ciclosporine) kunnen leiden tot hyperkaliëmie, met name bij een gestoorde nierfunctie. In combinatie met digoxine, anti-aritmica en niet-depolariserende spierrelaxantia de kaliumspiegel regelmatig controleren.

De renale klaring van lithium, calcium, methotrexaat en cyclofosfamide kan verminderd zijn. Combinatie met lithium wordt afgeraden; indien strikt noodzakelijk, de lithiumspiegel zorgvuldig monitoren.

NSAID's (incl. COX-2-remmers en acetylsalicylzuur > 3 g/dag) remmen het diuretisch-, natriuretisch- en bloeddrukverlagend effect, tevens is er meer kans op achteruitgang van de nierfunctie en hyperkaliëmie.

Colestyramine vier uur vóór of twee uur na het diureticum innemen.

De werking van insuline en orale bloedglucoseverlagende middelen kan worden tegengegaan.

Er is meer kans op hematologische reacties bij combinatie met geneesmiddelen die een negatieve invloed hebben op het bloedbeeld (bv. allopurinol, immunosuppressiva waaronder corticosteroïden, cytostatica).

Er is meer kans op (orthostatische) hypotensie bij combinatie met (tricyclische) antidepressiva, baclofen, antipsychotica, alcohol, anesthetica en barbituraten.

Bij combinatie met calciumzouten en plasmacalciumverhogende middelen is een stijging van de serumcalciumconcentratie te verwachten, waardoor een strikte controle van het serumcalcium vereist is.

Bij combinatie met ciclosporine is er meer kans op hyperurikemie.

Interacties

Gelijktijdige behandeling met een ACE–remmer en een ARB vermeerdert de kans op hypotensie, syncope, hyperkaliëmie en achteruitgang van de nierfunctie; een dubbele blokkade alleen toepassen onder supervisie van een gespecialiseerd arts bij afzonderlijk gedefinieerde patiënten (zonder diabetische nefropathie) bij wie de nierfunctie, bloeddruk en het elektrolytengehalte regelmatig worden gecontroleerd. Bij diabetespatiënten of een verminderde nierfunctie (GFR < 60 ml/min/1,73 m²) is het gebruik van eprosartan in combinatie met aliskiren gecontra–indiceerd. Bij andere patiënten wordt de combinatie ontraden; indien de combinatie toch toegepast dient te worden, is periodieke bepaling van de nierfunctie, bloeddruk en serumelektrolyten aanbevolen.

Het door diuretica veroorzaakte kaliumverlies wordt mogelijk door eprosartan ten dele tegengegaan; voorzichtig bij toediening van kaliumzouten of kaliumsparende diuretica, met name bij gestoorde nierfunctie. Bij combinatie met middelen die door een verstoring van het serumkalium kunnen worden beïnvloed (digoxine, anti-aritmica, tubocurarine) het serumkalium periodiek controleren. Hypokaliëmie kan de gevoeligheid voor spierrelaxantia doen toenemen. Gelijktijdig gebruik van corticosteroïden kan leiden tot een verhoogd kaliumverlies.

Bij combinatie met carbamazepine, SSRI's, sommige antipsychotica neemt de kans op hyponatriëmie toe.

Gelijktijdig gebruik met vitamine D kan een verdere verhoging van het serum–calcium veroorzaken.

NSAID's remmen het diuretisch-, natriuretisch- en bloeddrukverlagend effect; tevens kan een achteruitgang van de nierfunctie optreden en een verhoogd serumkalium.

Andere antihypertensiva en geneesmiddelen die hypotensie kunnen veroorzaken (bv. tricyclische antidepressiva, antipsychotica, baclofen) kunnen het bloeddrukverlagend effect versterken.

Colestyramine kan de resorptie van het diureticum doen afnemen; eprosartan/hydrochloorthiazide minimaal vier uur voor of vier tot zes uur na colestyramine innemen.

De werking van insuline en orale bloedglucoseverlagende middelen kan worden tegengegaan; combinatie met metformine voorzichtig toepassen vanwege meer kans op lactaatacidose, omdat hydrochloorthiazide nierfalen kan veroorzaken.

De renale lithiumklaring neemt af door toegenomen terugresorptie in de tubulus: verlaging van de lithiumdosis kan nodig zijn.

De renale uitscheiding van cytostatica kan verminderen waardoor het myelosuppressieve effect van het cytostaticum versterkt kan worden.

Combinatie met allopurinol vermeerdert de kans op overgevoeligheidsreacties, combinatie met amantadine de kans op bijwerkingen.

Zwangerschap

Hydrochloorthiazide passeert de placenta.
Teratogenese: Gebruik van ARB's tijdens het 2^e en 3^e trimester is schadelijk, zich uitend in neonatale longhypoplasie, intra-uteriene groeivertraging, persisterende ductus arteriosus en schedelhypoplasie.
Farmacologisch effect: Gebruik van ARB's tijdens het 2^e en 3^e trimester kan leiden tot foetale en/of neonatale toxiciteit zoals gestoorde nierfunctie, nierfalen, oligohydramnion, hypotensie en hyperkaliëmie. Bij gebruik van hydrochloorthiazide dient er bij de vrouw rekening te worden gehouden met afname van het circulerend bloedvolume en bij de neonaat met icterus neonatorum, trombocytopenie en verstoring van de elektrolytenbalans.
Advies: Gebruik tijdens het eerste trimester wordt niet aanbevolen; gebruik tijdens het 2^e en 3^e trimester van de zwangerschap is gecontra-indiceerd.
Overige: Bij kinderwens en zwangerschap instellen op een alternatieve therapie; aangeraden wordt de patiënte bij het begin van de behandeling al hierop te wijzen. Als blootstelling vanaf het tweede trimester heeft plaatsgevonden, een echoscopie verrichten van de nieren en schedel van de foetus. Neonaten nauwkeurig controleren op hypotensie, oligurie en hyperkaliëmie.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Zwangerschap

Hydrochloorthiazide passeert de placenta.
Teratogenese: Gebruik van ARB's tijdens het 2^e en 3^e trimester is schadelijk, zich uitend in neonatale longhypoplasie, intra-uteriene groeivertraging, persisterende ductus arteriosus en schedelhypoplasie.
Farmacologisch effect: Gebruik van ARB's tijdens het 2^e en 3^e trimester, kan leiden tot foetale en/of neonatale toxiciteit zoals gestoorde nierfunctie, nierfalen, oligohydramnion, hypotensie en hyperkaliëmie. Bij gebruik van hydrochloorthiazide dient er bij de vrouw rekening te worden gehouden met afname van het circulerend bloedvolume en bij de neonaat met icterus neonatorum, trombocytopenie en verstoring van de elektrolytenbalans.
Advies: Gebruik tijdens het 1^e trimester van de zwangerschap wordt ontraden; gebruik tijdens het 2^e en 3^e trimester is gecontra–indiceerd.
Overige: Bij kinderwens en zwangerschap instellen op een alternatieve therapie; aangeraden wordt de patiënte bij het begin van de behandeling al hierop te wijzen. Als blootstelling vanaf het 2^e trimester heeft plaatsgevonden, van de foetus een echoscopie verrichten van de nieren en schedel. Neonaten nauwkeurig controleren op hypotensie, oligurie en hyperkaliëmie.

• Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Lactatie

Overgang in moedermelk: Onbekend (bij de mens, candesartan), ja (bij de mens, hydrochloorthiazide; bij dieren candesartan en hydrochloorthiazide).
Farmacologisch effect: Verhoogd vrij bilirubine (hydrochloorthiazide).
Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding ontraden, met name bij prematuren en neonaten.
Overige: Thiazide-diuretica kunnen de lactatie remmen door het veroorzaken van sterke diurese.

• Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Lactatie

Overgang in moedermelk: Onbekend (eprosartan), ja (hydrochloorthiazide).
Farmacologisch effect: Verhoogd vrij bilirubine (hydrochloorthiazide).
Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding ontraden.
Overige: Hooggedoseerd kunnen thiazide-diuretica de melkproductie remmen door versterkte diurese.

• Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Contra-indicaties

• ernstig verminderde leverfunctie en cholestase;
• ernstige nierinsufficiëntie (creatinineklaring < 30 ml/min);
• refractaire hypokaliëmie en hypercalciëmie;
• jicht;
• overgevoeligheid voor thiazide-diuretica of sulfonamiden.

Zie voor meer contra-indicaties de rubrieken Zwangerschap en Interacties.

Contra-indicaties

• ernstig gestoorde nierfunctie (creatinineklaring ≤ 30 ml/min), hemodynamisch significante bilaterale renovasculaire aandoening of ernstige stenose van een solitair functionerende nier;
• symptomatische hyperurikemie en jicht;
• cholestase of galwegobstructie, ernstig verminderde leverfunctie;
• refractaire hypokaliëmie, hyponatriëmie, hypercalciëmie;
• overgevoeligheid voor thiazide-diuretica of sulfonamiden.

Zie voor meer contra-indicaties de rubrieken Zwangerschap en Interacties.

Waarschuwingen en voorzorgen

Vooral bij volume- en/of natriumdepletie en bij hartfalen is er meer kans op een hypotensieve reactie. Wees, gezien de farmacologische werking, bedacht op het optreden van hypotensie en een verminderde nierfunctie bij ernstig hartfalen, onderliggende nierziekten of andere aandoeningen (bilaterale stenose van de arteriae renales of unilaterale stenosering bij één functionele nier) gezien de vaattonus en nierfunctie hierbij in belangrijke mate van het renine-angiotensine-aldosteronsysteem afhankelijk zijn. Bij ernstig hartfalen is de veiligheid van dit preparaat (m.n. op de renale functie) niet vastgesteld.

Hyperkaliëmie kan optreden met name bij bestaande nierinsufficiëntie, hartfalen en diabetes mellitus; een adequate controle van serumkalium wordt aanbevolen.

Er is meer kans op hypokaliëmie bij patiënten met cirrose met oedeem en ascites en bij onvoldoende inname van elektrolyten.

Bij gestoorde nierfunctie rekening houden met een acute achteruitgang van de nierfunctie en deze blijven controleren. Er is beperkte ervaring na een recente niertransplantatie.

Voorzichtig bij aorta- of mitralisstenose of bij obstructieve hypertrofische cardiomyopathie vanwege het potentiële risico van verminderde coronaire en cerebrale doorbloeding door de verlaagde bloeddruk.

Hypotensie tijdens anesthesie/operatie als gevolg van een geblokkeerde angiotensine II-werking zo nodig corrigeren met volumevergroting of eventueel vasopressoren.

Er is geen ervaring bij een verminderde leverfunctie. Voorzichtig bij leverfunctiestoornissen, omdat verschuivingen in vloeistof- en elektrolytenevenwicht coma hepaticum kunnen veroorzaken.

Candesartan/hydrochloorthiazide niet toepassen bij primair hyperaldosteronisme.

Bij het optreden van symptomen van fotosensibilisatie de behandeling staken. Bij langdurig gebruik van hydrochloorthiazide neemt het risico op niet-melanome huidkanker (basaalcelcarcinoom en plaveiselcelcarcinoom) toe; de oorzaak hiervoor is waarschijnlijk fotosensibilisatie (grotere gevoeligheid voor UV-straling). Adviseer de patiënt overmatige blootstelling aan zonlicht en UV-straling te vermijden en adequate bescherming te gebruiken tegen de zon. Adviseer tevens contact op te nemen bij nieuwe laesies of veranderingen in laesies met verdachte kenmerken. Heroverweeg het gebruik van hydrochloorthiazide bij patiënten die al eerder huidkanker hebben gehad; dit geldt mogelijk ook voor andere thiazide-diuretica.

Onderzoeksgegevens: Candesartan/hydrochloorthiazide is niet onderzocht bij kinderen (< 18 j.).

Hydrochloorthiazide kan een positieve uitslag geven in een dopingtest.

Waarschuwingen en voorzorgen

Er is meer kans op een hypotensieve reactie bij volume- en/of zoutdepletie en bij hartfalen; vóór het begin van de behandeling de natrium- en/of volumedepletie corrigeren.

Wees voorzichtig bij aorta- of mitralisstenose of bij obstructieve hypertrofische cardiomyopathie vanwege het potentiële risico van verminderde coronaire en cerebrale doorbloeding door de verlaagde bloeddruk.

Wees voorzichtig en controleer de nierfunctie bij een matige nierinsufficiëntie (creatinineklaring 30–80 ml/min) en bij unilaterale en bilaterale stenose van de renale arteriën. Controleer bij verminderde nierfunctie ook regelmatig de kalium- en urinezuurspiegel. Indien de nierfunctie afhankelijk is van het renine-angiotensinesysteem (zoals bij ernstig hartfalen) kan oligurie en/of progressieve uremie en in zeldzame gevallen acuut nierfalen ontstaan. De nierfunctie bij dergelijke patiënten eveneens regelmatig controleren.

Tevens voorzichtig toepassen bij jicht in de anamnese.

Bij diabetes mellitus is extra controle van bloedglucosewaarden, bij hyperlipidemie van serumlipiden aangewezen.

Vanwege onvoldoende ervaring wordt gebruik bij lichte tot matige leverfunctiestoornissen ontraden; verschuivingen in vloeistof- en elektrolytenevenwicht kunnen coma hepaticum veroorzaken.

Bij het optreden van symptomen van fotosensibilisatie de behandeling staken. Bij langdurig gebruik van hydrochloorthiazide neemt het risico op niet-melanome huidkanker (basaalcelcarcinoom en plaveiselcelcarcinoom) toe; de oorzaak hiervoor is waarschijnlijk fotosensibilisatie (grotere gevoeligheid voor UV-straling). Adviseer de patiënt overmatige blootstelling aan zonlicht en UV-straling te vermijden en adequate bescherming te gebruiken tegen de zon. Adviseer tevens contact op te nemen bij nieuwe laesies of veranderingen in laesies met verdachte kenmerken. Heroverweeg het gebruik van hydrochloorthiazide bij patiënten die al eerder huidkanker hebben gehad; dit geldt mogelijk ook voor andere thiazide-diuretica.

Bij een acute daling in de gezichtsscherpte of acute oogpijn (binnen enkele uren tot weken na start van de behandeling) de behandeling onmiddellijk stopzetten. Indien de oogdruk verhoogd is, deze proberen te verminderen, vanwege de kans op acuut gesloten-kamerhoekglaucoom na gebruik van hydrochloorthiazide.

Thiaziden verminderen de calciumuitscheiding en kunnen zo hypercalciëmie veroorzaken, wees daarom voorzichtig bij maligne aandoeningen of hyperparathyreoïdie.

Eprosartan/hydrochloorthiazide niet toepassen bij primair hyperaldosteronisme.

Hydrochloorthiazide kan een positieve uitslag geven in een dopingtest.

Onderzoeksgegevens: de werking en veiligheid bij kinderen < 18 jaar is niet vastgesteld. Er is geen ervaring bij patiënten die recent een niertransplantatie hebben ondergaan. Er is weinig ervaring bij coronaire hartziekten.

Overdosering

Zie voor symptomen en behandeling het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.

Overdosering

Neem voor informatie over een vergiftiging met eprosartan/hydrochloorthiazide contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.

Eigenschappen

Combinatie van een angiotensinereceptorblokker (ARB) en een thiazide-diureticum. Werking: binnen 4 weken. Werkingsduur: ca. 24 uur.

Meer informatie:

• candesartan#eigenschappen
• hydrochloorthiazide#eigenschappen

Eigenschappen

Combinatie van een angiotensinereceptorblokker (ARB) en een thiazide-diureticum. Werkingsduur: 24 uur.

Meer informatie:

• eprosartan#eigenschappen
• hydrochloorthiazide#eigenschappen

Groepsinformatie

candesartan/hydrochloorthiazide hoort bij de groep ARB met diureticum.

• eprosartan/hydrochloorthiazide (C09DA02) Vergelijk
• irbesartan/hydrochloorthiazide (C09DA04) Vergelijk
• losartan/hydrochloorthiazide (C09DA01) Vergelijk
• olmesartan/hydrochloorthiazide (C09DA08) Vergelijk
• telmisartan/hydrochloorthiazide (C09DA07) Vergelijk
• valsartan/hydrochloorthiazide (C09DA03) Vergelijk

Groepsinformatie

eprosartan/hydrochloorthiazide hoort bij de groep ARB met diureticum.

• candesartan/hydrochloorthiazide (C09DA06) Vergelijk
• irbesartan/hydrochloorthiazide (C09DA04) Vergelijk
• losartan/hydrochloorthiazide (C09DA01) Vergelijk
• olmesartan/hydrochloorthiazide (C09DA08) Vergelijk
• telmisartan/hydrochloorthiazide (C09DA07) Vergelijk
• valsartan/hydrochloorthiazide (C09DA03) Vergelijk

Kosten

Kosten laden…

Kosten

Kosten laden…

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• ARB met diureticum

Indicaties

• hypertensie, essentiële of primaire

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• GIPdatabank
• Geneesmiddelen bij ouderen

Zie ook

Geneesmiddelgroep

• ARB met diureticum

Indicaties

• hypertensie, essentiële of primaire

Externe links

• Officiële productinformatie CBG/EMA
• Medicijnkosten.nl
• GIPdatabank
• Geneesmiddelen bij ouderen