Samenstelling
Alleen de belangrijkste hulpstoffen worden genoemd. Raadpleeg altijd de productinformatie van CBG/EMA voor een compleet overzicht van hulpstoffen.
Spiriva (als bromide) Boehringer Ingelheim bv
- Toedieningsvorm
- Inhalatiepoeder in capsule
- Sterkte
- 18 microg
Eventueel afgeleverd met Handihaler. De dosis die het mondstuk van de inhalator verlaat is 10 microg tiotropium.
- Toedieningsvorm
- Inhalatie-oplossing 'Respimat'
- Sterkte
- 2,5 microg/dosis
- Verpakkingsvorm
- 60 doses
Eventueel afgeleverd met inhalator.
Tiotropium (als bromide) Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Inhalatiepoeder in capsule
- Sterkte
- 10 microg
Geleverd met Zonda-inhaler. De capsule bevat 13 microg tiotropium, de dosis die het mondstuk van de inhalator verlaat is 10 microg tiotropium.
- Toedieningsvorm
- Inhalatiepoeder in capsule
- Sterkte
- 18 microg
Geleverd met NeumoHaler. De capsule bevat 18 microg tiotropium, de dosis die het mondstuk van de inhalator verlaat is 12 microg tiotropium.
Tiotrus (als bromide) Teva Nederland bv
- Toedieningsvorm
- Inhalatiepoeder in capsule
- Sterkte
- 10 microg
De capsule bevat 13 microg tiotropium, de dosis die het mondstuk van de inhalator verlaat is 10 microg tiotropium.
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Alleen de belangrijkste hulpstoffen worden genoemd. Raadpleeg altijd de productinformatie van CBG/EMA voor een compleet overzicht van hulpstoffen.
Seebri (als bromide) Novartis Europharm ltd.
- Toedieningsvorm
- Inhalatiepoeder in capsule
- Sterkte
- 44 mcg/dosis
Bevat per capsule: 50 microg; de dosis die het mondstuk van de bijgeleverde 'Breezhaler' verlaat is 44 microg.
Tovanor (als bromide) Novartis Europharm ltd.
- Toedieningsvorm
- Inhalatiepoeder in capsule
- Sterkte
- 44 mcg/dosis
Bevat per capsule: 50 microg; de dosis die het mondstuk van de bijgeleverde 'Breezhaler' verlaat is 44 microg.
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Niet-medicamenteuze adviezen bij astma bestaan uit stoppen met roken, voldoende beweging, vermijding van prikkels en gewichtsreductie bij obesitas. Bij minder frequente astmaklachten (≤ 2×/week) is 'zo nodig'-gebruik van een kortwerkend β2-sympathicomimeticum aangewezen. Bij frequentere klachten (≥ 3×/week) en vaker gebruik van een kortwerkend β2-sympathicomimeticum, is onderhoudsbehandeling met een inhalatiecorticosteroïd (ICS) geïndiceerd. Indien hiermee onvoldoende astmacontrole wordt bereikt, kan een langwerkend β2-sympathicomimeticum worden toegevoegd aan de onderhoudsbehandeling met ICS. Tiotropium inhalatie-oplossing heeft een beperkte plaats als toevoeging aan een langwerkend β2-sympathicomimeticum en inhalatiecorticosteroïd bij moeilijk behandelbaar astma. Tiotropium is niet geschikt voor het couperen van astma-aanvallen.
Bij COPD zijn de belangrijkste stappen bij de behandeling: stoppen met roken en voldoende bewegen. In eerste instantie (bij een lichte ziektelast) start met een kortwerkende luchtwegverwijder: ipratropium of een β2-sympathicomimeticum. Bij aanhoudende klachten en/of exacerbaties is onderhoudsbehandeling met een langwerkende luchtwegverwijder (parasympathicolyticum (bv. tiotropium) of β2-sympathicomimeticum) aangewezen. Bij frequente ernstige exacerbaties (≥ 2 behandelingen/jaar of ≥ 1 ziekenhuisopname/jaar) kan naast de langwerkende luchtwegverwijder een proefbehandeling met inhalatiecorticosteroïden worden begonnen. Bij de keuze van een inhalator spelen patiëntgebonden factoren, zoals coördinatie en inspiratiekracht, een belangrijke rol voor het behalen van een optimaal effect.
Voor een optimaal effect van geneesmiddelen bij astma en chronisch obstructieve longziekte (COPD) is een juiste inhalatietechniek onontbeerlijk. Bij de keuze van een inhalator speelt de voorkeur van de patiënt een belangrijke rol. Bij volwassenen en kinderen vanaf zeven jaar verdienen poederinhalatoren de voorkeur. Zij zijn even effectief als dosisaerosolen en geven minder aanleiding tot een niet juiste uitvoering van de inhalatie.
Advies
De belangrijkste stappen bij de behandeling van COPD zijn stoppen met roken en voldoende bewegen. In eerste instantie (bij een lichte ziektelast) start met een kortwerkende luchtwegverwijder: ipratropium of een β2-sympathicomimeticum. Bij aanhoudende klachten en/of exacerbaties is onderhoudsbehandeling met een langwerkende luchtwegverwijder (parasympathicolyticum, β2-sympathicomimeticum) aangewezen. Bij frequente ernstige exacerbaties (≥ 2 behandelingen/jaar of ≥ 1 ziekenhuisopname/jaar) kan naast de langwerkende luchtwegverwijder een proefbehandeling met inhalatiecorticosteroïden worden gestart. Bij de keuze van een inhalator spelen patiëntgebonden factoren, zoals coördinatie en inspiratiekracht, een belangrijke rol voor het behalen van een optimaal effect. Glycopyrronium heeft geen meerwaarde ten opzichte van langer bestaande langwerkende middelen. De effectiviteit en bijwerkingen op lange termijn zijn onbekend.
Indicaties
- Bronchusverwijdende onderhoudsbehandeling van chronische obstructieve longaandoeningen (COPD).
Inhalatie-oplossing tevens:
- additionele bronchusverwijdende onderhoudsbehandeling van ernstig astma bij volwassenen en kinderen ≥ 6 jaar die in het voorgaande jaar één of meer ernstige exacerbaties hebben doorgemaakt.
Gerelateerde informatie
Indicaties
- Onderhoudsbehandeling van chronisch obstructieve longziekte (COPD) ter verlichting van symptomen bij volwassenen.
Gerelateerde informatie
Dosering
De dosis die het mondstuk van de inhalator van Spiriva en Tiotrus verlaat is bij beiden 10 microg tiotropium.
COPD:
Volwassenen:
1 capsule van 10 microg óf 18 microg (inhalatiepoeder) of 5 microg (inhalatie-oplossing ) 1×/dag, steeds op hetzelfde tijdstip.
Ernstig astma:
Volwassenen en kinderen ≥ 6 jaar:
5 microg (inhalatie-oplossing ) 1×/dag, steeds op hetzelfde tijdstip, als aanvulling op een onderhoudsbehandeling met inhalatiecorticosteroïden.
Bij ouderen en lever- en nierfunctiestoornissen: is geen dosisaanpassing nodig.
De capsule of inhalatie-oplossing toedienen met de daarvoor bestemde inhalator.
Dosering
Onderhoudsbehandeling van COPD:
Volwassenen:
44 microg 1×/dag inhaleren met behulp van de Breezhaler inhalator, bij voorkeur elke dag op dezelfde tijd.
Bij een nierinsufficiëntie is een dosisaanpassing niet nodig. Controleer nauwgezet op bijwerkingen bij een ernstig gestoorde nierfunctie vanwege een mogelijk verhoogde plasmaspiegel.
Bij een leverinsufficiëntie is een dosisaanpassing niet nodig.
Bij een leeftijd ≥ 75 jaar is een dosisaanpassing niet nodig.
Bij een gemiste dosis deze alsnog zo snel mogelijk innemen. Maximaal 1 dosis per dag innemen.
Bijwerkingen
Vaak (1-10%): droge mond (bij COPD 2,9–4%).
Soms (0,1-1%):droge mond (bij astma 0,8%), orale of faryngeale candidiase, bronchospasmen, hoest, faryngitis, smaakstoornis, stemstoornis. Obstipatie, gastro-oesofageale reflux. Duizeligheid, hoofdpijn, slapeloosheid. Wazig zien. Hartkloppingen, atriumfibrilleren. Dysurie, urineretentie. Huiduitslag, jeuk.
Zelden (0,01-0,1%): (supraventriculaire) tachycardie. Laryngitis, dysfagie. Overgevoeligheidsreacties (o.a. angio-oedeem). Urticaria, huidinfectie/-ulcus, droge huid. Verhoogde oogboldruk, glaucoom. Neusbloeding, sinusitis. Tandcariës, stomatitis, gingivitis, glossitis. Darmobstructie (waaronder paralytische ileus), misselijkheid. Urineweginfectie.
Verder zijn gemeld: anafylactische reactie. Dehydratie. Gewrichtszwelling.
Bij hogere leeftijd kan de incidentie van anticholinerge effecten (zoals droge mond en obstipatie) toenemen.
Bijwerkingen
Vaak (1-10%): droge mond, gastro-enteritis. Nasofaryngitis. Slapeloosheid. Skeletspierpijn (o.a. in de borstkas). Alleen bij leeftijd > 75 jaar: urineweginfectie, hoofdpijn.
Soms (0,1-1%): dysfonie, rinitis, verstopte sinussen, productieve hoest, keelirritatie, bloedneus. Cystitis. Tandcariës, dyspepsie, misselijkheid, braken. Atriumfibrilleren, palpitaties. Overgevoeligheid, huiduitslag, jeuk, angio-oedeem. Hypo-esthesie. Pijn in extremiteiten. Dysurie, urineretentie. Vermoeidheid, asthenie. Hyperglykemie.
Verder is gemeld: paradoxale bronchospasmen.
Interacties
Gelijktijdige toediening van andere anticholinergica is niet onderzocht en wordt daarom niet aanbevolen.
Interacties
Gelijktijdige toediening van andere anticholinergica is niet onderzocht en wordt daarom niet aanbevolen.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren alleen aanwijzingen voor schadelijkheid bij toxische maternale doseringen.
Advies: Gebruik ontraden.
Zwangerschap
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren geen aanwijzingen voor schadelijkheid.
Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja, bij dieren (in geringe mate).
Farmacologisch effect: Tiotropium heeft een lange halfwaardetijd, maar ook een lage systemische concentratie en een slechte orale biologische beschikbaarheid; anticholinerge effecten (bv. droge mond, obstipatie, urineretentie en hartslagverhoging) kunnen optreden bij de zuigeling.
Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding ontraden.
Lactatie
Overgang in moedermelk: Onbekend. Ja, bij dieren.
Farmacologisch effect: De plasmaspiegels bij de moeder na inhalatie zijn laag door de lage biologische beschikbaarheid en het hoge verdelingsvolume, ook de opname vanuit het maag-darmkanaal van de zuigeling is laag. Hierdoor worden geen effecten bij de zuigeling verwacht.
Advies: Kan waarschijnlijk veilig worden gebruikt.
Contra-indicaties
- overgevoeligheid voor atropine of atropinederivaten, zoals tiotropium en ipratropium.
Contra-indicaties
Er zijn van dit middel geen relevante contra-indicaties bekend.
Waarschuwingen en voorzorgen
Tiotropium is niet geschikt voor de behandeling van acute bronchospasmen en van cystische fibrose. Bij gebruik bij cystische fibrose kunnen de symptomen toenemen (achteruitgang longfunctie en luchtweginfecties).
Wees voorzichtig bij prostaathyperplasie, urineretentie, recent myocardinfarct (< 6 mnd.), hartfalen (NYHA-klasse III of IV) of ernstige hartritmestoornissen.
Tevens voorzichtig toepassen bij een matige tot ernstige nierfunctiestoornis (creatinineklaring ≤ 50 ml/min) vanwege een mogelijke stijging van de plasmaconcentratie. Er is geen langetermijnervaring bij ernstige nierinsufficiëntie.
Parasympathicolytica kunnen door pupilverwijding de oogdruk verhogen en een aanval van acuut glaucoom veroorzaken. Contact met de ogen vermijden, aangezien dit kan leiden tot nauwe-kamerhoekglaucoom, pijn of onaangenaam gevoel in de ogen, wazig zien, visuele halo's gecombineerd met rode ogen en cornea-oedeem.
Langdurig gebruik van anticholinergica kan leiden tot droge mond en cariës.
De veiligheid en werkzaamheid van tiotropium bij kinderen < 6 jaar met astma en bij kinderen < 18 jaar met matig astma zijn nog niet vastgesteld; gebruik wordt ontraden.
Waarschuwingen en voorzorgen
Glycopyrronium is niet geschikt voor de behandeling van acute bronchospasmen.
Wees voorzichtig bij prostaathyperplasie, urineretentie, instabiele ischemische hartziekte, linker-ventrikelfalen, voorgeschiedenis van myocardinfarct, aritmie en bij een voorgeschiedenis van lang QT-syndroom of verlenging van het QTc-interval (>450 ms voor mannen en >470 ms bij vrouwen).
Tevens voorzichtig toepassen bij een ernstige nierfunctiestoornis (creatinineklaring ≤ 30 ml/min) vanwege een mogelijke stijging van de plasmaconcentratie (tot factor 2,2 toename van de totale systemische blootstelling).
Staak direct de behandeling bij het optreden van paradoxale bronchospasmen of bij verschijnselen van een allergische reactie, zoals angio-oedeem, urticaria of huiduitslag.
Parasympathicolytica kunnen door pupilverwijding de oogdruk verhogen en een aanval van acuut glaucoom veroorzaken. Contact met de ogen vermijden, aangezien dit kan leiden tot nauwe-kamerhoekglaucoom, pijn of onaangenaam gevoel in de ogen, wazig zien, visuele halo's gecombineerd met rode ogen en cornea-oedeem.
Langdurig gebruik van anticholinergica kan leiden tot droge mond en cariës.
Overdosering
Symptomen
Anticholinerge verschijnselen.
Zie voor meer symptomen en behandeling de monografie op vergiftigingen.info.
Overdosering
Symptomen
Anticholinerge verschijnselen.
Neem voor informatie over een vergiftiging met glycopyrronium contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Eigenschappen
Langwerkend parasympathicolyticum, specifiek werkzaam op de muscarine(M-)receptoren (met name op de M3-receptoren). De bronchodilatatie na inhalatie is hoofdzakelijk het gevolg van een lokaal effect op de bronchiale gladde musculatuur. De werking treedt binnen 30 min in en houdt langer dan 24 uur aan; maximale bronchodilatatie wordt op de derde dag bereikt.
Kinetische gegevens
| F | inhalatiepoeder ca. 20%, inhalatie-oplossing ca. 33%. |
| T max | 5–7 min. |
| V d | 32 l/kg. |
| Metabolisering | in geringe mate door CYP2D6 en CYP3A4 tot twee inactieve metabolieten, N-methylscopine en dithienylglycolzuur. |
| Eliminatie | ca. 7–19% onveranderd met de urine, het resterende deel met de feces. |
| T 1/2el | 27–45 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Langwerkend parasympathicolyticum (anticholinergicum) met een > 4× grotere selectiviteit voor de humane muscarine M3-receptoren dan voor de humane M2-receptor. Blokkeert de bronchusvernauwende werking van acetylcholine op de gladde spiercellen van de luchtwegen. De bronchusverwijdende werking treedt binnen 5 min in en houdt 24 uur aan.
Kinetische gegevens
| F | na inhalatie is ca. 45%; ca. 90% hiervan wordt via de longen opgenomen en ca. 10% via het maag-darmkanaal. |
| T max | 5 min. |
| V d | 1,2 l/kg. |
| Metabolisering | via verschillende routes, waaronder hydroxylering, directe hydrolyse, glucuronidering, sulfatering, en oxidatie via verschillende CYP-enzymen. |
| Eliminatie | 85% met de urine waarvan ca. 23% in onveranderde vorm, en voor ca. 5% via de gal. |
| T 1/2el | 33–57 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
tiotropium hoort bij de groep parasympathicolytica, inhalatie.
Groepsinformatie
glycopyrronium (inhalatie) hoort bij de groep parasympathicolytica, inhalatie.