Samenstelling
Alleen de belangrijkste hulpstoffen worden genoemd. Raadpleeg altijd de productinformatie van CBG/EMA voor een compleet overzicht van hulpstoffen.
Benzac XGVS OTC Galderma Benelux bv
- Toedieningsvorm
- Hydrogel (5%)
- Sterkte
- 50 mg/g
- Verpakkingsvorm
- 40 g
Bevat tevens: propyleenglycol.
Benzoylperoxide XGVS OTC Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Hydrogel (5%)
- Sterkte
- 50 mg/g
- Verpakkingsvorm
- 30 g, 100 g
- Toedieningsvorm
- Hydrogel (10%)
- Sterkte
- 100 mg/g
- Verpakkingsvorm
- 30 g, 100 g
Bevat tevens: propyleenglycol.
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Alleen de belangrijkste hulpstoffen worden genoemd. Raadpleeg altijd de productinformatie van CBG/EMA voor een compleet overzicht van hulpstoffen.
Salicylzuur gel FNA XGVS Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Gel (6%)
- Sterkte
- 60 mg/g
Bevat per ml: salicylzuur 60 mg. Conserveermiddel: propyleenglycol. Bevat tevens: geketoneerde alcohol 95%.
Salicylzuur zalf FNA Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Zalf (5% en 10%)
- Sterkte
- 50 mg/g, 100 mg/g
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
De behandeling van acne vulgaris wordt bepaald door de ernst van de acne en de eerder toegepaste (zelf)behandeling. Behandel milde acne in eerste instantie met benzoylperoxide 5% of een lokaal retinoïde; combineer dit bij onvoldoende effect met een lokaal antibioticum. Bij matig-ernstige acne direct starten met een lokaal antibioticum in combinatie met benzoylperoxide 5% of een lokaal retinoïde. Vervang bij onvoldoende effect het lokaal antibioticum door een oraal antibioticum. Bij ernstige acne direct starten met een oraal antibioticum in combinatie met benzoylperoxide 5% of een lokaal retinoïde. Bij onvoldoende effect van een oraal antibioticum kan bij (matig-)ernstige acne als laatste alternatief isotretinoïne worden voorgeschreven, waarbij de lokale therapie vervalt.
Combineer lokale en orale antibiotica altijd met benzoylperoxide of een lokaal retinoïde; de combinatie werkt sneller en is effectiever en voorkomt of reduceert hiermee bacteriële resistentie.
Advies
Salicylzuurgel FNA kan worden toegepast bij hyperkeratotische afwijkingen zoals die onder andere voorkomen bij ichtyose. Rekening dient te worden gehouden met transdermale resorptie, zeker bij regelmatig gebruik.
Behandel psoriasis in eerste instantie lokaal met indifferente middelen, zo nodig gecombineerd met een klasse 3-corticosteroïd. Voeg bij onvoldoende effect een lokaal vitamine D-analoog toe. Stap bij onvoldoende effect hiervan over op een klasse 4-corticosteroïd. Bouw na max. 4 weken het dagelijks gebruik van corticosteroïden en vitamine D-analoga af tot een intermitterende behandeling. Continueer de indifferente middelen dagelijks. Om een schilferlaag te verwijderen kan een ontschilferingsmiddel worden toegepast. Bij kinderen en bij toepassing in het gezicht of in huidplooien heeft een klasse 2-corticosteroïd de voorkeur. De keuze voor een applicatievorm is afhankelijk van de locatie van de huidafwijkingen (o.a. wel of niet behaarde hoofdhuid) en in belangrijke mate ook van de voorkeur van de patiënt. Bij onvoldoende resultaat van een lokale therapie, worden in de tweedelijnszorg intensievere vormen van lokale behandeling, lichttherapie of systemische middelen toegepast. Zie voor meer informatie de NVDV-richtlijn Psoriasis.
Als basisbehandeling van psoriasis kan bij een dikke schilferlaag op de behaarde hoofdhuid salicylzuur 10% in lanettesmeersel FNA worden gebruikt. Bij een schilferlaag elders op het lichaam kan als basisbehandeling salicylzuur 10% in vaselinelanettecrème FNA worden gebruikt.
Indicaties
- Acne vulgaris.
Gerelateerde informatie
Indicaties
- Hyperkeratose (zalf).
- Hyperkeratotisch eczeem van handpalmen en/of voetzolen (gel).
- Dikke schilferlaag bij psoriasis:
- op de behaarde hoofdhuid (in Lanettesmeersel FNA);
- op het lichaam (in Vaselinelanettecrème FNA).
Voor de behandeling van hyperkeratotische nagels is een sterker preparaat beschikbaar, zie salicylzuur (bij wratten).
Gerelateerde informatie
Dosering
Niet gebruiken op een beschadigde huid of vlak vóór, tijdens of kort ná het zonnebaden.
Acne vulgaris:
Volwassenen en kinderen ≥ 10 jaar:
Volgens de NHG-standaard Acne: monotherapie (milde acne) of combinatietherapie: gel 5%: 1×/dag bij voorkeur 's avonds dun aanbrengen, gedurende ten minste 6 weken. Langdurig gebruiken om remissie te behouden.
Bij een gevoelige of donkere huid: start met applicatie om de dag; zie ook de rubriek Waarschuwingen en Voorzorgen.
Volgens de fabrikant: gel 5%: aanvankelijk 1×/dag, bij voorkeur 's avonds, voorzichtig dun op de huid aanbrengen; niet inmasseren. Na enkele dagen eventueel de gel 2×/dag aanbrengen. Bij onvoldoende resultaat van de gel 5% en indien deze goed wordt verdragen, eventueel overgaan op de gel 10%.
Bij een gevoelige huid alleen de gel 5 % 1×/dag 's avonds gebruiken. Zo nodig met een proefapplicatie op een klein oppervlak de reactie van de huid testen.
Bij bijwerkingen: de behandeling staken bij het optreden van jeuk, zwelling of blaarvorming. Bij ernstige irritatie de gel minder vaak aanbrengen of (tijdelijk) staken. Indien in de loop van de behandeling bijwerkingen optreden bij gebruik van de gel 10%, dan overgaan op de gel 5%.
Toedieningsinformatie: contact met ogen, mond en slijmvliezen vermijden; zie ook de rubriek Waarschuwingen en Voorzorgen. Na gebruik de handen wassen.
Dosering
Gel bevat alcohol en is ontvlambaar; vermijd contact met open vuur.
Hyperkeratose:
Volwassenen:
Zalf 5% en 10%: 1–2×/dag dun aanbrengen. Eventueel afdekken met een verband of gaasje. Eventueel de eerste paar dagen aanbrengen onder occlusie.
Kinderen > 2 jaar:
Volgens het Kinderformularium van het NKFK: Zalf 5% en 10%: alleen op kleine oppervlakken: 1–2×/dag dun aanbrengen (bij grote oppervlakken maximaal 3%); zie ook de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.
Hyperkeratotisch eczeem van handpalmen en/of voetzolen:
Volwassenen:
Gel 6%: 1×/dag voor de nacht aanbrengen onder occlusie; 's Morgens de huid afwassen. Vóór het aanbrengen de handen en/of voeten eerst 15 min in water weken en dunne huidgedeeltes, zoals pols en enkel, beschermen met zinkolie.
Dikke schilferlaag bij psoriasis:
Volwassenen:
Op de behaarde hoofdhuid: salicylzuur 10% in Lanettesmeersel FNA: 1× per dag 's avonds aanbrengen; 's morgens de schilfers door kammen verwijderen (dit moet voorzichtig gebeuren om beschadiging van de huid, en daarmee een vergroot risico op verergering van de psoriasis, te voorkomen). Vervolgens het haar uitwassen met gewone shampoo en ten slotte wassen met koolteershampoo; behandelen totdat de schilferlaag is verdwenen, dit is meestal binnen 2–3 dagen. Controleer na 2 weken; bij onvoldoende ontschilfering de toepassing max. een week voortzetten.
Op het lichaam: salicylzuur 10% in vaselinelanettecrème FNA:1×/dag dun aanbrengen op de dikke schilferlaag. Controleer na twee weken; bij onvoldoende ontschilfering de toepassing max. een week voortzetten.
Toedieningsinformatie: contact met ogen, neus, mond, slijmvliezen en wondjes vermijden; zie voor meer informatie ook de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen. Na aanbrengen de handen wassen.
Bijwerkingen
Lokaal: Zeer vaak (> 10%):lichte branderigheid, erytheem en schilfering (de eerste dagen). Toenemende schilfering (de eerste weken) reversibel na tijdelijk staken. Droge huid.
Vaak (1-10%): huidklachten (jeuk, irritatie, pijn), irritatieve contacteczeem. Zie ook de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen.
Soms (0,1-1%): allergische contacteczeem.
Verder is gemeld: overgevoeligheid.
Systemisch: Gemeld zijn: opgezwollen gelaat, anafylactische reacties (angio-oedeem).
Bijwerkingen
Jeuk, prikkeling of branderigheid enkele minuten na aanbrengen; dit verdwijnt doorgaans binnen enkele uren. Soms overgevoeligheidsreacties (huiduitslag, urticaria).
Systemische bijwerkingen (salicylaatintoxicatie) na toepassing op grote huidoppervlakken, op beschadigde huid en/of onder occlusie is mogelijk, zoals hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid, zweten, snellere ademhaling, oorsuizen, verwardheid. Kinderen zijn hier extra gevoelig voor.
Interacties
Vermijd gelijktijdig gebruik met lokale retinoïden; wanneer gelijktijdig gebruik geïndiceerd is, benzoylperoxide in de morgen en tretinoïne in de avond toepassen. Gelijktijdig gebruik van lokale antimicrobiële middelen kan de huidirritatie verergeren.
Gelijktijdig gebruik van keratolytische (salicylzuur), uitdrogende (middelen met een hoog alcoholgehalte), schurende, reinigende, adstringerende of irriterende middelen kan een additief irriterend effect hebben. Indien mogelijk gelijktijdig gebruik vermijden.
Interacties
Niet gebruiken vlak voor een UVB-behandeling.
Salicylzuur bevordert de penetratie van corticosteroïden.
Zwangerschap
Teratogenese: Ruime ervaring bij de mens geeft geen aanwijzingen voor schadelijkheid. Benzoylperoxide wordt minimaal geabsorbeerd door de huid.
Advies: Kan (voor zover bekend zonder gevaar) overeenkomstig het voorschrift worden gebruikt.
Zwangerschap
Teratogenese: Ervaring met het systemische gebruik van lage doses salicylaten (≤ 80 mg/dag) wijst niet op schadelijke effecten. Bij lokale toepassing treedt 9-25 % resorptie op; deze neemt toe bij gebruik onder occlusie.
Advies: Kan kortdurend (max. 2 w.) worden gebruikt op kleine huidoppervlakken (bv. één tot twee plekken ter grootte van een handpalm).
Lactatie
Overgang in moedermelk: Onbekend, maar detecteerbare hoeveelheden in de moedermelk zijn onwaarschijnlijk door de minimale systemische resorptie.
Advies: Kan (voor zover bekend zonder gevaar) volgens voorschrift worden gebruikt. Niet gebruiken op de borsten.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja. Bij lokale toepassing treedt 9-25 % resorptie bij de moeder op; deze neemt toe bij gebruik onder occlusie.
Advies: Kan kortdurend worden gebruikt op kleine huidoppervlakken.
Overig: Niet op de borsten toepassen.
Contra-indicaties
- kinderen jonger dan 2 jaar (zie de rubriek Waarschuwingen en voorzorgen);
- overgevoeligheid voor salicylaten.
Waarschuwingen en voorzorgen
Vermijd contact met ogen, mond en slijmvliezen, bij incidenteel contact, direct spoelen met veel water.
Bijwerkingen: de behandeling staken bij het optreden van jeuk, zwelling of blaarvorming. Bij ernstige irritatie de gel minder vaak aanbrengen of (tijdelijk) staken. Indien in de loop van de behandeling bijwerkingen optreden bij gebruik van de gel 10%, dan overgaan op de gel 5%. Zie ook de rubriek Bijwerkingen.
Gevoelige of donkere huid: benzoylperoxide kan de huid irriteren waardoor de kans op hyperpigmentatie toeneemt. De kans op post-inflammatoire hyperpigmentatie is groter bij een donkere huid. Start daarom bij mensen met een gevoelige of donkere huid met behandeling om de dag en adviseer in de zomer een zonnebrandcrème met minimaal factor 15.
Benzoylperoxide kan een blekende werking hebben op kleding, beddengoed, het haar en de wenkbrauwen.
De hulpstof propyleenglycol kan huidreacties (zoals contacteczeem) geven.
Waarschuwingen en voorzorgen
Toedieningsinformatie: contact met ogen (ook via de vingers), neus, mond, slijmvliezen en wondjes vermijden; indien contact optreedt direct uitspoelen met water. Niet toepassen gedurende lange periode of op grote gedeelten van het lichaam in verband met het risico van salicylaatintoxicatie. Wees voorzichtig bij gebruik op de extremiteiten bij een verminderde perifere doorbloeding vanwege een risico op huidulceratie.
Bij kinderen vanwege het risico op salicylaatintoxicatie alleen toepassen op kleine huidoppervlakken. Niet gebruiken bij kinderen < 2 jaar; wees voorzichtig bij kinderen 2–4 jaar. Wees voorzichtig bij kinderen met waterpokken, influenza of andere virale infecties vanwege een kans op het syndroom van Reye.
Comorbiditeit: wees voorzichtig bij gebruik bij diabetes mellitus, nier- en/of leverinsufficiëntie.
Overdosering
Bij toepassing gedurende lange perioden, op grote gedeelten van het lichaam, onder occlusie, op ontstoken of beschadigde huid of bij (jonge) kinderen kan een salicylaatintoxicatie optreden (zie ook onder Bijwerkingen). Voor verdere informatie over een salicylaatintoxicatie zie toxicologie.org/salicylaten en vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Benzoylperoxide heeft een bactericide werking tegen het vaak bij acne betrokken anaerobe Cutibacterium acnes (voorheen Propionibacterium acnes). Benzoylperoxide werkt daarnaast mild keratolytisch door oxidatie van disulfidebruggen in het keratine van het stratum corneum, waardoor de vorming en omvang van comedonen wordt verminderd. Ook heeft benzoylperoxide een sebostatische werking, waardoor excessieve sebumproductie onderdrukt wordt.
Kinetische gegevens
| Resorptie | (na omzetting tot benzoëzuur) gedeeltelijk door de intacte huid. |
| Metabolisering | in de huid (vnl. in de dermis) tot benzoëzuur en daarna snel tot hippuurzuur. |
| Eliminatie | met de urine. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Salicylzuur heeft een keratolytische werking; ook heeft het enig antimycotisch en antibacterieel effect. Het vermindert de dichte structuur van de hoornlaag en maakt deze zacht. Bij hyperkeratose en psoriasisplekken met een dikke schilferlaag zorgt de keratolytische werking voor het ontschilferen van dikke plaques en neemt het doordringend vermogen van (vaseline)crème/-zalf en andere werkzame stoffen in de huid toe. Effect treedt op binnen enkele dagen. De gel is bedoeld voor hyperkeratotisch eczeem van handpalmen en/of voetzolen. Voor andere toepassingen lijkt een gel te veel uitdrogend op een toch vaak al droge huid en is behandeling met een crème of zalf meer op zijn plaats.
Kinetische gegevens
| Resorptie | transdermaal 9-25%, gebruik onder occlusie verhoogt de resorptie. |
| T max | 5–12 uur. |
| V d | 0,15 l/kg. |
| Metabolisering | glucuronidering en vorming van salicylurinezuur. |
| Eliminatie | vnl. met de urine in de vorm van metabolieten. |
| T 1/2el | 2–3 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
benzoylperoxide hoort bij de groep keratolytica.
Groepsinformatie
salicylzuur (bij hyperkeratose) hoort bij de groep keratolytica.