Farmacotherapeutisch Kompas

U bevindt zich hier:

Farmacotherapeutisch Kompas Geneesmiddelen
Wis invoer

Uitbreiden…

Open/sluiten

Welke geneesmiddelen wilt u aan de vergelijking toevoegen?

candesartan

ARB's C09CA06

Sluiten

olmesartan

ARB's C09CA08

Sluiten

losartan

ARB's C09CA01

Sluiten

Samenstelling

Alleen de belangrijkste hulpstoffen worden genoemd. Raadpleeg altijd de productinformatie van CBG/EMA voor een compleet overzicht van hulpstoffen.

Atacand (cilexetil) AstraZeneca bv

Toedieningsvorm
Tablet
Sterkte
4 mg, 8 mg, 16 mg, 32 mg

Candesartan (cilexetil) Diverse fabrikanten

Toedieningsvorm
Tablet
Sterkte
4 mg, 8 mg, 16 mg, 32 mg

Uitleg symbolen

XGVS Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS).
OTC 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel.
Bijlage 2 Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering.
Aanvullende monitoring Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb.

Samenstelling

Alleen de belangrijkste hulpstoffen worden genoemd. Raadpleeg altijd de productinformatie van CBG/EMA voor een compleet overzicht van hulpstoffen.

Olmesartan (medoxomil) Diverse fabrikanten

Toedieningsvorm
Tablet, omhuld
Sterkte
10 mg, 20 mg, 40 mg

Olmetec (medoxomil) Daiichi Sankyo Nederland bv

Toedieningsvorm
Tablet, omhuld
Sterkte
10 mg, 20 mg, 40 mg

Uitleg symbolen

XGVS Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS).
OTC 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel.
Bijlage 2 Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering.
Aanvullende monitoring Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb.

Samenstelling

Alleen de belangrijkste hulpstoffen worden genoemd. Raadpleeg altijd de productinformatie van CBG/EMA voor een compleet overzicht van hulpstoffen.

Cozaar (K-zout) Merck Sharp & Dohme bv

Toedieningsvorm
Tablet, omhuld
Sterkte
50 mg, 100 mg

Losartan (K-zout) Diverse fabrikanten

Toedieningsvorm
Tablet, omhuld
Sterkte
25 mg, 50 mg, 100 mg

Uitleg symbolen

XGVS Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS).
OTC 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel.
Bijlage 2 Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering.
Aanvullende monitoring Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb.

Advies

Hypertensie: Diuretica, β-blokkers, calciumantagonisten (dihydropyridinen), ‘angiotensine converting enzyme’(ACE)-remmers en angiotensine receptor-blokkers (ARB’s) verlagen de bloeddruk effectief en verminderen het tienjaarsrisico op cardiovasculaire mortaliteit en morbiditeit. Comorbiditeit en specifieke patiëntkarakteristieken bepalen welke groepen en welke middelen als eerste in aanmerking komen. De voorkeur gaat uit naar middelen met een 24-uurs werkzaamheid. Als één middel onvoldoende effectief is bij de aanbevolen dosering, is het toevoegen van een middel uit een andere groep effectiever dan het ophogen van de dosering; tevens beperkt dit de dosisafhankelijke bijwerkingen. Een vaste combinatie in de juiste dosisverhouding heeft om reden van therapietrouw de voorkeur.

Bij systolisch hartfalen starten met een ACE-remmer en bij vochtretentie met een diureticum, daarna, als de patiënt klinisch stabiel is, een selectieve β-blokker toevoegen. Een combinatie van deze middelen verlicht de klachten en kan een vroegtijdige mortaliteit en de kans op ziekenhuisopname voor hartfalen verminderen. De patiënt op de medicatie instellen op basis van een zorgvuldige titratie van de doses en regelmatige controle van serumelektrolyten en de nierfunctie. ARB’s vormen een alternatief voor ACE-remmers als deze niet worden verdragen. Daarnaast kunnen ARB’s als aanvulling worden gebruikt op behandeling met een diureticum, ACE-remmer en β-blokker bij persisterende symptomen van hartfalen (NYHA-klasse II–IV).

Offlabel: Als profylaxe van episodische migraine is metoprolol het middel van eerste keus. In de tweedelijnszorg heeft candesartan (offlabel) de voorkeur, vanwege minder bijwerkingen waardoor de behandeling moet worden gestaakt. Vervolgens komen β-blokkers (metoprolol, propranolol) of de anti-epileptica, topiramaat of valproïnezuur (alleen bij mannen, offlabel) als tweede keus in aanmerking. Bij chronische migraine in geval van medicatieovergebruikshoofdpijn eerst stoppen met het gebruik van alle hoofdpijnmedicatie gedurende 2–3 maanden (detoxificatie). Herevalueer na detoxificatie de primaire hoofdpijndiagnose en start zo nodig profylaxe voor episodische migraine of, indien toch sprake is van chronische migraine met topiramaat of valproïnezuur.

Binnen de groep van de angiotensinereceptorblokkers bestaan grote prijsverschillen.

Advies

Hypertensie: Diuretica, β-blokkers, calciumantagonisten (dihydropyridinen), ‘angiotensine converting enzyme’(ACE)-remmers en angiotensine receptor-blokkers (ARB’s) verlagen de bloeddruk effectief en verminderen het tienjaarsrisico op cardiovasculaire mortaliteit en morbiditeit. Comorbiditeit en specifieke patiëntkarakteristieken bepalen welke groepen en welke middelen als eerste in aanmerking komen. De voorkeur gaat uit naar middelen met een 24-uurs werkzaamheid. Als één middel onvoldoende effectief is bij de aanbevolen dosering, is het toevoegen van een middel uit een andere groep effectiever dan het ophogen van de dosering; tevens beperkt dit de dosisafhankelijke bijwerkingen. Een vaste combinatie in de juiste dosisverhouding heeft om reden van therapietrouw de voorkeur.

Advies

Hypertensie: Diuretica, β-blokkers, calciumantagonisten (dihydropyridinen), ‘angiotensine converting enzyme’(ACE)-remmers en angiotensine receptor-blokkers (ARB’s) verlagen de bloeddruk effectief en verminderen het tienjaarsrisico op cardiovasculaire mortaliteit en morbiditeit. Comorbiditeit en specifieke patiëntkarakteristieken bepalen welke groepen en welke middelen als eerste in aanmerking komen. De voorkeur gaat uit naar middelen met een 24-uurs werkzaamheid. Als één middel onvoldoende effectief is bij de aanbevolen dosering, is het toevoegen van een middel uit een andere groep effectiever dan het ophogen van de dosering; tevens beperkt dit de dosisafhankelijke bijwerkingen. Een vaste combinatie in de juiste dosisverhouding heeft om reden van therapietrouw de voorkeur.

Bij systolisch hartfalen starten met een ACE-remmer en bij vochtretentie met een diureticum, daarna, als de patiënt klinisch stabiel is, een selectieve β-blokker toevoegen. Een combinatie van deze middelen verlicht de klachten en kan een vroegtijdige mortaliteit en de kans op ziekenhuisopname voor hartfalen verminderen. De patiënt op de medicatie instellen op basis van een zorgvuldige titratie van de doses en regelmatige controle van serumelektrolyten en de nierfunctie. ARB’s vormen een alternatief voor ACE-remmers als deze niet worden verdragen. Daarnaast kunnen ARB’s als aanvulling worden gebruikt op behandeling met een diureticum, ACE-remmer en β-blokker bij persisterende symptomen van hartfalen (NYHA-klasse II–IV).

Binnen de groep van de Angiotensinereceptorblokkers bestaan grote prijsverschillen.

Indicaties

  • Hypertensie bij volwassenen en kinderen van 6–18 jaar;
  • Volwassenen met hartfalen met een verminderde systolische linkerventrikelfunctie (ejectiefractie ≤ 40%) als een ACE-remmer niet verdragen wordt of in combinatie met een ACE-remmer bij symptomatisch hartfalen ondanks een optimale behandeling, als aldosteronantagonisten niet verdragen worden;
  • Offlabel: Profylaxe van migraine.

Gerelateerde informatie

  • hartfalen, chronisch
  • hypertensie, essentiële of primaire
  • migraine, onderhoudsbehandeling volwassenen

Indicaties

  • Essentiële hypertensie bij volwassenen.
  • Hypertensie bij kinderen van 6–18 jaar.

Gerelateerde informatie

  • hypertensie, essentiële of primaire

Indicaties

  • Essentiële hypertensie bij volwassenen en bij kinderen van 6–18 jaar;
  • Hypertensie met op ECG vastgestelde linkerventrikelhypertrofie ter vermindering van de kans op een cerebrovasculair accident (CVA) bij volwassenen;
  • Behandeling van nierziekte bij volwassenen met hypertensie en diabetes mellitus type 2 met proteïnurie ≥ 0,5 g/dag, als een onderdeel van de antihypertensieve behandeling;
  • Chronisch hartfalen bij volwassenen met een verminderde linkerventrikelfunctie (LVEF ≤ 40%), als behandeling met ACE-remmers op grond van een bijwerking, met name hoest, of contra-indicatie ongeschikt wordt geacht.

Gerelateerde informatie

  • hartfalen, chronisch
  • hypertensie, essentiële of primaire

Dosering

De tabletten hebben een breukgleuf.

Klap alles open Klap alles dicht

Hypertensie:

Volwassenen:

De gebruikelijke start- en onderhoudsdosering bedraagt 8 mg 1×/dag. Eventueel na 4 weken de dosering verhogen naar 16 mg 1×/dag, maximaal 32 mg 1×/dag. Bij meer kans op een hypotensieve reactie (bv. volumedepletie), bij een verminderde nierfunctie (incl. hemodialyse) of een mild tot matig gestoorde leverfunctie bedraagt de begindosering 4 mg 1×/dag.

Kinderen van 6–18 jaar:

Startdosering 4 mg 1×/dag. Bij onvoldoende effect na 4 weken eventueel de dosering verhogen: bij kinderen met een lichaamsgewicht van < 50 kg: max. 8 mg 1×/dag; bij kinderen met een lichaamsgewicht van ≥ 50 kg: verhogen naar 8 mg 1×/dag en vervolgens zo nodig tot 16 mg 1×/dag. Bij meer kans op intravasculaire volumedepletie (bv. bij diureticagebruik, m.n. in combinatie met een verminderde nierfunctie) een lagere aanvangsdosering overwegen.

De dosering aanpassen op geleide van het bloeddrukverlagend effect.

Hartfalen:

Volwassenen:

Gebruikelijke startdosering is 4 mg 1×/dag, waarna indien mogelijk getitreerd wordt naar een streefdosering van 32 mg 1×/dag (maximale dosis) door de dosering te verdubbelen met tussenpozen van ≥ 2 weken.

Offlabel: Profylaxe van migraine:

Volwassenen:

Volgens de NVN-richtlijn 'Medicamenteuze behandeling van migraine, medicatieovergebruikshoofdpijn en spanningshoofdpijn' (2017), zie Profylactische behandeling migraine op de richtlijnendatabase.nl: Startdosering 4 mg 1×/dag; dosering maandelijks verhogen tot 8-16 mg 1×/dag, max. 32 mg/dag.

Dosering

Klap alles open Klap alles dicht

Essentiële hypertensie:

Volwassenen:

Begindosering 10 mg 1×/dag, zo nodig verhogen tot 20 mg/dag, maximaal 40 mg 1×/dag.

Hypertensie:

Kinderen van 6-18 jaar:

Begindosering 10 mg 1×/dag, zo nodig verhogen tot 20 mg/dag; kinderen vanaf 35 kg tot maximaal 40 mg 1x per dag, kinderen lichter dan 35 kg maximaal 20 mg 1x per dag.

De maximale dosering bij lichte tot matige nierinsufficiëntie (creatinineklaring 20–60 ml/min) of bij een matig-ernstige leverfunctiestoornis is 20 mg/dag.

De tablet zonder kauwen iedere dag rond hetzelfde tijdstip innemen.

Dosering

Klap alles open Klap alles dicht

Hypertensie:

Volwassenen:

50 mg 1×/dag, indien nodig (na 3–6 w.) verhogen tot 100 mg 1×/dag 's morgens. Bij intravasculaire volumedepletie, zoals bij gebruik van hoge doses diuretica en bij dialysepatiënten een begindosering van 25 mg 1×/dag overwegen.

Kinderen > 6 j.:

Bij een lichaamsgewicht van 20–50 kg: 25 mg 1×/dag, in uitzonderlijke gevallen 50 mg 1×/dag. Bij een lichaamsgewicht > 50 kg: 50 mg 1×/dag, in uitzonderlijke gevallen ophogen tot een maximum van 100 mg 1×/dag. Doseringen van > 1,4 mg/kg lichaamsgewicht/dag (of > 100 mg/dag) zijn niet onderzocht.

Hypertensie met linkerventrikelhypertrofie:

Volwassenen:

50 mg 1×/dag, indien nodig op geleide van de bloeddruk een lage dosis hydrochloorthiazide toevoegen en/of de dosis losartan verhogen tot 100 mg 1×/dag. Bij volumedepletie, zoals bij gebruik van hoge doses diuretica en bij dialysepatiënten: een begindosering van 25 mg 1×/dag overwegen.

Hypertensie en diabetes mellitus type 2 met proteïnurie:

Volwassenen:

50 mg 1×/dag, indien nodig na een maand op geleide van de bloeddruk verhogen tot 100 mg 1×/dag. Bij volumedepletie, zoals bij gebruik van hoge doses diuretica en bij dialysepatiënten: een begindosering van 25 mg 1×/dag overwegen.

Chronisch hartfalen:

Volwassenen;

Begindosering 12,5 mg 1×/dag. Indien de patiënt de therapie goed verdraagt daarna met wekelijkse intervallen de dosering verdubbelen tot 100 mg. Dosering maximaal 150 mg 1×/dag.

Overweeg een lagere dosis bij licht tot matig ernstig gestoorde leverfunctie, toepassing bij een ernstige leverfunctiestoornis is gecontra-indiceerd. Losartan wordt niet aanbevolen bij kinderen met een verminderde leverfunctie.

Bij een nierfunctiestoornis en bij hemodialyse is geen aanpassing van de begindosering nodig.

Toedieningsinformatie: De tablet in zijn geheel innemen met een glas water.

Bijwerkingen

Indicatie hypertensie: Vaak (1-10%): (draai–)duizeligheid, hoofdpijn. Luchtweginfecties.

Zeer zelden (< 0,01%): hyperkaliëmie, hyponatriëmie. Hoest. Misselijkheid. Gewrichtspijn, spierpijn, rugpijn. Allergische reacties zoals urticaria, jeuk, huiduitslag en angio-oedeem. Leukopenie, neutropenie, agranulocytose. Gestoorde leverfunctie, hepatitis, gestoorde nierfunctie (incl. nierfalen).

Verder is gemeld: diarree.

Bijwerkingen bij kinderen zijn vergelijkbaar met de bijwerkingen bij volwassenen, ze treden echter op met een hogere frequentie; de volgende bijwerkingen zijn alleen bij kinderen gemeld: sinusaritmie, nasofaryngitis, koorts, orofaryngeale pijn.

Indicatie hartfalen: Vaak (1–10%): hypotensie, hyperkaliëmie, verminderde nierfunctie (incl. nierfalen).

Zeer zelden (< 0,01%): hyponatriëmie. Duizeligheid, hoofdpijn. Hoest. Misselijkheid. Gewrichtspijn, spierpijn, rugpijn. Allergische reacties zoals urticaria, jeuk, huiduitslag en angio-oedeem. Leukopenie, neutropenie, agranulocytose. Gestoorde leverfunctie, hepatitis.

Verder is gemeld: diarree.

  • Informatie bijwerkingen Lareb
  • Meldformulier bijwerkingen

Bijwerkingen

Vaak (1-10%): duizeligheid. Hoofdpijn. Maag-darmstoornissen zoals misselijkheid, buikpijn, diarree, dyspepsie, gastro-enteritis. Griepachtige symptomen, infecties van de urinewegen, hematurie. Bronchitis, faryngitis, rinitis, hoesten. Artritis, rugpijn, skeletpijn, pijn (op de borst). Perifeer oedeem, vermoeidheid. Stijging van leverenzymwaarden, creatinekinase. Hypertriglyceridemie. Hyperurikemie.

Soms (0,1-1%): exantheem, allergische dermatitis, urticaria, huiduitslag, jeuk. Braken. Spierpijn. Vertigo. Angina pectoris. Gezichtsoedeem, asthenie, malaise. Trombocytopenie. Anafylactische reactie.

Zelden (0,01-0,1%): hypotensie (bij ouderen frequenter). Hyperkaliëmie. Angio-oedeem. Spierspasmen. Nierfunctiestoornis, acuut nierfalen. Lethargie. Verhoogd serumcreatinine.

Zeer zelden (< 0,01%): spruwachtige enteropathie.

Bij kinderen vaker duizeligheid en hoofdpijn dan bij volwassenen; tevens kwam epistaxis vaak voor in klinische studies.

  • Informatie bijwerkingen Lareb
  • Meldformulier bijwerkingen

Bijwerkingen

Vaak (1–10%): (orthostatische) hypotensie. Duizeligheid, vertigo. Anemie. Hyperkaliëmie, toename bloedureum-, serumcreatinineconcentratie , hypoglykemie. Vermoeidheid, asthenie. Nierfunctiestoornis, nierfalen.

Soms (0,1–1%): palpitaties, angina pectoris, oedeem. Hoest, dyspneu. Buikpijn, misselijkheid, braken, obstipatie, diarree. Hoofdpijn, slaperigheid, slaapstoornissen. Urticaria, jeuk, huiduitslag.

Zelden (0,01-0,1%): verhoogd ALAT. Anafylactische reactie, angio-oedeem, vasculitis (waaronder Henoch-Schönlein-purpura). Syncope, atriumfibrilleren, CVA, paresthesie. Hepatitis.

Verder zijn gemeld: leverfunctiestoornissen, trombocytopenie, hyponatriëmie, pancreatitis, smaakstoornis, rugpijn, urineweginfecties, griepachtige verschijnselen, malaise, spierpijn, gewrichtspijn, rabdomyolyse, erectiestoornis, depressie, migraine, oorsuizen en fotosensibilisatie.

  • Informatie bijwerkingen Lareb
  • Meldformulier bijwerkingen

Interacties

Gelijktijdige behandeling met een ACE–remmer en een ARB vermeerdert de kans op hypotensie, syncope, hyperkaliëmie en achteruitgang van de nierfunctie; een dubbele blokkade alleen toepassen onder supervisie van een gespecialiseerde arts bij afzonderlijk gedefinieerde patiënten (zonder diabetische nefropathie) bij wie de nierfunctie, bloeddruk en het elektrolytengehalte regelmatig worden gecontroleerd. Bij hartfalen kan de combinatie van een ACE-remmer met een ARB worden toegepast; drievoudige combinatietherapie met een aldosteronantagonist wordt afgeraden en mag alleen in uitzonderlijke gevallen onder supervisie van een gespecialiseerde arts (terwijl nierfunctie, elektrolytwaarden en bloeddruk regelmatig worden gecontroleerd) worden toegepast. Bij diabetespatiënten of een verminderde nierfunctie (GFR < 60 ml/min/1,73 m² ) is het gebruik van candesartan in combinatie met aliskiren gecontra–indiceerd. Bij andere patiënten wordt de combinatie ontraden; indien de combinatie toch toegepast dient te worden, is periodieke bepaling van de nierfunctie, bloeddruk en serumelektrolyten aanbevolen.

Bij combinatie met thiazide-diuretica is het bloeddrukverlagend effect min of meer additief.

Kaliumzouten, kaliumsparende diuretica (zoals spironolacton) en andere geneesmiddelen die het kaliumgehalte kunnen verhogen (zoals heparine, cotrimoxazol) kunnen het effect op het serumkaliumgehalte versterken en leiden tot hyperkaliëmie; het kaliumgehalte regelmatig controleren.

Het antihypertensieve effect kan verminderen door gebruik van NSAID's; tevens is er meer kans op (acute) achteruitgang van de nierfunctie en op hyperkaliëmie.

Bij combinatie met lithium kan door de stijging van de lithiumconcentratie in het bloed de toxiciteit van lithium toenemen; indien de combinatie onvermijdbaar is, de lithiumspiegels zorgvuldig monitoren.

Interacties

Gelijktijdige behandeling met een ACE–remmer en een ARB vermeerdert de kans op hypotensie, syncope, hyperkaliëmie en achteruitgang van de nierfunctie; een dubbele blokkade alleen toepassen onder supervisie van een gespecialiseerde arts bij afzonderlijk gedefinieerde patiënten (zonder diabetische nefropathie) bij wie de nierfunctie, bloeddruk en het elektrolytengehalte regelmatig worden gecontroleerd. Bij diabetespatiënten of een verminderde nierfunctie (GFR < 60 ml/min/1,73 m² ) is het gebruik van olmesartan in combinatie met aliskiren gecontra–indiceerd. Bij andere patiënten wordt de combinatie ontraden; indien de combinatie toch toegepast dient te worden, is periodieke bepaling van de nierfunctie, bloeddruk en serumelektrolyten aanbevolen.

Kaliumzouten en kaliumsparende diuretica, zoals spironolacton, heparine en andere plasmakalium-verhogende geneesmiddelen (bv. trimethoprim, tacrolimus, ciclosporine) kunnen het effect op het serumkaliumgehalte versterken en leiden tot hyperkaliëmie, met name bij gestoorde nierfunctie en hartfalen.

Combinatie met NSAID's vermindert het antihypertensieve effect en vermeerdert de kans op hyperkaliëmie en de kans op achteruitgang van de nierfunctie.

Bij combinatie met lithium kan door de stijging van de lithiumconcentratie in het bloed de toxische grens van lithium eerder bereikt worden.

Bij combinatie met colesevelam vermindert de systemische blootstelling, piekplasmaconcentratie en de halfwaardetijd van olmesartan; olmesartan minimaal 4 uur voor colesevelam innemen.

Interacties

Gelijktijdige behandeling met een ACE–remmer en een ARB vermeerdert de kans op hypotensie, syncope, hyperkaliëmie en achteruitgang van de nierfunctie (inclusief acuut nierfalen). Als een dubbele blokkade absoluut noodzakelijk wordt geacht dit alleen toepassen onder supervisie van een gespecialiseerde arts bij afzonderlijk gedefinieerde patiënten (zonder diabetische nefropathie) bij wie de nierfunctie, bloeddruk en het elektrolytengehalte regelmatig worden gecontroleerd. Bij diabetespatiënten of een verminderde nierfunctie (GFR < 60 ml/min/1,73 m² ) is het gebruik van losartan in combinatie met aliskiren gecontra–indiceerd. Bij andere patiënten wordt de combinatie ontraden; indien de combinatie toch toegepast dient te worden, is periodieke bepaling van de nierfunctie, bloeddruk en serumelektrolyten aanbevolen.

Andere antihypertensiva en geneesmiddelen die hypotensie kunnen veroorzaken (bv. tricyclische antidepressiva, antipsychotica, baclofen) kunnen het bloeddrukverlagend effect versterken. Overmatige bloeddrukdaling kan bij coronaire hartziekten en cerebrovasculaire ziekten een myocardinfarct of CVA induceren.

Kaliumzouten en kaliumsparende diuretica (zoals spironolacton, triamtereen, amiloride), heparine en andere plasmakalium-verhogende geneesmiddelen (bv. trimethoprim, tacrolimus, ciclosporine) kunnen het effect op het serumkaliumgehalte versterken en leiden tot hyperkaliëmie, met name bij gestoorde nierfunctie en hartfalen.

Bij combinatie met lithium kan door de stijging van de lithiumconcentratie in het bloed de toxische grens eerder bereikt worden, voorzichtig instellen en het serumlithium tijdens gebruik controleren.

Fluconazol (CYP2C9-remmer) en rifampicine kunnen de concentratie van de actieve metaboliet van losartan verminderen.

Het antihypertensief effect kan verminderen door gebruik van NSAID's; tevens is er een toenemende kans op achteruitgang van de nierfunctie en op hyperkaliëmie.

Zwangerschap

Teratogenese: Bij gebruik van ARB's in het 2e en 3e trimester worden dezelfde effecten gezien als bij het gebruik van ACE-remmers, waaronder neonatale longhypoplasie, intra-uteriene groeivertraging, persisterende ductus arteriosus, schedelhypoplasie, ledemaatsafwijkingen en toegenomen sterfte. In dierproeven candesartan schadelijk gebleken.

Farmacologisch effect: Gebruik van ARB's tijdens het 2e en 3e trimester, kan leiden tot foetale en/of neonatale toxiciteit zoals gestoorde nierfunctie, nierfalen, oligohydramnion, hypotensie en hyperkaliëmie.

Advies: Gebruik tijdens het 1e trimester wordt niet aanbevolen; gebruik tijdens het 2e en 3e trimester is gecontra-indiceerd.

Overige: Bij kinderwens en zwangerschap instellen op een alternatieve therapie; aangeraden wordt de patiënte bij het begin van de behandeling al hierop te wijzen. Als blootstelling vanaf het 2e trimester heeft plaatsgevonden, een echoscopie verrichten van de nieren en schedel van de foetus. Neonaten nauwkeurig controleren op hypotensie.

  • Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Zwangerschap

Teratogenese: Bij gebruik van ARB's in het 2e en 3e trimester worden dezelfde effecten gezien als bij het gebruik van ACE-remmers, waaronder neonatale longhypoplasie, intra-uteriene groeivertraging, persisterende ductus arteriosus, schedelhypoplasie, ledemaatsafwijkingen en toegenomen sterfte.

Farmacologisch effect: Gebruik van ARB's tijdens het 2e en 3e trimester, kan leiden tot foetale en/of neonatale toxiciteit zoals gestoorde nierfunctie, nierfalen, oligohydramnion, hypotensie en hyperkaliëmie.

Advies: Gebruik tijdens het eerste trimester ontraden; gebruik tijdens het 2e en 3e trimester is gecontra-indiceerd.

Overige: Bij kinderwens en zwangerschap instellen op een alternatieve therapie; aangeraden wordt de patiënte bij het begin van de behandeling al hierop te wijzen. Als blootstelling vanaf het 2e trimester heeft plaatsgevonden, een echoscopie verrichten van de nieren en de schedel van de foetus. Neonaten nauwkeurig controleren op hypotensie.

  • Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Zwangerschap

Teratogenese: Bij gebruik van ARB's in het 2e en 3e trimester worden dezelfde effecten gezien als bij het gebruik van ACE-remmers, waaronder neonatale longhypoplasie, intra-uteriene groeivertraging, persisterende ductus arteriosus, schedelhypoplasie, ledemaatsafwijkingen en toegenomen sterfte.

Farmacologisch effect: Gebruik van ARB's tijdens het 2e en 3e trimester, kan leiden tot foetale en/of neonatale toxiciteit zoals gestoorde nierfunctie, nierfalen, oligohydramnion, hypotensie en hyperkaliëmie.

Advies: Gebruik tijdens het 1e trimester wordt niet aanbevolen; gebruik tijdens het 2e en 3e trimester is gecontra-indiceerd.

Overige: Bij kinderwens en zwangerschap instellen op een alternatieve therapie; aangeraden wordt de patiënte bij het begin van de behandeling al hierop te wijzen. Als blootstelling vanaf het 2e trimester heeft plaatsgevonden, een echoscopie verrichten van de nieren en schedel van de foetus. Pasgeborenen nauwkeurig controleren op hypotensie.

  • Informatie van Lareb over dit middel bij zwangerschap

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Onbekend.

Advies: Gebruik ontraden, met name bij prematuren en pasgeborenen. Als de baby al ouder is, kan behandeling overwogen worden; de baby controleren op mogelijke bijwerkingen.

  • Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Lactatie

Overgang in moedermelk: Onbekend (bij de mens), ja (bij dieren).

Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding ontraden met name bij neonaten en prematuren.

  • Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Lactatie

Overgang in de moedermelk: Onbekend (bij de mens), ja (bij dieren).

Advies: Het gebruik van dit geneesmiddel of het geven van borstvoeding ontraden.

  • Informatie van Lareb over dit middel bij lactatie

Contra-indicaties

  • ernstige leverinsufficiëntie en/of cholestase;
  • kinderen < 1 jaar.

Zie voor meer contra-indicaties de rubrieken Zwangerschap en Interacties.

Contra-indicaties

  • galwegobstructie.

Zie voor meer contra-indicaties de rubrieken Zwangerschap en Interacties.

Contra-indicaties

  • Ernstig gestoorde leverfunctie.

Zie voor meer contra-indicaties de rubrieken Zwangerschap en Interacties.

Waarschuwingen en voorzorgen

Hypotensieve reactie: Vooral bij ernstige volume- en/of zoutdepletie, hartfalen en renine-afhankelijke hypertensie is er meer kans op een hypotensieve reactie. Daarom bestaande volume- en/of natriumdepletie voor gebruik corrigeren. Hypotensie die tijdens anesthesie/operatie optreedt als gevolg van geblokkeerde angiotensine II-werking, kan worden gecorrigeerd door volumevergroting en/of geneesmiddelen met een vaatvernauwende werking.

Wees voorzichtig bij aorta- of mitralisklepstenose of bij obstructieve hypertrofische cardiomyopathie vanwege het potentiële risico van verminderde coronaire en cerebrale doorbloeding.

Er is meer kans op hyperkaliëmie bij een leeftijd > 70 jaar, diabetes mellitus, een gestoorde nierfunctie of plotseling verslechterende nierfunctie, dehydratie, metabole acidose, acuut hartfalen en cel-afbraak (ischemie, trauma, rabdomyolyse) en bij combinatie met andere kaliumverhogende medicatie (zie rubriek Interacties).

Bij een nierfunctiestoornis rekening houden met acute achteruitgang van de nierfunctie en deze daarom blijven controleren. Regelmatige controle van de nierfunctie is vooral aangewezen bij hartfalen en bij een leeftijd > 75 jaar. Vanwege onvoldoende ervaring extra voorzichtig zijn bij ernstige nierinsufficiëntie (creatinineklaring < 15 ml/min) en na een recente niertransplantatie. Bij bilaterale stenose van de arteriae renales of bij unilaterale stenose bij slechts één functionerende nier (bv. na niertransplantatie) is het mogelijk dat plasma-ureum- en creatininegehalte stijgen, gezien de hemodynamische effecten van candesartan; controle wordt aanbevolen.

Bij optreden van angio-oedeem de toediening onmiddellijk staken en niet opnieuw starten.

Candesartan niet gebruiken bij primair hyperaldosteronisme vanwege onvoldoende werkzaamheid.

Onderzoeksgegevens: De veiligheid en effectiviteit van candesartan is niet onderzocht bij kinderen van 1–6 jaar en bij kinderen met een GFR < 30 ml/min/1,73 m²; er is relatief weinig ervaring bij ernstig gestoorde nierfunctie (creatinineklaring < 15 ml/min) en bij patiënten met een recente niertransplantatie.

ARB's zijn minder effectief tegen hypertensie bij negroïde dan bij niet-negroïde personen.

Waarschuwingen en voorzorgen

Bij optreden van ernstige chronische diarree met gewichtsafname de mogelijkheid van een spruwachtige enteropathie overwegen; een intestinale biopsie toont bij deze patiënten vaak villeuze atrofie aan. Als een andere oorzaak voor de klachten is uitgesloten, de behandeling direct staken en niet meer opnieuw starten. Raadpleeg een gespecialiseerde arts als de diarree niet minder wordt in de week na het staken van olmesartan.

Vooral bij volume- en/of zoutdepletie is er meer kans op een hypotensieve reactie. Bij ernstig hartfalen, onderliggende nierziekten of andere aandoeningen waarbij de vaattonus en nierfunctie in belangrijke mate van het renine-angiotensine-aldosteronsysteem afhankelijk zijn, gezien de farmacologische werking bedacht zijn op hypotensie en verminderde nierfunctie; serumkalium nauwgezet controleren. De kans op hyperkaliëmie is groter bij een leeftijd > 70 jaar, diabetes mellitus, een gestoorde nierfunctie of plotseling achteruitgaande nierfunctie, dehydratie, metabole acidose, acuut hartfalen en cel-afbraak (ischemie, trauma, rabdomyolyse).

Voorzichtig toepassen bij aorta- of mitralisstenose of bij obstructieve hypertrofische cardiomyopathie vanwege het potentiële risico van verminderde coronaire en cerebrale doorbloeding door de verlaagde bloeddruk.

Bij nierinsufficiëntie periodiek kalium- en creatininespiegels controleren; bij ernstige nierinsufficiëntie (creatinineklaring < 20 ml/min) wordt gebruik van olmesartan niet aanbevolen; olmesartan is niet onderzocht bij terminale nierinsufficiëntie en bij patiënten met een recente niertransplantatie. Bij bilaterale stenose van de arteriae renales of bij unilaterale stenose bij slechts één functionerende nier is er meer kans op ernstige hypotensie en nierinsufficiëntie.

Hypotensie die tijdens anesthesie/operatie optreedt als gevolg van geblokkeerde angiotensine II-werking, kan worden gecorrigeerd door volumevergroting.

Werkzaamheid en veiligheid bij ernstige leverinsufficiëntie zijn niet vastgesteld. Er zijn onvoldoende gegevens voor een doseeradvies bij een leeftijd van 1–5 jaar. Olmesartan niet toepassen bij een leeftijd < 1 jaar vanwege veiligheidsoverwegingen en het ontbreken van gegevens.

ACE-remmers en angiotensinereceptorblokkers zijn minder effectief tegen hypertensie bij negroïde dan bij niet-negroïde mensen.

Waarschuwingen en voorzorgen

Voorzichtig bij doorgemaakt angio-oedeem; tevens bij aorta(klep)stenose (vanwege het potentiële risico van verminderde coronaire en cerebrale doorbloeding door de verlaagde bloeddruk), mitralisklepstenose en obstructieve hypertrofische cardiomyopathie. Verder vanwege onvoldoende ervaring, voorzichtig zijn bij ernstig hartfalen (NYHA-klasse IV), hartfalen met een gelijktijdig bestaande ernstig gestoorde nierfunctie en bij hartfalen met levensbedreigende hartritmestoornissen.

Vooral bij volume- en/of natriumdepletie en bij hartfalen is er meer kans op een hypotensieve reactie.

Hypotensie optredend tijdens anesthesie en operatie als gevolg van geblokkeerde angiotensine II-werking; kan worden gecorrigeerd door volumevergroting.

Meer kans op hyperkaliëmie bij een leeftijd > 70 jaar, diabetes mellitus, een gestoorde of plotseling achteruitgaande nierfunctie, dehydratie, metabole acidose, acuut hartfalen en cel-afbraak (ischemie, trauma, rabdomyolyse).

Bij een gestoorde nierfunctie rekening houden met een acute achteruitgang van de nierfunctie en deze blijven controleren. Eventuele elektrolytverstoringen door de nierfunctiestoornis, eerst corrigeren. Bij bilaterale stenose van de arteriae renales of bij unilaterale stenose bij slechts één functionerende nier, eveneens rekening houden met (acute) achteruitgang van de nierfunctie, welke na staken reversibel kan zijn.

Bij een licht tot matig-ernstig gestoorde leverfunctie overwegen om lager te doseren; het wordt niet aanbevolen losartan te geven aan kinderen met een gestoorde leverfunctie.

Ook wordt vanwege relatief weinig gegevens losartan niet aanbevolen bij kinderen < 6 jaar en bij kinderen met een ernstig gestoorde nierfunctie (GFR < 30 ml/min/1,73 m²). Er is geen ervaring van het gebruik na een recente niertransplantatie.

ACE-remmers en ARB's zijn minder effectief tegen hypertensie bij negroïde dan bij niet-negroïde mensen.

Overdosering

Zie voor behandeling en symptomen op vergiftigingen.info.

Candesartan wordt niet door hemodialyse verwijderd.

Overdosering

Zie voor symptomen en behandeling vergiftigingen.info.

Overdosering

Symptomen

Hypotensie en tachycardie. Als gevolg van parasympathische stimulatie kan bradycardie optreden.

Zie voor meer symptomen en behandeling de monografie op vergiftigingen.info.

Eigenschappen

Candesartancilexetil is een prodrug die tijdens resorptie vanuit het maag-darmkanaal via esterhydrolyse snel wordt omgezet in actief candesartan. Angiotensinereceptorblokker (ARB), ook wel selectieve type 1 angiotensine II-receptor-(AT1-)antagonist, die de effecten van angiotensine II op de bloeddruk, de bloeddoorstroming in de nieren, de proliferatie van gladde spieren en aldosteronafgifte antagoneert. Dit leidt onder andere tot vasodilatatie en een verminderde aldosteronsecretie. Antihypertensieve werking: evalueerbaar na vier weken. Werkingsduur bloeddrukverlaging: ten minste 24 uur.

Kinetische gegevens

F 14%.
T max 3–4 uur.
V d ca. 0,1 l/kg.
Eiwitbinding > 99%.
Metabolisering voor een klein deel in de lever (CYP2C9) tot een inactieve metaboliet.
Eliminatie vnl. onveranderd candesartan, ca. 33% met de urine via glomerulaire filtratie en tubulaire secretie en ca. 66% met de gal.
T 1/2el ca. 9 uur, verdubbeld bij ernstig gestoorde nierfunctie.

Uitleg afkortingen

F biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt)
T max tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening
V d verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam)
T 1/2 plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren)
T 1/2el plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd

Eigenschappen

Olmesartan medoxomil is een pro-drug die tijdens de resorptie door esterasen in de darmmucosa en het portale bloed snel wordt omgezet in het actieve olmesartan, een angiotensinereceptorblokker (ARB), die veroorzaakt o.a. vasodilatatie en een verminderde aldosteronsecretie. Werking: binnen 2 weken, maximaal na 8 weken. Werkingsduur: 24 uur.

Kinetische gegevens

F ca. 26%.
T max binnen 2 uur.
V d 0,23–0,41 l/kg.
Overig Bij leverinsufficiëntie en bij nierinsufficiëntie is de blootstelling aan olmesartan verhoogd.
Eiwitbinding 99,7%.
Eliminatie onveranderd (olmesartan) met de urine (ca. 40%) en de feces (ca. 60%).
Overig De klaring bij een leeftijd van 1–16 jaar is vergelijkbaar met de klaring bij volwassenen, na correctie voor het lichaamsgewicht.
T 1/2el 10–15 uur.

Uitleg afkortingen

F biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt)
T max tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening
V d verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam)
T 1/2 plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren)
T 1/2el plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd

Eigenschappen

Losartan is een angiotensinereceptorblokker (ARB), ook wel selectieve type 1 angiotensine II-receptor-(AT1-)antagonist, die de effecten van angiotensine II op de bloeddruk, de bloeddoorstroming in de nieren, de proliferatie van gladde spiercellen en aldosteronafgifte antagoneert. Dit leidt o.a. tot vasodilatatie en een verminderde aldosteronsecretie. Werking: 3–6 weken (maximale bloeddrukverlaging). Werkingsduur: 24 uur.

Kinetische gegevens

Resorptie goed.
F 33%.
T max 1 uur (losartan), 3–4 uur (actieve metaboliet).
V d 0,49 l/kg.
Overig first-pass-effect, waarbij een actieve carboxylzuurmetaboliet (14%) en inactieve metabolieten worden gevormd.
Eiwitbinding ≥ 99% (losartan, actieve metaboliet).
Metabolisering in de actieve carboxylzuurmetaboliet vnl. door CYP2C9.
Eliminatie vnl. als inactieve metabolieten, met de feces 58% en urine 35%. Losartan en de actieve metaboliet worden niet door hemodialyse verwijderd.
T 1/2el 2 uur (losartan), 6–9 uur (actieve metaboliet).

Uitleg afkortingen

F biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt)
T max tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening
V d verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam)
T 1/2 plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren)
T 1/2el plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd

Groepsinformatie

candesartan hoort bij de groep ARB's.

  • eprosartan (C09CA02) Vergelijk
  • irbesartan (C09CA04) Vergelijk
  • losartan (C09CA01) Vergelijk
  • olmesartan (C09CA08) Vergelijk
  • telmisartan (C09CA07) Vergelijk
  • valsartan (C09CA03) Vergelijk

Groepsinformatie

olmesartan hoort bij de groep ARB's.

  • candesartan (C09CA06) Vergelijk
  • eprosartan (C09CA02) Vergelijk
  • irbesartan (C09CA04) Vergelijk
  • losartan (C09CA01) Vergelijk
  • telmisartan (C09CA07) Vergelijk
  • valsartan (C09CA03) Vergelijk

Groepsinformatie

losartan hoort bij de groep ARB's.

  • candesartan (C09CA06) Vergelijk
  • eprosartan (C09CA02) Vergelijk
  • irbesartan (C09CA04) Vergelijk
  • olmesartan (C09CA08) Vergelijk
  • telmisartan (C09CA07) Vergelijk
  • valsartan (C09CA03) Vergelijk

Kosten

Kosten laden…

Kosten

Kosten laden…

Kosten

Kosten laden…

Zie ook

Geneesmiddelgroep

  • ARB's

Indicaties

  • hartfalen, chronisch
  • hypertensie, essentiële of primaire
  • migraine, onderhoudsbehandeling volwassenen

Externe links

  • Officiële productinformatie CBG/EMA
  • Medicijnkosten.nl
  • GIPdatabank
  • Kinderformularium (NKFK)

Zie ook

Geneesmiddelgroep

  • ARB's

Indicaties

  • hypertensie, essentiële of primaire

Externe links

  • Officiële productinformatie CBG/EMA
  • Medicijnkosten.nl
  • GIPdatabank
  • Kinderformularium (NKFK)

Zie ook

Geneesmiddelgroep

  • ARB's

Indicaties

  • hartfalen, chronisch
  • hypertensie, essentiële of primaire

Externe links

  • Officiële productinformatie CBG/EMA
  • Medicijnkosten.nl
  • GIPdatabank
  • Kinderformularium (NKFK)
???naar.zoeken???
Zorginstituut Nederland
Onafhankelijke geneesmiddelinformatie
voor zorgprofessionals

Service

  • Contact
  • E-learning cursus FK
  • Mobiele apps
  • Help

Over

  • Over deze site
  • Verantwoording
  • Veelgestelde vragen
  • Proclaimer
  • Copyright
  • Cookies
Het Farmacotherapeutisch Kompas gebruikt analytische cookies om het gebruik van de website te analyseren en daarmee de website te kunnen verbeteren.
Lees meer over cookies en hoe u cookies kunt uitschakelen

Web-App

Installeer deze Web-App op je iPhone: Tap het deel-icoon en daarna "Zet op beginscherm".