otitis externa

Sluiten

Advies

Bij de behandeling van otitis externa gaat de voorkeur uit naar zure oordruppels met een corticosteroïd. In geval van een trommelvliesperforatie komen aluminiumacetotartraat 1,2% oordruppels als eerste in aanmerking. Als na 3 weken het effect uitblijft, behandel dan op geleide van een kweek en resistentiebepaling.

Behandelplan

  1. Bespreek niet-medicamenteus beleid

    • Goede reiniging van de gehoorgang door uitspuiten met lauw water en drogen met een wattenpluimpje.
    • Vermijden van zelfreiniging met vingers, wattenstaafjes of andere voorwerpen.
    • Bij een relatie met zwemmen: gebruik beschermende oordopjes of oorwatjes met vaseline.
    • Pas eventueel gehoorapparaat aan om beluchtiging gehoorgang te verbeteren.

    Ga naar de volgende stap.

    Let op

    Uitspuiten is gecontra-indiceerd bij patiënten met (een vermoeden van) een trommelvliesperforatie (vooral bij otorroe), trommelvliesbuisjes, een trommelvliesplastiek of met een status na middenoorchirurgie. In dat geval gehoorgang reinigen met een wattendrager of een uitzuigapparaat.

    Toelichting

    Oorpeuteren en reinigen van de gehoorgang kunnen het zelfreinigend vermogen van het oor onderbreken en een deel van het cerumen de verkeerde kant opduwen. Een otitis externa die ontstaat tijdens het zomer(zwem)seizoen, wordt in de meeste gevallen veroorzaakt door Pseudomonas aeruginosa of Staphylococcus aureus, zelden door een schimmel of gist.

  2. Geef oordruppels

  3. Bij niet geperforeerd trommelvlies

    Bij sterke zwelling van de gehoorgang kan eerst getamponneerd worden met een oortampon gedrenkt in de oordruppels.

    Toelichting

    Azijnzuur werkt antibacterieel door verlaging van de pH in de uitwendige gehoorgang. Het is effectief tegen Pseudomonas aeruginosa en Staphylococcus aureus. Lokale corticosteroïden, zoals hydrocortison of triamcinolonacetonide, werken ontstekingsremmend, waardoor verschijnselen zoals roodheid, zwelling en jeuk afnemen. Hydrocortison is een zwak werkend en triamcinolonacetonide matig sterk werkend corticosteroïd. De combinatie van azijnzuur met een corticosteroïd geeft een hoger genezingspercentage en een kleinere recidiefkans dan oordruppels met alleen azijnzuur of aluminiumacetotartraat.

    Oordruppels met azijnzuur en een corticosteroïd blijken even effectief te zijn als oordruppels die een corticosteroïd en een antibioticum bevatten. Omdat antibiotica relatief vaak aanleiding geven tot sensibilisatie en daarnaast soms ototoxisch zijn, gaat de voorkeur uit naar een combinatie van azijnzuur met een corticosteroïd.

  4. Bij geperforeerd trommelvlies

    Toelichting

    Aluminiumacetotartraat werkt antibacterieel door verlaging van de pH in de uitwendige gehoorgang. Het is effectief tegen Pseudomonas aeruginosa en Staphylococcus aureus.

    Als oordruppel is het beschikbaar in twee sterkten 1,2% en 12%. De lage sterkte geeft bij een geperforeerd trommelvlies minder kans op ototoxiciteit.

Combinatiepreparaten van een corticosteroïd met een antimicrobieel middel hebben geen plaats bij de behandeling van otitis externa. Bij pijnbestrijding gaat de voorkeur uit naar het gebruik van paracetamol in plaats van het gebruik van lidocaïne-oordruppels.

Toelichting

Het grootste bezwaar tegen de vaste combinaties van corticosteroïden en antibiotica is dat de ontwikkeling van contactallergie (sensibilisatie) voor het antibioticum gemaskeerd kan worden door het corticosteroïd. Er ontstaat een onduidelijk klinisch beeld dat ondanks therapie persisteert. Bovendien kan door vermindering van de lokale afweer door het corticosteroïd de infectie 'opvlammen' (risico op superinfecties).

Oordruppels met lidocaïne zijn niet effectief bij de behandeling van oorpijn.

Achtergrond

Definitie

Otitis externa is een diffuse ontsteking van de huid van de gehoorgang. De ontsteking is een gevolg van een verstoring van het lokale zure milieu in de gehoorgang, waardoor de microbiële flora verandert. De oorzaak van deze verstoring is niet altijd duidelijk.

De belangrijkste predisponerende factoren zijn een vochtige warme omgeving, zwemwater (bevat chloor en colibacteriën), het afsluiten van het oor met een gehoorapparaat, geluidsdrager of oordop en pogingen om de gehoorgang te reinigen met wattenstaafjes, vingers of andere voorwerpen.

Symptomen

Een otitis externa kan gepaard gaan met oorpijn, jeuk, afscheiding, schilfering, roodheid, zwelling en eventueel gehoorverlies.

De prognose is goed; het merendeel van de patiënten is na drie weken behandeling klachtenvrij.

Behandeldoel

Verlichting van de symptomen.

Uitgangspunten

Basis voor de behandeling van otitis externa is reiniging van de gehoorgang door voorzichtig uitspuiten met lauw water, gevolgd door het toedienen van zure oordruppels met een corticosteroïd. Bij onvoldoende resultaat na een week wordt de gehoorgang opnieuw gereinigd en wordt het gebruik van de oordruppels gedurende een week voortgezet. Bij onvoldoende resultaat na de tweede week wordt de procedure herhaald. Doorgaans zal hiermee de ontsteking binnen één tot drie weken genezen.

Als ondanks deze behandeling de klachten na drie weken niet zijn afgenomen, dan wordt materiaal afgenomen voor een kweek en resistentiebepaling. Verdere behandeling vindt dan plaats op basis van de uitkomsten hiervan.

Bij een otitis externa met koorts en algemeen ziek zijn en bij pijn, zwelling of roodheid van de oorschelp of de weke delen rond het oor wordt de lokale behandeling met oordruppels aangevuld met oraal flucloxacilline gedurende zeven dagen en zo nodig paracetamol. Gaat het hierbij echter om een (oudere) patiënt met diabetes of een verminderde weerstand dan vindt verwijzing plaats naar de tweedelijnszorg. Indien de klachten ondanks adequate behandeling langer dan zes weken aanhouden, moet de huisarts middenoorpathologie overwegen.

Bij gebruik van oordruppels bij een geperforeerd trommelvlies is het advies om aluminiumacetotartraat 1,2% oordruppels te gebruiken, omdat dit middel minder kans op ototoxiciteit heeft vergeleken met andere zure oordruppels. Het risico op ototoxiciteit bij het gebruik van oordruppels moet worden afgewogen tegen het risico op gehoorschade door voortschrijdende ontsteking.

Geneesmiddelen

anesthetica, lokaal, overige

antimicrobiële middelen, auriculair

cefalosporinen

corticosteroïden met antimicrobiële middelen, auriculair

fluorochinolonen

Zie ook

Geneesmiddelgroep