Samenstelling
Alleen de belangrijkste hulpstoffen worden genoemd. Raadpleeg altijd de productinformatie van CBG/EMA voor een compleet overzicht van hulpstoffen.
Stromectol XGVS Merck Sharp & Dohme bv
- Toedieningsvorm
- Tablet
- Sterkte
- 3 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Alleen de belangrijkste hulpstoffen worden genoemd. Raadpleeg altijd de productinformatie van CBG/EMA voor een compleet overzicht van hulpstoffen.
Biltricide Bayer bv
- Toedieningsvorm
- Tablet, omhuld
- Sterkte
- 600 mg
Uitleg symbolen
| XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
| OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
| Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
| Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
De werking van anthelminthica is min of meer specifiek voor het type worminfectie. De keuze van het middel wordt daarom op geleide van de diagnose gemaakt. Bij enterobiasis en infectie met de varkenslintworm zijn hygiënische maatregelen noodzakelijk om herbesmetting van de gastheer en besmetting van huisgenoten te voorkomen.
Ivermectine is eerste keus bij een infectie met Strongyloides.
Behandel scabiës bij voorkeur met permetrinecrème en geef niet-medicamenteuze adviezen. Als lokale behandeling niet goed mogelijk is of mogelijk minder effectief, kan ivermectine oraal gebruikt worden. Behandeling van scabiës altijd herhalen na 7–14 dagen. Gezinsleden en personen met wie intensief (lichamelijk) contact is geweest ook behandelen.
Offlabel indicatie: Onchocerciasis volgens de Therapierichtlijn parasitaire infecties (doc 0,8 MB p. 45, 2018) van de NVvP behandelen.
Advies
De werking van anthelminthica is min of meer specifiek voor het type worminfectie. De keuze van het middel wordt daarom op geleide van de diagnose gemaakt. Bij enterobiasis en infectie met de varkenslintworm zijn hygiënische maatregelen noodzakelijk om herbesmetting van de gastheer en besmetting van huisgenoten te voorkomen.
Praziquantel is bij een trematoden-infectie (zuigworm) het middel van eerste keus.
Indicaties
Behandeling van:
- Intestinale strongyloidiasis (door Anguillula stercoralis);
- Microfilariëmie bij patiënten met lymfatische filariasis door Wuchereria bancrofti;
- Scabiës (ook schurft genoemd), veroorzaakt door Sarcoptes scabies;
- Offlabel: Onchocerciasis.
Behandeling van scabiës is alleen aangewezen als de diagnose klinisch en/of door parasitologisch onderzoek is gesteld.
Gerelateerde informatie
Indicaties
Infecties veroorzaakt door trematoden (platwormen).
Hiertoe behoren:
- alle Schistosoma spp. (bv. S. haematobium, S. intercalatum, S. japonicum, S. mansoni en S. mekongi);
- leverbotten (bv. Clonorchis sinensis, Opisthorchis viverrini);
- long-egels (bv. Paragonimus westermani en andere soorten).
Gerelateerde informatie
Dosering
Intestinale strongyloidiasis:
Volwassenen en kinderen:
200 microg/kg lichaamsgewicht eenmalig (overeenkomend met 15–24 kg: 3 mg; 25–35 kg: 6 mg; 36–50 kg: 9 mg; 51–65 kg: 12 mg; 66–79 kg: 15 mg; ≥ 80 kg: 18 mg). De veiligheid is niet vastgesteld bij kinderen < 15 kg.
Lymfatische filariasis:
Volwassenen en kinderen:
150–200 microg/kg lichaamsgewicht als één dosis elke 6 maanden (overeenkomend met 15–25 kg: 3 mg; 26–44 kg: 6 mg; 45–64 kg: 9 mg; 65–84 kg: 12 mg) of 300–400 microg/kg lichaamsgewicht als één dosis elke 12 maanden (overeenkomend met 15–25 kg: 6 mg; 26–44 kg: 12 mg; 45–64 kg: 18 mg; 65–84 kg: 24 mg). De veiligheid is niet vastgesteld bij kinderen < 15 kg.
Sarcoptes scabies:
Volwassenen en kinderen:
200 microg/kg lichaamsgewicht eenmalig (overeenkomend met: 15–24 kg: 3 mg; 25–35 kg: 6 mg; 36–50 kg: 9 mg; 51–65 kg: 12 mg; 66–79 kg: 15 mg; ≥ 80 kg: 18 mg). Volgens de fabrikant: een tweede dosis binnen 2 weken alleen overwegen als er nieuwe laesies ontstaan of als parasitologisch onderzoek positief is. In geval van een zeer ernstige infectie kan binnen 8–15 dagen een tweede dosis nodig zijn. Volgens de NHG-behandelrichtlijn Scabies (2020) en de LCI-richtlijn Scabies (2015): dient een tweede behandeling toegepast te worden 7–14 dagen na de eerste dosis.
De veiligheid is niet vastgesteld bij kinderen < 15 kg.
Offlabel: Onchocerciasis:
Volwassenen en kinderen ≥ 8 jaar:
Volgens de Therapierichtlijn parasitaire infecties (NVvP, 2018, .doc 0,8 MB p. 45): Eerst oogonderzoek verrichten, indien er oogletsel is (microfilariën in de voorste oogkamer) dan enkele dagen voorbehandelen met corticosteroïden (prednison 1 mg/kg/dag). De eerste keus behandeling is oraal doxycycline 100 mg 1×/dag gedurende 6 weken waarbij op dag 13 oraal ivermectine 0,15 mg/kg lichaamsgewicht wordt gegeven. De tweede keus behandeling is alleen een éénmalige gift ivermectine van 0,15 mg/kg lichaamsgewicht. Herhaling van ivermectine, afhankelijk van klinische verschijnselen en eosinofilie, na (3–)12 maanden kan nodig zijn.
Toedieningsinformatie: Neem de tabletten met wat water in op een nuchtere maag; binnen 2 uur vóór en 2 uur na inname geen voedsel gebruiken. Bij kinderen < 6 jaar de tabletten verpulveren.
Dosering
De langwerpige tablet heeft een aantal breukgleuven, zodat ook kan worden gedoseerd per kwart (150 mg) en halve tablet (300 mg).
Schistosoma-infecties:
Volwassenen en kinderen > 4 jaar:
S. haematobium (urogenitale bilharziasis): 40 mg/kg lichaamsgewicht in één dosis 's avonds.
S. mansoni (intestinale bilharziasis) en S. intercalatum: 40 mg/kg lichaamsgewicht in één dosis 's avonds of 20 mg/kg lichaamsgewicht tweemaal op één dag met een tussentijd van 4–6 uur.
S. japonicum en S. mekongi: 60 mg/kg lichaamsgewicht in één dosis 's avonds of 30 mg/kg lichaamsgewicht tweemaal op één dag met een tussentijd van 4–6 uur.
Infecties met leverbotten:
Volwassenen en kinderen > 4 jaar:
C. sinensis en O. viverrini: 25 mg/kg lichaamsgewicht 3×/dag met tussenpozen van 4–6 uur, gedurende één tot drie dagen.
Infecties met long-egels:
Volwassenen en kinderen > 4 jaar:
P. westermani en andere spp.: 25 mg/kg lichaamsgewicht 3×/dag met tussenpozen van 4–6 uur, gedurende twee tot drie dagen.
Toedieningsinformatie: de tabletten tijdens of na de maaltijd met water innemen. Bij kinderen < 6 jaar, om verstikking te voorkomen: de tabletten fijnmaken of oplossen, en mengen met halfvast voedsel of vloeistof.
Bijwerkingen
Zeer zelden: toxische epidermale necrolyse (TEN) en Stevens-Johnsonsyndroom (SJS).
Verder zijn gemeld: voorbijgaande hypereosinofilie, leverfunctiestoornissen waaronder acute hepatitis, stijging van leverenzymwaarden, hyperbilirubinemie en hematurie.
Bij de behandeling van strongyloidiasis zijn gemeld: asthenie, buikpijn, anorexie, obstipatie, diarree, misselijkheid, braken, duizeligheid, slaperigheid, vertigo, tremoren, voorbijgaande eosinofilie, leukopenie, anemie en stijging ALAT of AF.
Bij de behandeling van door Wucheria bancrofti veroorzaakte filariasis lijkt de intensiteit van de bijwerkingen verband te houden met de concentratie microfilariae in het bloed. Gemeld zijn: koorts, hoofdpijn, asthenie, gevoel van zwakte, spierpijn, gewrichtspijn, anorexie, misselijkheid, (boven)buikpijn, hoest, ademhalingsproblemen, keelpijn, orthostatische hypotensie, rillingen, vertigo, hyperhidrose, pijn of vervelend gevoel in de testes.
Bij infectie met Onchocerca volvulus, als gevolg van het afsterven van de microfilariae: Mazzotti-achtige reacties: jeuk, uitgebreide urticaria, conjunctivitis, gewrichtspijn, spierpijn (waaronder abdominale spierpijn), koorts, oedeem, lymfadenitis, lymfadenopathie, misselijkheid, braken, diarree, orthostatische hypotensie, vertigo, tachycardie, asthenie, hoofdpijn, verergering van astma. Ook zijn oculaire bijwerkingen gemeld; het is niet duidelijk in hoeverre deze bijwerkingen het gevolg zijn van de ziekte zelf of van behandeling met ivermectine.
Bij infectie met meerdere parasieten kan de incidentie en ernst van bijwerkingen hoger zijn. Bij gelijktijdige ernstige Loa Loa-infectie zijn bv. gemeld: anafylactische reactie, nek- en rugpijn, oculaire hyperemie, conjunctivale bloeding, dyspneu, incontinentie voor urine en/of feces, moeilijk staan/lopen, veranderd bewustzijn, verwardheid, lethargie, stupor of coma, ernstige of fatale encefalopathie.
In het begin van de behandeling van scabiës kan voorbijgaande toename van de jeuk voorkomen.
Bijwerkingen
De bijwerkingen hangen af van de dosering en duur van de behandeling en verder van de soort parasiet, de ernst van de infectie, duur van de infectie en plaats van de parasieten in het lichaam.
Zeer vaak (> 10%): vermoeidheid.
Verder zijn gemeld: hartaritmie. Acuut respiratoir falen. Buikpijn, misselijkheid, braken, (bloederige) diarree. Anorexie. Hoofdpijn, duizeligheid, vertigo, slaperigheid, convulsie. Spierpijn. Malaise, koorts. Huiduitslag, urticaria, jeuk, allergische reactie. Eosinofilie.
Interacties
Wees voorzichtig bij gelijktijdige toediening met diëthylcarbamazine (DEC). DEC heeft een snelle microfilaricide werking waardoor ontstekingsreacties kunnen ontstaan op afbraakproducten van de afgestorven microfilariae.
Interacties
Stoffen die de activiteit van CYP450 verhogen (zoals carbamazepine, fenytoïne, fenobarbital, primidon, dexamethason, rifampicine, rifabutine en sint-janskruid) of verlagen (zoals cimetidine, ketoconazol, itraconazol en grapefruitsap) kunnen respectievelijk de plasmaconcentraties van praziquantel verlagen of verhogen; combinatie met sterke inductoren (zoals rifampicine) vermijden en dexamethason ten minste één week vóór toediening van praziquantel staken.
Gelijktijdig gebruik van chloroquine kan leiden tot lagere praziquantel plasmaconcentraties.
Zwangerschap
Teratogenese: Er zijn onvoldoende gegevens om de mogelijke schadelijkheid afdoende te beoordelen. Bij blootstelling van ca. 300 zwangeren in het 1e trimester en meer dan 400 later in de zwangerschap, zijn er géén aanwijzingen voor risico op schadelijke effecten waargenomen (zoals aangeboren afwijkingen, spontane abortus, foetale sterfte/doodgeboorte of zuigelingensterfte). De kwaliteit van de betreffende studies is matig. In dierproeven is ivermectine wel schadelijk gebleken.
Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken.
Zwangerschap
Teratogenese: Gebruik tijdens de zwangerschap bij de mens geeft geen aanwijzingen voor schadelijkheid. Bij dieren eveneens geen aanwijzingen voor schadelijkheid.
Advies: Uit onderzoek blijkt dat er meer gezondheidsvoordelen van behandeling van de zwangere vrouw zijn dan risico's (minder anemie bij de moeder, stijging geboortegewicht en afname van mortaliteit). Kan op indicatie gebruikt worden.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja, minder dan 2% wordt uitgescheiden in de moedermelk.
Farmacologisch effect: De ervaring met dit middel tijdens lactatie is zeer beperkt, maar na een eenmalige dosis zijn nadelige effecten voor de zuigeling niet waarschijnlijk.
Advies: Kan waarschijnlijk veilig gebruikt worden.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja, in zeer geringe hoeveelheden (tot 0,0008% van de maternale dosis).
Advies: Kan waarschijnlijk veilig worden gebruikt.
Contra-indicaties
Er zijn van dit middel geen contra-indicaties bekend.
Contra-indicaties
- Behandeling van cysticercosis van het oog; omdat de vernietiging van de parasiet in het oog onherstelbare schade kan veroorzaken.
Waarschuwingen en voorzorgen
De werkzaamheid bij immuungecompromitteerde patiënten met intestinale strongyloidiasis is niet vastgesteld; persisterende infestatie is gemeld.
Ivermectine is niet werkzaam tegen volwassen wormen van Filariae-species.
In gebieden waar Loa loa voorkomt dienen speciale maatregelen te worden genomen voor de instelling van de behandeling met ivermectine (in verband met de kans op ernstige bijwerkingen, genoemd in rubriek Bijwerkingen).
De veiligheid is niet vastgesteld bij kinderen < 15 kg.
Waarschuwingen en voorzorgen
Wees voorzichtig bij een gestoorde leverfunctie of schistosomiasis van de lever omdat de eliminatiehalfwaardetijd kan toenemen. Omdat praziquantel niet werkzaam is tegen migrerende schistosomula, is het niet effectief tijdens acute schistosomiasis; bovendien kan toediening in deze fase een paradoxale reactie (Jarisch–Herxheimer-reactie) veroorzaken met potentieel levensbedreigende myocarditis, encefalitis en betrokkenheid van de longen. Gedurende de behandeling raadt de fabrikant opname in het ziekenhuis aan bij schistosomiasis of een 'fluke'-infectie bij patiënten woonachtig in of afkomstig van gebieden waar cysticercosis bij de mens endemisch is.
Praziquantel kan de pathologische effecten op het centrale zenuwstelsel van schistosomiasis, paragonimiasis of Taenia solium cysticercose verergeren; daarom niet toepassen bij epilepsie in voorgeschiedenis en/of potentiële betrokkenheid van het centrale zenuwstelsel, zoals subcutane knobbeltjes die wijzen op cysticercose.
Gedurende de behandeling patiënten met hartaandoeningen controleren.
Niet gelijktijdig gebruiken met alcohol.
De veiligheid bij kinderen jonger dan 1 jaar is niet vastgesteld.
Het gebruik kan leiden tot verminderd reactie- en concentratievermogen. Vele dagelijkse bezigheden (bv. autorijden) kunnen daarvan hinder ondervinden.
Overdosering
Zie voor symptomen en behandeling de monografie ivermectine op vergiftigingen.info.
Overdosering
Zie voor symptomen en behandeling de monografie praziquantel op vergiftigingen.info.
Eigenschappen
Semi-synthetisch derivaat van avermectine, dat geïsoleerd wordt uit fermentatieproducten van Streptomyces avermitilis. Ivermectine bindt zich bij invertebraten selectief aan de door glutamaat gereguleerde chloride-ionkanalen die zich in de zenuw- en spiercellen bevinden, hierdoor wordt de permeabiliteit van het celmembraan vergroot met als gevolg verlamming en dood van de parasiet.
Het is werkzaam tegen nematoden en de schurftmijt.
Kinetische gegevens
| T max | ca. 4 uur. |
| V d | 9,9 l/kg. |
| Eiwitbinding | ca. 93%. |
| Metabolisering | in de lever door vnl. CYP3A4. |
| Eliminatie | vrijwel uitsluitend met de feces. |
| T 1/2el | ca. 12 uur, metabolieten ca. 3 dagen. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Praziquantel is een anthelminthicum. Het veroorzaakt een snelle samentrekking van schistosomen alsmede vacuolisatie en desintegratie van de schistosomenhuid.
De werking van praziquantel is beperkt tot trematoden (platwormen) en cestoden (lintwormen). Nematoden (incl. filariae) worden niet gedood.
Een verworven resistentie kan een probleem zijn bij Schistosoma mansoni.
Praziquantel is niet werkzaam tegen migrerende schistosomula.
Kinetische gegevens
| Resorptie | snelle en vrijwel volledige absorptie; echter groot first-pass-metabolisme. |
| T max | 1–3 uur. |
| Overig | praziquantel passeert de bloed-hersenbarrière. De concentratie in de liquor is ca. 10–20% van de plasmaconcentratie. |
| Metabolisering | via vnl. CYP3A4 tot gehydroxyleerde afbraakproducten. |
| Eliminatie | ca. 80% met de urine binnen 24 uur, vnl. als metaboliet. Bij een verminderde nierfunctie kan de eliminatie worden vertraagd. |
| T 1/2el | 1–2,5 uur. |
Uitleg afkortingen
| F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
| T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
| V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
| T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
| T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Groepsinformatie
ivermectine (oraal) hoort bij de groep anthelminthica.
Groepsinformatie
praziquantel hoort bij de groep anthelminthica.