Samenstelling
Tygacil XGVS Pfizer bv
- Toedieningsvorm
- Poeder voor oplossing voor infusie
- Sterkte
- 50 mg
- Verpakkingsvorm
- flacon 5 ml
Bevat na reconstitutie 10 mg/ml tigecycline.
Uitleg symbolen
XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Tetracycline (hydrochloride) Diverse fabrikanten
- Toedieningsvorm
- Capsule, hard
- Sterkte
- 250 mg
Uitleg symbolen
XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Ledermycin (hydrochloride) EuroCept bv
- Toedieningsvorm
- Capsule
- Sterkte
- 300 mg
Uitleg symbolen
XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Samenstelling
Tetracyclinemondspoeling FNA (hydrochloride) Formularium der Nederlandse Apothekers
- Toedieningsvorm
- Mondspoeling (5%)
- Sterkte
- 50 mg/ml
- Verpakkingsvorm
- 300 ml
(Collutio tetracyclini hydrochloridi FNA).
Uitleg symbolen
XGVS | Dit geneesmiddel is niet opgenomen in het geneesmiddelen vergoedings systeem (GVS). |
OTC | 'Over the counter', dit geneesmiddel is een zelfzorgmiddel. |
Bijlage 2 | Aan de vergoeding van dit geneesmiddel zijn bepaalde voorwaarden verbonden, die zijn vermeld op bijlage 2 van de Regeling zorgverzekering. |
Aanvullende monitoring | Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Extra aandacht wordt gevraagd voor onverwachte bijwerkingen. Meldt u dit via het meldformulier van het Lareb. |
Advies
Tigecycline komt pas voor behandeling van bacteriële huidinfecties in aanmerking op basis van onderzoek naar de aard en de gevoeligheid van de verwekker; dit onderzoek is noodzakelijk bij onvoldoende effect van de middelen die geadviseerd worden voor de initiële empirische behandeling (zie hiervoor de link).
Voor tigecycline is geen advies vastgesteld over de plaats in de behandeling van gecompliceerde intra-abdominale infecties.
Advies
In het algemeen: Bij de behandeling van algemene infecties gaat bij de tetracyclinen de voorkeur uit naar doxycycline op grond van bijwerkingen, interacties en farmacokinetische parameters.
Acute faryngotonsillitis, otitis media acuta en urineweginfecties: tetracycline komt pas bij behandeling van deze infecties (bv. ook een acute prostatitis) in aanmerking op basis van onderzoek naar de aard en de gevoeligheid van de verwekker; dit onderzoek is noodzakelijk om uit te voeren na gebleken onvoldoende effect van de middelen die geadviseerd worden voor de initiële empirische behandeling (zie hiervoor de links in deze alinea).
Start bij een urineweginfectie met tekenen van weefselinvasie bij volwassenen met antibiotica met voldoende weefselpenetratie, zoals in de eerstelijnszorg met ciprofloxacine, cotrimoxazol of amoxicilline/clavulaanzuur. Start in de tweedelijnszorg met intraveneuze toediening van amoxicilline óf een tweede generatie cefalosporine mét een aminoglycoside óf een i.v. derde generatie cefalosporine als monotherapie. Neem altijd een kweek af, start daarna de behandeling ‘blind’ en pas deze zo nodig aan op basis van de kweekuitslag en/of resistentiebepaling.
Bij een bacteriële community-acquired pneumonie (CAP) is behandeling met antibiotica altijd aangewezen. De verwekker van een pneumonie is bepalend voor de keuze van het antibioticum, maar bij een onbekende verwekker is de ernst van de pneumonie bepalend voor de keuze van het antibioticum. Bij behandeling van een milde pneumonie (C(U)RB-65 score: 0–1, PSI-klasse I–II) heeft orale toediening van amoxicilline de voorkeur. Bij een matig-ernstige pneumonie (CURB-65 score: 2, PSI-klasse III–IV) is intraveneuze toediening van benzylpenicilline of amoxicilline aangewezen; bij overgevoeligheid hiervoor is een intraveneuze toediening van een fluorchinolon (moxifloxacine of levofloxacine) óf een tweede- of derdegeneratie cefalosporine aangewezen. Bij een ernstige pneumonie (CURB-65 score: > 2, PSI-klasse V) die op een normale afdeling wordt behandeld, is monotherapie met een i.v. cefalosporine (cefotaxim, ceftriaxon of cefuroxim) aangewezen. Bij een ernstige pneumonie (CURB-65 score: > 2, PSI-klasse V) die op een intensivecare-afdeling wordt behandeld is monotherapie met i.v. moxifloxacine dan wel i.v.-combinatietherapie van antibiotica aangewezen (ciprofloxacine met ofwel cefotaxim of ceftriaxon of cefuroxim).
De behandeling van acne vulgaris in de eerstelijnszorg wordt bepaald door de ernst van de acne en de eerder toegepaste (zelf)behandeling. Behandel milde acne in eerste instantie met benzoylperoxide 5% of een lokaal retinoïde; combineer dit bij onvoldoende effect met een lokaal antibioticum. Bij matig-ernstige acne direct starten met een lokaal antibioticum in combinatie met benzoylperoxide 5% of een lokaal retinoïde. Vervang bij onvoldoende effect het lokaal antibioticum door een oraal antibioticum. Bij ernstige acne direct starten met een oraal antibioticum in combinatie met benzoylperoxide 5% of een lokaal retinoïde. Overweeg bij ernstige of therapieresistente matig ernstige acne bij onvoldoende effect van een oraal antibioticummonotherapie met isotretinoïne; verwijs hiervoor naar de dermatoloog of behandel eventueel zelf.
Van de orale antibiotica heeft doxycycline de voorkeur boven tetracycline vanwege de eenmaaldaagse toediening en gebruik tijdens de maaltijd.
In de tweedelijnszorg is bij milde tot matig ernstige acne een lokaal combinatiepreparaat eerste keus: kies uit adapaleen/benzoylperoxide, tretinoïne/clindamycine of benzoylperoxide/clindamycine. Geef bij (matig) ernstig acne een combinatie van oraal doxycycline met adapaleen/benzoylperoxide of met azelaïnezuur. Overweeg bij therapieresistente (matig-)ernstige acne monotherapie met isotretinoïne. Zie voor meer informatie de NVDV-richtlijn Acne vulgaris op richtlijnendatabase.nl.
Bacteriële huidinfecties: probeer met hygiënische maatregelen uitbreiding van bacteriële huidinfecties of besmetting van anderen tegen te gaan. Behandel oppervlakkige bacteriële huidinfecties met een lokaal antimicrobieel middel. Bij impetigo en impetiginisatie heeft lokaal fusidinezuur de voorkeur. Bij diepe huidinfecties zijn meestal orale antibiotica geïndiceerd of is operatief ingrijpen noodzakelijk. Bij orale antimicrobiële behandeling heeft een smalspectrum-penicilline de voorkeur. Macroliden of clindamycine zijn alternatieven wanneer bijvoorbeeld penicillinen niet worden verdragen. Bij bijtwonden heeft een breedspectrum-penicilline de voorkeur. Bij de behandeling van algemene huidinfecties gaat bij de tetracyclinen de voorkeur uit naar doxycycline op grond van bijwerkingen, interacties en farmacokinetische parameters.
Na een tekenbeet kan worden afgewacht of preventief worden behandeld met een eenmalige dosering doxycycline of azitromycine. Erythema migrans behandelen met doxycycline. Amoxicilline of azitromycine zijn een alternatief indien doxycycline gecontra-indiceerd is.
De medicamenteuze behandeling van soa’s is afhankelijk van het type verwekker en het resistentiepatroon. Geef voorlichting over veilig vrijen en partnerwaarschuwing.
Bij gonorroe is ceftriaxon eerste keus. Bij contra-indicaties komen op basis van een kweekuitslag met resistentiebepaling ciprofloxacine, amoxicilline (offlabel) of als derde keuze azitromycine (offlabel) in aanmerking. Azitromycine kan ook ‘blind’ gegeven worden, als het niet mogelijk is een kweekuitslag met resistentiebepaling af te wachten.
Behandel syfilis met benzathinebenzylpenicilline (i.m.) of benzylpenicilline (i.v.), afhankelijk van het stadium. Bij een penicilline-allergie is doxycycline een alternatief. Overweeg na eerdere, (mogelijk) IgE-gemedieerde, ernstige overgevoeligheidsreacties, bij behandeling van neurosyfilis of behandeling van syfilis tijdens de zwangerschap penicilline-desensibilisatie gevolgd door benzylpenicilline of, na ernstige (waarschijnlijk) niet-IgE-gemedieerde of na eerdere niet-ernstige overgevoeligheidsreacties, ceftriaxon (i.v.).
Tetracycline behoort niet tot de voorkeursmiddelen bij de behandeling van gonorroe. Het kan gegeven worden als vooraf een gevoeligheidstest wordt uitgevoerd, vanwege de hoge mate van resistentie van gonokokken tegen tetracycline.
Advies
Voor demeclocycline is geen advies vastgesteld over de plaats in de medicamenteuze behandeling.
Advies
Bij aften kan in eerste instantie worden volstaan met een afwachtend beleid; aften zijn zelflimiterend. De aanpak bij (recidiverende) aften is gericht op symptoombestrijding. Overweeg bij problemen met eten, drinken of veel pijn door aften kortdurende pijnbestrijding met lidocaïne. Overweeg behandeling met lokale corticosteroïden alleen bij ernstige klachten die onvoldoende reageren op lidocaïne.
Lokaal tetracycline (bv. als mondspoeling) wordt ontraden als behandeling van aften, gezien de zeer lage kwaliteit van bewijs voor effectiviteit, terwijl er mogelijk wel bijwerkingen zijn.
Indicaties
Behandeling van volwassenen en kinderen van 8 jaar en ouder met:
- gecompliceerde infecties van huid en weke delen (cSSTI), uitgezonderd diabetische voetinfecties;
- gecompliceerde intra-abdominale infecties (cIAI).
Tigecycline alleen gebruiken als alternatieven niet geschikt zijn.
Gerelateerde informatie
Indicaties
Infecties door micro-organismen die gevoelig zijn voor tetracycline, zoals infecties van:
- de luchtwegen (met inbegrip van KNO-infecties);
- het urogenitale stelsel (met inbegrip van ongecompliceerde gonorroe);
- huid en weke delen (ook met inbegrip van acne);
- het maag-darmkanaal;
- het oog (m.n. trachoom).
Gerelateerde informatie
Indicaties
- Behandeling van chronische hyponatriëmie geassocieerd met een SIADH (syndroom van inadequate secretie van antidiuretisch hormoon).
Indicaties
- Persisterende aften (mondslijmvlies).
Gerelateerde informatie
Doseringen
Gecompliceerde infecties
Volwassenen en kinderen vanaf 12 jaar
I.v. begindosis 100 mg; gevolgd door 50 mg elke 12 uur gedurende 5–14 dagen. Het infuus gedurende 30–60 minuten toedienen.
Kinderen van 12 tot 18 jaar
I.v. 50 mg elke 12 uur gedurende 5–14 dagen. Let op: in verband met een relatief hogere plasmaspiegel het infuus bij kinderen gedurende 60 minuten toedienen.
Kinderen ≥ 8 jaar tot 12 jaar
I.v. 1,2 mg/kg lichaamsgewicht elke 12 uur, max. 50 mg elke 12 uur, gedurende 5–14 dagen. Let op: in verband met een relatief hogere plasmaspiegel het infuus bij kinderen gedurende 60 minuten toedienen.
Behandelduur: afhankelijk van de ernst en plaats van de infectie en de klinische respons van de patiënt, binnen het gegeven bereik van 5–14 dagen.
Ernstige leverfunctiestoornis (Child-Pughscore 10–15): de dosis bij zowel volwassenen als kinderen met 50% verminderen. Voor volwassenen betekent dit: een i.v. begindosis van 100 mg, gevolgd door 25 mg elke 12 uur.
Doseringen
Nadat de karakteristieke symptomen of de koorts zijn verdwenen, de therapie in het algemeen nog gedurende 1–3 dagen voortzetten.
Een infectie door Streptococcus haemolyticus (groep A), waarvan de gevoeligheid is bepaald, dient gedurende ten minste 10 dagen te worden behandeld.
Algemene richtlijn
Volwassenen
250 mg 4×/dag; maximaal 2 g per dag.
Kinderen ≥ 8 jaar
20–40 mg/kg lichaamsgewicht per dag verdeeld over 4 doses.
Ongecompliceerde gonorroe
Volwassenen
500 mg 4×/dag gedurende 5 dagen.
Ongecompliceerde non-gonokokkenurethritis
Volwassenen
500 mg 4×/dag gedurende 7 dagen.
Acne vulgaris
Volgens de NHG-Standaard Acne (2017): 2×/dag 250–500 mg. Behandelduur: minimaal 6 weken, en om resistentie te voorkomen max. 3 maanden. Evalueer na 6 weken. Staak de behandeling zonder afbouwen, als er geen verbetering meer optreedt.
Bij lichte tot matig gestoorde lever- of nierfunctie: de totale dosis verlagen door reductie van elke dosis en/of door de tijdsduur tussen de doses te verlengen.
Toediening
- In verband met de kans op slokdarm- en/of maagirritatie de tabletten 1 uur vóór of 2 uur na de maaltijd heel innemen in zittende of staande houding met een ruime hoeveelheid water. Na de inname niet meteen gaan liggen.
- Bij het optreden van maag-darmklachten, innemen mét voedsel, echter niet met melkproducten in verband met een klinisch belangrijke afname van de absorptie van tetracycline.
Doseringen
Chronische hyponatriëmie geassocieerd met een SIADH
Volwassenen
Begindosering: 900-1200 mg per dag verdeeld over meerdere giften;
Onderhoudsdosering: 600-900 mg per dag verdeeld over meerdere giften. De behandeling niet stoppen zonder andere controlemethodes te beginnen.
Bij verminderde nierfunctie: de dosering verlagen.
Voor kinderen > 8 jaar zijn geen aanbevolen doseringen bekend.
Toediening: De capsules innemen in zittende of staande houding, met een ruime hoeveelheid water 1 uur vóór of 2 uur ná de maaltijd. Na inname niet meteen gaan liggen om slokdarmulcera te voorkomen. Bij optreden van maag-darmklachten innemen met voedsel, echter niet met melkproducten.
Doseringen
Persisterende aften
Volwassenen en kinderen vanaf 8 jaar
5 maal per dag 5 ml tetracyclinemondspoeling 5 minuten in de mond houden en daarna uitspugen. Spoel bij voorkeur na de maaltijd. Voor een intensiever contact met het mondslijmvlies kan men een gaasje in de mondspoeling drenken en 5 maal daags gedurende 10–20 min op de aften houden. Behandelduur: veelal 5–7 dagen.
Bijwerkingen
Zeer vaak (> 10%): misselijkheid (bij tot 38% van de volwassen patiënten), braken (bij ca. 20%), diarree.
Vaak (1-10%): hoofdpijn, duizeligheid. Buikpijn, dyspepsie, anorexie. Abces, infecties, pneumonie, sepsis, septische shock. Verstoorde wondgenezing. Jeuk, huiduitslag. Flebitis. Verlengde geactiveerde partiële tromboplastinetijd (APTT) en protrombinetijd (PT). Verhoogd: ASAT/ALAT, amylase, ureum, bilirubine. Hypoglykemie, hypoproteïnemie.
Soms (0,1-1%): geelzucht, leverschade, meestal cholestatisch. Acute pancreatitis. Tromboflebitis. Reacties op de infusieplaats zoals ontsteking, pijn, oedeem en flebitis. Verhoogde INR-waarde. Trombocytopenie.
Zelden (0,01-0,1%): hypofibrinogenemie.
Verder zijn gemeld: anafylaxie/anafylactoïde reactie, ernstige huidreacties zoals Stevens-Johnsonsyndroom. Superinfectie, pseudomembraneuze colitis. Leverinsufficiëntie. Andere bijwerkingen gezien bij tetracyclinen zoals fotosensibilisatie, pseudotumor cerebri, anti-anabole werking met uremie, acidose en hyperfosfatemie.
Bij kinderen komen de volgende bijwerkingen vaker voor: misselijkheid (bij ca. 48%), braken (ca. 47%) en stijging serumlipasewaarde (bij ca. 7%).
Bijwerkingen
Soms (0,1-1%): exfoliatieve dermatitis.
Verder zijn gemeld: maag-darmstoornissen zoals misselijkheid, braken, diarree, anorexie, zwarte tong, stomatitis, glossitis, dysfagie, enterocolitis met inbegrip van stafylokokken-enteritis, pseudomembraneuze colitis, en inflammatoire laesies en jeuk in de anogenitale streek. Leverbeschadiging (soms met pancreatitis). Bomberende fontanel (kinderen), benigne intracraniële hypertensie (volwassenen). Pericarditis. Maculopapuleuze en erythemateuze uitslag, urticaria, angio-oedeem, anafylactische reacties, anafylactoïde purpura, fotodermatitis, verergering lupus erythematodes disseminatus, 'fixed drug eruption' (huidafwijking die ontstaat door overgevoeligheid, wordt gekenmerkt door een scherp afgegrensd, verheven gebied met roodheid en soms blaarvorming). Hemolytische anemie, trombocytopenie, neutropenie, eosinofilie en vermindering protrombine-activiteit. Stijging ureumgehalte van het bloed, verergering van uremie (bij verminderde nierfunctie). Negatieve beïnvloeding van botten en tanden bij kinderen, broze botten. Bij langdurig gebruik vitamine B-deficiëntie.
Bijwerkingen
Overgevoeligheidsreacties zoals urticaria, angio-oedeem, anafylaxie, anafylactoïde purpura, pericarditis, verergering van systemische lupus erythematosus (SLE).
Neurologisch en oculair: Bomberende fontanel door verhoogde intracraniële druk bij zuigelingen, pseudotumor cerebri bij volwassenen met hoofdpijn en visusstoornissen.
Gastro-intestinaal: Anorexie, misselijkheid, braken, diarree, glossitis, dysfagie, enterocolitis, incl. stafylokokken-enteritis en pseudomembraneuze colitis, ontstoken laesies (met overgroei van candida) in de anogenitale streek, pruritus ani, zwarte tong, stomatitis. Oesofagitis en slokdarmulcera na inname met onvoldoende vocht of liggend, vitamine B deficiëntie. Leverbeschadiging, pancreatitis.
Renaal: Acuut nierfalen, verhoogd ureumgehalte in bloed, reversibele nefrogene diabetes insipidus met polyurie, polydipsie en verzwakking.
Bloedbeeld/stolling: Hemolytische anemie, trombocytopenie, neutropenie, eosinofilie, verminderde protrombine-activiteit.
Huid en nagels: Maculopapuleuze en erythemateuze huiduitslag, fotodermatitis, onycholysis.
Tanden en botten: (Blijvende) verkleuring van tanden, brozer worden van groeiende botten.
Bijwerkingen
Orale candidiasis ('spruw').
Interacties
Vermijd toediening vlak vóór, tijdens of na een kuur met (orale) retinoïden, omdat er meer kans is op verhoogde intracraniële druk.
De werking van vitamine K-antagonisten kan worden versterkt.
Tigecycline is een substraat voor Pgp; mogelijk vergroten sterke Pgp–remmers (zoals ciclosporine, ketoconazol, erytromycine, claritromycine, verapamil en amiodaron) de blootstelling aan tigecycline en verlagen sterke Pgp–inductoren (zoals rifampicine) deze.
Combinatie met calcineurine-remmers zoals ciclosporine of tacrolimus kan leiden tot een toename van de serumdalconcentraties van deze middelen. Controleer daarom de serumconcentraties van deze middelen tijdens de behandeling met tigecycline, om geneesmiddeltoxiciteit te voorkomen.
Interacties
Vermijd toediening vlak vóór, tijdens of na een kuur met (orale) retinoïden, omdat hierbij meer kans is op een verhoogde intracraniële druk.
De werking van bactericide antibiotica wordt in vitro geantagoneerd door tetracylinen. Klinisch is dit alleen van belang gebleken bij levensbedreigende infecties zoals meningitis, endocarditis, sepsis, en daarnaast bij patiënten met ernstige neutropenie; vermijd in deze gevallen de combinatie.
Voorzichtig met comedicatie die potentieel hepatotoxisch is.
Orale calcium-, magnesium-, bismut-, aluminium-, ijzer- en zinkbevattende preparaten verminderen de absorptie van tetracycline, geactiveerde kool en ionenwisselaars verminderen eveneens de absorptie; tetracycline ten minste 2 uur vóór of 4 uur na deze preparaten innemen.
De werking van vitamine K-antagonisten kan worden versterkt; controleer de protrombinetijd/INR bij gelijktijdig gebruik.
Bij gelijktijdig gebruik van methoxyfluraan en verwante anesthetica neemt de kans op nefrotoxische reacties toe.
Interacties
Calcium-, magnesium-, bismut-, aluminium-, ijzer- en zinkbevattende preparaten en actieve kool en ionenwisselaars verminderen de absorptie van demeclocycline.
De werking van vitamine K-antagonisten kan worden versterkt, dosisaanpassing van de vitamine K-antagonisten kan nodig zijn.
De kans op nefrotoxische reacties wordt bij gelijktijdig gebruik van methoxyfluraan-anesthetica vergroot.
De antidiuretische werking van desmopressine kan worden verlaagd.
Tetracyclinen belemmeren de werking van bèta-lactam antibiotica.
Tetracyclinen kunnen verder de uitscheiding van ascorbinezuur en foliumzuur verhogen.
Zwangerschap
Tigecycline passeert de placenta.
Teratogenese: Bij de mens, onvoldoende gegevens. Bij dieren aanwijzingen voor schadelijkheid (verminderd foetaal gewicht, vertraging in ossificatie).
Farmacologisch effect: Oto- en/of nefrotoxiciteit bij de vrucht kan optreden. Zoals voor tetracycline-klasse antibiotica bekend is, kan tigecycline permanente schade aan de tanden veroorzaken (irreversibele tandverkleuring, hypoplasie van het tandglazuur) en botontwikkeling vertragen in foetussen vanaf week 16 van de zwangerschap. Er is meer kans op hepatotoxische werking bij de moeder bij hoge doseringen, vooral bij gebruik tijdens de tweede helft van de zwangerschap.
Advies: Alleen op strikte indicatie gebruiken. Gebruik vanaf week 16 van de zwangerschap ontraden.
Vruchtbaarheid: Effecten bij de mens niet onderzocht. Bij dieren heeft tigecycline in supratherapeutische doseringen geen nadelige effecten op de ovaria, vruchtbaarheid of het vermogen tot voortplanting.
Zwangerschap
Tetracycline passeert de placenta. Concentraties in navelstrengbloed en vruchtwater zijn 50–70% ten opzichte van de plasmaconcentratie van de moeder.
Teratogenese: Bij de mens zijn er onvoldoende gegevens over het gebruik van tetracycline tot week 16 van de zwangerschap. Met gebruik van tetracycline in het 1e trimester is een redelijke mate van ervaring opgedaan, ca. 1000 gevolgde zwangerschappen, hierbij werd geen eenduidig verhoogd risico op aangeboren afwijkingen gezien. Dit aantal is echter te laag voor een goede risico-inschatting. Uit waarnemingen bij de mens is gebleken dat tetracycline vooral vanaf week 16 schadelijk is voor de foetus omdat de osteogenese wordt vertraagd, waardoor beenderen brozer worden en de tandontwikkeling (van het melkgebit) ongunstig wordt beïnvloed (irreversibele tandverkleuring, emailhypoplasie). De vertraagde osteogenese is reversibel en wordt voornamelijk bij prematuren gezien.
Farmacologisch effect: Er is meer kans op een hepatotoxisch effect bij de moeder bij hoge doseringen, vooral bij gebruik tijdens de tweede helft van de zwangerschap.
Advies: Gebruik is gecontra-indiceerd.
Overig: Vóór behandeling van een vruchtbare vrouw zwangerschap uitsluiten.
Zwangerschap
Tetracyclinen passeren de placenta.
Teratogenese: Onbekend (1e trimester); gebruik is schadelijk bij de mens (2e en 3e trimester).
Farmacologisch effect: Vertraging van de osteogenese en irreversibele verkleuring en hypoplasie van het tandglazuur.
Advies: Gebruik is gecontra-indiceerd tijdens het 2e en 3e trimester. Gebruik ontraden tijdens het 1e trimester.
Zwangerschap
Teratogenese: Er zijn onvoldoende gegevens bekend over de orofaryngeale toepassing van tetracycline tijdens de zwangerschap. Houd rekening met de schadelijkheid van tetracycline voor de vrucht in het 2e en 3e trimester. Systemisch gebruik van tetracyclinen kunnen dan nadelige effecten hebben op de tand- en botontwikkeling van het kind (irreversibele verkleuring gebit, hypoplasie tandglazuur), ook (reversibele) vertraagde osteogenese is gezien, met name bij prematuren.
Advies: Wees voorzichtig met de toepassing tijdens het 1e trimester van de zwangerschap. Vanaf week 16, gebruik van tetracycline-mondspoeling ontraden.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Tetracyclinen gaan in kleine hoeveelheden over in de moedermelk (concentratie veel lager dan in plasma bij moeder).
Farmacologisch effect: Een deel van de tigecycline zal door het in de moedermelk aanwezige calcium worden geïnactiveerd. Daarnaast heeft tigecycline een beperkte orale biologische beschikbaarheid. Tetracyclinen zijn voor zover bekend niet in het serum van zuigelingen aangetoond, effecten op hen zijn nooit gemeld.
Advies: Weeg het risico van het gebruik van dit geneesmiddel in combinatie met het geven van borstvoeding af.
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja, in kleine hoeveelheden. In de moedermelk worden tetracyclinen voor een deel geïnactiveerd door het aanwezige calcium.
Farmacologisch effect: Ongunstige invloed op de bot- en tandontwikkeling bij de zuigeling is mogelijk, dit is waargenomen bij directe toepassing van tetracyclinen bij kinderen. Het wordt onwaarschijnlijk geacht dat de minimale hoeveelheden tetracyclinen in de borstvoeding bij een korte kuur het gebit en de botten van de zuigeling aantasten.
Advies: Kan kortdurend (< 3 weken) waarschijnlijk veilig worden gebruikt. Vermijd langdurig gebruik (zoals bij de indicatie acne).
Lactatie
Overgang in de moedermelk: Ja, in geringe mate.
Advies: Kan kortdurend volgens voorschrift worden gebruikt. Bij langdurig gebruik het geven van borstvoeding ontraden vanwege het theoretische risico op aantasting van gebit en botten van de zuigeling.
Lactatie
Tetracycline gaat bij systemisch gebruik in kleine hoeveelheden over in de moedermelk.
Farmacologisch effect: Bij directe toepassing bij kinderen kunnen tetracyclinen het gebit en de botten aantasten. Van kortdurend (max. 3 weken) systemisch gebruik van tetracylinen door de moeder zijn echter geen nadelige effecten via de moedermelk op de zuigeling bekend. De mondspoeling wordt niet doorgeslikt waardoor de systemische opname bij de moeder beperkt is. Bovendien wordt tetracycline in de moedermelk voor een deel geïnactiveerd door het aanwezige calcium. In het bloed van de zuigeling zijn tetracyclinen niet aangetoond. Het is daarom onwaarschijnlijk dat de minimale hoeveelheid tetracycline in de borstvoeding bij gebruik van de mondspoeling door de moeder het gebit en de botten van de zuigeling zou aantasten.
Advies: Kan waarschijnlijk veilig kortdurend worden gebruikt.
Contra-indicaties
- Overgevoeligheid voor tetracyclinen.
Contra-indicaties
- Ernstig verminderde lever- en/of nierfunctie;
- Overgevoeligheid voor tetracyclinen;
- Toepassing bij kinderen jonger dan 8 jaar.
Voor meer contra-indicaties zie de rubrieken Zwangerschap en Lactatie.
Contra-indicaties
- ernstige lever- en/of nierfunctiestoornissen;
- hartfalen;
- overgevoeligheid voor tetracyclinen.
- kinderen < 8 jaar.
Zie ook de rubrieken Zwangerschap en Waarschuwingen en voorzorgen.
Contra-indicaties
- Toepassing bij kinderen jonger dan 8 jaar;
- Overgevoeligheid voor tetracyclinen.
Waarschuwingen en voorzorgen
Tijdens klinische onderzoeken is een hogere vroegtijdige mortaliteit waargenomen onder met tigecycline behandelde patiënten ten opzichte van de vergelijkende behandeling. Het ontstaan van een superinfectie, in het bijzonder nosocomiale pneumonie, wordt in verband gebracht met een slechtere uitkomst. Ook sepsis en septische shock komen vaker voor. Verstoorde wondgenezing kan een uiting zijn van een zich ontwikkelende superinfectie. Als zich na het begin van de behandeling een superinfectie ontwikkelt (een andere infectiehaard), overweeg dan een andere (antibacteriële) behandeling.
Bij gecompliceerde infecties van huid en weke delen is er geen ervaring met tigecycline bij de behandeling van patiënten met ernstige onderliggende aandoeningen zoals immuungecompromitteerden, zwerende decubitusinfecties, necrotiserende fasciitis. Er is weinig ervaring met het gebruik bij patiënten met gelijktijdig voorkomende bacteriëmie en met comorbiditeiten zoals diabetes, perifere vasculaire aandoeningen, HIV-infectie en intraveneus drugsgebruik.
Bij gecompliceerde intra-abdominale infecties is er weinig ervaring bij:
- patiënten met chirurgisch duidelijke, meervoudige intra-abdominale abcessen;
- patiënten met een APACHE-II-score > 15;
- bacteriëmie;
- immuungecompromitteerden.
Overweeg antimicrobiële combinatietherapie bij gecompliceerde intra-abdominale infecties bij beginnende sepsis of shock en bij intra-abdominale infecties die secundair zijn aan een klinisch manifeste intestinale perforatie.
Wees bedacht op leverinsufficiëntie, patiënten die cholestase vertonen nauwkeurig controleren omdat dit een effect kan hebben op de eliminatie van tigecycline. Bovendien kan leverinsufficiëntie veroorzaakt door tigecycline fataal verlopen.
Controleer vóór aanvang van en regelmatig tijdens de behandeling coagulatieparameters als de protrombinetijd (PT), fibrinogeen en andere coagulatieparameters, omdat tigecycline zowel de PT als geactiveerde partiële tromboplastinetijd (APTT) kan verlengen. Bovendien is melding gemaakt van hypofibrinogenemie. Wees in het bijzonder voorzichtig bij ernstig zieke patiënten en wanneer ook anticoagulantia gebruikt worden (m.n. vitamine K-antagonisten).
Bij optreden van ernstige diarree de diagnose pseudomembraneuze colitis overwegen; in dat geval gebruik staken.
Bij ontwikkeling van pancreatitis staken van de behandeling overwegen.
Verkleuring tanden en botten: Bij dierexperimentele studies is botverkleuring waargenomen bij tigecycline-gebruik. Er kan bij de mens door afzetting in groeiend tandweefsel permanente verkleuring van gebitselementen optreden.
Wees bij kinderen en alert op de ontwikkeling van dehydratie; misselijkheid en braken komen bij hen veel voor bij gebruik van tigecycline. Controleer bij deze leeftijdsgroep ook vóór de start van de behandeling en regelmatig tijdens de behandeling de leverfunctie, amylase, lipase en hematologische parameters (waaronder coagulatieparameters). De behandeling bij kinderen staken als zich een pancreatitis ontwikkelt.
Onvoldoende onderzocht: Bij kinderen van 8 jaar en ouder is weinig klinische ervaring met het gebruik van tigecycline. Beperk het gebruik tot die situaties waarin (net als voor volwassenen) geen alternatieve antibacteriële behandeling meer beschikbaar is. Bij kinderen < 8 jaar niet toedienen vanwege onvoldoende gegevens over de veiligheid en de werkzaamheid én vanwege permanente verkleuring van de tanden.
Waarschuwingen en voorzorgen
Tussen tetracyclinen onderling bestaat kruisovergevoeligheid en kruisresistentie. Resistentie kan zich snel ontwikkelen. Houd rekening met superinfecties door resistente micro-organismen (o.a. Candida spp., stafylokokken). In geval van superinfectie de toediening staken. Bij optreden van ernstige diarree met koorts tijdens de behandeling, de diagnose pseudomembraneuze colitis of stafylokokken-enteritis overwegen.
Afzetting in groeiend tandweefsel veroorzaakt permanente verkleuring van gebitselementen en botweefsel wordt brozer.
Bij langdurige behandeling wordt aangeraden nier-, lever- en hematologische parameters te controleren.
- Tetracyclinen kunnen, vanwege een anti-anabole werking, een verhoging van het ureumgehalte in bloed veroorzaken. Bij nierfunctiestoornissen kunnen hogere concentraties van tetracycline leiden tot uremie, hyperfosfatemie en acidose.
- In geval van een nier- of leverafwijking kunnen zelfs normale doses leiden tot systemische accumulatie van het middel en mogelijk leververgiftiging. Als lichte tot matige lever- of nierfunctiestoornissen bestaan, de behandeling nauw controleren en de dosering eventueel aanpassen.
- Bij eerste tekenen van hepatitis of SLE de behandeling onmiddellijk staken.
Langdurig gebruik kan leiden tot een vitamine B-deficiëntie door eradicatie van vitamine B-producerende bacteriën in de darm.
Fotodermatitis kan optreden bij blootstelling aan direct zonlicht of UV-stralen tijdens het gebruik, zich uitend als abnormaal hevige zonnebrandreactie; bij de eerste tekenen van huiderytheem het gebruik staken.
Benigne intracraniële hypertensie (bij volwassenen) en een bomberende fontanel (bij jonge kinderen) zijn meestal reversibel na staken van de behandeling; aanhoudende symptomen zoals hoofdpijn en/of visusstoornissen zijn echter mogelijk.
Tetracyclinen kunnen aspecifieke glucosebepalingen in de urine verstoren, ook kunnen fout-positieve catecholamineconcentraties in de urine optreden.
Waarschuwingen en voorzorgen
Gebruik is gecontra-indiceerd bij kinderen jonger dan 8 jaar. Afzetting in groeiend tandweefsel veroorzaakt permanente verkleuring van de gebitselementen, brozer worden van botweefsel.
Tijdens behandeling onnodige inwerking van zonlicht vermijden vanwege de kans op foto-allergische reacties. Bij de eerste tekenen van huiderytheem de behandeling staken. Behandeling van chronische hyponatriëmie vereist vaak langdurige toediening van hoge doses, waardoor de kans op nefrotoxiciteit en foto-allergische reacties toeneemt. Indien lichte tot matige nier- en/of leverfunctiestoornissen bestaan, behandelen onder nauwkeurige controle en de dosering eventueel aanpassen. Bij langdurige behandeling wordt aangeraden nier-, lever- en hematologische parameters te controleren.
Tussen tetracyclinen onderling bestaat kruisovergevoeligheid en kruisresistentie. Resistentie kan zich snel ontwikkelen. Houd rekening met superinfecties door resistente micro-organismen (o.a. Candida, stafylokokken). In geval van superinfectie de toediening staken, evenals bij optreden van pseudomembraneuze colitis of stafylokokken enteritis (ernstige diarree met koorts).
Preparaten, ingenomen met onvoldoende vloeistof en/of in liggende houding, kunnen oesofagusulceraties en/of maagirritatie veroorzaken.
Tetracyclinen kunnen de protrombinetijd verlengen en kunnen aspecifieke glucosebepalingen in de urine verstoren.
Waarschuwingen en voorzorgen
Tetracycline kan een (reversibele) gele verkleuring van de huid en tanden geven en vertoont fluorescentie onder UV-straling (discotheken).
Overdosering
Symptomen
Bij dosering tot 300 mg bij gezonde vrijwilligers kwamen misselijkheid en braken vaker voor dan bij de normale dosering.
Neem voor meer informatie over een vergiftiging met tigecycline contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum.
Overdosering
Symptomen
Leverbeschadiging met braken, koorts, icterus, hematomen, melaena, azotemie, verhoogde transaminasenwaarden, verlengde protrombinetijd.
Therapie
Water laten drinken, braken opwekken, maagspoelen. Geactiveerde kool en osmotisch laxans bv. natriumsulfaat toedienen. Antacida of melk kunnen de absorptie verminderen.
Voor meer informatie over een vergiftiging met demeclocycline neem (telefonisch) contact op met het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (er is geen monografie).
Eigenschappen
Glycylcycline-antibioticum met een bacteriostatische werking. Glycylcycline-klasse antibiotica zijn structureel vergelijkbaar met tetracycline-klasse antibiotica. Tigecycline remt de eiwittranslatie in bacteriën door te binden aan de 30S ribosomale sub-eenheid en door het binnendringen van amino-acyl tRNA-moleculen op de A-plaats van het ribosoom te blokkeren. Dit voorkomt de incorporatie van aminozuurresiduen in langer wordende peptideketens.
Gewoonlijk gevoelig zijn:
- Gram-positieve aeroben: Enterococcus spp., Staphylococcus aureus, Staphylococcus epidermidis, Staphylococcus haemolyticus, Streptococcus agalactiae, Streptococcus anginosus-groep, Streptococcus pyogenes en streptokokken uit de Viridans-groep.
- Gram-negatieve aeroben: Citrobacter freundii, Citrobacter koseri en Escherichia coli
- Anaeroben: Clostridium perfringens, Peptostreptococcus spp. en Prevotella spp.
Een verworven resistentie kan een probleem zijn bij:
- Gram-negatieve aeroben: Acinetobacter baumannii, Burkholderia cepacia, Enterobacter cloacae, Klebsiella aerogenes, Klebsiella oxytoca, Klebsiella pneumoniae en Stenotrophomonas maltophilia.
- Anaeroben: Bacteroides fragilis-groep.
Inherent resistent zijn:
- Gram-negatieve aeroben: Morganella morganii, Proteus spp., Providencia spp., Pseudomonas aeruginosa en Serratia marcescens.
Kinetische gegevens
V d | 7–9 l/kg. |
Overig | Er is goede verspreiding van tigecycline over de weefsels, vooral in het beenmerg, de speekselklieren, schildklier, milt en nieren. |
Metabolisering | tot 20% in de lever. |
Eliminatie | voornamelijk onveranderd met de feces (60%) en met de urine (30%). Hemodialyse en peritoneale dialyse zijn niet effectief in het elimineren van tigecycline. |
T 1/2el | 42 uur (met hoge interindividuele variabiliteit), verlengd met 20–40% bij respectievelijk matige en ernstige leverfunctiestoornis. |
Uitleg afkortingen
F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Bacteriostatisch antibioticum behorend tot de tetracyclinen. Tetracycline bindt reversibel aan het 30S- en 50S-gedeelte van de ribosomen in de bacteriële cel, waardoor remming optreedt van de ribosomale eiwitsynthese. Afhankelijk van de bereikte concentratie en de bacteriesoort kan er ook een bactericide effect optreden. Het werkingsspectrum is breed. Resistentie is plasmide-gemedieerd. In de regel is er sprake van kruisresistentie binnen de groep tetracyclinen.
Gewoonlijk gevoelig zijn:
- Gram-positief: Cutibacterium acnes (voorheen Propionibacterium acnes), α- en β-hemolytische streptokokken, Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus en Staphylococcus epidermidis.
- Gram-negatief: Brucella spp., Haemophilus influenzae en Neisseria gonorrhoeae.
- Overig: Chlamydia spp., Mycoplasma spp. inclusief Ureaplasma urealyticum; Rickettsia spp.
Matig gevoelig zijn:
- Gram-positief: Bacillus anthracis en Listeria monocytogenes.
- Gram-negatief: Bacteroides spp., Enterobacter spp., Escherichia coli, Klebsiella spp., Salmonella spp. en Shigella spp.
Resistent zijn:
- Gram-positief: enterokokken.
- Gram-negatief: Proteus spp., Providencia spp., Pseudomonas spp. en Serratia spp. (incl. S. marcescens).
Kinetische gegevens
Resorptie | oraal 75–80%, sterk lager na inname van voedsel of melk. |
F | ca. 80% (nuchtere maag). |
T max | 2–4 uur. |
Overig | Tetracycline bereikt een hogere concentratie in de meeste organen en lichaamsvloeistoffen dan in het plasma, vooral in de gal. Stapeling in tandbeen en bot. De penetratie in de liquor is vrij gering, maar neemt toe bij ontstoken hersenvliezen (15–30% van de plasmaconcentratie). De diffusie in vetweefsel is gering. Tetracycline ondergaat een enterohepatische kringloop. |
Metabolisering | in geringe mate. |
Eliminatie | vnl. onveranderd, met de urine (50–80%) en de feces (20–50%). Uitscheiding via de nieren gebeurt door middel van glomerulaire filtratie. Hemodialyse en peritoneale dialyse elimineren tetracycline niet in significante mate. |
T 1/2el | 6–12 uur, bij gestoorde nierfunctie 60–120 uur. |
Uitleg afkortingen
F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Demeclocycline is chemisch nauw verwant aan tetracycline en heeft antibacteriële en diuretische eigenschappen. Demeclocycline remt de door het antidiuretisch hormoon (ADH) geïnduceerde waterreabsorptie ter hoogte van het distale deel van de tubuli en de verzamelkanaaltjes in de nier. Het gevolg is waterdiurese.
Werking: na 24-48 uur.
Kinetische gegevens
Resorptie | ca. 66%, minder bij gelijktijdige inname van voedsel. |
Overig | passage bloed-liquorbarrière: vrij gering. Stapeling: in bot, lever, milt en tanden. |
Metabolisering | in zeer geringe mate. |
Eliminatie | groot deel met de urine en deels met de feces, vnl. onveranderd. |
T 1/2el | 10-17 uur, bij ernstige nierinsufficiëntie 40-60 uur. |
Uitleg afkortingen
F | biologische beschikbaarheid (fractie van de dosis die in de systemische circulatie verschijnt) |
T max | tijdsduur tot maximale bloedspiegel na toediening |
V d | verdelingsvolume (fictief volume waarin een geneesmiddel zich verdeelt over het lichaam) |
T 1/2 | plasmahalfwaardetijd (tijd die nodig is om een bepaalde plasmaconcentratie te halveren) |
T 1/2el | plasmahalfwaardetijd in de eliminatiefase, terminale halfwaardetijd |
Eigenschappen
Tetracycline is een bacteriostatisch antimicrobieel middel, behorend tot de tetracyclinen. Het werkingsmechanisme berust op de remming van de bacteriële eiwitsynthese. Tetracyclinemondspoeling kan bacteriële contaminatie beperken en superinfectie voorkomen. Tetracyclinemondspoeling is gebruiksvriendelijker en heeft een betere smaak (dropsmaak) dan door de patiënt zelf opgeloste tetracycline-capsules.
Het werkingsspectrum is breed en omvat vele Gram-negatieve en Gram-positieve micro-organismen, waaronder stafylokokken en streptokokken.
Ongevoelig is: Pseudomonas aeruginosa.
Werking (aanvang): meestal verminderen de klachten binnen 5 dagen.
Groepsinformatie
tigecycline hoort bij de groep tetracyclinen.
Groepsinformatie
tetracycline (systemisch) hoort bij de groep tetracyclinen.
Groepsinformatie
demeclocycline hoort bij de groep tetracyclinen.
Groepsinformatie
tetracycline (mond- en keelmiddel) hoort bij de groep tetracyclinen.
Zie ook
Geneesmiddelgroep
Indicaties
Externe links
Zie ook
Geneesmiddelgroep
Indicaties
- acne vulgaris
- acute faryngotonsillitis
- bacteriële huidinfecties
- community-acquired pneumonie (CAP)
- otitis media acuta
- seksueel overdraagbare aandoeningen
- urineweginfectie met weefselinvasie (pyelonefritis, acute prostatitis)