Advies
De farmacotherapie van acute urineweginfectie is gebaseerd op: de ernst van de aandoening (wel of geen weefselinvasie), lokale resistentiepatronen en specifieke patiëntkenmerken (leeftijd, geslacht, risicokenmerken).
Een cystitis bij gezonde niet-zwangere vrouwen gaat mogelijk vanzelf over, voer daarom een afwachtend beleid. Ga echter bij risicogroepen, waaronder kinderen, direct over tot medicamenteuze therapie om complicaties te voorkomen. De belangrijkste middelen zijn: nitrofurantoïne, fosfomycine, trimethoprim en bij zwangeren ook amoxicilline/clavulaanzuur. Gebruik in geval van weefselinvasie antibacteriële middelen met voldoende weefselpenetratie. Start eventueel, in afwachting van een antibiogram, de behandeling met middelen zoals ciprofloxacine, cotrimoxazol of amoxicilline/clavulaanzuur en intramuraal met aminoglycosiden en i.v. cefalosporinen.
Achtergrond
Definitie
Urineweginfecties bij jonge kinderen kunnen een groter risico geven van een complicatie of het falen van de behandeling; dit geldt ook voor een cystitis die zich beperkt tot het oppervlak van de blaasmucosa, zonder tekenen van weefselinvasie.
Bij jonge kinderen kan de oorzaak een anatomische afwijking zijn, zoals vesico-ureterale reflux (VUR), verdubbelingsanomalieën van de urinewegen, hydronefrose, mega-ureter, en urethrale obstucties. Ongeveer een derde van de kinderen met een cystitis heeft VUR. Bij de meeste kinderen verdwijnt deze VUR spontaan. VUR blijkt familiair voor te komen.
Symptomen
Bij niet-zindelijke kinderen uit een urineweginfectie zich vooral in algemeen ziekzijn, koorts en buikpijn; bij zindelijke kinderen vaker in buikpijn, een pijnlijke of branderige mictie en/of een toegenomen mictiefrequentie.
Behandeldoel
Doel van de behandeling is het verminderen van de klachten en het voorkomen van recidieven en weefselinvasie of complicaties daarvan.
Uitgangspunten
Bij jonge kinderen is voor de diagnose een positieve kweek vereist. Hiervoor is een niet-gecontamineerd urinemonster nodig. Bij niet-zindelijke kinderen is dit lastig te verkrijgen; de urine wordt bij hen daarom bij voorkeur verzameld door middel van ‘clean catch’, een methode waarbij de middenstroomurine direct wordt opgevangen zonder gebruik te maken van een plaszakje.
Een niet-herkende of niet-behandelde urineweginfectie bij jonge kinderen kan leiden tot een acute klinische verslechtering en op de lange termijn tot nierschade. Belangrijk is om direct met een antibiotische behandeling te beginnen, wanneer een infectie is aangetoond. De meeste kinderen herstellen met de juiste behandeling snel en zonder restverschijnselen.
Stem de keuze van de behandeling af op de verschijnselen, zet bij tekenen van weefselinvasie een andere behandeling in dan bij symptomen die wijzen op een cystitis.
Vaak wordt een cystitis met antibiotica behandeld zonder dat de verwekker en het resistentiepatroon bekend zijn. Voer wel een kweek en resistentiebepaling uit bij een cystitis, als de klachten na een tweede kuur aanhouden. Is sprake van weefselinvasie, neem dan urine en bloed af voor kweek en resistentiebepaling. Start met een antibioticum uit het stappenplan voordat de uitslag hiervan bekend is. De keuze van het antibioticum is vooral gebaseerd op actuele data over resistentieontwikkeling in huisartsenpraktijk en ziekenhuis, zoals vermeld in de jaarlijkse rapportages van RIVM/SWAB in de NethMap [3]. Op geleide van de uitslag van de kweek en het resistentiepatroon kan de initiële 'empirische' behandeling worden voortgezet of aangepast en daarbij indien nodig versmald.